راهنمای کتاب/ نوشتن را تجربه کنید!

حمیدرضا امیدی‌سرور

«دانشکده خصوصی»
(بحثی درباره عناصر داستان)
نویسنده: علی مؤذنی
#نشرعلمی_و_فرهنگی، چاپ اول 1397
150 صفحه، 15000تومان
#نقدادبی #داستانویسی


در اوایل دهه شصت شمسی، کتابهای آموزش نویسندگی و مبانی داستان‌نویسی به تعداد انگشتان دو دست نمی‌رسید؛ از میان داستان‌نویسان شناخته شده تنها جمال میرصادقی بود که کتابهایی در این حوزه به صورت تالیف و ترجمه، منتشر کرده بود که در آن شرایط، منابع بی رقیب این حوزه محسوب می شدند. اما از میانه دهه هفتاد بدین سو بازار این نوع کتابهای رونق چشمگیری پیدا کرد و سالی نبود که چندین عنوان تازه ترجمه و منتشر نشوند. اگر تا پیش از آن مخاطبان کمتر کتابهای مناسبی در این حوزه پیدا می کردند، در این سالها مشکل برعکس شده بود و مخاطبان میان آن که از این همه کتاب، کدامیک ارزش خواندن دارند، سردرگم مانده بودند.

در این میان کتاب «دانشکده خصوصی» نوشته علی مؤذنی را که اخیرا به همت نشر علمی و فرهنگی به بازار آمده، شاید از منابع جامع و کاملی این حوزه، نتوان محسوب کرد که مخاطب را از مراجعه به دیگر منابع بی‌نیاز سازد؛ اما در نوع خود از جمله کارهای خواندنی و سودمند برای علاقمندان داستان نویسی محسوب می‌شود که نکات آموختنی کار آمد برای علاقمندان داستان‌نویسی کم ندارد. این ویژگی کتاب را تا حد زیادی می توان، نتیجه نیتی دانست که عامل اصلی شکل گیری کتاب محسوب می شود.

بنابراین مهمترین ویژگی کتاب حاضر آن است که متن آن برآمده از تجربیات نویسنده‌اش بوده و همچنین در راستای انتقال دانشی است که خود مؤذنی، به واسطه تجربه عملی (هم به عنوان نویسنده و هم به عنوان خواننده‌‌ی حرفه‌ای آثار شاخص جهان ادبیات) کسب کرده است؛ کتابی که به اعتراف نویسنده‌اش حاصل سال‌هایی است که نوشتن مهمترین دغدغه و پیشه او بوده است. و از همین روست که نویسنده از عنوان «دانشکده‌ی خصوصی» به جای عناوین رایج این قِسم کتابها استفاده کرده است. مؤذنی در مقدمه کتاب بر این نکته تاکید می‌کند که خود نیز در دانشکده‌ای خصوصی داستان‌نویسی را آموخته که استادانش تولستوی و داستایفسکی و تورگنیف و چخوف و بسیاری دیگر بودند. در واقع مؤذنی با خواندن چندباره آثار این نویسندگان بزرگ و غور در آثار آنان، به تکنیک نوشتن دست یافته است؛ نویسندگانی که به زعم مؤذنی به او آموخته‌اند که از ما تقلید نکن، بلکه مارا کشف کن! به این ترتیب نویسنده به جای آن قصد داشته باشد به شیوه‌ای آموزشی مباحث کتابش را در اختیار مخاطب قرار دهد از شگرد شریک کردن آنها در تجربیاتش بهره برده است.

مؤذنی در مقدمه کتاب مختصرا به اهداف خود از نگارش کتاب و چگونگی شکل گیری آن در خلال تجربیات نویسندگی اش پرداخته است و در ادامه طی پنج فصل به سراغ مهمترین جنبه‌های داستان‌نویسی رفته است که عناوین این پنج فصل بدین قرار است: زبان، روایت، طرح، گفت و گو و شخصیت.

«دانشکده خصوصی» کتابی است درباره عناصر داستان که هم نویسندگان و هم علاقه‌مندان به نویسندگی و داستان می‌توانند مخاطب این کتاب باشند، البته بیشتر توجه مؤذنی در این کتاب به علاقه‌مندان مباحث تئوریک در حوزه داستان بوده است، اما به نوعی کار کرده که مخاطب عام نظریه‌های داستان بتوانند از آن استفاده کنند.

ادامه...

https://www.alef.ir/news/3980323001.html

راهنمای کتاب/ کشته شدن برای وطن

رضا فکری

«النی»
نویسنده: نیکلاس گیج
مترجم: مینو مشیری
#نشرعلمی_و_فرهنگی ، چاپ اول: 1397
802 صفحه، 35000 تومان
#رمان #تاریخ

«النی» داستانی واقعی از زندگی نیکلاس گیج، روزنامه‌نگار آمریکایی یونانی‌تبار، است. داستانی که از پیش از تولد وی و در واقع از پیش از ازدواج پدر و مادرش آغاز می‌شود و به یونان سال‌های جنگ داخلی می‌رسد. گیج، ژورنالیست مشهور و باتجربه‌ی نیویورک تایمز، در جستجوی پاسخ چراها و چه کسی‌هایی که سال‌ها در گوشه‌ی ذهنش نگه داشته بود، روانه‌ی یونان می‌شود تا قاتلان مادرش، النی گاتزویانیس، را پیدا کند. این کتاب که خود به نوعی زندگی‌نامه‌ی النی نیز هست، با خاطراتی از کودکی نویسنده و برداشت‌های او از مسئله‌های پیرامونش در سال‌های کودکی در آمیخته است. نویسنده که دانش‌آموخته‌ی دانشگاه‌های بوستون و کلمبیا در آمریکا است، در این کتاب اما با روحیه‌ای یونانی به شرح رویدادهای جنگ جهانی دوم و پس از آن جنگ داخلی یونان می‌پردازد. اما این بار نه از دید یک آمریکایی ساکن آمریکا که از دید یونانی‌تباری در جستجوی انتقام.

داستان روایت دلایل آغاز جنگ داخلی یونان را می‌کاود. جنگی که علاوه بر کشته‌شدگان و مجروحان بازمانده، مثل هر جنگی آسیب‌دیدگان اجتماعی بسیاری نیز بر جای می‌گذارد. در این نبرد، فرزندان یونان تنها با آلمانی‌ها و ایتالیایی‌ها روبرو نمی‌شوند، بلکه به نام دفاع از وطن و ایدئولوژی و عدالت، در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند؛ می‌کشند و کشته می‌شوند. جنگ با خود نه فقط ویرانی و گرسنگی می‌آورد که بخل، حسد، به چاه انداختن دیگری برای نجات خود و کشتن عزت نفس نیز از دیگر رهاوردهای جنگ داخلی هستند.

با شروع جنگ، راه‌های ارتباطی النی با همسرش قطع می‌شوند. در واقع او نه تنها راه ارتباط با همسرش، بلکه تنها منبع تامین مالی زندگی خود و فرزندانش را، که از طریق نامه‌ها وحواله‌های همسرش از ایالات متحده آمریکا می‌رسید، از دست می‌دهد. گویی سربازان آلمانی با خود نه آزادی و عدالت که گرسنگی و بی‌پناهی و یاس به همراه آورده بودند. به علاوه چریک‌های کمونیست با آرمان‌های متعالی‌شان، در اوج یاس و نومیدی عمیق، شروع به جذب نیرو از میان جوانان و نوجوانان یونانی می‌کنند و کودکان روستا را به زور و اجبار از خانواده‌هاشان جدا کرده و به کشورهای کمونیستی می‌فرستند. کودکانی که شاید اصلا آن جنگ وحشیانه بر سر آینده‌ی آن‌ها بوده است. النی، شکنجه و تحقیر و محاکمه و اعدام را به جان می‌خرد اما در نهایت فرزندانش را به سوی آمریکا، سرزمین دور از جنگ، و به سوی پدر روانه می‌کند.

نیکولاس که در نه سالگی به همراه خواهرانش از دهکده‌ی کوهستانی‌شان در یونان به ماساچوست ایالات متحده و به نزد پدر می‌رود، در واقع نجات جان خود و سایر اعضای خانواده‌اش را مدیون فداکاری مادر می‌داند. مادری که در یونان و در دل آشوب جنگ برادرکشی، در طی دادگاهی ساختگی و حزبی محاکمه و تیرباران می‌شود. نویسنده با انجام مصاحبه‌ها و تحقیقات بسیار گسترده سعی در کشف پاسخ معمای دردناکی دارد که بر همه‌ی زندگی‌اش سایه افکنده بود. معمایی که پاسخ آن در دهکده‌ای کوهستانی در نزدیکی مرزهای یونان و آلبانی آرمیده است؛ لیا.

ادامه ...

https://www.alef.ir/news/3980328256.html

راهنمای کتاب/ آغاز کن دفتری

آزاده غلامی گنجه

«پارادایم جدید»
نویسنده: آلن تورن
مترجم: سلمان صادقی­زاده
#نشرعلمی_و_فرهنگی، چاپ اول 1396
336 صفحه، 20000 تومان
#فلسفه #آلن_تورن


آلن تورن در این کتاب به چرخش پارادایمی می پردازد و پارادایم جدیدی را مطرح می‌کند. مهم‌ترین مساله این کتاب این است که جامعه انسانی چرا و چگونه به سمت پارادایم جدید می‌رود. نخستین پارادایم بر زندگی جمعی، پارادایم مذهبی بود و قوانین و اصول حاکم بر زندگی مردم از اعتقادات مذهبی ریشه می‌گرفتند. پارادایم سیاسی، بعد از پارادایم مذهبی سر برآورد. زیربنای این پارادایم، مفاهیمی مانند مردم، ملت، پادشاه، حکومت، جمهوری و... است. در این دوره نظریه‌های سیاسی ماکیاوللی، روسو، هابز مطرح شدند و انقلاب‌های مهمی علیه پادشاهی‌های مطلقه رخ داد. پس از این دوره، مفاهیمی مانند طبقات اجتماعی، ثروت، بورژوازی و پرولتاریا، اهمیت می‌یابند و جامعه وارد پارادایم جدیدی به اسم پارادایم اقتصادی و اجتماعی می‌شود. در این دوره، جنبش‌های اجتماعی برای کسب حقوق اجتماعی مبارزه می‌کنند اما پس از حمله انتحاری 11 سپتامبر و فرو ریختن برج‌های دوقلوی آمریکا، نوعی گسست از پارادایم اقتصادی و اجتماعی رخ داده و به عقیدۀ آلن تورن، پارادایم جدیدی در حال شکل‌گیری است: پارادایم فرهنگی که بازیگران آن دیگر نهاد‌های اجتماعی نیست بلکه رفتارجمعی است که توسط کنشگران فردی هدایت می‌شود. پارادایمی که مواجهه ای جدید با مدرنیته دارد و در مقابل سرمایه‌داری لگام گسیخته است. چه اتفاقی در دنیا در حال رخ دادن است که تورن آن را به منزله وارد شدن به پارادایم جدید می‌داند؟

مدت زمان طولانی است که جنگ‌های نیابتی بین آمریکا، اسرائیل، روسیه، عربستان و ایران در کشورهایی مانند یمن و سوریه و عراق در جریان است. جنگ و بمباران ویران‌گر بر سرِ مردم غیرنظامی، بسیاری از شهرها و روستاها را در این کشورها با خاک یکسان کرده است. سکوت سنگین نهادهای بین‌المللی در کشتار غیرنظامیان بذری از نا‌امیدی می‌پاشد. برجام به عنوان دیپلماتیک‌ترین روش حل مناقشه در چند سال اخیر به راحتی توسط یکی از امضاکنندگان اصلی نقض شده و پس از آن، رفتار ایالت متحده آمریکا با برجام چنان است که گویی از اساس ساعت‌ها گفتگو بر سر صلح صورت نگرفته است و این رخداد مهم و تاریخ‌ساز نیز هیچ الزام عملی با خود به همراه نداشته است! پاسخ کشورهای اروپایی به خروج یکجانبه آمریکا از برجام نشان از ناتوانی اروپا و سنگینی ترازوی قدرت در کفه آمریکا یا همان غرب دارد. تهدید‌های پیوسته آمریکا نسبت به حمله به خاک ایران، این سوال را به وجود می‌آورد که چه شد بعد از گذشت حدود 74 سال از جنگ جهانی دوم، جهان به چنین جای ناامنی تبدیل شده است. آلن تورن پاسخ های روشنی به این سوال‌ها می‌دهد هرچند او معتقد است بعد از جنگ جهانی دوم و شکل‌گیری جامعه بر اساس مدل دموکراسی آمریکایی، منازعات و درگیری‌های نظامی بجای آنکه بین کشورهای قدرتمند باشد عملا میان کشورهای قدرتمند و کشورهای ضعیف و به اصطلاح توسعه نیافته است. اگر در فاجعه جنگ جهانی دوم آلمان، بریتانیا، فرانسه، ژاپن، آمریکا و ... بازیگران اصلی جنگ بودند اکنون این کشورهای کوچک مانند ویتنام، افغانستان، عراق، سوریه، لبنان و ... هستند که مورد درگیری نظامی با کشورهای قدرتمند قرار می‌گیرند.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/3980328260.html

راهنمای کتاب/ با یک تلنگر بهتر زندگی کنیم

دکتر علی غزالی‌فر

«تلنگر»
(تصمیماتی بهتر در خصوص سلامت، دارایی و شادمانی)
نویسندگان: ریچارد اچ. ثیلر و کاس آر. سانستاین
مترجم: مرتضی رستمی
#نشرعلمی_و_فرهنگی ، چاپ اول 1397
426 صفحه، 20000 تومان
#فلسفه


آیا حاضرید یک کتاب خیلی خیلی خوب را به نصف قیمت بخرید؟ اگر جواب‌تان مثبت است، فوری این کتاب را تهیه کنید!

با این وضعیت فجیع قیمت کاغذ و کتاب، باید آثار انتشارات علمی و فرهنگی را غنیمت شمرد. در وضعیتی که تهیه کتاب‌ها برای اهل مطالعه روزبه‌روز دشوارتر می‌شود، یک کتاب‌خوان با خیال راحت می‌تواند کتاب‌های این انتشارات را بخرد؛ زیرا با احتساب قیمت کاغذ در این ایام، کتاب‌های این نشر کهنه و کارکشته تقریبا نصف قیمت دیگر ناشران است. به عبارت دیگر این کتاب‌ها با پنجاه درصد تخفیف فروخته می‌شوند! نمونه یک ناشر دولتی خوب.‌ البته این بدین معنا نیست که فقط به‌خاطر هزینه باید به سراغ این انتشارات رفت، بلکه خود کتاب‌ها نیز آثاری فاخر و پرمایه هستند. نمونه‌اش همین "تلنگر" است. این کتاب ممتاز از هر جهت ارزش خرید و خواندن را دارد. شک نکنید!

بخشی عظیم و نظرگیر از بازار نشر ایران به کتاب‌های شادی و موفقیت و ثروت و بوس و پول و لبخند اختصاص دارد. اما هر چقدر که عامه مردم به این نوع کتاب‌ها اقبال زیادی نشان دهند، خرده‌گیری اهل نظر – فیلسوفان و روانشناسان و جامعه‌شناسان – بیشتر می‌شود. در برخی موارد این خرده‌گیری به حد نفی و نفرت و تهوع می‌رسد. اما من برخلاف آن اهل نظر، این‌گونه کتاب‌ها را نفی نمی‌کنم. برعکس، به گمانم مفید هستند و – از شما چه پنهان – آنها را خوانده و می‌خوانم. به هر حال خواندن آنها از کتاب نخواندن که بهتر است. اما باید در نظر داشت که آن کتاب‌ها خالی از ایراد نیستند و برای استفاده‌ی درست باید حسابی غربال شوند؛ چراکه سه اشکال عمده در آنها وجود دارد: 1- ناظر به فرهنگ جامعه غربی، به‌ویژه آمریکا، هستند که تفاوت‌های ماهوی و بنیادی با فرهنگ کشور ما دارد؛ 2- مباحث‌شان به‌گونه‌ای ارائه می‌شود که گویی اصول و قواعدشان ثابت، مطلق و خدشه‌ناپذیر است؛ 3- خوانندگان آنها را "غیرانتقادی" می‌خوانند و لذا در برابر آنها کاملا منفعل هستند. از همین جا می‌توان به ارزش این کتاب پی برد. "تلنگر" هم مزایای آن کتاب‌ها را در بالاترین سطح دارد و هم از آن آسیب‌های سه‌گانه مبراست. البته اشتباه است اگر کسی این کتاب را در ردیف آن آثار قرار دهد. تلنگر در رده کتاب‌های علمی، پژوهشی، مستند و معتبر است. نویسنده‌اش به‌خاطر نظریه‌ای که در این کتاب مطرح کرده دو سال پیش برنده جایزه نوبل اقتصاد شد؛ ریچارد اچ. ثیلر. چهره او را روی تصویر کتاب می‌توان دید با نگاه و غبغبی کاملا مناسب برای آن جایزه و جایگاه.

این کتاب درباره تصمیم‌گیری است؛ سرشت آن، چگونگی و سازوکارهایش. مبنای همه اینها نیز رد نظریه "انسان اقتصادی" است؛ نظریه‌ای که می‌گوید انسان موجود کاملا عقلانی، هوشمند، آگاه و محاسبه‌گری است که در تصمیم‌های خود مثل کامپیوتر پیشرفته عمل می‌کند. کسانی که با مباحث جدید علوم انسانی و به‌ویژه اقتصاد آشنا هستند، می‌توانند حدس بزنند که این اثر مربوط به حوزه جالب "اقتصاد رفتاری" است که در چند سال گذشته توجه بسیاری را برانگیخته. نویسندگان هم که از بزرگان این حوزه هستند، آن باور رایج اقتصادی را رد می‌کنند و می‌گویند انسان‌ها همیشه درست، دقیق، کامل و همه‌جانبه نمی‌اندیشند و در هر شرایطی بهترین گزینه‌ها را انتخاب نمی‌کنند و چه بسا گاهی به ضرر خود نیز تصمیم می‌گیرند. حال با توجه به این وضعیت غیرآرمانی، مسئله این است که چگونه برای خودمان تصمیم بگیریم و چگونه به دیگران کمک کنیم تصمیمات بهتری بگیرند؛ تصمیماتی خوب و خلاقانه. ایده اصلی کتاب این است که ما می‌توانیم با یک تلنگر کوچک به خودمان و دیگران کمک کنیم تصمیمات خیلی بهتری بگیرند بدون اینکه آزادی انتخاب آنها را بگیریم. به عبارت دیگر این کتاب راهنمای کسانی است که نویسندگان آنها را "معمار انتخاب" می‌نامند.

ادامه...
https://www.alef.ir/news/3980402177.html

راهنمای کتاب/ ، وضعیتِ بغرنج انسان امروزی

محبوبه زمانیان

«بی خانمانی و سیاست گذاری اجتماعی»
نویسندگان: روچر باروز، نیکلاس پلیس و دبورا کویلگارس
ترجمه: محمد خانی
#نشرعلمی _و_فرهنگی ، چاپ اول 1396
511 صفحه، 25000 تومان
#جامعه_شناسی

داشتن یک سرپناه، از دیرباز جزء دغدغه‌‌های اصلی انسان بوده است. تمدن‌های عظیم همگی از زمانِ یک‌جانشینی انسان شکل گرفت؛ زمانی که بشر توانست سقفی بالای سر خود بسازد و در چهاردیواریِ اَمن و اَمان خود آرام بگیرد. بعدها او متوجه شد که تا پیش از این زمان، در رنج می‌زیسته است؛ رنجِ بی خانمانی.

او فهمید که سرپناه چگونه می‌تواند او را از خطرات حیوانات در امان بدارد و متوجه شد که زمستان‌ها دیگر به سختیِ گذشته نیست و آفتابِ تابستان آن‌قدرها هم که فکرش را می‌کرد بی‌رحم نیست. او بعد از اسکان در خانه‌اش به عزّت نفس رسید. دیگر نیازی نبود نگرانِ جایی برای اسکان موقت شب‌ها و روزهایش باشد؛ جایی که ممکن بود قبل از او، دیگری آن را به تصاحب خویش درآورده باشد؛ حالا دیگر یک‌جایِ همیشگی بود که تنها برای او بود. او مالک خانه شده بود.

دنیایِ امروز اما دیگر مانند روزهایی نیست که همه‌ی انسان‌ها سقفی هرچند کوتاه و موقت، بر سر خود داشتند. این کتاب می‌خواهد همین را به شما بگوید. می‌خواهد آن رنجِ بی‌سرپناهی انسان‌های گذشته که در شهرهای پرجمعیت و توسعه یافته‌ی امروزی تکرار شده است را، دوباره به ما یادآوری‌اش کند. بارها از کنار چنین افرادی گذر کرده‌ایم. آن‌ها را بارها دیده‌ایم. حتماً پیش خودمان هم به چرایی بی خانمان شدن‌شان فکر کرده‌ایم. در داستان‌های ادبیِ کلاسیکـ، بارها این فضا را مجسّم کرده‌ایم. در رمان بینوایان و آرزوهای بزرگ و داستان‌هایی که از زندگی پر مشقّت چنین افرادی نوشته‌اند. هرکدام از ما به گونه‌ای با این مسأله آشناییم اما هیچ‌گاه نتوانسته‌ایم حال و روزشان را دقیق‌تر و از نزدیک‌تر ببینیم و درک کنیم. نویسندگان این اثر، سعی دارند به ما کمک کنند تا بتوانیم به هر روز و هر ساعتِ زندگیِ روزمره‌ی بی سرپناهان بیشتر واقف شویم. اما این همه‌ی کارشان نیست. آن‌ها ریشه‌ها را وارسی می‌کنند و گاهی مجبور می‌شوند مدّتی به حفاری و واکاوی مسأله ادامه بدهند چرا که ریشه‌های عمیق‌تری را کشف کرده اند. اشراف کامل اینان به مسأله باعث می‌شود خواننده جزئیات بسیار مهمی درباره‌ی شهر و تنوع زیستی‌اش پیدا کند . نویسندگانی که هر کدام دغدغه‌ی خاصی دارند و هر کدام بنا به تجارب و دانش و علاقه‌شان، بستری از جامعه را بررسی کرده‌اند. آن‌ها از کودکان می‌گویند، از زنان، از میانسالان؛ اما چیزی که مرا بسیار مجذوبِ این تحقیق کرد بررسی نسبتِ پدیده‌ی بی خانمانی با دو بُعدِ زندگیِ زنانِ خانه‌دار و هم‌چنین خدمت سربازی بود. حتم دارم شما هم بعد از خواندن این قسمت از کتاب، وقتی با بُعدِ جدیدی از این مسائل روبرو بشوید، شگفت‌زده خواهید شد. یکی از نکات خوب کتاب، مجزا بودن هر بخش از مباحث بصورت جداگانه است که هر کدام را بطور کامل واکاوی می‌کند. مرتب بودن مباحث و موضوعاتِ مورد بررسی و بخش بندی صحیح آن‌ها، کارائی بالایی برای خوانندگان خواهد داشت. چرا که خواننده می‌تواند بعد از مطالعه‌ی بخش‌هایِ اولیه کتاب که تاریخچه‌ و مقدمه‌ای بر این پدیده است، هر فصلی را که مورد نیاز اوست انتخاب کرده و مطالعه کند. از این جهت، کتابی است که می توانم بگویم برای خواننده دسترسی سهل الوصولی به مطالب فراهم کرده‌ است.

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

برای جواب دادن به این سئوال، ابتدا باید مخاطبین کتاب را به دو بخش تقسیم کرد. بخش اول مخاطبینی که علاقه دارند بیشتر درباره‌ی اجتماعی که در آن زندگی می‌کنند و شهری که شبانه روزشان را در آن می‌گذرانند بدانند این کتاب می‌تواند آگاهی و بینش خوب و جامعی به آن‌ها بدهد و ابعاد مختلفی که زوایای مبهم و غیرشفافی از شهری که در آن زندگی می‌کنند در ذهن دارند برایشان روشن می‌شود. به نظر می‌آید ما شناخت کافی نسبت به دیگر انسان‌ها و بخصوص همشهریان‌مان و زندگی‌هایشان نداریم به همین دلیل است که گاهی با زدن برچسب‌هایی خاص و تعاریفی مشخص، چنین تصور می‌کنیم که مسأله را شناخته‌ایم و درهای آگاهی را برای شناختِ بهتر و عمیق‌تر، به رویِ خودمان می‌بندیم. چنین نگاهی خطراتی به دنبال دارد؛ عکس العمل‌ها و تصمیماتی که می‌تواند دیگری را به خطر بیاندازد. از این رو شناخت بهتر و کامل‌تر از دنیای اطرافمان باعث می‌شود تا فرد مؤثری برای جامعه‌ی خود و اطرافیان‌مان باشیم و براحتی اسیرِ شناخت سطحی از انسان‌ها نشویم. این کج‌فهمی‌ها می‌تواند شامل حال افراد خانواده و نزدیکان و دوستان‌مان نیز بشود. شاید بتوان اهمیت مطالعه چنین کتابی را در آگاهی بخشی، نسبت به زندگی شخصی خودمان و اطرافیانمان، دانست.

ادامه...

https://www.alef.ir/news/3980509160.html

راهنمای کتاب/ بگو چیست کار؟

محبوبه زمانیان

«عامل انسانی؛ هوش انسان در کار»
نویسنده: کریستف دژور
ترجمه: عبدالحسین نیک گهر
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1397
118 صفحه، 15000 تومان
#جامعه_شناسی #نشرعلمی_و_فرهنگی


تصمیم دارم در همین ابتدا اعتراف کنم. اعتراف به این‌که هنگامِ مطالعۀ این کتاب بارها تصوّر می‌کردم ذهنِ من در مقابل ذهنِ تیز و باریک‌اندیش نویسنده، مانند ذهن کسی است که تنها تجربۀ او از آسمان، دیدن خورشید عالم‌سوز یا ماهِ جهان‌تاب بوده است. اما نویسنده حکم همان فضانوردی را دارد که کهکشان‌ها را درنوردیده است و مجموعۀ اطلاعاتش حالا در یک کتاب صد وهجده صفحه‌ای، سرشار از حرف‌های تازه و بکر و نکات بسیار مهمّی است. البتّه یک مسألۀ دیگر هم، ذهنم را مشغول کرده بود. با خودم فکر می‌کردم که ذهن ما برای تحلیل موضوعات مختلف از یک مدل و چارچوب خاص پیروی می‌کند. این بدین معناست که ما دارای عادات فکری‌ای هستیم که ما را در محدودۀ خاصِ فکری، محصور کرده است و با مطالعۀ این کتاب دریافتم که یک تحلیل‌گر و پژوهش‌گر علوم انسانی، بهتراست در دو زمینه توانایی خود را بالا ببرد. اولین توانایی، مطالعات بینارشته‌ای است که کمک می‌کند رویکرد و دیدگاه‌مان به مسائل گسترده‌تر و فراخ‌تر شود و دومین توانایی، پرورش روحیۀ جدال با مسأله است. به این‌صورت که اگر قصد داریم در زمینه‌ای تحقیق کنیم باید مانند فرمانده‌ای فاتح، شجاعت به خرج داده و نقشۀ مناسبی کشیده و از تمامی قوای خود برای به چنگ آوردنِ سرزمین مورد نظر استفاده کنیم. چنین روحیه‌ای باعث می‌شود اثری خلق کنیم که خواننده به هنگام مطالعه، احساس کند بر مسأله چیره شده است و مانند فاتحان خود را برای فتح سرزمین دیگری آماده کند.

نکاتی که در بالا ذکر شد روش فکری نویسنده را روشن می‌کند اما خوانندۀ این کتاب چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟

در بخش "سخنِ مترجم" شما می‌توانید جواب سوالات بسیاری را که دربارۀ کتاب دارید، پیدا کنید. مترجمِ توانمند نیز، علاوه بر تحلیلِ مختصر و کاملی که دربارۀ کتاب داده است مخاطبان اصلیِ کتاب را مشخص کرده است. همان‌طور که ایشان اشاره کرده‌اند جامعۀ مهندسین و مدیران در حیطۀ ایمنی در کار و کارشناسان و دانش‌آموختگان علوم انسانی ،از روانشناسی تا جامعه شناسی، بعد از مطالعه اندوختۀ فراوانی بدست خواهند آورد. نویسنده نیز در پیش‌گفتار و مقدمه‌ای بلند، روشِ کار و اهداف و فلسفۀ نگارش چنین اثری را به خوبی توضیح داده است. پیشنهاد می‌کنم بعد از مطالعه کتاب این بخش را دوباره مطالعه کنید. این کار سبب می‌شود مفاهیم و تحلیل‌های عمیق و گسترده‌ای که در متن اصلی کتاب می‌خوانید، با بازخوانی مقدّمه دوباره در ذهن‌تان طبقه‌بندی شوند و موضوع به طور کامل برایتان روشن شود.

نویسنده، پروفسور کریستف دژور، رشتۀ جدیدی در زمینۀ روانشناسیِ کار و سلامت به نامِ "پسیکودینامیک" یا به تعبیر مترجم "روان پویای کار"، پایه‌گذاری کرده است که در "انستیتوپسیکوماتیک پیِر مارتی" صاحب کرسی این رشته است. هم‌چنین او رئیس شورایِ علمیِ بنیاد "ژان لاپلانش، انستیتوی فرانسه" است. او که به بررسی موقعیت انسان در کار، تأثیر انسان بر رنج و لذت در محیط کار و بالعکس و همین‌طور عوامل تأثیرگذار بر مقولۀ کار پرداخته است، با به کار بردن شیوه‌ای جدید در شناختِ مسأله کار و انسان، دنیای جدیدی را برای پژوهشگرانِ عامل انسانی ایجاد کرده است.

در این اثر مهم و کابردی، عامل انسانی در محیط کار با به کارگیری نظریات انتقادیِ جامعه‌شناسی مانند کنش، ساختار، مردم‌نگاری صنعتی و هم‌چنین با رویکردهای فلسفی مانند رویکرد پوزیتیویسیتی و (تأویلی) هرمنوتیک و معرفت‌شناختی، مورد پژوهش قرار گرفته است و به همین دلیل، این کتاب را می‌توان در زمرۀ کتاب‌های جامعه‌شناسیِ انتقادی و اثر فلسفی عمیق در حیطۀ مطالعات انسانی به حساب آورد.

ادامه...

https://www.alef.ir/news/3980612090.html

راهنمای کتاب/ چگونه سرزمین‌مان را نابود کنیم؟

آرش محسنی

آلمان رو به فرسایش»

نویسنده: تیلور ساراتسین

مترجمان: احمد نادری، سینا درویش عمران
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1397
447 صفحه، 30000 تومان
#سیاست #نشرعلمی_و_فرهنگی

خاستگاه اصطلاح چپ و راست و هم‌چنین اصطلاح‌های هم‌ردیف آن، مانند چپ‌روی و راست‌روی، جناح چپ و جناح راست و یا دست راستی و دست چپی، انقلاب فرانسه است که در مجمع ملی آن نمایندگان انقلابی تندرو در طرف چپ و محافظه‌کارها در طرف راست می‌نشستند. این سنت بعدها در پارلمان‌های اروپایی ادامه پیدا کرد. در آن روزگار این دو اصطلاح معنای روشن و جدا از هم داشت، یعنی چپ به معنای انقلابی‌بودن و هواداری از دگرگونی‌ و دگرگونی بیش‌تر بود و راست به معنای مخالفت با هرگونه دگرگونی یا جدودی از بازگشت به گذشته یا بازگشت کلی بود. اما از آن پس چنان فراز و نشیبی از نظر معنایی، پابه‌پای پیدایش گرایش‌های تازه و گوناگون سیاسی و در هم آمیختگی گرایش‌ها از دو سو یافته است که تعیین مرز روشنی میان آن دو ناممکن است زیرا هریک از این دو برچسب در معنای وسیع خود چنان گرایش‌ها و گروه‌های مختلف و ناهم‌سازی را در بر می‌گیرند که جز معنایی بسیار کلی و مبهم از آن‌ها بر نمی‌آید.

در طول قرن نوزدهم اصطلاح «راست» برابر شد با پذیرش قدرت و مرجعیت یک نهاد یا شخص (دولت، رهبر، کلیسا)، میهن‌پرستی، باور به حکومت زورمند، مالکیت کلیسا و لزوم قدرتمدی ارتش. پس از جنگ جهانی اول، راست تندرویی پدید آمد که با راست محافظه‌کار تفاوت داشت. افراطی‌ترین جلوه‌ی این راست‌گرایی، ناسیونال سوسیالیسم هیتلری و فاشیسم ایتالیایی بود.

بر کسی پوشیده نیست که دنیای امروز در حال حرکت هرچه سریع‌تر به سوی راست‌گرایی است . این مسئله با به راه افتادن موج تازه‌ی ناسیونالیسم در کشورهای غربی بسیار مشهود است. این موج از آغاز قرن بیست و یکم به آهستگی پا گرفت و پس از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ به شکل عجیبی رشد کرد. از نشانه‌های عینی این رشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

به‌وجود آمدن جنبش‌های دست راستی افراطی هم‌چون پگیدا و سپس تاسیس حزب «آلترناتیو برای آلمان» در آلمان، برگزاری همه‌پرسی استقلال اسکاتلند از انگلیس، خروج انگلیس از اتحادیه‌ی اروپا که به «برگزیت» معروف است، روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا و بوریس جانسون در بریتانیا.

آلمان یکی از کشورهایی است که از همان آغاز در نظام جهانی مدرن موضوعیت جدی داشته است. کشوری که به گفته‌ی هگل سهم خود را به عنوان یک ملت در تاریخ پرداخته است. این کشور در نظام اجتماعی و داخلی خود گرفتار تناقض‌های جدی بوده است که این تناقض‌ها البته سبب کشمکش‌های زیادی در درون خود آلمان و در جامعه‌ی دانشگاهیان و روشنفکران و رسانه‌ها شده است. تیلو ساراتسین در کتاب «آلمان رو به فرسایش» به واکاوی این تناقض‌ها می‌پردازد. تناقضاتی که با سر برآوردن جنبش‌های راست افراطی در آلمان و به تبع آن مهاجرستیزی، اسلام‌ستیزی و مخالفت گسترده با پذیرفتن مهاجران خاورمیانه‌ای و افریقایی به آلمان ارتباط دارد. در کتاب سارتسین می‌توان تمامی ویژگی‌های احزاب راست‌گرا و راست‌اندیش را مشاهده کرد. او تمرکز اصلی خود را بر ضدیت با مهاجرت و مهاجران مسلمان قرار می‌دهد و با حمله‌ی مستمر به آنان سعی در القای این تفکر دارد که مسبب همه‌ی بدبختی‌های آلمان جماعت مسلمانان مهاجر هستند. از این رو ابایی ندارد که آن‌ها را ابله، کوته‌فکر، نادان، عقب‌مانده، خشک‌مغز و مفت‌خور بنامد و در پی آن باشد تا با کنار هم قرار دادن آمار و ارقام مختلف آن‌ها را تخطئه کند و آنان را هم‌چون وصله‌ی ناجوری جلوه دهد که نه تنها بر پیکره‌ی آلمان بلکه بر پیکره‌ی کل اروپا سنگینی می‌کند. استدلال اصلی نویسنده برای موارد ذکرشده، ادغام‌نشدن جامعه‌ی مهاجر مسلمان در آلمان است. او معتقد است که مشخصه‌ی مشترک جماعت ترک و عرب و پاکستانی، مسلمان بودن است و این‌ها در جامعه‌ی آلمان حل نشده‌اند و هرکدام بر هویت‌های بومی و مذهبی سرزمین خود تاکید می‌ورزند. او با خلق یک مفهوم کلی از اسلام سعی در ایجاد گفتمان اسلام‌هراسی در آلمان دارد. این گفتمان که البته موفق هم بوده است، با ارائه‌ی این آمار و ارقام به ظاهر درست و علمی برای اثبات وحشتناک‌بودن و شیطانی‌بودن اسلام هر خواننده‌ی محروم از تفکر انتقادی را مسخ خود و از اسلام و مسلمانان متنفر می‌کند. او با حمله‌ی بی‌امان به اسلام و مسلمانان، مشکل اصلی ادغام‌نشدن را تا حد زیادی ناشی از خود مسلمانان و کمی تا قسمتی بر اثر سیاست‌گذاری‌های دولتمردان دولت رفاه می‌داند اما سوال اصلی این است که اصولا ادغام چیست و چرا باید مسلمانان ادغام شوند؟
ادامه...

https://www.alef.ir/news/3980615057.html

راهنمای کتاب/ آشنایی دیرهنگام با یک نویسنده بزرگ

حمیدرضا امیدی‌سرور

«سوختگان»
نویسنده: پاتریک وایت
ترجمه: وحید فتاحی
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1397
440 صفحه، 30000 تومان
#داستان_کوتاه
#نشرعلمی_و_فرهنگی

ادبیات استرالیا، به عنوان شاخه‌ای نسبتا مهم از ادبیات انگلیسی زبان، در ایران چنان که شایسته بوده مورد توجه قرار نگرفته؛ حتی در این سالها که به مدد برگردان آثار برخی نویسندگان جوان این سرزمین پهناور به زبان فارسی، کم و بیش مخاطبانی در ایران یافته است. آثار پاتریک وایت نیز نویسنده برجسته و نوبلیست استرالیایی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. این در حالی ست که او از شهرتی جهانی و همپای بزرگان ادبیات داستانی در قرن بیستم برخوردار است تا آنجا که او را به همراه جیمز جویس، ویلیام فاکنر و ویرجینیا ولف چهار ضلع اصلی ادبیات مدرن و استفاده از تکنیک جریان سیال ذهن می‌شمارند. اگرچه چند سال پیش صحبت ترجمه و انتشار تعدادی از رمانهای این نویسنده به زبان فارسی مطرح شد اما تاکنون خبری از انتشار آنها نشده است. با این اوصاف می توان مجموعه داستان «سوختگان» را اثری محسوب کرد که علاقمندان فارسی زبان را با این نویسنده آشنا می‌کند. این مجموعه که از یازده داستان کوتاه تشکیل شده است با ترجمه وحید فتاحی به فارسی در آمده است و نشر علمی و فرهنگی نیز آن را به بازار کتاب فرستاده است.

رزهای مرده، دم جنبان زیر مهتاب، یک لیوان چای، کِلی،عصری در خانه سیسی کامارا، دل زنده، با تینا مهربان باشیم، دوشیزه اسلتتری و معشوق شیطانی اش، نامه ها، زنی که اجازه نداشت گربه نگه دارد و وسط آشغالدونی. از جمله عناوین داستانهای این مجموعه محسوب می شوند که پاتریک وایت آن را در سال 1964 منتشر کرده است.

پاتریک وایت 28 می 1912 در انگلستان به دنیا آمد، اما در کودکی به همراه خانواده راهی استرالیا شد، اگرچه بعدها برای تحصیل کمبریج انتخاب کرد، اما نهایتا به استرالیا بازگشت و به یکی از ستونهای ادبیات این سرزمین بدل شد. هفتاد و هشت سال زندگی کرد (در 30 سپتامبر 1990 درگذشت) و در طول این زندگی 12 رمان، سه مجموعه داستان کوتاه، و هشت نمایش‌نامه نوشت.

وایت شخصیتی جالب و اعتقادات خاص خود را داشت. در سال 1970 نشان«شوالیه» به او اعطا شد که از دریافت آن سرباز زد. در سال 1979 نامزد دریافت جایزه‌ی ادبی بوکر شد، اما درخواست کرد این فرصت به نویسندگان جوان داده شود و نام او را حذف کنند (البته بعد از مرگ برای رمان «مرد نقاش» نامزد جایزه‌ی بوکرِ نویسندگانِ مُرده شد!). وقتی در سال 1973 به عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات شناخته شد در مراسم دریافت جایزه‌ی نوبل هم شرکت نکرد و نماینده‌ای فرستاد تا جایزه‌اش را تحویل بگیرد. با پولی را که از جایزه‌ی نوبل به دست آورد، «بنیاد جایزه‌ی پاتریک وایت» را بنیان نهاد که همه‌ساله به نویسندگان مستعد و خلاق تعلق می‌گیرد. شاید این تنها دلیل پذیرفتن نوبل ادبیات توسط او بود! به هر حال پاتریک وایت به عنوان تنها نویسنده نوبلیست استرالیایی به خاطر روایت‌های حماسی و روانشناسانه‌اش که فصل نوینی در تاریخ ادبیات گشوده شایسته دریافت این جایزه معتبر شد.

پاتریک وایت بیشتر به عنوان رمان‌نویس شهرت یافته است. داستانهای کوتاه او در قالب های متعارفی که از داستان‌کوتاه نویسان سراغ داریم جای نمی گیرند. گویی وایت داستانهایی نوشته است که چون حجم آنها از رمانهایش کوتاه تر شده در کنار هم در یک مجموعه داستان منتشر شده اند. برخی از این داستانها همانند «رزهای مرده» در کتاب حاضر، به تنهایی یک داستان بلند تقریبا صد صفحه‌ای هستند. صرف نظر از طولانی بودن نسبی این داستانها، بارزترین ویژگی‌های آثار پاتریک وایت یعنی ظرایف زبان (نثر)، توصیف‌های قدرتمند و فرم‌های فکر شده را در آنها می توان مشاهده کرد.

پاتریک وایت در زمره نویسندگانی است که همانند ویلیام فاکنر و یا مارکز منطقه‌ای خلق کرده که جغرافیای وقوع برخی از مهمترین آثار او محسوب می شود، در این منطقه شهری به نام سارساپلا وجود دارد که داستانهای استرالیایی پاتریک وایت در این شهر اتفاق می افتند. البته داستانهای گرد آمده در مجموعه «سوختگان» از یک تنوع اقلیمی برخوردار است و علاوه براسترالیا، در یونان و ازمیر (در ترکیه فعلی و عثمانی قدیم) می‌گذرند، زمان وقوع آنها نیز به نیمه اول قرن بیستم برمی گردد که جنگهای جهانی به عنوان تاثیرگذارترین اتفاق‌های آن دوران بر زندگی آدمها سایه انداخته بود.

ادامه...

https://www.alef.ir/news/3980620166.html

راهنمای کتاب/ فضیلت طغیان

رضا فکری

«به تو که هنوز زاییده نشده‌ای»
(سرگذشت یک ژن‌شناس)
نویسنده: آلبر ژکَّر
ترجمه: اصغر عسکری خانقاه
ناشر: علمی و فرهنگی؛ چاپ اول 1397
200 صفحه ؛ 12000تومان
#ناداستان
#نشرعلمی_و_فرهنگی

آلبر ژکَّر، نویسنده و داشمند شهیر فرانسوی در 23 دسامبر سال 1925 در شهر لیون فرانسه به دنیا آمد و تا تاریخ 11 سپتامبر 2013 که در سن 87 سالگی در خانه‌ی خود در پاریس درگذشت، رشته‌های دانشگاهی بسیاری را خوانده و مقالات و کتاب‌های بسیاری نوشته است. او که در دو رشته‌ی ریاضیات و فلسفه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده بود، بعدها در اِکول پلی‌تکنیک فرانسه نیز خواندن رشته‌ای در رابطه با راه‌اندازی و کنترل کارخانه‌های دولتی را به پایان رساند. این دانشمند چپ‌گرا و ضد کاپیتالیسم که آثار بسیاری در شرح و دفاع از کرامت انسانی و احترام به انسان‌ها بدون توجه به رنگ و نژاد و قومیت و ملیت و مذهب آنان نوشته است، رویکرد فکری خود را در انجمن‌های فعال در طرفداری از محیط زیست، ضد نژادپرستی و مبارزه با اهداف پوچ سرمایه‌داری از جمله مخالفت با مصرف‌گرایی و... تقویت کرده است. پس از چندین سال کار و فعالیت در وزارتخانه‌های مهم و شرکت‌های بین‌المللی در فرانسه، برای ادامه‌ی تحصیلاتش در رشته‌ی ژن‌شناسی انسانی و بیولوژی انسان به دانشگاه استنفورد رفت. ژکَّر با گنجینه‌ی عظیم و عمیقی حاصل از خواندن رشته‌های دانشگاهی مختلف و فعالیت در زمینه‌های تخصصی متنوع، فعالیت‌های فرهنگی‌اش را در قالب نوشتن کتاب‌هایی از علوم مختلف برای عامه‌ی مردم پیش برد. در این کتاب‌ها او کوشیده است تا با تلفیق علوم مختلف از ریاضیات و فلسفه گرفته تا علوم تجربی و با رویکردی انسان‌گرایانه، نظریاتش را در مورد انسان و برابری حقوق انسان‌ها ارائه دهد.

در کتاب «به تو که هنوز زاییده نشده‌ای» یا «سرگذشت یک ژن‌شناس» نیز که در قالب نامه‌ای طولانی به یکی از نوادگان خیالی و احتمالی آینده‌اش نوشته شده است، از موضوعات مختلفی حرف می‌زند که به نوعی دغدغه‌های او و بسیاری از مردم جامعه‌اش هستند: «آنان که از نظر علمی پیشی گرفته‌اند، همچنین بدون شک توقفی را در مفهوم آنچه مناسب «موجودات زنده» بوده است خواهند شناخت. قرن بیستم مسلما تطوریافته‌ی این تفکر است که ما انسان‌ها از انواع گوناگونی ساخته شده‌ایم. این تفکر دلیلی به همراه دارد که نشان می‌دهد این انواع پایان یک دوره از تطور و تحول بوده‌اند: و هر یک از آن‌ها شاخه‌ای از درخت توارث (سلسله نیاکان) را که شامل مجموع موجودات زنده است، به نمایش می‌گذارد. برای تصدیق این که این مسأله به طور طبیعی در نوع خاص ما انسان‌ها گسترده شده است، مبارزه برای القای این دیدگاه به همان نسبت بسیار سخت و مخالفت‌ها بسیار با خشونت بیان می‌شدند.»

در حین سخن گفتن از این موضوعات جهت‌گیری‌ها و موضع‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی ژکَّر نیز آشکارند. این موضوعات بسیار متنوع که دامنه‌ی وسیعی از مسائل سیاسی و اجتماعی روز جامعه را شامل می‌شوند، به صورت مجموعه‌ای بدین شرح در قالب فهرست کتاب آمده‌اند: انقلاب‌ها، یک روز از زندگی من، فضیلت طغیان، ستایشی از عدم فرمانبرداری، نگاهی نو، عالم هستی سرنوشتی دارد، زندگی دیگر قابل توصیف نیست، منطق دیگر خودکامه نیست، پیشرفت‌های فنی و توسعه، امکان خودکشی جمعی، دستکاری شخص زنده، پایان سیاره، او باز یافته است، شکنجه‌ی مرگ (حکم اعدام)، جاودانگی، از مرگ من به مردن من، زیستن، دختر یا پسر، چند یادآوری از درس‌های زیستی تو، جنسیت‌ها و نقش‌های آنان، ژنتیک و تقدیر، به سوی برابری، رقابت علیه ورزش، جام جهانی، چرا باید برد؟، ورزش و استفاده از مواد مخدر (دوپینگ)، ورزش_مردم، کدام وطن؟، فرانسه، اروپا، مدیترانه، بین خام و آگاهی، آسایش غیر‌فعال باور و دانسته، توقع بیش از حد دانایی، باروری الگوها، از تحقق تا اقدام طرح، محله‌ی بن‌بست‌ها، بن‌بست پایانی، بن‌بست نظریه‌های اقتصادی، بن‌بستی از نزدیک‌بینی آزادی‌خواهانه، بن‌بست ارزش، بن‌بست یک‌بعدی، بن‌بست سوداگران مالی، بن‌بست بیکاری، کدام طرح، به سوی کدام هدف؟ ساختن اشخاص، تجربه‌ای ناموفق، چندآزمایش پراکنده، یک طرح: تعلیم و تربیت (آموزش).
ادامه...
https://www.alef.ir/news/3980631063.html

راهنمای کتاب/ جهانی شدن، مسألۀ روزِ شهرهای مدرن

محبوبه زمانیان

«شهرها در اقتصاد جهانی»
نویسنده: ساسکیا ساسن
ترجمه: افشین خاکباز
ناشر: علمی و فرهنگی، ویرایش دوم، چاپ نخست 1397
306صفحه، 20000 تومان
#جامعه_شناسی
#نشرعلمی_و_فرهنگی

شاید بتوان گفت که در دنیای امروز، شناختِ ویژگی‌های سیستم اقتصادی و موقعیت بازار یک کشور در سطح جهانی، میزانِ موفقیت و یا شکست آن جامعه را به خوبی مشخص می‌کند. هم‌چنین ساختار و چارچوبِ روابط بین‌المللی شهرهای مهم دنیا، بر شکوفاییِ موقعیت اقتصادی آن، تأثیر شگرفی دارد. در رویکردی تازه و جدید از مسأله متقابل شهر و اقتصاد، پروفسور ساسکیا ساسِن، رشد و گسترش اقتصادِ شهری را به فهمِ کامل از اقتصاد جهانی وابسته می‌داند . نظام اقتصادی در طول تاریخ کشورها، بنا به تغییرات درونی جوامع و نیازهای اساسی‌شان، تکامل پیدا کرده و اشکال متفاوتی را تجربه کرده است. در گذشته بررسی تغییراتِ اقتصادی کشورها، به صورت مجزا معطوف به همان جامعه بود و تأثیرگذاری و تأثیرپذیریِ متقابل آن بر اقتصاد دیگر کشورها چندان مورد توجه قرار نمی‌گرفت. به عبارتی، اقتصاد یک امرِ مهم حیاتیِ درون مرزی در کشورها محسوب میشد و به همین دلیل چگونگیِ روندِ اقتصادی یک کشور بر دیگر کشورها، چندان مشخص و شفاف نبود. سیاستگذاری‌های شهری و جامعه شناسان شهری تنها به امور درون شهری می‌پرداختند و نظامِ جهانی، عملاً یک امر فاقد معنا بود و مورد غفلت واقع میشد. شاید بتوان آغاز به کارِ تجارت جهانی در تاریخ را، به گسترش دادوستد بین جوامع نسبت داد. اما آنچه امروزه نظامِ اقتصادِ جهانی نامیده می‌شود، بسیار متفاوت و گسترده‌تر از اقتصاد به معنای معمول آن در گذشتۀ نه چندان دور است.

ساسکیا ساسن، اقتصاددان و جامعه‌شناس شهری، که در سال 2013 برندۀ جایزۀ آستوریاس شد (یکی از جوایز معتبر جامعه شناسی که توسط خانواده سلطنتی اسپانیا به برگزیدگان داده می‌شود)، پژوهشی جدید و جالبی ارائه داده است که توسط آن، شهرهای بزرگی همچون نیویورک، توکیو، لندن، پاریس، هنگ کنگ، لس آنجلس، زوریخ، فرانکفورت و سیدنی را، بعنوانِ مراکز مهم فراملیتی معرفی می‌کند که در گذشته بعنوانِ منطقه‌ای فرهنگی و محیطی با مشخصاتِ کهنِ کسب و کار شناخته می‌شدند، اما توانستند توسط برخی تغییرات درونی، ارتباطات بین‌المللی با دیگر شهرهای مهم دنیا برقرار کنند و به بازارهای فراملیتی تبدیل شوند. او به چگونگی روند چنین تغییراتی اشاره می‌کند و تأثیر اقتصاد جهانی را بر تشکیل گروه‌های راهبردی میان شهرها از طریق بازارهای مالی مورد بررسی قرار می‌دهد. مهمترین تأثیری که این تحقیق و پژوهش بر مسأله شهرِ مدرن داشته است، شناخت و درکِ دگرگونی شهرها در مواجه با فرهنگ و اقتصاد جهانی است که به ایجاد بازار آزاد و رهایی از سلطه حکومت‌ها بر بازار تجاری و سرمایه‌گذاری‌های مالی منجر شده است.

مطالعه این کتاب با توجه به حوزۀ تخصصی آن، آنقدرها هم که به‌نظر می‌آید دشوار و غیرقابل فهم نیست. از آنجایی که مسأله اقتصاد دستِ کم در زندگی شخصی‌مان نقشی اساسی و پایه‌ای دارد، و بخصوص در دوران گذار و تغییر و تحولاتی که دنیا در پیشِ رو خواهد داشت مسأله‌ای است که فهمِ آن به نیازی ضروری تبدیل می‌شود، مطالعه این کتاب می‌تواند نگرش و دیدگاه‌مان را به امرِ مهم و تأثیرگذار شهر و اقتصاد به میزان قابل توجهی رشد دهد. البته پژوهش و تحقیق دربارۀ چنین رویکرد نوینی در دانشگاه‌ها و سازمان‌های اقتصادی و مالی لازم و ضروری به‌ نظر می‌رسد. همینطور اگر علاقمند به شناختِ جامعه شناسی شهری هستید یا در حوزۀ اقتصاد بین‌الملل فعالیت دارید مطالعه این اثر می‎تواند شما را با جدیدترین آراء این حوزه آشنا کند.

ادامه...

https://www.alef.ir/news/3980706135.html

راهنمای کتاب/ تأملی ژرف در میانۀ آشوب

محبوبه زمانیان

«بلبشو؛ جستاری در یک وضعیت»
نویسنده: سعید خاقانی
ناشر: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول 1398
212 صفحه، 30000 تومان
#جامعه_شناسی #نشرعلمی_و_فرهنگی

خیابان یکطرفه‌ای که خطر موتورسوار از جهت مخالف، عابر پیاده را تهدید می‌کند؛ فضای خالی روبروی مغازه‌هایی که برای منع پارک ماشین با موانعی اِشغال شده‌اند؛ سه ثانیه مانده به چراغ سبز و بوق ممتد ماشین‌هایی که شما را به حرکت وادار می‌کنند؛ خبرهایی مبنی بر اختلاس و دزدی و قاچاق که از رسانه‌ها به گوش می‌رسند؛ دانشجویانی که برای گرفتن امتیاز و نمره، نقشِ پادو و نوچۀ استاد را می‌پذیرند؛ کارمندان و مدیرانی که حلقه‌های نامرئی در درون سازمان تشکیل می‌دهند و شرایطی مشابه آنچه ذکر شد خبر از حالِ ناخوشِ جامعه‌ای می‌دهند که دچار بلبشو شده است. در چنین جامعه‌ای که امیدِ رهایی از این بیماری و تغییر از آن رخت بربسته است، چگونه می‌توان راهی جُست تا سلامتی را بازیافت؟ اولین قدم، لزومِ شناختِ دقیق از اجزاء و کارکرد چنین موقعیتی است. کتاب پیشِ رو را می‌توان از این جهت یک دائرة المعارف مختصر و مفیدی دانست که در فهم این موقعیت گام مهمی برداشته است.



در ابتدای شهرنشینی مدرن، قوانین بوروکراسی تنها ابعاد محدودی از زندگی انسان‌ را در برمی‌گرفت. اما با گذشت زمان و پیچیده‌ترشدنِ جوامع و حالات آن، گسترۀ زندگی خصوصی انسان‌ها شکلی از ساختاری را به خود گرفت که می‌بایست مسیر و جهتِ قدیمی و کهن زندگی‌ را با نوعِ جدیدی از زیستِ اجتماعی همگن و همراه کنند. این تغییرات در جوامعی که افراد آن نقش اجتماعی جدید خود را پس می‌زدند و نمی‌توانستند مابین سنت و مدرنیته، مسیری عقلانی و کاربردی بیابند، نتایج وخیمی در پی داشت. گسست اجتماعی و ناهنجاری اجتماعی شکل گرفت و جامعه به مسیر کوتاهتر و کاربردی‌تری برای رسیدن به اهدافش دست پیدا کرد؛ مسیری که منجر به آشفتگی، بی‌قانونی، هنجارستیزی و در نهایت به بلبشو ختم شد. همۀ ما دستکم یکبار در این بلبشو نقشی بعهده داشته‌ایم. جلوزدن از صف نانوایی و صف خرید بلیط سینما، استفاده از پارتی‌ در امور اداری، در نقش آچارفرانسه، رِند یا مردم‌دار بوده‌ایم. اگرچه به تأیید نویسنده، کارکرد مثبتی نیز در استفاده از این موقعیت‌ها برای انسان‌ها نهفته است – که نویسنده بصورت جامع و دقیق آن را تشریح کرده است – اما لبۀ تیزِ این چاقو در نهایت یا به خود ما یا به انسان‌های دیگر صدمه‌ای وارد کرده است. درست به همین دلیل است که پدیدار شناسی و مطالعه و شناختِ دقیق چرایی بوجود آمدن چنین وضعیت نابسامانی بسیار مهم و ضروری است.

این کتاب به دو جهت اهمیت ویژه‌ای دارد:

نخستین اهمیت آن در هدف و طرحی است که در مجموعه‌ای از "مردم‌نگاری زندگی روزمره" گنجانده شده است. بستری برای مطالعۀ خلقیات و عادات و رفتار و زندگی ایرانی امروز فراهم کرده است، تا به این طریق قدم اول را برای بهبود وضعیت جامعه برداشته باشد؛ یعنی شناخت مسأله و بررسی آن در نقشِ یک منتقد راستین و وفادار به اصول انتقادی. ارزش جمع‌آوری چنین آثاری به این دلیل است که مخاطب و خواننده به دور از حواشی‌های تبلیغاتی و در یک موقعیت علمی دقیق و پاکیزه می‌تواند رشته‌ای از اطلاعات لازم را فراهم آورد و در این راه اندوخته‌ای ارزشمند از رویکرد انتقادی به دست بیاورد و تفکر انتقادی مطلوبی برای بررسی و تبیین مسائل اجتماعی و فردی ارائه دهد. مطالعه این آثار که توسط نشر علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است به خواننده کمک می‌کند تا از گزند تفکرات غیراصیل و خام در امان بماند و از دانش حقیقی بهره ببرد.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/3980729094.html

راهنمای کتاب/ بهترین راه برای قرب الهی

مانی ارجمند

«گزیده‌ای از نیایش‌های حضرت علی (ع)»
گزینش و ویرایش: دکتر محمود مهدوی دامغانی
مترجم: کمال الدین غراب
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1398
236 صفحه؛ 35000 تومان
#مذهب #نشرعلمی_و_فرهنگی

این رسم آدمی است که هنگام نیاز دست به سوی پروردگار دراز می‌کند، حتی آنانکه در زمره دین باوران نیستند در لحظاتی که دستشان از همه جا کوتاه شده، به ندای درونی خود پاسخ داده و ناخودآگاه روبه درگاه خداوند می‌آورند و با این نیاز خود را و خواسته‌شان در در چهارچوب دین معنا می بخشند چرا که نیایش خداوند تنها در حوزه دین قابل تعریف است و از این منظر بازگو کننده یک نیاز عمیق و غیر قابل انکار است و بزرگانی همچون مولانا آن را یکی از بهترین راه های تعالی انسان و قرب الهی است.

خداوند در آیاتِ گوناگونی از قرآن کریم به روشنی برآوردن نیازِ نیازمندان را بشارت داده است. اما هر راهی رسمی دارد و هر وصلی نیازمند مقدماتی است. اگر قرار است آدمی به لطف پروردگار حاجت روا شود، نیازمند پرستش و نیایش است. در آیه پنجاه و پنجم سوره اعراف آمده: «پروردگار خود را با زاری و آرام فرا خوانید» و یا خطاب به پیامبر اکرم (ص) در آیه دویست و پنجاهم سوره اعراف آمده «خدای خود را در دل خویش همراه با بیم زاری و بدون صدای بلند فراخوان.»

حضرت امیر (ع) به کثرت نیایش و نیز بی تابی در هنگام دعا در میان ائمه و معصومین، شهره بوده اند. در این زمینه روایات و احادیث بسیاری نقل شده است که جملگی بر انقلاب احوال و تضرع و زاری به درگاه خداوند حکایت دارند. چنانکه امام محمد باقر (ع) از پدر بزرگوار خویش (که او نیز به کثرت دعا و مناجاتش شناخته می شود)، نقل کرده در مواقع خاص که از زیادت دعا رنگ رخساره‌اش دگرگون می شد، از او کتابهای دعای جدش امیرالمومنین (ع) طلب می کرده و با اندوه در آرزوی برخورداری از عباداتی با کیفیت نزدیک به این حضرت بوده است.

نیایش‌های علوی، چه آنها که برگرفته از خطبه‌های حضرت امیر در نهج البلاغه بوده‌اند و چه آنها در قالب کتابهای دعای ایشان برجای مانده‌اند، به سبب آشنایی امامان پس از ایشان، تاثیر بسیاری بر دعاهای این امامان معصوم برجای گذاشته است، چنانکه در صحیفه سجادیه نیز امام سجاد (ع) به روشنی بدان اشاره داشته‌اند. در طول تاریخ اسلام در میان عامه مردم نیز طالبان بسیار داشته است و نه تنها متن آنها در معروف‌ترین کتب ادعیه آمده ، بلکه بسیاری از مضامین آن نیز کتب نثر و نظم فارسی در قالب دعا و مناجات نویسنده یا سراینده متن بارتاب یافته است.

«گزیده‌ای از نیایش های حضرت علی (ع)» که به تازگی به همت نشر علمی و فرهنگی به بازار آمده است، چنانکه از عنوان آن نیز برمی‌آید، کتابی است که گزیده ای از زیباترین و در عین حال تاثیر گذارترین دعاهای حضرت امیر (ع) در آن جمع شده است. ترجمه این نیایش ها از زبان عربی توسط کمال الدین غراب انجام شده است و دکتر محمود مهدوی دامغانی نیز کار گزینش و ویرایش این نیایش‌ها را برعهده داشته‌اند.

خوشبختانه نیایش‌ها به صورت دوزبانه در متن کتاب منتشر شده‌اند، بنابراین هم برای آنها که علاقمند هستند از برگردان فارسی نیایش‌ها استفاده کرده و به غور و تعمق در متن بپردازند کاربرد دارد و هم برای آن دسته از کسانی که طالب استفاده آن در قالب یک کتاب دعای متفاوت هستند و عادت دارند که ادعیه ها را حتما به زبان اصلی بخوانند، می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

نیایش های برگزیده شده در این کتاب، در هفتاد و دو بخش به مخاطبان ارائه شده است. همانگونه که گزینشگر در انتخاب تعداد بخشها عامدانه روی عددی معنا دار در تاریخ و فرهنگ اسلامی تاکید داشته، در انتخاب متن هر بخش نیز ملاحظاتی داشته از جمله تنوع مضامین دعاها و موارد کاربرد آنها، کوتاه و بلندی بخش‌ها نیز تابع آن متن گزیده شده است که یکپارچگی و معنای خود را حفظ کند. برای هر بخش متناسب با متن آن عنوانی انتخاب شده که بازتاب دهنده حال و هوای نیایش و کاربردی است که می تواند متناسب با موقعیت و احوال مخاطب کتاب داشته باشد: عاشقانه، در شمار بینوایان، در آزمون، افطار، سپاس بر روزی، رویارویی در کارزار، آزمون سخت، در آغاز ماه نو، پس از نماز، نیایش بامدادان، مناجات شعبانیه و... در پایان متن عربی هر بخش نیز پانوشتی به ذکر دقیق منبع استفاده شده اختصاص یافته و برای مخاطبانی که به هر دلیل مایل هستند به متن کامل دسترسی داشته باشند بسیار کارگشاست.
ادامه...

https://www.alef.ir/news/3980730126.html

راهنمای کتاب/ وقت‌کُشی به شیوۀ مدرن

محبوبه زمانیان

«زمان، مصرف و زندگی روزمره»
نویسندگان: فرانک ترنتمان و الیزابت شاو
مترجم: علیرضا مرادی
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1397
458 صفحه، 26000 تومان
#جامعه_شناسی #نشرعلمی_و_فرهنگی


در داستان‌های ملل کهن، زمان عنصر مهم و حیاتی بود. گویِ زمانِ جادوگرانِ توانمند آماده بودند تا در ازای پرداخت سکه‌ی طلا سرنوشت یک انسان کنجکاو را در یک چشم برهم زدن به او نشان بدهند. به مرور اما مسأله زمان پیچیده‌تر شد و به جای پرداخت پول برای باخبرشدن از آینده، ماشین زمان به تخیل انسان راه پیدا کرد. انسانی که نمی‌توانست مسأله زمان را به درستی دریابد، از وسایل مختلفی کمک گرفت تا فشار سنگین زمان را از دوش خود بردارد و فراتر از زمان سفر کند. علم توانست تخیلِ تسخیر زمان را عینیت ببخشد و در سفر به سیارات دیگر، بُعد زمان را برای خود تغییر بدهد. با اینهمه بخش مهمی از دغدغه‌ی انسان، یعنی گذر زمان در زندگی روزمره‌اش هم‌چنان مسأله او باقی مانده است. اگرچه فرایندِ زمان و چیستی و چگونگی آن به کمک علم و فلسفه تا حدودی شناخته شده است اما روال عادی و معمولی زندگی هنوز با این موضوع دست و پنجه نرم می‌کند.

همه‌ی ما دوستانی داریم که زمان در حضور آن‌ها احساس نمی‌شود. اغلب علت این مسأله برایمان حل نشده باقی می‌ماند و دلیل واضحی برای آن پیدا نمی‌کنیم. تصور کنید که روزِ تعطیل است و شما کلافه‌اید. دقیقه‌ها برایتان قابل لمس می‌شوند. دلتان می‌خواهد این روزِ خسته‌کننده هرچه زودتر تمام بشود و روز دیگر آغاز شود. اما آنچه تمام می‌شود صبر و حوصله‌تان است. در این روزهای کِش‌آمده و طولانی‌مدت، در نهایت تصمیم می‌گیرید تلفن را بردارید و با دوستی که در ابتدا گفته شد قرار ملاقات بگذارید. یا ممکن است تصمیم بگیرید سینما بروید یا خرید کنید. گزینه‌های دیگر را نیز ممکن است امتحان کنید. مثلا شاید خودتان را با باغبانی مشغول کنید؛ به مجلات و گالری‌ها سر بزنید و مُد روز را دنبال کنید؛ شاید هم هوس کنید که به یک مغازه عتیقه‌فروشی بروید و یک ظرفِ رنگ‌ورو رفته‌ و ترک‌خورده‌ای را برای دکور منزلتان تهیه کنید. بعضی‌ها هم قبل از روز تعطیل برنامه‌ی طبخ یک غذای سنتی یا خاص را تهیه می‌کنند و روزشان را با آداب و رسوم خاص قابل تحمل می‌کنند. اگر در یک روستا یا شهری زندگی می‌کنید که رودخانه یا دریاچه داشته باشد شاید یکی از این روزهای کسل‌کننده را برای قایق‌سواری انتخاب کنید. همه‌ی این انتخاب‌ها در نهایت به معنایِ میل تصاحب زمان در چرخه‌ی مصرف‌اند. ما در مواجهه با پدیده‌ی زمان به مصرف‌گرایی روی می‌آوریم. مصرفِ موسیقی، هنر، ابزار و اشیاء و کردارهایی که زمان را به تصرف‌مان دربیاورد.

این کتاب که مجموعه‌ای از چیدمانِ زندگی روزمره در مقابل زمان را بررسی می‌کند، شما را با واقعیتِ چیستیِ کردارها و رفتارهایتان آشنا می‌کند. نویسندگان این مجموعه با نگاهی متفاوت به مسأله زمان در زندگی روزمره، پیرنگی از روانشناسی‌اجتماعی و فلسفه‌ی زمان با طرحی بدیع و نو درانداخته‌اند. آنها بدون استفاده از زبان تخصصیِ علم نجوم و فیزیک، بلکه با مثال‌هایی روشن از زندگیِ روزمره و وقایع آن، به دنیای مردم‌شناسی پانهاده‌اند و اغراق نیست اگر بگویم تلفیق خوبی هم از کار درآمده است. توجه آنها بر مسأله تولید و بازتولید و مصرف خلاقانه، با به چالش کشیدنِ شکلی از زمانِ منظم سنتی تا مدرنیته‌ی آشفته در رویکردهای پیشین مطالعات درباره‌ی زمان، به ریتم‌های چرخشی در دنیای تجاری مدرن و زمانِ طبیعی پرداخته اند. عادت‌واره‌ها و امورِ معمولی زندگی روزمره، نشانه‌های مهمی هستند که این کتاب سعی دارد با توصیف کردار مصرفی، تأثیر عمیق زمان را بر زندگیِ انسان امروز نشان بدهد.

شما با کتابی فربه روبرو هستید که مشتمل بر چهارده فصل است. این فصول در مجموع و به‌طور کلی به توصیف دقیق و معنادار کردار روزمره، حیات اجتماعی، ریتم و نظم، اختلال در نظم زندگی، سفرها و امر عادی تحرک، ساختن عادت‌ها و ویران کردن آنها، تقویم‌ها و ساعت‌ها و تجارت گل در امریکا، مُد و هوس و ابداع و تفاوت آنها،امور معمولی و عادت و اراده، خرید زمان، ریتم فصلی در چرخه‌ی زندگی مردمانِ کشور ژاپن، زمان‌های خاص و معمولی چای خوردن در ترکیه، قایق‌رانی و ساخت زمان و روابط دوجانبه‌ی اشیاء و مشروعیت بخشی به آنها و در آخر آگاهی و ملالت و ارزش می‌پردازد.

ادامه...

https://www.alef.ir/news/3980808046.html

راهنمای کتاب/ فروپاشی زندگی در طلب آرامش

آرش محسنی

«یک ساعت آرامش»
نویسنده: فلوریان زلر
مترجم: ساناز فلاح‌فرد
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1396
۱۰۲ صفحه، ۷۰۰۰ تومان
#تئاتر #نشرعلمی_و_فرهنگی

مجموعه‌ی «درام معاصر فرانسوی» یکی از بهترین فروست‌های نشر علمی و فرهنگی، به نمایشنامه‌های معاصر فرانسه می‌پردازد. این مجموعه‌ با تمرکز بر آثار نمایشی فرانسه، هم به معرفی درام‌نویسان مهم و جوان این کشور می‌پردازد و هم مجموعه‌ای بسیار مفید برای پژوهش بر ادبیات نمایشی و جریان ادبی روز این مهم‌ترین بستر فرهنگی اروپا در قرن بیستم فراهم آورده است. تاکنون آثاری چون «خوک هندی»، «دروغ»، «حق با پدرم بود» و «شام خداحافظی» در این مجموعه منتشر شده و نویسندگانی چون فلوریان زلر، سباستین تی‌یری، ساشا گیتری و متیو دو لاپورت معرفی شده‌اند. کار ترجمه‌ی این آثار بر عهده‌ی مترجمانی چون ساناز فلاح‌فرد، محمود گودرزی و ساناز فلاح‌فرد بوده است.

ساناز فلاح‌فرد، دبیر مجموعه‌ی درام معاصر فرانسوی در معرفی این مجموعه می‌نویسد: «هدف از انتخاب این آثار، معرفی درام‌نویسان معاصر و گاه جوان فرانسوی است که تاکنون در ایران معرفی نشده‌اند. انتشار این متون می‌تواند آثاری مثبت و قابل توجه بر روند نمایش داشته باشند. آثاری که در فهم ما از ادبیات نمایشی روز اروپا بی‌تاثیر نبوده و از درجا زدن گروه‌های نمایشی کشور جلوگیری خواهد کرد… انتخاب این مجموعه طی یک سال مطالعه از بین ده‌ها اثر گوناگون انجام شده و سعی کرده‌ام علاقه‌مندان را با گونه‌های متفاوت نمایشی معاصر فرانسه آشنا کنم. در این مجموعه تقریبن مطابق هر سلیقه، متونی با مضامین طنز، فلسفی، چالش‌‌های اجتماعی، روان‌شناسی، معضلات جوامع بشری و … پیش رو دارید.»

شاید درخشان‌ترین نام در مجموعه‌ی درام معاصر فرانسوی، نام فلوریان زلر، نویسنده‌ی جوان اهل فرانسه باشد. او با نوشتن درام‌هایی خانوادگی در فضای هنری فرانسه و پس از آن به شهرت رسید. زلر در آثارش به روابط خانوادگی و مشکلات بی‌پاسخ آن می‌پردازد و با شخصیت‌های دقیق و چندبعدی‌ای که خلق می‌کند، درک ما را نسبت به مفاهیمی چون خانواده، ارتباط، وفاداری، اخلاق و وابستگی به چالش می‌کشد. نمایشنامه‌ی درخشان «یک ساعت آرامش» یکی از آن آثار است. در این نمایش تک‌پرده‌ای ساده و در عین حال پیچیده‌، زلر خانواده‌ای را نشان می‌دهد که چون تاسیسات آن در آستانه‌ی فروپاشی است. میشل، پدر خانواده در آغاز نمایش با هیجانی وصف‌ناپذیر به خانه می‌آید و می‌خواهد خبری خیلی خوب را به همسرش ناتالی بدهد؛ خبر پیدا کردن سی دی «من، خودم و من» از آلبوم‌های نیل یو آر. ناتالی به این خبر واکنشی را که میشل انتظار دارد نشان نمی‌دهد چرا که می‌خواهد راز مهمی را با او در میان بگذارد.

ادامه...

https://www.alef.ir/news/3980905116.html

راهنمای کتاب/ سینمای ما، سینمای دیگران

آرش محسنی

«سینما و ناسیونالیسم»
به ویرایش و مقدمه‌ی آلن ویلیامز
مترجم: فرزام امین‌صالحی
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1396
۳۳۰ صفحه، ۲۵۰۰۰ تومان
#سینما #نشرعلمی_و_فرهنگی

سینما به عنوان هنری نوظهور بسیار زودتر از آن‌چه گمان می‌رفت، مرزهای جغرافیایی را در نوردید. این رسانه‌ای که در آغاز زبان هم نداشت، مسلح به زبانی بین‌المللی بود و حتا هنگامی که زبان باز کرد هم گسترش و نفوذش را در بین ملت‌ها از دست نداد. هنگامی که صامت بود، مخاطبش در سراسر دنیا به هر زبانی که سخن می‌گفت، می‌توانست مدیوم‌های آن را درک کند و از آن تاثیر بپذیرد. هنگامی که ناطق شد، بیش‌از پیش به زندگی او نزدیک شد و در دوره‌هایی چون سینمای نئورئالیستی ایتالیا یک‌سره خود را به قالب زندگی روزمره‌ی او در آورد. سینما به آرامی جایش را در بین دیگر مناسبات دنیای مدرن باز کرد و توانست جهان امروز ما را به جهان دیگری تبدیل کند. هر فیلم تازه که در بدنه‌ی سینمای تجاری به جهان معرفی می‌شد در حقیقت کتابچه‌ای موجز و بسیار موثر در راه شناساندن ملت‌ها بود. این رسانه‌ی تازه‌پیداشده که چون پلی فرهنگی عمل می‌کرد، در دنیای مدرن نقش جاده‌ی ادبیات را بر عهده گرفت و از آن بالاتر در شناساندن فرهنگ‌ها و ملت‌ها به یک‌دیگر از ادبیات و ورزش نیز پیشی گرفت. توده‌ی مردم مسحور این پرده‌ی جادویی به تماشای آدم‌هایی نشستند که اگرچه در قالب درام و تصویر پیش‌ساخته معرفی می‌شدند اما چون خود آن‌ها زندگی می‌کردند و گذر زمان را به سبک خود به جا می‌آوردند. با پیدایش و رشد گونه‌های سینمایی مختلف، کمپانی‌های بزرگ سلیقه‌ی مخاطبان خود را شکل دادند و آن را به موازات زمان و آن‌طور که می‌خواستند تغییر دادند. میراث این دستاورد بزرگ برای نسل بشر، زبانی بین‌المللی و قوام‌یافته بود که می‌خواست بین ملت‌های گوناگو نوعی وفاق و یک‌دلی در سبک زندگی، فرهنگ، سلیقه‌ی سیاسی و مواردی از این دست به وجود بیاورد. ریشه‌های این تغییر بزرگ کجاست؟

کتاب سینما و ناسیونالیسم با تکیه بر دو مفهوم کلی «ملت» و «سینما» به بررسی تاثیرات این دو پدیده‌ی مدرن بر یک‌دیگر می‌پردازد. کتاب که ویراسته‌ی آلن ویلیامز است، در حقیقت چهار کتاب است که هر کدام از آن‌ها را مجموعه مقالاتی منسجم درباره‌ی موضوع طرح‌شده شکل می‌دهد؛ «چشم‌اندازهای تئوریک»، «سینماهای ملی»، «روابط بین‌المللی» و «آینده‌ی جهانی (پساملی)». از نویسندگان مقالات می‌توان به جاناتان روزنبام، استفن کرافتس، آندرو هیگسون، مارتا ولفن اشتاین، تام ارگان و ادوارد لارنس اشاره کرد.

مقدمه‌ی آلن ویلیامز تا حد زیادی راه‌گشاست. ویلیامز در این مقدمه‌ به بسترهای شکل‌گیری هنر سینما به عنوان زبانی بین‌المللی می‌پردازد. سیاست گسترش سینما، مفهوم ملت و نقش آن در روابط بین کشورها، امپریالیسم اقتصادی که در نقاب سینما دامنه‌ی نفوذ خود را در جهان گسترش داده و تبیین مفاهیمی کلی و مهم چون «ملی»، «جهانی» و «بین‌المللی» از موارد مورد اشاره‌ی ویلیامز در این مقدمه است.

در چشم‌اندازهای تئوریک، استفن کرافتس، آندرو هیگسون و مارتا ولفن اشتاین به تبیین دوباره‌ی مفهوم سینمای ملی می‌پردازند. انواع تولید سینمای ملی، راه‌های بازاریابی برای سینماهای ملی، تحلیل فیلم در فرهنگ‌پژوهی و درون‌مایه‌ی فیلم‌ها و بافت فرهنگی آن‌ها از موضوعات مورد اشاره در چشم‌اندازهای تئوریک است.

در بخش سینمای ملی، سینماهای ملی سه کشور استرالیا، آلمان و فرانسه مورد بررسی قرار گرفته است. تام ارگان به بررسی سینمای استرالیا پرداخته است. سینماهای ملی و تهدید امریکا، سینمای ملی به مثابه‌ی تریبونی ملی و بین‌المللی،‌ سینمای ملی به مثابه‌ی سینمای هنری، سینماهای ملی و امر ملی و آشفتگی سینماهای ملی سرفصل‌های این بخش را تشکیل می‌دهند. این فصل با تبیین خصوصیت سینماهای ملی به طور کلی و از طریق کنکاش در زوایای مختلف سینمای استرالیا به این سوال که سینمای استرالیا چه وجه مشترکی با سینماهای دیگر دارد پاسخ می‌دهد. هدف، تعمیم شکل و جهان‌بینی سینمای ملی چون یک مقوله‌ی خاص است. اریک رنتشلر در یادداشتی با عنوان «وصیت دکتر گوبلز» به تبیین سینمای ملی هیتلری و شکل‌گیری آن در دستگاه تبلیغات گوبلزی می‌پردازد. این‌که چگونه میراث سینمای نازی با وجود انهدام پایه‌های نظری آن و موج نفرت جهانیان نسبت به آن حزب ضد انسانی چطور به بقای خود ادامه می‌دهد و نزد بسیاری ملت‌ها هوادارن خود را دارد. در ادامه، نوئل برچ با یادداشتی با عنوان «جنگ مسخره‌ی جنسیت‌ها در سینمای فرانسه» چنین رویکردی را براری بررسی آن سینما به کار گرفته است.

ادامه....
https://www.alef.ir/news/3980923179.html

راهنمای کتاب/ زندگی و مرگ یک عاشق!

حمیدرضا امیدی‌سرور

«درویش خان»
(یک رمان عاشقانه درباره موسیقی)
نویسنده : حسن هدایت
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1398
257 صفحه، 27000 تومان
#داستان_ایرانی #نشرعلمی_و_فرهنگی

حسن هدایت همواره دغدغه تاریخ داشته، البته بیشتر تاریخ معاصر که به عنوان بستر روایت بخش قابل توجهی از آثار او بوده است. براین اساس درونمایه اصلی اغلب آنها یا از دل وقایع تاریخی بیرون آمده اند و یا کل ماجرا بهانه‌ای بوده برای بازگو کردن رخدادهای یک دوره خاص تاریخی، و حتی در مواردی داستانهایی را که می شد در زمان حال روایت کرد، به واسطه علاقه شخصی خود به زمان گذشته برده است. با این تمهید هم به جذابیت بیشتر اثر کمک کرده و هم با شاخ و برگ هایی تاریخی به غنای محتوای آن افزوده است و نهایتا به تثبیت جایگاه او به عنوان فیلمسازی دارای سبک و دغدغه‌ی مشخص انجامیده است.

تا اواخر دهه هشتاد حسن هدایت به عنوان فیلمساز شناخته می‌شد، آثار مکتوبش نیز مشخصا فیلمنامه بودند؛ اما بعد از قریب به یک دهه دوری از فیلمسازی، انتشار رمان «درویش خان» به قلم حسن هدایت که به زندگی شخصیتی واقعی در تاریخ معاصر می‌پردازد، می‌تواند از ورود جدی او به بستری تازه برای انعکاس دلمشغولی هایش حکایت داشته باشد. کوشش او برای استفاده از صنایع داستان نویسی به ویژه در زمینه روایت رمان، آشکارا نشان از جدیت او در این حوزه دارد؛ اگر چه همچنان برای او تاریخ و بازگویی آن تقدم خود را بر دیگر جنبه‌ها حفظ کرده است.

غلامحسین درویش خان چهره نامداری در تاریخ معاصر، به ویژه برای اهل موسیقی، است. شهرت او نه تنها به واسطه تبحرش در نواختن تار، نوآوری و افزودن سیم ششم تار به آن، مقام استادی در زمینه موسیقی سنتی ایرانی، کسوتش به عنوان سازنده موسیقی به صورت حرفه‌ای برای اجرای دیگرخوانندگان، آشنایی علمی با ردیف های موسیقی ایرانی و همچنین آشنایی‌اش با موسیقی غیرایرانی ست، بلکه به واسطه عشقی‌ست که به موسیقی ایرانی و سازهای آن داشت؛ عشقی پرشور و آمیخته به تعصب که در رمان حاضر نیز مشخصا بدان پرداخته شده است. عنوان فرعی کتاب: «یک رمان عاشقانه درباره موسیقی» نیز بر همین وجه از زندگی پر فرار و نشیب او اشاره و تاکید دارد. تا آنجا که حتی حسن هدایت، مرگ درویش خان را نیز با پرداختی درا ماتیک به نوعی تبعات همین عشق و تعصب پیوند زده است.

مرگ اتفاقی درویش خان که متاسفانه در میانسالی و اوج پختگی او پیش‎آمد، به واسطه اینکه نخستین مرگ در اثر سانحه تصادف با اتومبیل بود، در تاریخ معروف شده است (در زمانی که در کل تهران تعداد ماشین ها هنوز دو رقمی بود و به همین دلیل قوانین مدونی هم برای رانندگی وجود نداشت). در این رمان نیز ماجرا با افزودن شاخ برگهایی برای جذابیت بخشیدن به داستان روایت شده است. حسن هدایت برای بازگو کردن زندگی درویش خان در قالب رمان، از چند راوی استفاده کرده است. افرادی که در دوره های مختلف با او برخورد داشتند و یا از نزدیک شاهد و ناظر زندگی او بوده اند؛ همانند دخترش قمر، ماژور غلامحسین خان و رامشگر. البته در این میان دختر درویش خان سهم پر رنگ تری از دیگران دارد و در ادامه داستان مشخص می‌شود این بخش‌های رمان در واقع حاصل روایت زندگی پدر نزد روزنامه نگاری است که با او پس از مرگ ناگهانی درویش خان به گفتگو می‌نشیند. در مجموع حاصل در آمیختن آنچه در فصول مختلف از زوایای دید متفاوت این شخصیت ها توسط نویسنده روایت می شود، داستانی است که از ایام کودکی درویش خان شروع شده و تا مرگ او در پنجاه و چهار سالگی در سال 1305 ادامه پیدا می کند و نویسنده برای رازگشایی از مرگ درویش خان در فصول پایانی کتاب پای یک بازرس نظمیه را نیز به داستان باز می کند.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/3981021023.html

راهنمای کتاب/ روایتِ فارسیِ یکی از حماسه های منثورِ کهن

حمیدرضا امیدی‌سرور

«بطال نامه»
(حماسۀ جعفر بن حسین ملقّب به سیّد بطال غازی)
تصحیح و تحقیق: میلاد جعفرپور
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1396
498 صفحه،30000 تومان
#ادبیات_کلاسیک_ایران #نشرعلمی_و_فرهنگی

حماسه از قدیمی‌ترین قالبهای ادب جهانی است و در اغلب ملل نمونه هایی از آن باقی مانده است، از هند و ایران گرفته تا یونان بریتانیا. محتوای حماسه چنانکه ذبیح الله صفا در کتاب حماسه سرایی در ایران می گوید: "توصیف اعمال پهلوانی و مردانگی ها و افتخارات و بزرگیهای قومی یا فردی ست." متخصصان بسیاری در ایران و بیرون از ایران در خصوص چیستی ادبیات و حماسی و انواع آن نظر داده اند، که مصحح متن حاضر در بخش اول مقدمۀ خویش مفصلا در این باره بحث کرده است. همچنین تقسیم بندی های گوناگونی برای حماسه بیان شده است از جمله: 1) حماسه های طبیعی و ملی، 2) حماسه های مصنوع، یا 1) حماسه های اساطیری و پهلوانی، 2) حماسه های تاریخی. همچنین به لحاظ قالب، یکی از تقسیم بندی های موجود، تقسیم بندی حماسه ها به 1) حماسه منظوم و 2) منثور است. از این میان، طیف غالب خوانندگان و علاقمندان ادبیات در ایران در بین آثار حماسی بیش از هرچیز با حماسه های منظوم و اختصاصا با شاهنامۀ فردوسی آشنایند. اما پهنۀ ادبیات حماسی در زبان فارسی محدود به شاهنامه نیست گرچه مهمترین متن در این باره شاهنامه است و هیچ متن حماسی را نمی توان از تاثیر آن برکنار دانست حتی وقتی یک حماسه سرا به هر علتی از جمله تعصبّ دینی با شاهنامه مخالف باشد چنانکه سرایندۀ علی نامه، اما باز هم تاثیر سخن حکم طوس، ابوالقاسم فردوسی در نوشتۀ هر حماسه‌سرا وجود دارد. اما به هر حال، یکی از منابع مطالعه علاقمندان شاهنامه، که فهم عمیق تر شاهنامه را برای ایشان میسر می کند، مطالعۀ دیگر متون حماسی ست.

اما در خصوص بطال نامه. این متن مشتمل بر راویتهایی ست دربارۀ جهادها و جنگ آوری های سید بطال غازی که نامش عبدالله است و شخصیتی ست نیمه افسانه ای و از او به عنوان نام آورترین جنگجوی مسلمان در لشکرکشی‌های دورۀ اموی یاد شده. این روایت به گفتۀ مصحح: "یکی از نخستین روایت های منثور ادبیات اسلامی ترک در منطقۀ آناطولی به شمار می آید... از آنجایی که بطال نامه سرآغاز و نقطۀ شروع یک سلسله از راویت های مشهور حماسی-مذهبی منثور بوده که قهرمان آن تحت عنوان غازی (مجاهدان مسلمان وفادار به اسلام) معرفی می شوند، روایتی دوران ساز تلقی می شود. پهلوانِ این متن حماسی، اغلب به تنهایی به مقابله با امپراتوری بیزانس برخاسته و صلیبیون را شکست می دهد. کردارهای سید غازی در بطال نامه در جریان مواجهه و مقابلۀ اعراب و خصوصا خلافت عباسی با امپراتوریِ بیزانس در آناطولی توصیف شده است". (ص 67)

چنانکه مصحح به تفصیل بیان کرده، بطال نامه روایات گوناگونی در زبان عربی و ترکی و سپس در فارسی دارد و راویان مختلفی برای آن نام برده شده است که مصحح سرانجام این احتمال را مرجّح می دارد که راوی اصلیِ بطال نامه ابومخنف لوط بن یحیی، راوی و اخباریِ بزرگ و مشهورِ سدۀ دوم هجری باشد.

آنچه در این متن عرضه شده، روایت فارسی بطال نامه است که مصحح آن را در بیست مجلس مدوّن کرده است.

اما محتویات کتاب. بعد از پیشگفتار، کتاب حاوی سه بخش است. در بخش اول، مبانی نظریِ تحقیق آمده که مشتمل است بر تعریف حماسه و بیان انواع آن و نیز موضوع عشق در حماسه.

بخش دوم متن شناسی و معرفی بطال نامه است. در اینجا حماسه های مرتبط از جمله حماسۀ "صلتیخ نامه" و حماسۀ "ملک دانشمند غازی" معرفی شده و سپس به معرفی مفصّل بطال نامه پرداخته شده. موضوعاتی از قبیل سید بطال در تاریخ، ارتباط سید بطال با "مسیّب نامه"، سید بطال و صوفیان و عیاری. همچنین دربارۀ راوی سید بطال جست و جو شده و از این جهت ابومخنف کوفی معرفی شده است.

نسخه شناسیِ نسخِ گوناگون بطال نامه های فارسی، عربی، ترکی و ازبکی، پیشینۀ تحقیق و معرفیِ بطال نامه های منتشر شده موضوعات دیگر این بخش است. در آخر مشخصّات رسم الخط نسخه و ویژگیهای زبان شناختی آمده است و سپس اشخاصِ راویت بطال نامه از قبیلِ بابک خرم دین و هارون و مآمون و معتصم و خضر و اسکندر معرفی شده اند.

بخش سوم حاوی متن بطال نامۀ فارسی است در بیست مجلس. ماجرا در مقدمه، با ذکری از پدر سید بطال به نام حسین غازی آغاز می شود که از اولاد رسول است و در شهر ملاطیه حکم می راند. سپس ماجرای جعفر بن حسین آغاز می شود که تا میانۀ مجلس سوم به همین نام می شناسیمش و از میانۀ مجلس سوم است که به او لقب بطال داده می شود. متن شرح مجاهداتِ سید بطال غازی در راه اسلام است اما علاوه بر این از وجوه عاطفی و مناسبات عاشقانه هم خالی نیست. همچنین مترجم در مواردی اشعاری از شعرای فارسی در خلال متن نقل کرده است.

ادامه...
https://www.alef.ir/news/3981216080.html

راهنمای کتاب/ هم فال بود، هم تماشا

مرتضی کاردر

«تکیه دولت»
(از بودن و نبودن)
نویسنده: علیرضا قاسم‌خان
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ اول 1397
184 صفحه، 60000 تومان
#تاریخ_معاصرایران #نشرعلمی_و_فرهنگی

سال‌های زیادی از پایان حکایت تکیه دولت می‌گذرد. از تکیه دولت تنها نامی بر یکی از کوچه‌های بازار تهران مانده است و روایت‌هایی که از روزنوشت‌های و زندگی‌نامه‌های دوره قاجار و سفرنامه‌های مستشرقان و سیاحان فرنگی به امروز رسیده است.

تکیه دولت چیزی بیشتر از یک تکیه یا محل اجرای تعزیه بوده است. برای شناخت جایگاه تکیه دولت از یک‌سو باید شخصیت ناصرالدین شاه و جایگاه عزاداری برای سالار شهیدان (ع) را نزد او بررسی کرد و از سوی دیگر به زمینه‌های گسترش آیین‌های عزاداری و کوشش برای خلق چیزهایی فراتر از عزاداری صرف در دوره قاجار پرداخت. به قول مهدی‌قلی خان هدایت عزاداری دهه محرم «از برای مردم هم فال بود، هم تماشا». تأثیرهای تکیه دولت در شئون گوناگون عزاداری و سوگ تا امروز باقی مانده و تغییر رویه‌ها و گاه بدعت‌های عزادارانه دوره قاجار در نسبت امروز ما با عزاداری عاشورا تعیین‌کننده است. پس نمی‌توان بدون بررسی موقعیت امروز درباره تکیه دولت سخن گفت.

در سال‌های گذشته، پژوهش‌هایی برای بازشناسی جایگاه تکیه دولت انجام شده است. هر کدام از پژوهشگران از منظری به تکیه دولت پرداخته‌اند، پژوهشگران حوزه تعزیه از منظر تعزیه یا از منظرهای مذهبی به تکیه دولت نگریسته‌اند، معماران ارزش‌های معمارانه بنای تکیه را بررسی کرده‌اند، دوستداران حوزه نمایش تعزیه‌های تکیه دولت را نقطه آغاز نمایش‌های امروز ایرانی دانسته‌اند و... . اما کمتر کار پژوهشی جامعی درباره تکیه انجام شده است که توانسته باشد همه این وجوه را یک‌جا جمع کند.

علیرضا قاسم‌خان در کتاب «تکیه دولت از بودن و نبودن» (انتشارت علمی و فرهنگی) کوشش کرده است همه اطلاعات مربوط به تکیه دولت را در یک کتاب گرد آورد. کتاب مجموعه کاملی است درباره تکیه دولت از تاریخچه و آغاز بنا تا شخصیت‌های تأثیرگذار در شکل‌گیری و ادامه حیات تکیه و اطلاعات جزئی‌تری درباره ابزار و آلات و وسایل تعزیه و صورتک‌ها و موسیقی‌های به کار رفته در تعزیه‌ها و... . عکس‌ها نیز به کمک آمده‌اند تا کتاب را کامل‌تر کنند.

کتاب پرسش‌محور است و به همه پرسش‌هایی که ممکن است درباره تکیه دولت در ذهن خوانندگان باشد، پاسخ می‌دهد: مکان واقعی تکیه دولت کجا بوده و امروز چه وضعیتی یافته است؟ معماری تکیه چگونه بوده و تماشاگران تعزیه از مردم عادی تا رجال و اشراف و خانواده سطلنتی هر کدام کجا می‌نشستند؟ منبر تکیه کجا قرار داشته و پس از تخریب تکیه به کجا منتقل شده است؟ نور و روشنایی تکیه چگونه تأمین می‌شد؟ و... . در حقیقت کتاب دایره‌المعارف یا کتاب راهنمای کوچکی درباره تکیه دولت تبدیل شده است که خواسته پرسشی را بی‌پاسخ نگذارد.

علاوه بر این، کتاب به جنبه‌هایی از تاریخ تکیه پرداخته است که کمتر ذکر می‌شوند. مجلس مؤسسان در تکیه دولت انقراض قاجاریه و آغاز سلطنت پهلوی را اعلام کرد. همچنین نخستین فراخوان نظام وظیفه (سربازگیری) و جلسه بررسی عیار سکه‌های حاج امین‌الضرب (بانک مرکزی وقت) در تکیه دولت انجام شد. هر کدام از این اتفاق‌ها فصلی را در کتاب به خود اختصاص داده‌اند. فصل‌های دیگری مثل «کمال‌الملک و نقاشی تکیه دولت» و «عبدااله قاجار و عکاسی از تکیه دولت» و «کارت‌پستال‌های تکیه دولت» فصل‌هایی‌اند که کتاب را خواندنی‌تر یا بهتر بگویم تماشایی‌تر کرده‌اند.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/3990123176.html

راهنمای کتاب/ پیشگام بلند قدر در زمانه جهل

فرهاد طاهری

«همگام با زمانه»
(مجموعه مقالات)
نویسنده: سیروس پرهام
ناشر: علمی و فرهنگی، تهران 1398
598 صفحه، 180000 تومان
#ادبیات #نشرعلمی_و_فرهنگی
حس گنگ و آمیخته به غم و شادی که از ورق زدن «همگام با زمانه» (مجموعه مقالات دکتر سیروس پرهام از 1334 تا 1397) سراپای نویسنده را در برگرفت، در عین اینکه او را به گذشته‌های بسیار پربار روزهای اشتغال در انتشارات علمی و فرهنگی برد، بارقه‌ای از امید در ابن روزگار «ایستایی‌ها و پس‌گردی‌ها» نیز در ذهن و ضمیر او برانگیخت. در روزگاری که وجه غالب آن را، از استثناهای بندرت اگر بگذریم، باید عمدتاً پیمودن سیر «بطالت و عطلت» در مراکز دانشگاهی و مؤسسات تحقیقاتی دانست، ناشری دولتی هم پیدا می‌شود و همت به انتشار «همگام با زمانه» می‌گمارد (ناشری که از قضا به گواهی گذشته‌اش همواره رو به افول نهاده است) باید دلخوش و سرمست چنین حادثه میمونی شد. مواجهه نویسنده با مطالب و مقالات این کتاب بسیار گران‌قدر، در عوالم «عاطفه و تأمل» روی داد. در عوالم عاطفه، در نهایت غمزدگی به روزهای بسیار حسرت‌انگیز انتشارات علمی و فرهنگی در دوران اشتغال خود برگشتم؛ مجموعه‌های گران‌قدر علمی و واحد تولید و بخش فرهنگی، با دبیران و مدیران بسیار کاردان و فاضل که هریک از نادره‌های دوران خود بودند: زنده‌یادان استاد پرویز اتابکی، استاد ایرج علی‌آبادی، استاد محمود مصاحب، استاد هرمز وحید، استاد ایرج افشار و دانشمندان بزرگ و مترجمان بس توانا و انسان‌های بس فرهیخته‌ای چون زنده‌یادان استاد احمد آرام، جهانگیر افکاری، دکتر سیروس پرهام، دکتر هرمز همایون پور، دکتر فریدون بدره‌ای، دکتر ناصر موفقیان، علی بهبهانی، ... به هنگام ورق زدن کتاب، دوباره در همان حال و هوا دم زدم. به روزهای بالندگی خود در انتشارات علمی و فرهنگی سری زدم. روزهای سرشار از «آموختن و دانستن». روزی و ساعتی نبود که نکته‌ای نیاموزم. دکتر سیروس پرهام در آخرین اتاق سمت چپ طبقه پنجم در برابرم نشسته است. با آن قامت برکشیده و آراسته، با پیراهن راه‌راه آستین‌کوتاه به تن، با آن متانت و ادب مثال‌زدنی، سیگاری بر چوب‌سیگار نهاده و آتش زده و سرگرم صحبت با زنده‌یاد استاد پرویز اتابکی و هرمز وحید شده است. همیشه شمرده و با طمأنینه سخن می‌گوید. در هر زمینه‌ای بحث پیش می‌آید (از سیاست و هنر گرفته تا ادبیات و ترجمه) مطلقاً زمام استدلال و عقل را از دست فرونمی‌نهد. نیم‌لبخندی همیشه چاشنی کلامش است. ساعتی از ظهر گذشته، جمله دوستان و یاران استاد اتابکی برای صرف ناهار می‌خواهند راهی منزل استاد اتابکی شوند. دکتر پرهام پیش از رفتن یکی دو سؤال درباره ناهار آن روز و مخلفاتش از استاد اتابکی می‌کند. بعد هم رو به من که شما تشریف نمی‌آورید؟
اما تأمل در «همگام با زمانه» نکته‌ها و تذکرهایی بسیار مهم به ذهن و اندیشه نویسنده آورد که سخت مشتاقم در روزهای نخست انتشار این کتاب، که حاصل تأملات نکته‌بینانه بیش از شصت سال دکتر سیروس پرهام در عرصه‌های هنر و ادبیات و تاریخ است، با خوانندگان این یادداشت در میان بگذارم. «همگام با زمانه»، مجموعه 11۶ مقاله است که در چهار بخش پژوهش و نقد ادبی (5۴ مقاله)؛ پژوهش و نقد هنری (30 مقاله)؛ پژوهش و نقد تاریخی (2۴ مقاله) و زیر و بم‌های ترجمه و ویرایش (8 مقاله) تدوین شده است. نگارنده همچنین این بخت نیک را نیز داشته که بیشتر این 11۶ مقاله را پیش از انتشار کتاب، از سر شوق خوانده است. بنابراین، به تعبیری باید گفت کتابی در دست گرفته که پیش از ورق زدن و خواندن، از محتوا و ساختار آن تقریباً مطلع است.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/3990514107.html