زادروز «حسین پژمان بختیاری» محقق، مترجم، شاعر و ترانه سرای معاصر خجسته باد

زادروز : ۲ آبان ۱۲۷۹ _ تهران
درگذشت: ۱ اردیبهشت ۱۳۵۳ _ تهران



در کنج دلم عشق کسی خانه ندارد
کس جای در این کلبه ویرانه ندارد


دل را به کف هر که نهم باز پس آرد
کس تاب نگهداری دیوانه ندارد....!

#پژمان_بختیاری

ترانه: بس کن ای دل
خواننده: #معصومه_مهرعلی
ترانه سرا: #پژمان_بختیاری
🎶 آهنگساز: #مرتضی_نی_داوود

آوازی درابوعطا
تصنیف افسانه عشق (درکنج دلم )
آواز :ایرج
آهنگساز : پرویز یاحقی
ویولن :مجتبی میرزاده
سنتور : جلیل عندلیبی
ضرب ودف : #برادران_فهیمی
شاعر : #پژمان_بختیاری

🎼🎼🎼

#داوود_پیرنیا و خلق ‘گلها’ی رادیو

# داوود_پیرنیا در تهران در سال۱۲۷۹ زاده شد. پدرش، حسن پیرنیا – مشیرالدوله- از دولتمردان روشنفکر و تاریخ پژوه دوره قاجار بود. او پس از به پایان بردن تحصیلات ابتدائی وارد مدرسه فرانسوی سن لوئی شد و پس از چند سال برای تحصیل حقوق رهسپار سوئیس گردید.

#داود_پیرنیا در مدت اقامت در اروپا با موسیقی کلاسیک مغرب زمین آشنا شده و حتی به فراگیری پیانو پرداخته بود ولی با این همه در بازگشت بیشتر به موسیقی سنتی ایران اندیشید و به فکر نوسازی آن افتاد. او دانسته بود که شعر و موسیقی سنتی همزاد یکدیگرند و از پیوند آن دو اگر به درستی صورت پذیرد آثار درخشانی پدید خواهد آمد.

#پیرنیا در جلسات هفتگی گرد همائی دوستان که در خانه خود او تشکیل می‌شد اندیشه های خود را در مورد وضعیت شعر و موسیقی در ایران با آنان در میان می‌گذاشت. در یکی از این جلسات صحبت از بنیادگذاشتن برنامه ای برای تهیه شعر و موسیقی فاخر به میان آمد.

یاران همه او را به این کار ترغیب کردند و او دست به کار شد

و نخستین برنامه #گلهای_جاویدان را در نوروز سال ۱۳۳۵ به مرحله پخش از رادیو رسانید و پس از آن هر ماه و هر سال بر تنوع و غنای آن افزود.

پس از #گلهای_جاویدان که هر هفته اختصاص به عرضه آثار یکی از شاعران برجسته ایران داشت
#گلهای_رنگارنگ به میدان آمد که شعرهای گونه گونی را با شماری قطعات موسیقی در خور عرضه می‌کرد.

چیزی نگذشت که
#گلهای_صحرائی پدید آمد برای عرضه موسیقی بومی
و پس از آن
#یک_شاخه_گل برای تک شعرها و تک آهنگ‌های درخشان
و
#برگ_سبز برای اجرای شعر و موسیقی عرفانی.

از آن پس برنامه‌های #گلها جایگاهی شد برای هنرنمائی بزرگان شعر و موسیقی سنتی ایران.

ادیبان و شاعرانی چون :
#رهی_معیری
#پژمان_بختیاری
#علی_دشتی
#لطفعلی_صورتگر
و آهنگسازان و نوازندگانی چون: #روح‌الله_خالقی
#جوادمعروفی
#مرتضی_محجوبی
#ابوالحسن_صبا
#جلیل_شهناز
#احمدعبادی
و #حسن_کسایی
از همکاران ثابت قدم برنامه گلها بودند.
البته در میان آنان باید بر اهمیت حضور
دو تن تاکید بیشتری گذاشت.

نخست #روح‌الله_خالقی
موسیقیدانی آگاه از مکتب وزیری
که به همت او #ارکستربزرگ_گلها نیز بنیاد شد
و
دیگری #رهی_معیری، شاعر و ترانه سرای معروف، که با موسیقی نیز آشنائی داشت.

از همکاری نزدیک این دو تن بخش گرانقدری از گنجینه گلها فراهم آمده است.
بیشتر آن‌چه را که این دو ساخته و سروده‌اند یکی از غنی‌ترین صداهای موسیقی سنتی یعنی #غلامحسین_بنان به اجرا درآورده است.

#خالقی ؛ #رهی و #بنان در واقع مثلث قدرتمندی را در برنامه گلها پدید آوردند و آثار فاخری از خود به یادگار گذاشتند.

در سال‌های بعد هنرمندان دیگری نیز به گلها پیوستند که از میان‌شان می توان به:
#مرضیه، #الهه، #علی_تجویدی
#همایون_خرم، #حبیب‌الله_بدیعی
#فرامرز_پایور، #عبدالوهاب_شهیدی
#اکبر_گلپایگانی، #بیژن_ترقی، #نواب_صفا
#معینی_کرمانشاهی، #تورج_نگهبان
#پرویز_یاحقی، #هایده #مهستی یاد کرد.

آمار نه چندان دقیقی که در دسترس ماست
نشان می دهد که در طول ده سال
سرپرستی #داود_پیرنیا بر برنامه گلها
۱۵۷ گلهای جاویدان، ۴۸۱ گلهای رنگارنگ
۴۶۵ شاخه گل، ۳۱۲ برگ سبز
و ۶۲ گلهای صحرائی، در جمع ۱۴۳۷ برنامه در رادیو تولید شده است.

#داود_پیرنیا در سال ۱۳۴۴ به سبب ناراحتی قلبی از یک سو و ناخرسندی از مسئولان تازه رادیو از سوی دیگر از کار کناره گرفت و شش سال بعد در یازدهم آبان ماه سال ۱۳۵۰ چشم از جهان فرو بست.
یادش گرامی...

پس از #داود_پیرنیا به ترتیب #رهی_معیری
و #محمد_نقیبی هر یک دو سه سال سرپرستی
گلها را بر عهده گرفتند و سرانجام در سال
۱۳۵۱کار به دست #هوشنگ_ابتهاج، شاعر
افتاد که #گلهای_تازه را جانشین #گلهای_پیرنیا ساخت.

ما کیستیم دین و دل از دست داده ای؟
از چشم آسمان و زمین اوفتاده ای
بی جذبه چون حکایتِ از یاد رفته ای
بی جلوه چون جوانیِ بر باد داده ای
بر گردنِ وجود، چو دست شکسته ای
در دیدهٔ زمانه چو اشک فتاده ای
مردانه با تبسّم شیرین و اشک تلخ
بر پا چو شمع تا دم مرگ ایستاده ای
با قدرت ارادهٔ گردون چه می کند
افسرده ای، شکسته دلی، بی اراده ای؟
چون روبهی شکسته و مسکین شد ای دریغ
با جسم خسته، شیردلی، شیرزاده ای
با خطّ کودکانهٔ تقدیر تیره شد
روحی که بود ساده تر از لوح ساده ای
در دست ما نمانده ز سرمایهٔ حیات
غیر از زبانِ بسته و روی گشاده ای
از شعر من نشاط چه جوئی؟ کزین سخن
نه بوی مهر خیزد و نه رنگ باده ای
اگه نه ای ز رنجم و آگه نمی شود
سیر از گرسنه ای و سوار از پیاده ای


#پژمان_بختیاری

"بس کن ای دل"

آواز: #صدیق_تعریف
آهنگساز: #مرتضی_نی_داوود
مایه #بیات_ترک
شعر: #پژمان_بختیاری
از آلبوم ماه بانو

بس کن ایدل آه و زاری
آه دلخستگان را ثمر نیست
گریه تا کی، ناله تا چند
ناله عاشقان را ثمر نیست
از گذشته یاد کن، یاد
تـا نماید خاطرت شاد
کـز پی شام هجران سحر نیست
یاد از آن شب که با دوست
در چمن در پـی دوست
فارغ از غم بـودیـم بـر لب جـو
عـشـق او در دل مـن
مـهـر مـن در دل او، دل او
از جـهـان وارسـتـه
جان بـه جان پیوسته
لب ز گفتن بسته، دل سخن گـو
عشق من جاودانی است
مـاه من آسمـانی است
کاین چنین زیبایی در بشر نیست...

گلهای تازه
برنامه شماره 129 (بیات ترک)
اساتید:
#ایرج
#اسدالله_ملک
#محمدحیدری
#جهانگیر_ملک
شعر: #پژمان_بختیاری

دیوانه ی محبت جانانه ام هنوز
دست از دلم بدار ، که دیوانه ام هنوز
عمری به گرد شمع جمال تو گشته ام
آتش ندیده دامن پروانه ام هنوز...

بس کن ای دل آه و زاری
آه دل خستگان را اثر نیست
گریه تا کی ناله تا چند
ناله ی عاشقان را ثمر نیست
از گذشته یاد کن یاد
تا نماید خاطرت شاد
کز پی شام هجران سحر نیست
یاد از آن شب که با او بودمان بر لب جو سینه پر شور و دل پر هیایو
عشق او در دل من کرده صد شعله روشن مهر من در دل او دل او
از جهان وارسته
جان به جان پیوسته
لب ز گفتن بسته دل سخنگو
عشق من جاودانیست
ماه من آسمانیست
کاین چنین زیبایی در بشر نیست
رشته ها بگسستم
حلقه ها بشکستم
دل به مهرش بستم زین محبت دانی بیشتر نیست
با چنین مهر آن پری رو حیف کاخر شد جفا جو
حالش از حال پژمان خبر نیست

#پژمان_بختیاری

«هجر روی تو»

مه من تا کی به حسرت
به هجر روی ماهت سوزم...


آواز #ملوک_ضرابی
شعر #پژمان_بختیاری
ویلن #موسی_نی_داوود
آهنگ وتار #مرتضی_نی_داوود

🔆بیشتر زبان شناسان بر این باورند که #زبان_فارسی یکی از زبان‌های شگفت انگیز و آهنگین جهان است و پر واضح است که چنین زبانی می‌تواند 👈شاعران بسیاری را در دامان خود بپروراند و با اینکه در میان این شاعران، تعداد شاعران زن هم کم نبوده،
🔮اما معلوم نیست که چرا از آنان رد پایی روشن و در خور اعتنا باقی نمانده و چرا #کتاب‌های_تاریخ_ادبیات_وتذکره‌های شاعران را انبوهی👈 از مردان شاعر پر کرده‌اند؟
با نگاهی دوباره به تاریخ شعر فارسی از آغاز در می‌یابیم که تعداد
#زنان_شاعر آنان که کم و بیش به 👈آوازه ای رسیده اند، بسیار اندک و به قولی انگشت شمار است.
در این میان فقط می‌توان به
#رابعه و #مهستی نخستین شاعره‌ها اشاره داشت و بعد با فاصله‌ی بسیار از #عالمتاج_فراهانی (ژاله قائم مقامی ۱۲۳۳ شمسی) نام برد،
👈سپس به #پروین (۱۲۸۵) زسیدو بعد هم از #قرةالعین (۱۲۹۲)یاد کرد و حساب بعد از آنهم که به
🔮دوره‌ی جدید شعر فارسی می‌رسیم، دیگر جداست.

🔸تردیدی نیست که در این میان، #زنان شاعر دیگری هم بوده اند اما یا از آنها چیزی باقی نمانده ،یا بجز دو سه خطی از یک غزل ناقص یا دوسه تک بیتی چیزی باقی نمانده که اگر هم نمی‌ماند سنگین تر بود و راستش را بخواهید از #رابعه_ومهستی_هم_بجزیکی_دوغزلویاتعدادی_رباعی_چیزی_دردست_نیست.
از شعر‌های شور انگیز #طاهره_قرة_العین هم، با اینکه با زمان امروز چندان فاصله ای ندارد بجز مجموعه ای مخدوش چیزی ضبط نشده، 👉
چرا که در مورد اشعاری که به #قرةالعین منسوب است، نظرهای مختلفی داده شده و بعضی از
#تذکره_نویسان_شعرهای او را به شاعرانی از قبیل#صحبت_لاری، #ام_هانی، #عشرت_شیرازی و دیگران نسبت داده اند و
🔻اصلا ً چرا راه دور برویم از #شمس_کسمایی_هم_که_ازپیشگامانشعر نو به حساب می‌آید و #مرگش در سال ۱۳۴۰ خورشیدی اتفاق افتاده، 👈بجز چند قطعه ی پراکنده در اینجا و آنجا چیزی باقی نمانده و به روایتی #دیوانش_گم_شده_است.
باز جای شکرش باقی است که از #پروین_اعتصامی‌ مجموعه‌ی کاملی برای ما به میراث رسیده، هر چند که به نقل قول از #دکترمحمدجوادشریعت:
«پدر پروین تا قبل از ازدواج با طبع دیوان شاعره‌ی عزیز ما موافقت نمی‌فرمود، زیرا اختمال می‌داد که در این مورد سو ءتعبیر شود و طبع دیوان را تبلیغی برای به دست آوردن شوهر کنند.»
و جای شکر بیشتر هم اینکه #پژمان_بختیاری_فرزندخلف_ژاله اقدام به جمع آوری اشعار مادر نموده و آنها را از آسیب‌های زمان حفظ کرده است. البته جا دارد که در اینجا درودی جانانه به روان حبیب یغمایی، مدیر ماهنامه یغما یاد کردچون ایشون پژمان را تشویق به جمع کردن اشعار مادر کرد.

چه شب است که از در امشب به درآمد آفتابی
چه عنایت است یارب که نکرده ام ثوابی
هله با دو چشم بیدار جمال یار دیدم
که گمان نبود هرگز ببینمش به خوابی
خنک آنکه با حبیبی شب و روز خود سرآرد
که پس از حبیب عالم نبود به جز حبابی

«خدا را این دل چه می جوید
چو خون شد دیده ام چه می جوید»


صدا #بانوعهدیه
ترانه #پژمان_بختیاری
آهنگ #فریدون_شهبازیان
تنظیم #جواد_معروفی

قطعه شاه من

خواننده: بانو #هنگامه_اخوان
آهنگساز: #مرتضی_نی‌داوود

سه‌تار: #بهداد_بابایی
نی: #سیامک_جهانگیری
تنبک: #فریبرز_کیان‌نژاد

کنسرت لندن، آذر ۱۳۹۸

شاه من ماه من رحمتی به حال زارم
بفکن از روی خود روشنی به شام تارم

#پژمان_بختیاری

سرخوش آمد ز در و می زد و سرمست برفت
فرصتی بود ولی حیف که از دست برفت

لحظه ای چند نشست و سخنی چند بگفت
تا بگفتم که مرا هم سخنی هست، برفت

آن همه گرد کدورت که زدل خواسته بود
آن گل تازه ی شاداب چو بنشست، برفت

گفته بودی چه شد آن حوصله و صبر و قرار
ظرف اینها همه دل بود، چو بشکست، برفت

#پژمان_بختیاری
آواز #مرضیه
ویلن #پرویز_یاحقی
ضرب #امیرناصر_افتتاح
ساز و آواز در #سه‌گاه

#بزم_عاشقان
برگرفته از سه برنامه گلها:
#برنامه‌های_۵۲۲_۵۴۹_۵۵۵

اساتید بزرگ آواز #ایرج و #اکبر_گلپایگانی

اشعار از:
#پژمان_بختیاری
#طبیب_اصفهانی
#بیگدلی
#مانی_شیرازی
#رهی_معیری
#ابوسعید_ابوالخیر
#اختر_مازندرانی
#ناصر_بخارایی
#سعدی
#اهلی_شیرازی
#کلیم_کاشانی
#ابراهیم_صفا
و #هما_میرافشار

نوازندگان:
#فرهنگ_شریف
#جهانگیر_ملک
#امیرناصر_افتتاح
#علی_تجویدی
#احمد_عبادی
و #منصور_صارمی

گویندگان برنامه:
#فیروزه_امیرمعز و #آذر_پژوهش