معرفی عارفان

# دکتر عبدالکریم سروش

به گمان من در میان پیامبران، مولانا از همه بیشتر از "ابراهیم" الگو گرفته بود.
ابراهیمی که می خواست فرزند خود را قربانی کند، شجاعت، بصیرت و فراتر رفتن از اخلاق ابراهیم برای مولانا بسیار معنا داشت.

مولانا بارها نهایت ارزش آدمی را وقتی می داند که قبول کند قربانی شود.
قربانی شدن و قربانی کردن از مفاهیم کلیدی نزد مولاناست.
حقیقتا او در زندگی خود قربانی کردن را تجربه کرده بود:
او همه چیز خود را قربانی کرد: نام نیک، ثروت، اعتبار و احترام، شغل و مکنت....
به تعبیر خودش او یک قمار کرده بود:

خنک آن قماربازی که بباخت هرچه بودش
بنماند هیچش الا هوس قمار دیگر

تازه آرزو داشت چند بار دیگر هم این قمار را تکرار کند؛
معنای قربانی کردن هم همین است، البته اکنون ما برای قربانی سراغ گوسفندی می رویم، حال آنکه معنای حقیقی آن است که ما خویش را قربانی کنیم.

در ماجرای ابراهیم و اسحاق( و یا اسماعیل)، ابراهیم خودش را قربانی کرد و نه فرزندش را،
کدام پدری است که بتواند فرزند خویش را قربانی کند؟ نفس اینکه پدر مصمم شده فرزند را قربانی کند، ولو اینکه واقع نشد، بیانگر این است که ابراهیم خود را به قربانگاه برد.

آن حادثه در جان مولانا نشسته بود و چشم مولانا در آن خیره مانده بود، چگونه پدر و پسری به چنین چیزی رضایت دادند؟
پیام و حکمت آن چه بود؟ مولانا چون کیرکگارد عمری در این حادثه خیره مانده بود، واقعه ای که فوق ستایش و فوق تحسین و فوق تحلیل و تجلیل است!

حادثه ناب و نادری در تاریخ ادیان :

من چو اسماعیلیانم بی حذر
بل چون اسماعیل آزادم ز سر

فارغم از طمطراق و از ریا
قل تعالوا گفت جانم را بیا

پیام این حادثه آن بود که پیامبری از این جنس است. فقط کسانی می توانند پیامبر شوند که تصمیمی چنین در قربانی کردن خود بگیرند.

ولی خدا شدن آسان نیست، ظرفیتی می خواهد به فراخی عالم...

سردی و ملالتی که مولانا در جان خود می یافت، با نظر کردن در این حادثه شگفت انگیز از خود می زدود.

مولانا بارها می گوید عاشقان در پی قربان کردن خویشند و عید یعنی عید قربان، ما عیدی به جز عید قربان نداریم.

و عید قربان یعنی آدمی خود را قربانی کند نه اینکه چیز دیگری را،

دشمن خویشیم و یار آنکه ما را می کشد
غرق دریاییم و ما را موج دریا می کشد
زآنچنان شیرین و خوش در پای او جان می دهیم
کآن ملک ما را به شهد و شیر و حلوا می کشد

نیست عزراییل را دست و رهی بر عاشقان
عاشقان عشق را هم عشق و سودا می کشد

همچو اسماعیل قربان وار پیشش سر بنه
درمکش از وی گلو گر می کشد تا می کشد

صد تقاضا می کند هر روز مردم را اجل
عاشق خود بین که خود را سخت رسوا می کشد

همه این ابیات یعنی از وضع خود ناراضی بودن، تقاضای فراتر رفتن، بهتر از اکنون را خواستن و طلب کمال کردن...
مولانا کمک می کند ما خودمان را بالا بکشیم و می فهماند که آدمی چنان وسعتی دارد که در هیچ جا متوقف نمی شود.

#عید_قربان

49 viewsAsareh, 14:35