🔴«زن» در قرآن: بازخوانی متون با رویکرد فمینیستی
▪️ ویژه‌ی دوازدهمین سال‌یاد شهادت هاله‌ی سحابی -9

🔶 هاله سحابی

🔘 بازنشر از ایران فردا
@iranfardamag

🔹 بازخوانی متون با رویکرد فمینیستی در قرن بیستم به کشورهای اسلامی نیز رسیده است . برخی از فعالان و محققان این حوزه با تکیه بر برابری جنسیتی در متن قرآن به خوانش فمینیستی از آن پرداخته اند.

🔸 هاله سحابی یکی از پیشگامان نظریه پردازی فمینیستی در متن و درحوزه زنان در ایران است که با توانایی و تسلطی که بر متن داشت، می‌توانست افق‌های معنایی بیشتری را در راستای رهایی زنان این سرزمین از قیودی که بر ذهن و دست و پایشان بسته شده بازنماید.
****

🔹 شعار نواندیشی دینی که ما خود را وابسته به آن نحله میدانیم بازگشت به خویش، به ارزشهای اصیل فرهنگی و به قرآن و استخراج قوانین و مبادی حقوق انسانی، عادلانه و عقلانی از درون متون دینی و فرهنگ بومی خود این ملتها بوده است.

✅ دسته‌بندی طرح موضوعی زن از نگاه قرآن

۱- فلسفه و هدف آفرینش انسان (زن و مرد به طور کلی و حقیقت وجودی آنها)
۲- داستانهای قرآن که گزیدهای در زندگی و رفتار زنانی معین در تاریخ است
۳- احکام قرآن درباره «زن» و «زنان» که احکام مشخص و جزئی در شرایط مشخص است
در اینجا با دو پیش فرض ۱- استناد به فقط متن قرآن و ۲- نداشتن نگاه ارزشی و مومنانه در تحقیق، به احکام قرآن درباره زنان پرداخته شده است.

✅ احکام قرآن درباره زنان

۱- آیات این بخش همه مدنی است یعنی در مدینه، آن هنگامی که برای ادارهی جامعه، وضع قوانین متناسب با شرایط مشخص جامعه ضروری بوده طرح شده است.
۲- در این بخش نقش زن در خانواده و تنها در رابطه با مرد مطرح شده است. کار و مسئولیت دیگری، حتی مادری کردن و تربیت فرزند و نگهداری از خانه و اموال شوهر و... درباره او ترسیم نشده است.
۳- در این آیات هرگز خطابی به زن صورت نگرفته و از وی کاری مستقیماً خواسته نشده است.(تنها در آیهی ۲۲ احزاب خطاب به زنان پیامبر است) در همهی این آیات، از مردان یا جامعه خواسته شده تا حقوق او را رعایت نموده و یا درباره ایشان تصمیمی بگیرند.

🔸 تمام افعال درباره نقش زنان به صیغه غایب آمده و بیشتر افعال در زمان مضارع و نه صیغه امر صرف شده است. یعنی توصیف وضعیت است و نه دستور و امر به زنان!

🔹 در آیات احکام مرتبط با زنان مواردی چون رعایت حقوق یتیمان و زنان محروم به قسط، مهر زنان، ازدواج (و ممنوعیت‌های آن)، ارث، طلاق (که بیشترین آمار آیات احکام زنان را به خود اختصاص داده است)، تنبیه زنان، شیردادن نوزاد و... را می‌توان مشاهده کرد.

✅ چند نکته مهم مربوط به بخش احکام

۱- احکام قرآنی در مورد زنان نگاهی قیمومیتی و سرپرستواره دارد.
۲- رویکرد احکام در جهت حفظ کرامت زنان و خوشرفتاری با آنان است که از طریق توصیه اخلاقی و دستور به شوهران صورت میگیرد.
۳- در این احکام بر استقلال مالی و باز ستاندن حقوق و مهر زنان تاکید شده است.
۴- در این احکام ضمن قانونی بودن طلاق اصل بر بقای پیوند زناشویی گذاشته میشود.
سوال [اصلی این است] آیا این احکام تغییرپذیرند؟

🔸 این احکام که در قرآن آمده جزئی‌پرداز و دقیق و ویژه شرایط مشخص آمده است، در برخی موارد در زمان خود پیامبر تعدیل شده و به حکم رحیمانه‌تری تغییر یافته است و یا حکمی که نخست امضایی بوده در همان زمان با حکمی بهتر نسخ شده است. آیا پس از ۱۴۰۰ سال در عصر مدرنیته، امکان امضای بعضی احکام و تغییر محتوای آن به سوی عادلانهتر بودن وجود ندارد؟
آیا یک زن آیا میتواند محرومیتهای خود را پشت سر بگذارد و به سوی کمال گام بردارد؟
بر طبق آیه ۳۳ سوره نساء سه عامل سنت، جامعه و قوانین در بهره‌مندی (نصیب) آن نقش دارد. ولی آیا این فضیلتها جبری و غیرقابل تغییر است؟

🔹 به نظر میرسد راه خروج از سلسله سنت، جامعه و قوانین و سایر پایبندی‌هایی که موجب فرق و امتیاز حقوقی میشوند، چیزی جز اکتساب و به دست آوردن و کسب توانایی و مهارت در علم و درجات دیگر نیست. به دست آوردن درجات ناهموار ولی راه گشوده‌ای را دارد.

🔸 آنچه در قرآن به‌عنوان احکام درباره نساء آمده توصیه‌هایی است برای رسیدن و ایجاد شرایط حداقل! برای کشاندن طبقه‌ای از زیر صفر به «صفر» برای رسیدن به «حدّ اکتساب» است. با ایجاد این کمترین شرایط، فضایی ایجاد میشود که زنان پله پله و کم کم شناخت، آگاهی و درجات خود را بالا ببرند.



#ایران_فردا
#هاله_سحابی
#رویکرد_فمینیستی_به_زن_در_قرآن


https://cutt.ly/1ww6c6fP
https://t.me/iranfardamag