👈یکی از هزاران نشانه مرزهای کهن #ایران_زمین

✍ #ماریا_بهمن_پور

از #شاهنامه فردوسی:
سپه سر به سر، زان توانگر شدند
ابا یاره و تخت و افسر شدند
یکی توس را داد از ان تخت اچ
همان یاره و توغ و منشور #چاچ

استاد #فریدون_جنیدی در کلاس شاهنامه خوانی، به این بخش خونخواهی رستم پس از کشته شدن #سیاوخش/ #سیاوش که رسیدند درباره واژه #چاچ گفتند: " این چاچ، نامی کهن در #ازبکستان است که هنوز هم ناحیه ای به آن نام هست و در سفری که به آنجا داشتم دیدم مردم چاچ هنوز فارسی سخن می گویند"

اما #چاچ_باستان در گستره #چیرچیک و میان دو شاخه از رودخانه #سیر_دریا یا همان #سیحون، بود که چند فرسنگ از هم فاصله دارند و کم و بیش موازی هستند. جنوبی‌ترین نقطه آن به رودخانه سیردریا می‌رسید. چاچ در کرانه راست سیردریا بود

در ۷۵۱میلادی "کاوسی‌ان چی" فرمانروای چینی، پادشاه چاچ را کشت و پس از آن دختر پادشاه کشته شده، از مسلمانان کمک خواست. #ابومسلم سردار ایرانی، زیاد بن صالح را با لشکری به آن سرزمین روانه کرد. چینی‌ها را در ۱۳۳ق شکست داد. "کاوسی‌ان چی" در نبرد کشته شد و با همین نبرد، اسلام به آسیای میانه راه یافت. #چین دیگر نتوانست بر آن سامان حکمرانی کند. در منابع پس از اسلام و به ویژه عربی، چاچ را با نام #الشاش نوشته اند زیرا حرف #چ در زبان عربی نیست. در تاریخ #طبری، سلسله ۳، و #قانون_مسعودی از #ابوریحان_بیرونی، و #حدود_العالم درباره چاچ و مردمانش نوشته شده است، چنانکه چاچ را سرزمین جنگاوران دلیر اسلام در برابر #ترکان مهاجم می نامیدند.

چاچ در ادبیات فارسی به‌ویژه شاهنامه بسیار آمده. کمانی در قدیم در چاچ ساخته می‌شد که بنام بود و اصطلاح #کمان_چاچی در ادب فارسی یعنی "بهترین کمان". کمان های چاچ از خدنگ و بسیار استوار بود.

چاچ را نام کهن و باستانی #تاشکند نیز گویند در شمال خاوری ازبکستان. در ریشه شناسی واژه تاشکند، از دو بخش "تاش و کند"؛ برخی گویند که #تاش به معنی "سنگ/سنگی" در زبان #ترکی است و #کند در فارسی به معنی "شهر/آبادی/دژ" است.
پسوند فارسی #کند پرکاربرد بوده و بر بسیاری بخش های #خراسان_کهن گذاشته شده بود که برخی شان معرب شده اند به "قند/جند"؛ مانند #سمرقند #بیرجند #نوقند #شواکند

(یکی از هموندان کانال:
#تاش در کُردی، از بن تراشیدن و نام "سنگ و چوبی" است دست تراش یا دیواره کوه و صخره ای که دست تراش یا طبیعی_تراش باشد مانند "فرهاد تاش" در کوه #بیستون
تیشه هم می تواند از همین ریشه باشد
#کردی ذخیره گاه خوب فارسی #پهلوی است)

۱۸۶۵ روس‌ها تاشکند (بخشی از خان‌نشین #خوقند) را تسخیرکردند و زمان سیاه دوری #فرارود/ #فرارودان (ماوراءالنهر) از ریشه #ایرانی اش آغازشد
۱۸۶۷ تاشکند مرکز جدید اداری،سیاسی،صنعتی شد.
۱۹۱۷ حکومت بولشویکی در این شهر برپا شد.
زمین لرزه ۱۹۶۶ شهر و جاذبه‌های تاریخی که روزگاری آبادی سر راه کاروان‌های #جاده_ابریشم بود را ویران کرد اما تاشکند به کمک ۳۰٬۰۰۰ هزار نیروی داوطلب بازسازی شد

امروز تاشکند پایتخت ازبکستان گرچه هنوز #فارسی زبانان بسیاری دارد اما زبان #ازبکی، شاخه ای از زبان های آلتایی_مغولی_ترکی، زبان دولتی و رسمی است و #روسی یادگار چیرگی فرهنگی #کمونیسم، هنوز زبان علمی و ابزار نفوذ روسیه بر آسیای میانه!
در ۳۰ سال گذشته پس از فروپاشی #شوروی و برپایی کشور تازه بنیانی با نام جدید ازبکستان، #تاجیک ها(فارسی ها)ی این سرزمین آزار بسیار دیدند زیرا حکومت ازبکی جدید، درپی خاموش کردن ریشه های ایرانی این دیار و به گوشه راندن زبان فارسی بود. خط این کشور نیز که پس از چیرگی #روس ها از #خط_فارسی به #سیریلیک دگرگون شده بود؛ با استقلال از شوروی فروپاشیده شده همچنان سیرلیک ماند.

اکنون هزاران نسخه خطی فارسی در کتابخانه های ازبکستان، از سوی بسیاری از جوانان این کشور دستیافتنی نیست چون #خط_فارسی نمی دانند.
گرچه فارسی زبانان یا ازبک هایی که شیفته ریشه های ایرانی آن دیار هستند، خودشان خط فارسی را آموخته اند تا ادبیات فارسی را که در ازبکستان دوستدار فراوان دارد از روی نسک های فارسی بخوانند.
#سعدی #رودکی #فردوسی و... در آن سامان بسیار خواهان دارند و والا شمرده می شوند. شاهنامه و... از روی برگردان ها به خط سیرلیک خوانده میشود، حال آنکه تنها با چند روز آموزش می توانند به سادگی شعر فارسی را از کتاب های با خط فارسی بخوانند و لذت دو چندان برند، اما دولت ازبکستان چنین نمی خواهد، مبادا این مردم یاد #ایران کنند

برای دانش بیشتر:
حسن پیرنیا، تاریخ ایران باستان، جلد سوم، چاپ پنج/۱۳۷۰
غیاث‌آبادی، رضا، ایران سرزمین همیشگی آریاییان، ویرایش دوم، چاپ سوم/۱۳۸۴
تاریخ سرزمین ایران، عباس پرویز/ ۱۳۹۰
مهرالزمان نوبان. نام مکان‌های جغرافیایی در بستر زمان. چاپ اول/ ۱۳۷۶
انوشه، حسن. دانشنامه ادب فارسی: ادب فارسی در آسیای میانه. چاپ اول (ویراست۲)/۱۳۷۶

https://t.me/LoversofIRAN/8203?single

بخش سوم رادیو اینترنتی ایرانشهر
گفتگو با استاد #فریدون_جنیدی
شاهنامه پژوه و استاد زبان های باستانی

پاسخ به این باور نادرست که بسیاری از ناآگاهان، #شاهنامه را نسک(کتاب) داستان های افسانه ای #ایران_زمین می دانند و نه تاریخ راستین #ایران

پاسخ به این باور نادرست که
"نامی از کوروش در شاهنامه نیست"


#کیومرث کدام گونه از آدمیان بود؟
#هوشنگ که بود؟
نشان #کوروش_بزرگ در شاهنامه چیست؟
نشان #داریوش_بزرگ در شاهنامه چیست؟

#هخامنش #هخامنشی #هخامنشیان
#کوروش
#کمبوجیه
#داریوش
#داراب
#دارای_دارایان
#آثارالباقیه #ابوریحان_بیرونی
#کانال_سوئز #سوئز
#بندر_سیراف #سیراف
کتاب داستان ایران از فریدون جنیدی

به امید روزهای زیباتر برای #ایران_زمین جاودان

https://t.me/joinchat/AAAAAEv3SY41rQMSAWs_fg


@RadioIRANshahr

۲۲ آذر سالروز درگذشت #ابوریحان_بیرونی فیلسوف، ستاره‌شناس، جغرافیدان و ریاضیدان بزرگ #ایرانی گرامی باد
#بیرونی را بزرگترین دانشمند جهان اسلام نامیدند و کتاب #آثارالباقیه که او در ۲۸ سالگی نوشت، اکنون مهم‌ترین منبع #ایران‌شناسی_جهان است. او بارها از نام دریای #پارس نام برده ونخستین دانشمندی است که از شاهکار مهندسی #ایرانیان در #مصر (کندن کانال سوئز) ۲۵۰۰ سال پیش یاد کرده، #بیرونی میگوید:

آنگاه كه #مصر دريا بود، پادشاه #ايران (داریوش) هنگام چيره‌شدن بر #مصر، انديشة آن كرد كه از درياي #قلزم به آن گذرگاهي بكند و زبانه ميان دو دريا را ازميان بردارد تاكشتي بتواند از درياي محيط در باختر به آن بيايد واز آنجابه خاور رود نخستين كسيكه به اين كار برخاست #ساسطراطيس پادشاه مصر و سپس #داريوش _هخامنشی بود

بسیاری ازنظریات اومانندگرد بودن زمین، جاذبه، کروی بودن جهان، حرکت ماه و.. اکنون تایید شده و محققی همچون #جورج_سارتون درباره او میگوید:

بدون شك #ابوریحان رابايد يكي ازبزرگترين دانشمندان جغرافيای سراسر زمانها بشمار آورد

منبع: بيروني ابوريحان، بي‌تا، تحديد نهايات‌الاماكن، احمد آرام: دانشگاه تهران، 14


@jolgeshomali

۱۳ شهریورماه در روزشمار #ایران به نام روز بزرگداشت #ابوریحان_بیرونی است. این دانشمند، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس و انسان‌شناس یکی از نامی ترین نام آوران #ایران در جهان است.

پایگاه ایران دوستان مازندران

@jolgeshomali

جشن #تیرماه_سيززه_شو یا #سیزده_شو

جشن #تیرما_سيزده شو (تیرماسیزّه شو) یا جشن #تیرگان تنها بازمانده ی جشن های ماهانه ی  #ایران_باستان است که هنوز از سوی مردم #مازندران و برخی از مردم شهرها و روستاهای شرق #گیلان همچنان برگزار می شود.

در گاه شمار #ایرانی هر یک از روز های ماه نام ویژه ای داشت که در بین این اسامی ماه های دوازده گانه نیز بود و #ایرانیان زمانی که نام روز و ماه با هم مصادف می شد به جشن و پایکوبی می پرداختند برای مثال روز نخست هر ماه #اورمزد ،دوم هر ماه #بهمن ، سوم هر ماه #اردیبهشت ، هفتم هر ماه #امرداد ، روز دهم هر ماه #مهر و روز سیزدهم هرماه #تیر نام داشت .

بااین توضیح داده شده جشن #تیر_ما_سیزده شو یا جشن #تیرگان مصادف است با جشنی که در  سیزدهم ماه تیر #ایرانیان برگزار می کردند و این جشن در #مازندران کم و بیش برگزار میشود.

همزمان با جشن تیرگان رویدادهای دیگری نیز رخ داده است و مردم این جشن را با سالروز حماسه ی تاریخی باستانی مرز #ایران و #توران که با تیراندازی قهرمان #ملی_ایران #آرش و شب زادروز #حضرت_علی ( ع) امام اول شیعیان همزمان می دانند و می گویند پیروزی فریدون بر ضحاک نیز در این روز اتفاق افتاده است. آنچه که به حقیقت نزدیک تر به جشن تیرگان است سالروز #حماسه_آرش است که در کتاب های #آثار_الباقیه و #التفهیم #ابوریحان_بیرونی به روشنی بیان شده است و دیگر شنیدها و گفته ها باور های نادرست رایجی است که در بین برخی از مردم وجود دارد.

«تیرماه سیزده شو» در سیزدهمین روز تیر ماه تبری برابر با 12 آبان شمسی برگزار می شود که درباره ی این دگرگونی ماه و روز را در نوشته دیگری که چرا جشن تیرگان در آبان است؟ دنبال میکنیم.

پایگاه ایران دوستان مازندران

@jolgeshomali
@taporestangilak_ariyaea

برخی مهندسان نامی ایران
#هخامنشی #ساسانی #اسلامی

برخلاف باور غلط برخی تندروهای مذهبی و همچنین جریان های تجزیه_طلب و ایران_ستیز، که در یک سده گذشته تلاش کرده اند دانشمندپروری در ایران را محدود به دوره پس از #اسلام بدانند؛ باید با اطمینان گفت؛ پیش از اسلام هم ایران سرزمین دانشمندان و نخبگان بزرگ بود.
مگر میشود بدون داشتن اندیشمندان و دانشمندان برجسته هم در زمینه دانش های کاربردی و هم انتزاعی، تمدنی ماندگار در جهان پی ریخت؟

#اسکیلاکس:
مهندس سازنده قنات زمان #هخامنشیان #داریوش_اول
ایرانیان، آفرینندگان و مبدعان #قنات و سیستم #مدیریت_آب

#برازه:
مهندس بازسازی کننده شهر #فیروزآباد #ساسانیان دوره #اردشیر

ابوبکر محمد #کرجی:
مهندس سیستم آبهای زیرزمینی، قرن ۱۱م. قرن۴خورشیدی

#ابو_لولو:
مهندس سازنده آسیاب های بادی، خلیفه دوم، قرن۱ خ

#روزبه:
مهندس #کوفه و #بصره، قرن۱ خ

#ابوریحان_بیرونی:
دانشمند در چند رشته، ازجمله #مکانیک #نقشه_برداری، سده ۴خ

#بنوموسی:
مهندس مکانیک، متخصص #هندسه وحساب قرن۲خ

#نوبخت:
مهندس شهر #بغداد زمان منصور #عباسی

#خوارزمی و #خواجه_نصیرالدین_توسی دانشمندان بزرگ در چند رشته متفاوت


@LoversofIRAN

‍ ‍ 👈زادروز حکیم خیام، ستاره درخشان دانش و ادب ایران👉

حکیم #خیام #نیشابوری

@LoversofIRAN

⬅️ عُمَر_خَیّام_نیشابوری
(نام کامل: غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری) زادهٔ ۲۸ اردیبهشت ۴۲۷۷ در #نیشابور - درگذشتهٔ ۱۲ آذر ۵۱۰ در نیشابور) که خیامی وخیام نیشابوری و خیامی النّیسابوری هم نامیدهشده‌است. همه‌چیزدان، فیلسوف،  ریاضی‌دان، ستاره‌شناس  و  رباعی‌سرای  ایرانی در دورهٔ #سلجوقی/ #سلجوقیان است.

گرچه جایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست و لقبش «حجّةالحق» بوده‌است، ولی آوازهٔ وی بیشتر با انگیزه نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد. افزون بر آن‌که #رباعیات_خیام را به بیشترِ زبان‌های زنده برگردان کرده اند. #ادوارد_فیتز_جرالد رباعیات او را به زبان انگلیسی برگردانده است که مایهٔ سرشناس شدن بیشتر وی در مغرب زمین شده‌است.

کارهای بزرگ او در حل معادله های درجه 2 و 3 و نیز مثلث خیام_پاسکال یا خیام_نیوتن زمینه پررنگ ریاضیات او را نشان می دهد. همچنین دقیق‌ترین تقویم جهان، روزشمار خورشیدی #جلالی است که خیام سرپرست و بنیانگذار آن بود و در مقایسه با تقویم اروپایی (با هر 3000 سال، یک روز خطا) تنها در هر 10,000 سال، یک روز خطا دارد.

تندیس زیبای او در کنار سه دانشمند دیگر ایرانی، #ابوریحان_بیرونی، #پور_سینا، #زکریای_رازی در برابر #سازمان_ملل در وین جاگذاری شده است.

@LoversofIRAN

حکیم #عمر_خیام_نیشابوری را بشناسیم👇

🌸جشن #تیرگان شاد باد

بزرگداشت #ایزد_باران
و نیز سلحشوری #آرش_کمانگیر که جان خود در تیر کرد تا با همه توان، کمان بکشد و مرزهای ایران را مشخص کند؛
بر همه ایرانیان خجسته باد
🥀🌾

#جشن_تیرگان
۱۰_تیر در گاهشمار خورشیدی
۱۳_تیر در گاهشمار زرتشتی

تیرگان دوباره در ایران #همگانی_کنیم


🌸 گل بنفشه ایرانی نماد گیاهی این جشن است که هنوز میان زرتشتیان گرامی داشته می شود و در مازندران و گیلان نیز برای آن آیین هایی دارند


#ابوریحان_بیرونی از زبان آرش نوشت: "مردم من خود را فدای شما کردم ..."


۱۳ تیرماه، جشن تیرگان فرخنده باد.


💌عاشقان ایران
@LoversofIRAN

👈دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور: ۵ اسفند، جشن #اسفندگان یا #سپندارمذگان است؛ نه ۲۹ بهمن که تاریخ تبدیل شده است

⬅️ بیشتر پژوهشگران این حوزه از جمله، استادان #ابراهیم_پورداوود #پرویز_رجبی #جلیل_دوست‌خواه #رضا_مرادی‌غیاث‌آبادی و... زمان درست جشن سپندارمذگان را ۵ اسفند می‌دانند و‌ تاریخ ۲۹ بهمن را دست‌کاری شده و از ابداعات ناخوش این اواخر می‌شمارند.


⬅️دکتر #تورج_پارسی، پژوهشگر زرتشتی فرهنگ ایران و جشن‌های ایرانی:
«...روز پنجم هر ماه به #سپندارمذ نامور بوده که در ماه اسفند این روز را به نام #زنان جشن مى‌گرفتند. به همین دلیل هم, جشن سپندارمذ مى‌باید در همان روز پنجم اسفند برگزار بشود و نه روز ۲۹ بهمن. امید دارد که جشن ها که داراى اصول نجومى هستند، دستخوش آشفتگى بیش از این نشده و در برگزاری‌شان که بسیار پسندیده است، اصول نجومى آنها رعایت بشود.»



⬅️ جشن اسفندگان، جشن زنان و مادر زمین , ✍ شاهین سپنتا /از کانال @JASHNHA2/

🌸جشن اسفندگان (سپندارمذگان) یکی از جشن‌های ایرانی است که طبق تقویم رسمی و قانونی کشور در روز ۵ اسفندماه (روز اسفند از ماه اسفند) برگزار می‌شود.

🌸 «اسفند» یا «اسپند» در فارسی، «سپندارمت» یا «سپندارمذ» در پهلوی و «سپَنتَ آرمَیتی» در گات‌ها یکی از فروزه‌های اهورامزدا و در اوستای‌نو نام یکی از امشاسپند بانوان است که در جهان مینُوی نماد بردباری و فروتنی اهورامزدا و در این جهان نگهبان زمین و زایش و سرسبزی آن است.

🌸 در #گاهشماری_ایرانی، دوازدهمین ماه از سال و پنجمین روز از هر ماه «اسفند» نام دارد، از این‌روی در روز اسفند از ماه اسفند یا پنجم اسفندماه، در آستانه بهار طبیعت و نوشدن زمین «جشن‌اسفندگان» برپا‌می‌شود.

🌸 اسفندگان جشنی بهاری است که در آستانه نوروز برگزار می‌شود. #ابوریحان_بیرونی در #آثارالباقیه آورده‌است که ایرانیان از دیرباز روز پنجم اسفند را جشن ویژه زنان و زمین می‌دانند و در این روز مردان به زنان هدیه می‌دهند و از این‌روی به آن جشن مردگیران نیز می‌گویند.

🌸 دکتر #جلال_خالقی_مطلق درباره آیین‌های اسفندگان یا جشن آزادی زنان می‌نویسد که اسفندگان جشن بهاری زنان بوده که در آن روز زنان از آزادی بیشتری برخوردار بودند و به ویژه دختران «دمِ بخت» به همسرگزینی تشویق می‌شدند و از این رو این جشن را «مردگیران» می‌نامیدند، سپس‌تر جشن زنان شوهردار شده و زنان از شوهران خود مزد (هدیه) می‌گرفتند.

🌸 در جشن اسفندگان، زنان خود را می‌آراستند و در طول روز به پایکوبی و شادی می‌پرداختند و همچنین نیایش می‌کردند. دختران نیز از این جشن سهمی داشتند چون برخی این جشن را ویژه «عروسان نادیده‌شوی» یعنی «دختران شوهرنکرده» دانسته‌اند؛ پس دختران نیز جشن می‌گرفتند و به کام‌دل شادی می‌کردند. دختران و زنان در جشن دسته‌های گل به دست می‌گرفتند.

🌸 پختن و خوردن آش اسفندی یا «دانکو» یا «هفت‌دانه» یا «دونی» از سنت‌های جشن اسفندگان است.

🌸 در فرهنگ ایران، هر یک از روزهای ماه را گلی ویژه است و گل ویژه سپندارمذ یا جشن اسفندگان، طبق متون پهلوی گل «پلنگ‌مشک» است که برخی به اشتباه «بیدمشک» می‌نامند ولی در فرهنگ‌نامه‌های گیاه‌شناسی از گل پلنگ‌مشک و درخت بیدمشک به عنوان دو گونه گیاهی متفاوت نام برده می‌شود.

🌸 جشن اسفندگان نه از نظر زمانی و نه از نظر محتوا و مفاهیم و فلسفه برگزاری و سنت‌ها هیچ شباهتی به جشن ولنتاین ندارد.

🌸 جشن اسفندگان روز مادر زمین، روز گرامی‌داشت زن، زندگی، زایش و جشن آزادی زنان است و نامیدن آن با عنوان‌های ساختگی مثل «روز مهر ایرانی» یا «روز عشق ایرانی» و انطباق ساختگی آن با ولنتاین نادرست است.

🌸 همه جشن‌ها و آیین‌های زیبا در همه فرهنگ‌ها و از همه ملت‌ها شایسته احترام هستند و اگر پیامی انسانی در آن‌ها هست که مردم و به ویژه جوانان می پسندند، پس می‌توان و باید آن‌ها را به عنوان میراث مشترک فرهنگ بشری گرامی‌داشت و جشن ولنتاین نیز اینچنین است.

🌸 به جای ستیز با ولنتاین بهتر است همه توان خود را برای معرفی بهتر جشن #مهرگان (روز مهر و پیمان /جشن مهرورزی) و #جشن_اسفندگان (روز زن و زمین) به مردم ایران و جهان به‌کارگیریم.



💌 عاشقان ایران
@LoversofIRAN