‌
🟥 انتشار کتاب «اصطلاحات کلیدی قرآن: واژه‌‌نامه‌ای انتقادی»

😀 نیکلای ساینای (استاد دانشگاه آکسفورد)

🔵اطلاعات کتاب‌شناختی:
Sinai, N. (2023). Key Terms of the Qur'an: A Critical Dictionary. Princeton University Press.

✍️ از معرفی ناشر:
این کتاب تحلیلی مبسوط و میان‌رشته‌ای از انبوهی از اصطلاحات کلیدی قرآنی ارائه می‌دهد. این اصطلاحات در قالب مدخل‌هایی تحلیلی درباره عبارات مهم قرآنی است؛ از اسامی خدا (الله و الرحمن) گرفته تا فهم قرآنی از مفاهیم ایمان و بندگی خدا، مجموعه‌ای از اصطلاحاتی است که در کتاب بدان‌ها پرداخته شده است.
ساینای درباره هر اصطلاح به این می‌پردازد که آن اصطلاح در کاربرد قرآنی‌اش چه معنایی دارد، چگونه باید به انگلیسی ترجمه شود، و چه نقشی در توضیح تلقی متمایز قرآن از خدا، انسان و جهان ایفا می‌کند. او همچنین بررسی جامعی از ارتباط اصطلاحات قرآنی با سنت‌های پیشین (مانند ادبیات یهودی و مسیحی، اشعار عربی پیشااسلامی و سنگ‌نبشته‌های عربی) ارائه می‌کند؛ بررسی‌ای که در عین جامعیت، تقلیل‌گرایانه نیست.
این واژه‌نامه، عمدتاً به دنبال این است که نشان دهد قرآن با کاربرد هر اصطلاحی چه منظوری برای مخاطبان اصلی‌اش (اعراب باستان متأخر) داشته است. در عین حال، ساینای، در کنار استفاده از پژوهش‌های گسترده انگلیسی، آلمانی و فرانسوی از قرن ۱۹ تاکنون، به صورت گزینشی و انتقادی از آثار مسلمانان متأخر نیز استفاده کرده است.


💬 نظرات متخصصان درباره کتاب

✅ مایکل کوک (پرینستون)
داشتن چنین کتاب مرجعی (یک واژه‌نامه تفسیری) زندگی را برای هر که در مطالعات اسلامی کار می‌کند، بسیار ساده‌تر می‌سازد. این مداخل عالمانه، منصفانه و الهام‌بخش‌اند و بسیاری از ادبیات دست دوم و یافته‌ها را از گوشه‌های پنهان فضای رشته، کنار هم جمع ‌می‌کنند.

✅ احمد الجلاد (اوهایو)
مساهمتی مهم در مطالعه آکادمیک قرآن. ساینای بررسی دقیقی از واژگان قرآنی ارائه می‌دهد، در عین این که به طیف گسترده‌ای از پژوهش‌های تاریخی درباره متن قرآن و بافت آن (باستان متأخر) می‌پردازد.

✅گابریل رینولدز (نوتردیم)
ساینای در کتاب «اصطلاحات کلیدی قرآن»، مطالعه دقیق متن قرآن را با بینش‌هایی از تفاسیر اسلامی، باستان متأخر، سنت عهدینی، و آخرین پژوهش‌های معاصر پیوند می‌زند. این کتاب باید روی میز هر دانشجو و پژوهشگر قرآن باشد.

🔴دانلود PDF فهرست، مقدمه و کتاب‌شناسی

#انعکاس_کتاب
@inekas

💎 مرور کتاب قرآن در بافت تاریخی آن

کتاب حاضر ویراسته‌ی گابریل سعید رینولدز، دستاورد کنفرانسی است که در سال ۲۰۰۵ با عنوان "به‌سوی خوانشی نو از قرآن" در دانشگاه نوتردام برگزار گردید. برگزاری این کنفرانس چند سالی پس از انتشار کتاب «خوانش سریانی- آرامی قرآن» از کریستوف لوکزنبرگ بود که موجب توجه قرآن‌پژوهان غربی به ارتباط قرآن با متون سریانی مسیحی شده بود و به همین خاطر بسیاری از مقالات این کتاب، به نقد و بررسی آراء تازه مطرح شده او پرداختند.

دنیل مدیگان در پیشگفتار کتاب چنین بیان می‌کند: کتاب لوکزنبرگ توجه مردم و روزنامه­‌نگاران را به­ شدت جلب کرد اما بیش­تر پژوهشگران بدان اعتنایی نکردند. شرکت­‌کنندگان در کنفرانس نوتردام که این کتاب ارزشمند حاصل آن است، گرچه عموماً کتاب لوکزنبرگ را نپذیرفته­‌اند، آن را به مثابه نقطه آغازی برای تلاش و تمرکز دوباره بر حوزهٔ پیچیده مطالعات قرآنی معاصر تلقی کرده­‌اند.

مسئلهٔ محوری در کنفرانس نوتردام رابطه قرآن با دوران باستان متاخر است که در دهه‌های اخیر توسط قرآن‌پژوهان نادیده گرفته شده بود. پژوهشگران بیش‌تر قرآن را از منظر مفسران سده‌های میانی می‌نگریستند. موضوعات مطرح شده در این کنفرانس موجب شکل‌گیری روش‌های نوین مطالعات قرآنی در تحقیقات قرآن‌پژوهان گردید.

این کنفرانس و مجموعه مقالات آن از دو جنبه حائز اهمیت بود:
۱. ارزیابی نقادانه مسائل مطرح شده توسط تجدیدنظرطلبانی مثل لوکزنبرگ و نقد بررسی آن‌ها
۲. تشویق به انجام مطالعات قرآنی مستقل از نظر مفسران و با توجه به بافت کهنی که قرآن در آن بافت آمده است.

🗂 بخش‌های کتاب :

درآمد: مطالعات قرآنی و اختلافات آن
رینولدز در این درآمد مفصل به پیچیدگی معنای واژگان قرآن برخلاف آن‌چه در باور رایج بدیهی و کاملا روشن به نظر می‌آید اشاره می‌نماید و این باور را حاصل دو عامل اساسی می‌داند؛ اول بی‌پروایی مترجمان در انتخاب یک معنا از میان معانی متعدد یک واژه و دوم چاپ نسخه معیار با عنوان نسخه قاهره در مصر به عنوان نسخه رسمی قرآن. در قسمت دوم درآمد، رینولدز به مناقشات فزاینده دهه‌های اخیر در باب خاستگاه قرآن می‌پردازد و ادعاهای بحث‌برانگیز افرادی چون لولینگ، ونزبرو، نِوُو و لوکزنبرگ که عمده گزارش‌های مربوط به خاستگاه قرآن در منابع اسلامی در سده‌های میانی را بدون اعتبار تاریخی قلمداد کرده‌اند مورد انتقاد قرار می‌دهد. رینولدز معتقد است این محققان باید با نگاهی نو و فارغ از این منابع به فقره‌های قرآن بنگرند تا تفسیری جدید از آن به دست آید.

بخش اول: شواهد زبانی و قرآنی
در این بخش نویسندگان با روش تلفیق زبان‌شناسی و تاریخ به مجادلات اخیر قرآن‌پژوهی پاسخ می‌دهند. اگرچه لوکزنبرگ عمدا ملاحظات تاریخی را در واژه‌شناسی در نظر نمی‌گیرد اما نویسندگان این مقالات این مهم را به‌خوبی در نظر داشته‌اند. بخش اول به مقالات مرتبط با شواهد زبانی و تاریخی اختصاص یافته‌است.

بخش دوم: بافت دینی خاور نزدیک در عهد باستان متاخر
این بخش بر پیوند قرآن با بافت آن و به ویژه سنت مسیحی اشاره دارد. عمده انتشارات در دهه‌های اخیر دربردارنده نگاهی گذشته‌نگر بوده‌اند اما پژوهشگران این مقالات دانش خود در زمینه تاریخ دین و زبان محلی را به کار می‌گیرند تا دیدگاه بافت محور قانع کننده‌ای برای خاستگاه‌های اسلام فراهم آورند.

بخش سوم: مطالعه‌ی انتقادی قرآن و سنت تفسیری اسلامی
در این بخش بر اهمیت مطالعهٔ نقادانه قرآن تأکید می‌شود.

🗂عناوین کتاب و نام نویسندگان:

درآمد: مطالعات قرآنی و اختلافات آن
گابریل سعید رینولدز

۱. قرآن در پژوهش‌های آکادمیک اخیر: چالش‌ها و نیازها
فرد مگرو دانر

۲. کتیبه‌شناسی و زمینهٔ زبان‌شناختی قرآن
رابرت هویلند

۳. پژوهش‌های اخیر دربارهٔ ساختار قرآن
گرهارد باورینگ

۴. بازنگری در مسئلهٔ تالیف قرآن: آیا قرآن تا حدی ثمرهٔ کاری تدریجی و گروهی است؟
کلود ژیلیو

۵. داستان‌های مسیحی و قرآن عربی: "اصحاب غار" در سوره کهف و در سنت مسیحیت سریانی
سیدنی گریفیث

۶. تاملی در باب تاثیر الهیات مسیحی بر قرآن
سمیر خلیل سمیر

۷. بازبینی تصویر مریم در قرآن
سلیمان مراد

۸. افسانه‌ی اسکندر در قرآن (کهف: ۸۳-۱۰۲)
کوین ون‌بلیدل

۹. فراسوی تک‌واژه‌ها: مائدة-شیطان-جبت‌وطاغوت. سازوکارهای انتقال به بایبل حبشی (گعز) و متن قرآن
مانفرد کروپ

۱۰. اسلام نوپا در منابع سریانی سدهٔ هفتم
عبدالمسیح سعدی

۱۱. یادداشت‌هایی دربارهٔ تصحیح‌های قرآن در سده‌های میانه و دوران جدید
دوین استوارت
[نقد بهنام صادقی بر این مقاله]

۱۲. سریانی در قرآن: نظریات کلاسیک مسلمانان
آندرو ریپین

⭐ ترجمهٔ این کتاب توسط سعید شفیعی اخیرا به انتشار رسیده است. (گابریل رینولدز، ترجمه: سعید شفیعی، چاپ نخست، نشر حکمت، ۱۴۰۲)

⬇️صفحات نخست کتاب (انگلیسی)
⬇️صفحات نخست ترجمه سعید شفیعی
⬇️مرور نصرت نیلساز

به کوشش: راضیه شریف‌زاده

#انعکاس_کتاب

@inekas

‌
💎 مغازیِ موسی بن‌عُقبَه (د. ۱۴۱ قـ)،‌ کهن‌ترین کتاب سیره‌نگاری نسخه‌دار، توسط انتشارات «البَشیر بِنعَطیَة» در مراکش منتشر شد.

⭐️ سخن ناشر:
این کتاب کهن‌ترین کتابِ سیره‌نگاریِ سنددار است که پس از ۱۳ سده، نسخه‌ای منحصربفرد از آن به دست آمده است. بالاتر از آن، این کتاب به‌اعتقاد شافعی (د. ۲۰۴) و مالک بن‌انس (د. ۱۷۹)، صحیح‌ترین سیرهٔ نگاشته‌شده است و مالک آن را به مغازیِ ابن‌اسحاق ترجیح می‌داده است که با این اعتبار جای دارد که آن را یکی از سه اثر معتبر نزد علمای مغرب به‌شمار آوریم: قرائتِ نافع، مُوَطّا مالک و پس از آن مغازی ابن‌عقبه.

⭐️ به‌گفتهٔ شان آنتونی، ”یافته‌ای شگفت از استاد محمد الطّبرانی، که دانشوری برجسته و پیرایشگری درجه‌یک است: مغازی موسی بن‌عقبه، از کهن‌ترین زندگی‌نامه‌های نوشته‌شدهٔ پیامبر است که مالک بن‌انس آن را به مغازیِ ابن‌‌اسحاق ترجیح می‌داده است.”

دکتر محمّد الطّبرانی، استاد دانشگاه قاضی عَیّاض در مراکش، تک‌نسخهٔ نبردنامه (مغازی)، نوشتهٔ موسی بن‌عقبة بن‌ابی‌عیّاش (د. ۱۴۱) را کشف کرده،‌ از گمنامی به‌در آورده و به پیرایش و پژوهش آن در دو دفتر، پس از آنکه این کتاب دیرزمانی از نظرها پنهان بود، همت گمارده است.

⭐️ به‌نقل از ایهاب بدیوی:
پیش از این کشف می‌دانستیم که بخش‌هایی از این اثر در یک دست‌نوشته باقی مانده که در برلین نگهداری می‌شود («قطعه»، مجموعهٔ Ahlwardt 1554) و ادوارد زاخائو آن را در سال ۱۹۰۴ به آلمانی ترجمه و منتشر کرده است. پیرایشِ زاخائو برپایهٔ منتخبی از بیست روایت است که یوسف بن‌محمّد بن‌عمر بن‌قاضی شُهبَه (د. ۷۸۹) گرد آورده است. خلاصه‌ای ناقص نیز از آلمانی به انگلیسی در کتابِ «زندگانیِ محمّد» (The Life of Muhammad) نوشتهٔ گیوم (۱۹۵۵) یافت می‌شود.

در منابعِ سده‌های میانه، موسی بن‌عقبة بسیار تحسین شده و در کتبِ آن دوران، به مغازیِ او فراوان استناد شده است، به‌ویژه در صحاح ستّۀ اهل‌سنّت (کتب ششگانۀ احادیثِ صحیح).

در مغازی، موسی بن‌عقبة از منابعِ پرشماری بهره برده که از مهم‌ترینشان می‌توان به ابن‌شِهاب زُهری (د. ۱۲۳)، نافع مولای ابن‌عمر (د. ۱۰۸)، سالم بن‌عبدالله بن عمر (د. ۱۰۶) و دیگران اشاره کرد.

🔵ترجمه و گردآوری: علی خمامی

🔵 برای آشنایی بیشتر،‌ ر.ک:
- گرگور شولر، یافته‌های جدید درباره مغازی موسی بن‌عقبة
- حسین مرادی‌نسب، مرورى بر کتاب مغازى موسى بن‌عقبة

#انعکاس_کتاب
@inekas

‌
🔵 امروز تولد ۲ سالگی انعکاس بود.

«تولد انعکاس» تصادفی بود، تقریباً همه چیزش؛ از اصل شکل‌گیری و انتخاب نام گرفته تا موضوع اولین مدرسه تابستانی.
اما یک چیز تصادفی نبود؛ تلاش برای رشد و ارتقاء فضای مطالعات اسلامی در دانشگاه‌های ایران که دل‌مشغولی مشترک حلقه‌ای بود که در بستر «نخستین مدرسهٔ تابستانی انعکاس» گرد هم آمده بودند.

انعکاس در این دو سال تلاش کرده تا دستیار دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به مطالعات اسلامی باشد، برای آشنایی با آخرین پژوهش‌های استاندارد، جدی و روشمند در حوزهٔ مطالعات اسلامی در جهان، شناساندن پژوهشگران برجسته و فراهم ساختن زمینهٔ کار جدی پژوهشی برای پژوهشگران مطالعات اسلامی در حوزهٔ مورد علاقه‌شان.

🔴 انعکاس با مدرسهٔ «قرآن و عهدین» متولد شد و با مدرسهٔ «اسلام در دوره نخستین»، دورهٔ «آشنایی با عهدین» و مدرسهٔ مهارت‌افزایی «مدار» نخستین گام‌های رشدش را برداشت و با مدرسهٔ «محمد [ص]: زندگی، جامعه و میراث فرهنگی» در آستانهٔ قدم بزرگی دیگر است. در این دو سال، «حلقهٔ مطالعاتی انعکاس» قلب تپندهٔ انعکاس بوده و «کانال انعکاس» نمایندهٔ تکاپوهایش، «کتابخانه انعکاس» صندوق دانشش، «ادبیات انعکاس» حاصل تلاش‌هایش و «جایزهٔ انعکاس-حامی» نتیجهٔ بلندپروازی‌اش!

رَه رفتن دراز است و انعکاس نوسفر، هنوز تا رسیدن به بلوغ و ثمر فاصله‌ها دارد. اما امیدواریم که نفس گرم و همت بلند دوستان و همراهان انعکاس بدرقهٔ راهش باشد و بتواند آرام‌آرام مسیر رشد خود را بپیماید.

🔴 اینک در آستانۀ ورود به سومین سال فعالیت انعکاس و در چند قدمی «سومین مدرسهٔ تابستانی انعکاس»، بیش از همیشه، به پشتیبانی دوستان دیده و نادیدهٔ انعکاس دلگرمیم و امیداوریم که بتوانیم آن‌چنان‌که لایق همراهی شماست، مسیر خود را ادامه دهیم!


🟣 این روزها، انعکاس فعالیت خود را در اینستاگرام، X (توئیتر) و یوتوب نیز آغاز کرده؛ اگر هنوز این صفحات جدید انعکاس را دنبال نمی‌کنید، قدم‌تان روی چشم و مقدم‌تان مبارک!

🟣 گزارش فعالیت‌های انعکاس در دو سال گذشته (از ابتدا تا کنون) را در این‌جا بخوانید.

🟣 دسته‌بندی مطالب کانال انعکاس:

#رویداد_انعکاس : رویدادهای برگزارشده
#انعکاس_رویداد : رویدادهای بازتاب‌یافته
#انعکاس_مقاله : مقالات معرفی شده
#انعکاس_کتاب : کتب مرور شده
#انعکاس_وبسایت : ابزارهای کاربردی معرفی‌شده

🔵 در جدیدترین مدرسهٔ انعکاس، منتظر شما هستیم!

@inekas

‌
🎞 نسخۀ مزمور دمشق، عربی میانه و میراث حجازی کهن

🟣 ارائۀ وحید صفا در حلقۀ مطالعاتی انعکاس (شنبه ۱۷ تیر ۱۴۰۲)

💠"نسخۀ مزمور دمشق" ترجمه‌ای کهن به زبان عربی و خط یونانی از بخش‌هایی از مزمور ۷۸ عهد عتیق است که در اوایل قرن بیستم در مسجد اموی دمشق پیدا شد. این متن با توجه به قدمت (احتمالا قرن ۲ه/۸م) و خط آن، از نظر مطالعۀ تاریخ زبان عربی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.

احمد الجلاد ( استاد دانشگاه ایالتی اوهایو) در کتاب The Damascus Psalm Fragment: Middle Arabic and the Legacy of Old Ḥigāzī به تفصیل در مورد این متن، ویژگی‌های زبان شناختی و دستاوردهای آن برای مطالعه تاریخ زبان عربی به گفت‌وگو نشسته است. در این ارائه، با محوریت این کتاب، به معرفی این نسخه و تاثیر آن در نظریات پیدایش زبان عربی می‌پردازیم.

🎞 مشاهده نسخه کامل ارائه در یوتوب و آپارات

📝 فهرست محتوای ارائه:
خط یونانی و زبان عربی
معرفی کلی این نسخه
کتاب احمد الجلاد دربارۀ این نسخه
نحو عربی سنتی
خط یا قرائت سنتی، مسئله این است!
نسخۀ مزامیر دمشق و کارکرد آن
ابداعات مشترک حجازی کهن
حجازی کهن و بازتاب آن در منابع سنتی نحو عربی کلاسیک
سه نظریه در مورد پیدایش زبان عربی کلاسیک و نسبت آن با حجازی کهن

#انعکاس_کتاب

@inekas

‌
💎 معرفی کتاب «یادگارهای پیامبران: آثار و اماکن مقدس در اسلام متقدم»
کتاب در دست انتشار از: آدام بُرسی (بهمن ۱۴۰۲)

Adam Bursi, Traces of the Prophets: Relics and Sacred Spaces in Early Islam, Edinburgh University Press, January 2024

⭐️ چکیده
برسی در این کتاب، تلاش می‌کند تا اهمیت آثار و اماکن مقدس را در صدر اسلام نشان دهد و در این راستا طیف گسترده‌ای از منابع عربی از جمله سیره و احادیث پیامبر اسلام(ص)، تفاسیر قرآن، تواریخ و سفرنامه‌ها، تألیفات فقهی، شعر و رساله‌های جدلی را تحلیل می‌کند. همچنین مفروضات دیرینه درباره نگرش منفی مسلمانان متقدم نسبت به تکریم آثار و مقبره‌ها را به چالش می‌کشد.

کتاب به‌جای تمرکز بر بحث‌های الهیاتی میان مسلمانان متقدم، مبتنی بر اشیاء و مکان‌های مادی است. آثار و مکان‌هایی مانند رد‌پای ابراهیم در مکه و مقبره محمد(ص) در مدینه، مکان‌هایی برای مناسک جمعی اسلامی و همچنین ابزارهایی برای متمایز کردن مسلمانان از غیرمسلمانان فراهم کردند. همچنین با بررسی چنین یادگارهایی از پیامبران نشان می‌دهد که چگونه مسلمانان متقدم از آثار و مکان‌های مقدس استفاده می‌کردند تا تداوم و تفاوت اسلام با یهودیت و مسیحیت را ثبت کنند و نیز هویت خود را شکل دهند.

⭐️ فهرست فصل‌های کتاب
🟢 نشانگرهای قبر: بلاغت و مادیت یادگارها و گرامیداشت قبور در اسلام اولیه.
🟢 نشانه روشن: مقام ابراهیم و تداوم و تفاوت‌ها در اسلام نخستین.
🟢 مهندسی‌های معکوس: یافتن و پنهان کردن بدن‌های مقدس در قرن اول اسلام.
🟢 پارادوکس‌ها و مشکلات پیکر پیامبر: جسد و قبر محمد.
🟢 مکان‌هایی که پیامبر در آن‌ها دعا کرده است: مناسکی کردن ردپاهای پیامبر.


⭐️ معرفی نویسنده
آدام بُرسی در سال ۲۰۱۵ در دانشگاه کرنل آمریکا از پایان‌نامه خود با موضوع «دین، جادو و جسم در یهودیت، مسیحیت و اسلام در دورۀ باستان متاخر» دفاع کرده است.
علاوه بر کتاب حاضر، وی همچنین، به همراه کریستین لانگ، مشغول جمع‌آوری کتابی دربارۀ خوانش منابع اولیه اسلامی برای انتشار در انتشارات بریل هستند.

✔️ آدام بُرسی از اساتید مدعو در سومین مدرسه تابستانی انعکاس است و ارائه‌ای دربارۀ «گرامیداشت اعضاء و اماکن منتسب به پیامبر در صدر اسلام» خواهد داشت.

#انعکاس_کتاب

@inekas

‌‌
💎 معرفی کتاب «محمد(ص) و پیروانش در بافتار تاریخی: نقشۀ دینی شبه جزیره عربستان در دوره باستان متأخر»

کتاب در دست انتشار از: ایلکا لینستت (دی ۱۴۰۲)

Ilkka Lindstedt, Muḥammad and His Followers in Context: The Religious Map of Late Antique Arabia, Brill, December 2023

⭐️ چکیده
لینستت در این کتاب، به بررسی و تحلیل تغییرات گروه‌ها و هویت‌های مذهبی در عربستان در دوره باستان متاخر (٣٠٠_٧٠٠ میلادی) می‌پردازد. کتاب با شواهد معاصر و مادی ارتباط برقرار می‌کند، ازجمله؛ کتیبه‌ها، بقایای باستان شناسی، اشعار عربی، قرآن و قانون اساسی مدینه. همچنین راهکارهایی برای برخورد با متون تاریخ‌نگاری عربی و دیگر متون ادبی متأخر، پیشنهاد می‌کند. مسئله هویت‌های اجتماعی و فرآیندهای آنها در این مطالعه نقش اساسی دارد. برای مثال هویت‌های قومی و مذهبی عرب چگونه در آستانه اسلام تلاقی پیدا می‌کردند؟ این کتاب نشان می‌دهد که تغییرات در گروه‌های اجتماعی تدریجی‌تر آنچه قبلا تصور می‌شد، بوده است.

⭐️ معرفی نویسنده
لینستت از ۲۰۱۷ تا امروز استاد دانشگاه هلسینکی است و آثار پرشماری دربارۀ اسلام نخستین و موضوعات دیگر به چاپ رسانده است. او معتقد است برای شناخت دورۀ پیامبر باید به سراغ منابع متقدم، مانند قرآن، عهدنامۀ مدینه و سنگ‌نوشته‌ها رفت. نتایج او در کارهای پژوهشی را می‌توان ادامۀ راه پژوهشی فرِد دانر (استاد سرشناس دانشگاه شیکاگو) دانست. او در «دومین مدرسۀ تابستانی انعکاس دربارۀ اسلام نخستین» به ارائه‌ای درباره پیامبر و میثاق مدینه پرداخت.

✔️ ایلکا لینستت از اساتید مدعو در سومین مدرسه تابستانی انعکاس است و ارائه‌ای دربارۀ «وضعیت مذهبی عربستان در حوالی زمان میلاد محمد [ص]» خواهد داشت.

#انعکاس_کتاب

@inekas

💎 معرفی کتاب «مولد النبی: دین‌داری مناسکی در میان اهل سنت» اثر ماریون هلمز کتز

Katz, Marion H. (2007), The Birth of The Prophet Muhammad: Devotional Piety in Sunni Islam (1st ed.), Routledge.

✔️ به کوشش: مهدی فهیمی

میلاد پیامبر اسلام [ص] فراتر از یک رویداد مهم و تاریخی، از اهمیت دینی(چه در وجه اعتقادی، چه در وجه عبادی) و اجتماعی بالایی برخوردار است. این کتاب با پیوند مطالعات اسلامی با مردم‌شناسی تاریخی در پی ترسیم تصویری چندوجهی، واضح و مستند از موضوع است و تحلیلی انتقادی از مناسک جشن مولد النبی از قرون میانی تا دوران مدرن ارائه می‌دهد.

ایده‌ای که نویسنده در صدد دفاع از آن برآمده این است که منشأ جشن میلاد در کنشی نوآورانۀ توسط یک مرجع قابل‌شناسایی یافت نمی‌شود، بلکه به‌عنوان ادغام تدریجی مجموعه‌ای از روایات و شیوه‌های عمل به آموزه‌های دینی که در نهایت به هم نزدیک‌شده و فرمی متفاوت، بسیار منعطف و جذاب از مناسک را شکل‌داده‌اند تبیین می‌شود.

اثر پیشِ رو این انگاره که جشن مولد النبی اساساً توسط سلسله‌های حاکم بنیان‌گذاری‌شده را به چالش می‌کشد و استدلال می‌کند که مولد النبی توسط طیف وسیعی از افراد پرورش داده شده است که قدرت سیاسی نداشته‌اند. در این راستا توضیح می‌دهد که سلسله فاطمیان، جشن مولد النبی را به عنوان یک مناسبت دولتی برگزار می‌کردند. در دوران میانی اسلام شخصیت‌های برجسته اهل‌سنت نیز مراسم مولد النبی را برگزار می‌کردند که. این جشن‌ها احتمالاً از مصر فاطمی به مناطق دیگر گسترش یافته است. با این حال، نویسنده تأکید می‌کند که جنبه‌های خاص و مناسک جشن میلاد و همچنین روایات مولد النبی، با سنت شیعه امامیه پیوندهای نزدیک‌تری دارد. جشن میلاد در میان شیعیان به پیش از ظهور جشن‌های میلادی که فاطمیان داشتند بازمی‌گردد؛ این موضوع ریشه در سنت غنی و عمیق احادیث عبادی تشیع دربارۀ میلاد پیامبر [ص] و ائمه [ع] دارد.

⬇️دریافت گزارش و معرفی کتاب

✔️ ماریون هلمز‌ کتز دانش‌آموخته دکتری از دانشگاه شیکاگو و استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه نیویورک است. علاقه‌مندی پژوهشی او درباره مسائل احکام، جنسیت و مناسک اسلامی است. او از اساتید مدعو در سومین مدرسه تابستانی انعکاس بود.

#انعکاس_کتاب

@inekas

‌
‌🎞 معرفی مصحف مشهد رضوی: سندی تازه در تاریخ قرآن از قرن نخست

🟣 بخشی از ارائهٔ مرتضی کریمی‌نیا در مدرسهٔ تابستانی دوم انعکاس

🗂 فهرست مطالب ویدئو

0:00 : معرفی کلی مصحف مشهد رضوی
2:43 : وقف‌نامهٔ محصف
4:05 : چگونگی نام‌گذاری به مصحف مشهد رضوی
5:02 : ویژگی‌های خاص مصحف
6:45 : نحوهٔ رسم و نگارش
8:30 : چگونگی ورود مصحف به ایران

⭐️ چکیدهٔ ارائه

مصحف مشهد رضوی | مصحف المشهد الرضوي | یا Codex Mashhad در کتابخانه آستان قدس رضوی، متشکل از نسخه‌های خطی کهن به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ است که در اصل یک قرآن کامل را تشکیل می‌داده‌اند اما به دلایلی نامعلوم از هم جدا افتاده‌اند. این کهن‌ترین اثر قرآنی در ایران، و حجیم‌ترین نسخۀ حجازی در قطع عمودی (با ۲۵۲ برگ) در سراسر جهان است که تاکنون می‌شناسیم؛ به همین خاطر، این مصحف احتمالاً یکی از مهم‌ترین اسناد برای درک ما از تحولات تاریخ متقدم متن قرآن است. ترکیبی از تمام ویژگی‌های این مصحف به‌طور کلی در چند نسخه از قرآن‌های اولیه که به سبک حجازی نوشته شده است، یافت می‌شود.

با توجه به متن، قواعد املایی، قرائت‌های گوناگون، ویژگی‌های رسم‌الخطی و ترتیب سوره‌ها، می‌توان به این نتیجه رسید که بخش عمدهٔ این مصحف در دوران بسیار متقدم، احتمالاً در قرن اول/هفتم، رونویسی شده است. با این حال، برخلاف سایر نسخه‌های خطی متقدم قرآن، کل قرآن در وضعیت اولیهٔ مصحف مشهد، بر اساس نسخهٔ رسمی عثمانی، اما بر اساس ترتیب ابن‌مسعود، رونویسی شده است.

🖋 مرتضی کریمی‌نیا اولین بار این مصحف را با انتشار مقالهٔ زیر در مجلهٔ مخطوطات اسلامی بریل معرفی کرد:

Karimi-Nia, Morteza. "A New Document in the Early History of the Qurʾān: Codex Mashhad, an ʿUthmānic Text of the Qurʾān in Ibn Masʿūd’s Arrangement of Sūras." Journal of Islamic Manuscripts 10.3 (2019): 292-326.

⬇️ دریافت فایل مقاله
⬇️ دریافت ترجمه عربی مقاله


⭐️ متن کامل «مصحف مشهد رضوی» با اجازه و همکاری کتابخانۀ آستان قدس رضوی وبا تحقیق و توضیحات و مقدمۀ مرتضی کریمی‌نیا، از سوی «مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث» در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به صورت فاکسیمیله به دو زبان عربی و انگلیسی منتشر شده است.

▶️ ویدئوی معرفی اثر


#انعکاس_کتاب
#ارائه‌های_مدرسه_انعکاس
@kariminiaa
@inekas

‌
‌🎞 مصحف مشهد رضوی: سندی تازه در تاریخ قرآن از قرن نخست

🟣 انتشار ارائهٔ کامل مرتضی کریمی‌نیا در مدرسهٔ تابستانی دوم انعکاس برای اولین بار

⭐️ در این ارائه، با یکی از کهن‌ترین و ارزشمندترین نسخه‌های قرآنی به جا مانده از قرن اول آشنا می‌شوید که در کتابخانۀ آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. وجه تمایز این مصحف با دیگر نسخه‌های خطی متقدم کشف شده در این است که بیش از ۹۵٪ متن قرآن را شامل می‌شود و در تدوین اولیۀ خود، از ترتیب متفاوتی تبعیت می‌کرده است. این مصحف به تازگی به صورت فاکسیمیله چاپ و منتشر شده است (آشنایی بیشتر)

اما چگونه این مصحف به دست ما رسیده است؟ از کجا می‌دانیم این مصحف متعلق به قرن اول است؟ مصاحف کهن چه ویژگی‌هایی دارند؟ چه تفاوت‌هایی بین این مصحف و مصاحف رسمی مشاهده می‌شود؟ ...

🗂 فهرست مطالب ویدئو

0:00: معرفی کلی مصحف مشهد رضوی
2:56: وقف‌نامهٔ مصحف
4:50: چگونگی نام‌گذاری به مصحف مشهد رضوی
5:58: توصیف کلی نسخه‌های کهن حجازی/مایل قرآن
17:20: مقایسۀ مصحف مشهد رضوی با مصحف رسمی
24:27: نسخه‌های کهن قرآن از حیث اختلاف مصاحف الأمصار
27:21: ویژگی‌های خاص مصحف مشهد رضوی
33:25: ترتیب و توالی سوره‌ها در مصحف مشهد رضوی
42:27: نحوهٔ رسم و نگارش
46:00: چگونگی ورود مصحف به ایران
49:30: آزمایش‌های تاریخ‌گذاری کربن
51:12: سوال مهم: چرا متن عثمانی نوشته شده، اما با ترتیب ابن‌مسعود؟

▶️ نسخۀ کامل و باکیفیت این ارائه را (در ۱ ساعت و ۵۰ دقیقه) همراه با پرسش و پاسخ‌ها را در یوتیوب و آپارات انعکاس مشاهده کنید.

برخی از سوالاتی که در نسخۀ ویدئوی ارائه کامل پاسخ داده شده است:

● آیا کاتب این مصحف علی(ع) است؟
● آیا دو سورۀ ناس و فلق در این مصحف وجود دارد؟
● چرا در قرآنِ حجازی تصرف‌هایی انجام دادند؟
● نقطه‌گذاری در این مصحف چگونه است؟
● آیا کاتبان نگرانی داشتند که تغییرات انجام شده برملا شود یا خیر؟
● آیا در این مصحف، تقسیم‌بندی‌های آیات مانند مصحف رسمی عثمانی‌ست؟
● آیا روشی وجود دارد که بتوان فهمید بخش محو شده و پاک شدۀ این مصحف، چه بوده است؟

و چندین سوال دیگر را در ویدئوی کامل در یوتیوب و آپارات انعکاس می‌توانید مشاهده کنید.

🌐 www.codexmashhad.com

⬇️دریافت کتابچۀ معرفی مصحف مشهد رضوی به زبان فارسی

⬇️ دریافت نمونه صفحات مصحف تحقیق شده


#انعکاس_کتاب
#ارائه‌های_مدرسه_انعکاس
@kariminiaa
@inekas

💎 معرفی دستینه اسلام و زنان آکسفورد

Afsaruddin, A. (Ed.). (2023). The Oxford Handbook of Islam and Women. Oxford University Press.

به کوشش محدثه‌ نادری و راضیه شریف‌زاده

⭐️ دستینه اسلام و زنان آکسفورد تلاش می‌کند تا مسائل مربوط به زنان و اسلام را به شکلی عمیق و گسترده پوشش دهد. مقالات این مجموعه را پژوهشگرانی مشهور در این حوزه نوشته‌اند؛ مقالاتی که شامل تحلیل‌های پیچیده و پیشرفته‌ای از موضوعاتی مانند تفسیر آیات قرآن درباره جایگاه و نقش‌های زنان یا تحلیل احادیث در این موضوع می‌شوند‌. مسائل مربوط به زنان، احکام شرعی در رابطه با حقوق قانونی و اجتماعی زنان، فعالیت‌های علمی و ادبی زنان مسلمان در طول تاریخ، و کنش‌گری آن‌ها در جوامع امروزی با اکثریت مسلمان، از دیگر مسائلی است که در این اثر بدان پرداخته شده است. مقالات این جلد طیف وسیعی از دیدگاه‌ها را در مورد این موضوعات کلیدی ترسیم می‌کند و مهم‌تر از همه، بر تنوع موجود در زندگی زنان مسلمان، چه در دوره‌های پیشامدرن و چه در دوره مدرن تأکید می‌کند. این مقالات توجه دقیقی به زمینه‌های تاریخی سیاسی زندگی زنان دارند؛ زمینه‌هایی که در چهارچوب افکار و اعمال شخصیت‌های کلیدی تاریخ اسلام مشخص می‌شوند. چنین رویکردی منجر به مطالعات دقیق واقعیت‌ زیسته‌ی زنان مسلمان در زمان‌ها و مکان‌های مختلف می‌شود. این رویکرد مسئله‌اش مفروضات عینی درباره جنسیت و عاملیت در بافت جوامع مسلمان است؛ مفروضاتی که هنوز هم رایج‌اند.


🗂 برای دیدن فهرست دستینه به اینجا مراجعه کنید.

⬇️ دریافت ۵۰ صفحه نخست دستینه

#انعکاس_کتاب
@inekas

دستینه اسلام و زنان آکسفورد در هفت بخش و ۳۲ فصل تنظیم گردیده‌است. عناوین فصل‌های کتاب و مقالات هر فصل جهت آشنایی بیش‌تر معرفی می‌گردد:

⭐️ مقدمه: رمزگشایی زندگی زنان مسلمان. مذهب، عاملیت، و گوناگونی
اسما افسرالدین (ایندیانا)

⭐️ بخش دوم: متون بنیادی و تفسیر آن‌ها
۱. قرآن و زن
هیبا ابوجیری (ویلانوا)
۲. تفسیرهای کلاسیک در آیات کلیدی قرآن در مورد زنان
هادیا مبارک (کویینز شارلوت)
۳. زنان در احادیث
فریال سالم، (کالج اسلامی امریکا)
۴. خوانش‌های نوین قرآن از منظر جنسیت
اسما افسرالدین (ایندیانا)
۵. خوانش‌های نوین حدیث از منظر جنسیت
خالد ابوالفضل، (UCLA)

⭐️ بخش سوم: زنان و حقوق اسلامی
۶. ازدواج، طلاق، ارث در حقوق اسلامی و تلاش‌های پیشامدرن
مریم شیبانی (برندیس)
۷. وضعیت زنان مسلمان در حقوق مدرن خانواده و شخصی
سهیره صدیقی (جورج‌تاون)
۸. حقوق و وظایف زنان در متون حقوقی کلاسیک؛ خوانش‌های مدرن
ناتانا دلانگ-باس (کالج بوستون)

⭐️ بخش چهارم: رمزگشایی از زندگی زنان؛ زنان در تاریخ و متون
۹. زنان مسلمان متقدم به عنوان الگوهای اخلاقی در ادبیات اسلامی کلاسیک؛ المبشرات بالجنه
یاسمین امین (اکستر)
۱۰. زنان به عنوان نمونه های اخلاقی در شیعه اثنی عشری
ماریا دکاکه، (جورج‌میسن)
۱۱. زنان به عنوان انتقال دهندگان دانش
اسما سعید (کالیفرنیا)
۱۲. زنان مسلمان و زندگی عبادی
زهرا ایوبی (دارتموث)
ایمان عبدالکریم (ییل)
۱۳. زنان به عنوان نویسندگان در دوره پیشامدرن
سامر م. علی (میشیگان)
۱۴. زنان به عنوان بازیگران اقتصادی در جهان پیشامدرن اسلام
امیره سنبل (جورج‌تاون)

⭐️ بخش پنجم: واقعیت‌های زیسته زنان و فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی آنان در دوران مدرن
۱۵. زن در مسجد؛ مبارزه با فضای عمومی و اقتدار مذهبی
ماریون کتز (نیویورک)
۱۶. مذاکره در مورد مادری، دین، و واقعیت های زندگی مدرن
مارگارت عزیز پاپانو (کویینز کانادا)
۱۷. زنان به عنوان رهبران دولت مدرن
تامارا سون (جورج‌تاون)
۱۸. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در فلسطین، لبنان و سوریه
الیزابت برانسون (ویسکانسین)
۱۹. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در مصر و شمال آفریقا
نرمین علام (راتگرز)
۲۰. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در ایران
سیما گلستانه (کرنل)
۲۱. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در ترکیه
کیارا ماریتاتو (تورین)
۲۲. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در آسیای جنوبی
الورا شهاب الدین (برکلی)
۲۳. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در جنوب شرقی آسیا
نلی ون دورن-هاردر (ویک فارست)
۲۴. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در چین
ماریا جاشوک (آکسفورد)
من که (نورث‌وست مینزو)
۲۵. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در جنوب آفریقا
نینا هول (اسلو)
۲۶. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در ایالات متحده آمریکا
جولیان هامر (کارولینای شمالی)
۲۷. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در اروپای غربی
ژانت جویلی (سیراکیوز)
۲۸. کنش‌گری مذهبی و اجتماعی زنان در عربستان سعودی و کشورهای خلیج فارس
آلینا لیلویا (آریزونا)

⭐️ بخش ششم: روایت های مدرن از خود؛ زنان درباره زنان می‌نویسند
۲۹. بازنمایی‌های مدرن از همسران پیامبر اسلام
رقیه یاسمین‌خان (کلرمونت)
۳۰. ادبیات فمینیستی مدرن و معاصر مسلمان؛ یک مرور کلی
میریام کوک (دوک)

⭐️ بخش هفتم: اسلام، زن و عرصه عمومی جهانی
۳۱. توانایی زنان در انتخاب لباس و سبک پوشش؛ تاریخ و سیاست حجاب
آنا پیلا (نورث‌وسترن)
۳۲. زنان مسلمان به عنوان یک الگوی فرهنگی؛ گفتمان‌های جهانی و سیاست قربانی بودن
کاترین بولاک (تورنتو)

⬇️ دریافت ۵۰ صفحه نخست دستینه

#انعکاس_کتاب
@inekas

‌
💎 معرفی کتاب تازه منتشرشده
اوصاف خدا در اندیشه اسلامی: تفکر در باب الله

✍️ منصوره خلیلی‌زند (پژوهشگر دانشگاه فرایبورگ و ویراستار کتاب)

Khalilizand, M. (Ed.). (2024). The Attributes of God in Islamic Thought: Contemplating Allah. London: Routledge.


در سال ۲۰۲۰، هنگامی که قصد داشتم در دوره‌ی کارشناسی دانشگاه مونستر در رشته کلام اسلامی نظریه‌های وحی را در تاریخ اندیشه‌ی اسلامی درس بدهم، مجبور به بازگشت به پرسشی شدم که ظاهراً در مرکز این نظریه‌ها قرار دارد، یعنی پرسش از صفت کلام ‌الله.

در زمینه‌ی مدرن بحث، همچنان که می‌دانیم، این تجربه‌ی خود وحی، آن گونه که به انسانی خاص یعنی پیامبر داده شده است و فرآیند صورت‌بندی آن در قالب زبانی خاص، در مرکز پژوهش فلسفی قرار دارد. اما این پرسش در سنت اندیشه‌ی اسلامی عموماً به این شکل مطرح می‌شد که چه چیزی در الله امکان سخن‌گفتن او را فراهم می‌آورد. پاسخ به این پرسش به طور ساده صفت کلام یا گفتار بود. با این حال، چگونگی فهم این صفت، نحوهٔ ارتباط آن با ذات الله، نسبت آن با زبان و بسیاری از پرسش‌های دیگر، موضوع بحث‌های بی‌شمار و منبع اختلافات جدی میان متکلمان، فیلسوفان و عرفا بود.

با جستجو برای متن‌های پژوهشی درباره صفت کلام که بتواند مورد استفاده دانشجویان قرار بگیرد، متوجه شدم پژوهش‌ها درباره‌ی این موضوع و به طور کلی پرسش از صفات، «ذات» و ساختار درونی الله تا چه اندازه محدود است.‌ با توجه به اهمیت نظری و محوریت این پرسش در اندیشه‌ی اسلامی، تصمیم گرفتم قدمی برای احیای این پرسش بردارم. این مجموعه مقالات با این دغدغه طراحی شد و به انجام رسید.

در این مجموعه، برخی از رویکردهای فلسفی و کلامی در این بحث در میان فیلسوفان و مکاتب کلامی مثل تشیع، ماتریدیه، سلفیه و بَهشَمیه معرفی می‌شوند. با بازاندیشی این پرسش در سنت اسلامی به روشنی می‌توان دید که حتی مفهومی مثل مفهوم الله، که در مرکز هر خوانشی از اسلام قرار دارد، بسیار مورد اختلاف و متکثر بوده است و بارها و بارها در تاریخ اندیشه‌ی اسلامی بازتعریف شده است.

🗂 فهرست مقالات

بخش اول: خدای فیلسوفان

۱.رقص با شیطان یا مناجات با فرشتگان؟ کاربست برهان‌های فلسفی در بحث از اوصاف خدا توسط رازی
مهمت فاتح ارسلان (دانشگاه استانبول)

۲.امر بیان‌ناپذیر و فرآیند تعین آن: تأملات صدرالدین شیرازی درباره مبدأ
منصوره خلیلی‌زند (دانشگاه فرایبورگ)

۳.عشق الهی در فلسفه اسلامی سده‌های میانه
کالین فیتسپاتریک مورتا (دانشگاه رادبود)

۴.بساطت الهی، دئوس رِوِلاتوس، و اسمای الهی در الهیات فلسفی ملاصدرای شیرازی (۱۵۷۱-۱۶۳۶)
سجاد رِضوی (دانشگاه اکستر)

بخش دوم: خدای متکلمان

۵.دیدگاه ابوالهذیل علاف در باب بساطت الهی
عبدالحکیم یوسف الخلیفی (دانشگاه قطر)

۶.آیا وصف «بقاء» وجود دارد؟ دیدگاه متکلمان سنی در باب بقای الهی
آنگلیکا برودِرسِن (دانشگاه بوخوم)

۷.نورالدین صابونی و اوصاف الهی: چکیده‌ای از کلام ماتُریدی
آنگلیکا برودِرسِن (دانشگاه بوخوم)

۸.آیا یک فیل در محضر ماست که نمی‌توانیم آن را ببینیم؟ غوری در گفتمان‌های بَهشَمی در باب اوصاف
آلنور دنانی (پژوهشگر مستقل)

۹.قدرت و اراده خدا در کلام سیف‌الدین آمِدی
احمد هوسیچ (دانشگاه پادربورن)

۱۰.برساختن اسلام حقیقی: دیدگاه عالم وهابی، ابن عُثیمین (د. ۲۰۰۱)، درباره اوصاف خدا و سیره سلف صالح
محمد غریبه (دانشگاه هومبولت برلین)

۱۱.اراده خدا و انسان‌انگاری در کلام معتزلی: ابوعلی و ابوهاشم جبائی
مهمت امین گولچیوز (دانشگاه شیکاگو)

۱۲.خدا به عنوان پارادایم جهان: دیدگاه اسماعیل گلنبوی در باب علم الهی
کوتلو اوکان (دانشگاه ییواسکیلا)

⬇️ دریافت صفحات آغازین کتاب

#انعکاس_کتاب
@inekas

‌
💎 انتشار تصحیح و ترجمه‌ای جدید از نهج‌البلاغه توسط انتشارات بریل

Sharīf al-Raḍī, Muḥammad ibn al-Ḥusayn. Nahj al-Balāghah: The Wisdom and Eloquence of ʿAlī: A Parallel English-Arabic Text. Translated and Edited by Tahera Qutbuddin. Leiden: Brill, 2024.

⬇️ دریافت فایل تمام متن کتاب با دسترسی آزاد


⭐️ معرفی کتاب در سایت ناشر

نهج‌البلاغه گردآوری مشهور خطبه‌ها، نامه‌ها و سخنان علی‌بن‌ابی‌طالب (م. ۴۰ ه.ق) است که شریف رضی (م. ۴۰۶ ه.ق) آن را تالیف کرده و بیش از هزار سال است که پیوسته به عنوان شاهکار ادبیات عرب و حکمت اسلامی، با اشتیاق خوانده می‌شود و حفظ می‌گردد. این کتاب سیره و رنج‌های علی را از زبان خودش بازتاب داده و همچنین تأملات عمیق او را درباره تقوا، فضائل اخلاقی و حاکمیت عادلانه و مشفقانه مکتوب کرده است.

طاهره قطب‌الدین، نهج‌البلاغه را بر اساس قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی از قرن پنجم هجری، به‌دقت تصحیح انتقادی کرده است. این تصحیح با ترجمۀ روان [انگلیسی] و حاشیه‌های آن، عظمت و زیبایی این متن تأثیرگذار را برای خواننده امروزی به نمایش می‌گذارد و تأییدی است بر حسن انتخاب عنوانی که شریف رضی برای کتاب برگزیده است: «نهج‌البلاغة [راه بلاغت]»


🗂 برخی از امتیازات تصحیح انتقادی قطب‌الدین

🔵مقدمۀ علمی محقق در معرفی سید رضی و نهج‌البلاغه

🔵تصحیح مجدد متن عربی نهج‌البلاغه بر اساس پنج نسخۀ متقدمی که با خط سیدرضی مقابله شده‌اند.

🔵ذکر برخی نکات تاریخی و توضیحات در حاشیۀ ترجمۀ بسیاری از خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار با ارجاع به تحقیقات جدید

🔵مراجعه به بیش از ۳۶۰ منبع دست اول و ۱۳۰ منبع دست دوم

🔵فهارس فنی متعدد در انتهای کتاب، شامل:
✔️ تعریف اعلام، اماکن و اصطلاحات و نمایۀ آن‌ها
✔️ فهرست مصادر نهج‌البلاغه به تفکیک بخش‌ها
✔️ نمایۀ آیات، احادیث،‌ اشعار و ضرب‌المثل‌ها
✔️ فهرست مفاهیم دینی و اخلاقی نهج‌البلاغه


⭐️ معرفی کتاب به قلم دوین استوارت (استاد مطالعات عربی و خاورمیانه، و رئیس گروه مطالعات خاورمیانه و جنوب آسیا، دانشگاه اموری آمریکا)

«پایین‌تر از کلام خالق، اما بالاتر از کلام مخلوقان» (دون كلام الخالق و فوق كلام المخلوقين) - این توصیف مشهور ابن‌ابی‌الحدید (م. حدود ۶۵۶ ه.ق) از نهج‌البلاغه، نمایانگر آن است که او این مصنَّف را در اوج فصاحت و بلاغت در زبان عربی می‌داند. طاهره قطب‌الدین در این مجلد، بر اساس قدیمی‌ترین و معتبرترین نسخه‌های خطی و توجه کامل به سنت شرح نهج‌البلاغه، تصحیحی جدید و پرزحمت از این شاهکار ادبیات عرب بدست می‌دهد. ترجمۀ درخشان او به متن اصلی وفادار است، دقیق و پرظرافت است، اثرگذاری کلمات قصار را انتقال می‌دهد، آهنگ خطابه‌های عربی را حفظ می‌کند، و مضامین کتاب را به درستی منتقل می‌کند؛ مضامینی چون تاملات متفکرانه‌ای در باب بلایا و مصیبت‌ها در تجارب بشری، معضلات اخلاقی زندگی اجتماعی و سیاسی، و عجایب جهان طبیعی.


⭐️ معرفی محقق کتاب

طاهره قطب‌الدین (متولد ۱۹۶۴ در بمبئی، هند)، پس از تحصیل در رشته زبان و ادبیات عربی در دانشگاه عین‌الشمس قاهره، دکترای خود را در سال ۱۹۹۹ از دانشگاه هاروارد دریافت کرد.‍ قطب‌الدین پس از ۲۱ سال تصدی کرسی تدریس ادبیات عربی در دپارتمان زبان‌ها و تمدن‌های خاور نزدیک در دانشگاه شیکاگو (۲۰۰۲-۲۰۲۳)، از سال گذشته صاحب کرسی استادی لادین در مطالعات عربی در دانشگاه آکسفورد شده است. این کرسی حدود ۳۹۰ سال پیش در دانشگاه آکسفورد تاسیس شده و امروزه یکی از قدیمی‌ترین کرسی‌های مرتبط با مطالعات عربی-اسلامی در دانشگاه‌های انگلیس محسوب می‌شود. پیش از این، پژوهشگران برجسته‌ای همچون دیوید مارگولیوث، همیلتون گیب و ویلفرد مادلونگ آن را در اختیار داشته‌اند‌ و قطب‌الدین نخستین مسلمانی است که برای تدریس در این کرسی استادی انتخاب شده است (صفحه دانشگاهی او در سایت دانشگاه آکسفورد).

محور اصلی مطالعات و پژوهش‌های قطب‌الدین «خطابۀ عربی» به عنوان یک قالب ادبی و بلاغی مهم در ادب عربی از ادوار کهن تا امروز است. او با مطالعۀ تطبیقی فن خطابۀ یونانی و عربی و پی‌جویی ریشه‌های پیشااسلامی خطابه، به‌ویژه با تمرکز بر شخصیت علی‌بن‌ابی‌طالب و جایگاهش در تثبیت و ترویج این قالب ادبی، پژوهش‌های زیادی را منتشر کرده، از جمله ترجمه و تصحیح انتقادی دستور معالم الحکم (مجموعه‌ای از سخنان علی بن ابی‌طالب) و کتاب شهاب الاخبار (مجموعه‌ای از سخنان پیامبر) که هر دو تألیف قاضی قضاعی (م. ۴۵۳ق) است. مهم‌ترین تک‌نگاری قطب‌الدین، کتاب «خطابه‌های عربی» (بریل، ۲۰۱۹) است که در آن فن خطابۀ عربی را از جنبه‌های گوناگون تاریخی، ادبی و هنری بررسی کرده است.

⬇️ دریافت فایل تمام متن کتاب با دسترسی آزاد

#انعکاس_کتاب
@inekas

‌
💎 معرفی کتاب جدید مایکل کوک دربارهٔ تاریخ اسلام (۹۶۰ صفحه)

تاریخ جهان اسلام: از خاستگاه‌های آن تا ظهور مدرنیته

Cook, Michael. A History of the Muslim World: From Its Origins to the Dawn of Modernity. Princeton University Press, 2024.

به کوشش: مرضیه گودرزی

⬇️دریافت فایل کامل کتاب

⭐️ معرفی کتاب در سایت ناشر

همانطور که از اسم کتاب بر می‌آید، محتوای آن را به طور خلاصه می‌توان تاریخچه‌ای فراگیر از جهان اسلام از زمان پیامبر اسلام تا تولد عصر جدید قلمداد کرد.
این کتاب رویدادها، شخصیت‌ها، درگیری‌ها و همگرایی‌های عمده‌ای را که تاریخ جهان اسلام را شکل داده‌اند، به طور مفصل تشریح می‌کند. محتوای کتاب برای خوانندگان سفری را از مبدأ اسلام تا آستانۀ قرن نوزدهم پایه‌ریزی کرده و پایان داستان را تا به زمان حاضر ادامه می‌دهد. بنابراین کوک تاریخچۀ وسیعی از یک تمدن را ارائه می‌دهد که هم به دلیل وحدت و هم تکثر آن قابل توجه است.
این کتاب پس از نمایش صحنۀ خاورمیانه در دوران باستان متأخر، ظهور اسلام را به عنوان یک رویداد "قوی سیاه" به تصویر می‌کشد. این امر با ظهور خیره‌کنندۀ خلافت اسلامی بر پایۀ پرورش تمدنی جدید ادامه می‌یابد. سپس به تاریخ‌های تمام مناطق اصلی جهان اسلام می‌پردازد و گزارشی گسترده از تحولات کلیدی نظامی، سیاسی و فرهنگی‌ای ارائه می‌دهد که با گسترش اسلام به سمت شرق و غرب رخ داده است.
در عین حال، کتاب روایتگر نقل‌های متعددی از منابع دست اول است و بدین وسیله صداهای مختلف بسیار الهام‌بخشی از گذشتۀ مسلمانان را به خوانندگان می‌رساند.


🗂 فهرست محتوای کتاب

✅ بخش اول: ظهور جهان اسلام

🔵فصل ۱ با هدف بررسی وضعیت خاورمیانه در اواخر دوران باستان، به جنگ‌های داخلی عربستان، فرهنگ قبیله‌ای و بت‌پرستی در شبه جزیره، امپراتوری‌های بیزانس و ایران و روابط آن‌ها با عربستان می‌پردازد.

🔵فصل ۲ با تمرکز بر روی پیامبر اسلام، از طرفی به رسالت او، شخصیت‌اش به عنوان احیاگر دین ابراهیمی و جانشین موسی و عیسی پرداخته و از طرف دیگر حکومت او، پیمان مدینه و دیگر مسائل سیاسی مرتبط را بحث می‌کند.

🔵فصل ۳ به مسألۀ خلافت از قرن اول تا سوم هجری و دیگر مسائل بعد از رحلت پیامبر می‌پردازد، مسائلی چون جانشینی پیامبر، فتوحات، اولین جنگ‌ داخلی، سلسله و حکومت اموی، دشمنان مسلمان و غیرمسلمان، بنی‌امیه، عباسیان و ... همچنین به مسائلی پیرامون ارتباط شبه‌جزیرۀ عربستان با شمال آفریقا، مصر و ایران و در نهایت شکل‌گیری و توسعهٔ تمدن اسلامی.

🔵 در فصل ۴ به فروپاشی خلافت در غرب پرداخته می‌شود و غرب جهان اسلام در قرن سوم، شورش بربرها، ظهور فاطمیان و عواقب آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

🔵 در فصل ۵ و ۶ نیز به ترتیب، فروپاشی خلافت در شرق جهان اسلام (ایران) و مرکز جهان اسلام (حکومت مرکزی عباسیان) بحث شده است.

✅ بخش دوم: جهان اسلام از قرن پنجم تا دوازدهم

این قسمت به تاریخ اقوام مختلف در منطقۀ جغرافیایی خاورمیانه و حوالی آن می‌پردازد که شامل این زیربخش‌هاست: ترک‌ها، مغول‌ها و اسلام در استپ‌ها | ایران و آسیای مرکزی | ترک‌ها در غرب خاورمیانه | امپراتوری عثمانی | هند | اقیانوس هند | آفریقا | اعراب

✅ بخش سوم: خاتمه

این قسمت به جهان اسلام و غرب (مرز غربی مدیترانه و اروپای غربی) می‌پردازد و در نهایت می‌خواهد به این سوال پاسخ دهد که از سال ۱۸۰۰ در حوزه‌های جمعیتی، قلمرو، ارتباطات، اقتصاد، جامعه، ایالت و غیره چه چیزی تغییر کرده است؟ همچنین در انتها دربارهٔ نگرش مسلمانان به اروپای مسیحی صحبت می‌کند.

🗺 نقشه‌ها

از مزایای این کتاب، فراهم آوردن ۲۸ نقشهٔ تاریخی است که هدف از آن‌ها، نمایش حداکثر تعداد ممکن شهرها و مکان‌های مرتبط با حوادث تاریخ اسلام بر روی نقشه با جداسازی مرزها است.

⬇️ دریافت نقشه‌های کتاب


⭐️ معرفی نویسنده

مایکل کوک استاد مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه پرینستون است. کتاب‌های او شامل "ادیان باستانی، سیاست مدرن"، "تاریخ مختصر نژاد بشر"، "امر به معروف و نهی از منکر" و "قرآن: مقدمه‌ای بسیار کوتاه" است.

کتاب «تاریخ جهان اسلام» در حقیقت حاصل تدریس درس «مقدمه‌ای بر خاورمیانه» در دانشگاه پرینستون در سالیان متمادی است. کوک در بخش تقدیر کتاب در این رابطه می‌نویسد: «نسل‌های متعددی از دانشجویان کارشناسی که دوره‌های من را می‌گذراندند، مرا وادار کرده‌اند که به‌منظور ارائهٔ تاریخ اسلام به شیوه‌ای مناسب و قابل فهم، به طور گسترده بخوانم و شجاعانه فکر کنم.» همچنین کوک متواضعانه در پیشگفتار کتاب می‌نویسد: «کار یک مورخ فهمیدنی کردن گذشته برای امروز است، و هرچند من تلاش کرده‌ام [در این کتاب] این کار را تا حد ممکن به صورت عینی به انجام رسانم، اما بدون تردید، چگونگی نگرش من به گذشته، از ارزش‌هایی که من امروزه به آن‌ها باور دارم، رنگ گرفته‌اند.»

⬇️دریافت فایل کتاب

#انعکاس_کتاب
@inekas

‌
💎معرفی «مادیتِ فرهنگِ شیعی فراسوی کربلا: دینی که مادی است و اهمیت دارد»

Marei, F., Shanneik, Y., Funke C. (eds). (2024). Shiʿi Materiality Beyond Karbala, Leiden: Brill.

پژوهشگران مطالعات ادیان، دین را به مثابۀ نقطۀ مشترکی برای گردهم‌آمدن محققانی که در دین‌پژوهی، مطالعات اسلامی، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و مطالعات فرهنگ مادی فعالیت دارند، تلقی کرده‌اند؛ نقطه‌ای که حول آن می‌توانند با یکدیگر همکاری و مشارکت قابل توجهی در مطالعه دین داشته باشند. بررسی سبک‌های زیبایی‌شناختی فضاهای مذهبی، آئین‌ها و مناسک‌ مادی از پیش پا افتاده‌ترین بررسی‌هایی است که ممکن است این مطالعات شامل آن‌ها شود.

کتاب پیش رو به بررسی جلوه‌های مادی و چندحسیِ اسلامِ شیعی در بافتارهای جمعیتی و جغرافیایی متنوع و کمتر مطالعه شده می‌پردازد. مقالات این کتاب علاوه بر مباحث مفهومی، به مطالعاتی موردی پرداخته که مرزهای مطالعات اسلامی، مطالعات دینی، مطالعات میراث فرهنگی، و انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی دین را فراتر می‌برد. مقالات این مجلد نشان می‌دهد که چگونه اشیاء مادی و امورِ کمتر-مادی سبب می‌شود تا «حضور» و «ظرفیت» امر قدسی ملموس شود، روابط نزدیک بین بشر و فرابشر گسترش یابد و در نهایت موجب می‌شود که این اشیاء در نقش دروازه‌هایی به جهان دیگر و ماوراء حاضر شود. این مجلد اشیاء مادی مذهبی را در جایگاه اجزاء لاینفک فرآیند میراث‌سازی معرفی می‌کند، فرایندی که کنش‌گران اجتماعی و سیاسی در جریان برسازی و فراگیر کردن میراث مذهبی به وجود می‌آورند.

⬇️ دریافت فایل کتاب (دسترسی آزاد)
🗂 ترجمۀ فارسی عناوین مقالات

#انعکاس_کتاب

@Khanishha
@Inekas

‌
🗂 فهرست مقالات کتاب «مادیتِ فرهنگِ شیعی فراسوی کربلا: دینی که مادی است و اهمیت دارد»

Marei, F., Shanneik, Y., Funke C. (eds). (2024). Shiʿi Materiality Beyond Karbala, Leiden: Brill.


⭐️مقدمه: مادیتِ فرهنگِ شیعی فراسوی کربلا
فؤاد جهاد مارعی و یافا شانیک

⭐️بخش اول: دیداری و شنیداری بودن مادیت شیعه

۱. ادبی و پنهان
برخی مادیت‌های مذهبی بکتاشی
سارا کوئن

۲. عبادت واسطه‌گرانه
آوا و رسانه در شیعۀ دوازده‌امامی آذری-ترکی فراملیتی
استفان ویلیامسون فا

۳. پیام‌های شنیداری:
جشن‌های حزب‌الله، موالید پیامبر در لبنان
اینس واینریش

۴. مادی‌سازی حافظۀ فرهنگی:
از مراثی جنگی تا مداحی به سبک پاپ در ایران معاصر
مریم ارس

⭐️بخش دوم: چشم‌اندازهای جنسیتی در مادیت شیعی

۵. خویشاوندی عاطفی
خون، مادران و شهدا در میدان‌های نبرد جنگ ایران و عراق
سنا چاوشیان

۶. زورخانه
رویکردی مادی به تجسم فضیلت اخلاق مردانۀ شیعۀ دوازده امامی
اینگویلد فلاسکرود

۷. خدمت: در ملازمت اهل‌بیت
جنسیت، کنشگری و سرمایۀ اجتماعی در هنر مجسمه‌سازی مذهبی شیعه در کویت
ندا الحدید

۸. قیمت زن یا نشانۀ عشق؟
گفت‌وگویی در مادیت مهریه در ازدواج شیعی در مهجر
ماریانه هافنور بو

⭐️بخش سوم: اشیاء قدسی و مادیت جهان / زندگی شیعی

۹. تربة الحسین
توسعۀ یک آئین تبرک در جامعۀ شیعی اولیه
هادی گرامی و علی عمران سید

۱۰. جایگاه اشیاء مادی در زیارت علویان
امیلیا گلهر

۱۱. نورافشانی جشن‌ها، نماز و زیارت قبور
جشن نیمه‌شعبان در کشمیر
حکیم سمیر حمدانی

۱۲. درختان آرزو و سنگ‌های پایکوبی
مراسم سبز و مادی در مقبره علوی ابدال موسی
کریستن گروبر

⬇️ دریافت فایل کتاب (دسترسی آزاد)

#انعکاس_کتاب

@Khanishha
@Inekas

💎 معرفی کتاب «علوم انسانی دیجیتال و مطالعات اسلامی و خاورمیانه»
Elias Muhanna (ed.), The Digital Humanities and Islamic and Middle East Studies, Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston, 2016.

⬇️دریافت ۵۰ صفحه نخست کتاب

👤 به کوشش: فاطمه بختیاری

[بخش ۱ از ۳]

⭐️ الیاس مهنّا پژوهشگر علوم انسانی دیجیتال و استاد تاریخ دانشگاه براون پشت میز آشپزخانه، قهوه خود را می‌نوشید و در حال مطالعۀ کتابی از جمال‌الدین وطواط (نویسندۀ مصری قرن هفتم) بود که با واژه‌ای ابهام‌برانگیز در ضرب‌المثلی مرسوم میان اعراب بادیه‌نشین رو‌به‌رو می‌شود. او گمان می‌کند که نویسندۀ مصری در استفادۀ آن واژه دچار اشتباهی شده است، پس پشت همان میز به منظور درک درست و بازیابی تاریخ تحول آن ضرب‌المثل عربی به پایگاه‌های دیجیتال لغت‌شناسی و مکتبة الشامله (shamela.ws) مراجعه می‌کند. در نهایت جست‌و‌جوی او در پایگاه‌های آنلاین، نه تنها از عدم اشتباه وطواط بلکه از قدمت آن واژه در فرهنگ عربی خبر می‌دهد.

⭐️این ماجرا اهمیت روش‌شناسی دیجیتال در مطالعات اسلامی را نشان می‌دهد. «علوم انسانی دیجیتال و مطالعات اسلامی و خاورمیانه» به ویراستاری الیاس مهنّا، خروجی کنفرانسی با همین موضوع است.

حوزه علوم انسانی دیجیتال، شامل طیفی گسترده از پژوهش‌ها و فعالیت‌های مختلف مانند ساختن پایگاه داده، دیجیتال‌کردن متون، تصاویر و کتیبه‌ها، نقشه‌برداری‌ از شبکه‌های حمل و نقل و یا تعیین جغرافیای رخدادهای مهم تاریخی و بازیابی متون قرون میانه و... می‌شود. مهنّا این گستره را به صورت کلی دربردارنده سه فعالیت اساسی دیجیتال‌سازی، انتشار و تفسیر می‌داند.

🗂 کتاب از یازده مقالۀ مستقل تشکیل شده که در هر یک، به مسأله‌ای از مسائل مربوط به حوزه مطالعات اسلامی با استفاده از روش‌شناسی و یا ابزار دیجیتال پاسخ داده‌ شده است. مجموعه این مقالات در ادامه معرفی می‌گردد.

#انعکاس_کتاب
#مطالعات_اسلامی_دیجیتال
@inekas

💎 معرفی کتاب «علوم انسانی دیجیتال و مطالعات اسلامی و خاورمیانه»

[بخش ۳ از ۳]

🗂ادامه مقالات منتشر شده در این کتاب به شرح زیر است:

6️⃣به سوی مدل انتزاعی برای تاریخ اسلامی
✍️ماکسیم رومانف
این مقاله به چگونگی استفاده از ابزارهای دیجیتال در ایجاد داده‌های کلان و مدل‌سازی تاریخ اسلام می‌پردازد. رومانف چگونگی مدل‌سازی تاریخ الاسلام ذهبی را بررسی کرده و با استفاده از دیدگاه روش‌شناسانه متفاوتی نشان می‌دهد که این مدل و ابزار دیجیتال چگونه تحولات اجتماعی را در طول هفتصد سال تحلیل می‌کند. حاصل پروژه نشان‌ می‌دهد که از قرن ۶ هجری به بعد، نقش فرماندهان نظامی در جامعه اسلامی افزایش و تنوع زمینه‌های اجتماعی عالمان دینی کاهش یافته است.

7️⃣کمّی‌سازی قرآن
✍️الکس بری
در این مقاله، الکس بری نسخه‌ای کامل از قرآن را که در موزه باستان‌شناسی دانشگاه پنسیلوانیا نگه‌داری می‌شود به صورت دیجیتال تحلیل و بررسی می‌کند. او با استفاده از ابزارهای دیجیتال و رویکردهای کمّی به بررسی موضوعاتی چون کاغذ، سربرگ، نشانگر آیه و تحلیل آن نسخه پرداخته است.

8️⃣نقشه‌برداری دمشق عثمانی به واسطۀ گزارش‌های خبری: رویکردی عملی
✍️تیل گرلت
این مقاله مجموعه‌ای از ابزارها را معرفی می‌کند تا ارتباط ممکن بین گفتمان‌ها و اصطلاحات تاریخی و مکان‌های جغرافیایی را به وسیله نقشه‌های مبتنی بر مرورگر بررسی کند. پژوهش نشان می‌دهد که روزنامه‌های دمشقی و بیروتی در چهل سال آخر حکومت عثمانی چه گزارش‌هایی ارائه کرده‌اند و دمشق مورد نظر آنان در نقشه چگونه بوده است.

9️⃣«جِدْ لي [برایم بیاب]»: ساخت ابزار جست و جو مبتنی بر زمینه با استفاده از پایتون
✍️خوزه هارو پرالتا و پیتر ورکیندن
این مقاله از زبان پایتون برای تحقیقات تاریخی و نخستین متون اسلامی استفاده کرده است. نویسندگان جستار یک ابزار تحلیل متن به نام Jedli ساخته‌اند و در چارچوب پروژه تحقیقات امپراطوری اسلام نخسین از آن بهره می‌برند. این پروژه در دانشگاه هامبورگ مستقر است و توسط شورای تحقیقات اروپا حمایت می‌شود و قصد دارد درک بهتری از ساختارهای سیاسی و اقتصادی امپراطوری اسلامی در سه قرن نخست را بر اساس سازوکار مناطق کلیدی (فارس، افریقیه، الجزایر، خراسان و شام) ارائه دهد.

0️⃣1️⃣آموزش و علوم انسانی دیجیتال: کاوش دانشجویان کارشناسی در زمینه انتقال‌دهندگان حقوق اسلامی نخستین
✍️جوئل بلچر
این مقاله سعی دارد رویکردهای مختلفی را که ذیل چتر علوم انسانی دیجیتال ظاهر شده‌اند، مورد توجه قرار دهد. منبع مطالعه پروژه، ترجمه انگلیسی فرهنگ‌نامه‌ «الموطّأ» مالک به شرح عبدالحی اللکنهوی (۱۸۸۷ میلادی) است که زندگینامه راویان منابع فقه اسلامی را دربردارد و از ۱۷۰۰ مدخل تشکیل شده است. هدف پروژه انجام تحقیق تاریخی به صورت دیجیتال است که شامل چهار مرحله برنامه‌نویسی، جمع‌آوری داده، پاک‌سازی و تصویر‌سازی می‌شود.

1️⃣1️⃣از برنج باسماتی تا بنی هلال: آرشیوهای دیجیتال و علوم انسانی عمومی
✍️دوایت اف. رینولدز
این مقاله نشان‌ می‌دهد که چگونه نوآوری‌های برنامه‌نویسی در آمریکا، بنیان‌گذاران آرشیوهای دیجیتال در هند را برانگیخته تا دانش سنتی خود را حفظ کنند. نویسنده نشان می‌دهد که در دنیای مدرن که حتی مواد طبیعی اساسی هم توسط سیستم‌های سرمایه‌داری غربی خصوصی‌سازی می‌شوند، آرشیوهای دیجیتال نقش مهمی در حفاظت از ارزش‌های فرهنگی و سنتی ایفا می‌کنند.

🔴«مدرسه مدار ۱۴۰۳» با عنوان «بوت‌کمپ متن‌پژوهی دیجیتال» بر آموزش مهارت‌ها و برخی موضوعات مشابه به این پژوهش‌ها تمرکز دارد. اگر به حوزه پژوهش دیجیتال علاقه‌مند هستید، هشتگ #مطالعات_اسلامی_دیجیتال را دنبال کرده و شرکت در فراخوان ثبت‌نام این مدرسه را از دست ندهید.

#انعکاس_کتاب
#مطالعات_اسلامی_دیجیتال
@inekas