🔰 بورس غیر انعکاسی؛ دور افتاده از شرایط واقعی

👤 علی رهجو - سردبیر وب‌سایت کدآمایی

🕰 مدت زمان: یازده دقیقه.

⬅️ تحلیلی از شرایط #بازار_بورس در ایران.

◀️ آن‌چه در این تحلیل خواهید شنید (برای شنیدن هر عنوان زمان مربوط به آن‌را لمس کنید):

🔹 بورس غیر انعکاسی، دور افتاده از شرایط واقعی؛ از 00:05.

🔹 نقش #کرونا در اقتصاد ایران و جهان؛ از 00:46.

🔹 شاخص #قیمت_به_بازدهی و حبابی بودن بورس؛ از 02:05.

🔹 افزایش شاخص بورس ناشی از کاهش #ارزش_ریال؛ از 02:58.

🔹 یک دلیل برای چرایی دمیدن دولت در #حباب_بورس! از 04:20.

🔹 مراقب باشید! ساختمان بورس هر لحظه ممکن است فرو بریزد؛ از 05:25.

🔹 چرا بورس به #تولید کمکی نمی‌کند؟ از 07:21.

🔹 #بازارگردانی، شگردی ناجوان‌مردانه یا کلاه‌بردارانه؛ از 07:55.

🔹 هشدار به کسانی که بی‌‌محابا وارد بورس می‌شوند؛ از 10:08.

🔹 #شوق_غیر_منطقی در #بازار_بورس ایران، از 10:55.

✊ جنبش مردمی کدآمایی

📡 @Kadamaei_ir

🔰 کدام روش تامین مالی را انتخاب می‌کنیم؟

⬅️ بخش یکم ⬅️ بخش دوم

⬅️ بخش سوم ⬅️ بخش چهارم

⬅️ بخش پنجم

◀️ بخش ششم

🔹 شباهت #بورس به #کازینو گزاره‌ای است که اقتصاددانان‌ شاخص غربی مثل کینز نیز روی آن صحه گذاشته‌‌اند. کینز معتقد است همان‌گونه که کازینوها در بیرون از شهرها ساخته می‌شوند، تا به جریان واقعی اقتصاد صدمه نزنند، بورس را نیز باید از متن اقتصاد بیرون ببرند [19] چون این پدیده به #عرصه‌ی_واقعی اقتصاد یعنی همان #تولید، ضربه می‌زند.

🔹 البته این تنها نظر کینز نیست، اقتصاددانان متاخر غربی هم نه تنها بورس بلکه کل اقتصاد آمریکا را به کازینو شبیه می‌دانند.

🔹 «در آمریکای پساصنعتی، کازینوها هم نمادی برای اقتصاد پر فراز و نشیب آمریکا هستند و هم یک صنعت کلیدی که به مردم تجربه‌ها و #رویاها را می‌فروشند.» «از سال 2000 به بعد در اقتصاد آمریکا همواره حباب‌های اقتصادی مختلف در حال ترکیدن هستند و اقتصاد آمریکا بیشتر به یک کازینو شبیه شده است تا یک #کارخانه: کازینویی که در آن پول وسط می‌گذارید و آرزو می‌کنین که #برنده شوید. خریدن خانه، پس‌انداز برای بازنشستگی، گرفتن وام دانشجویی، راه‌ انداختن یک کسب‌وکار و حتی قبول کردن یک شغل، بیشتر #قمار‌هایی‌ پرخطرند تا شرط‌‌بندی‌هایی مطمئن. در این دوره‌های پرتلاطم همه‌ی ما قماربازیم، حتی اگر خودمان هم نخواهیم.» [20]

🔹 در واقع چه در بازار بورس، که کینز به آن اشاره می‌کند، چه در سایر بازارها که موتاری و فایگرات در کتاب خود «زندگی در #اقتصاد_کازینویی» به آن اشاره می‌کنند، مسئله‌ی اصلی فعالیت‌های #سفته‌بازانه است، فعالیت‌هایی که در بازار ثانویه‌ رخ می‌دهند و چون هیچ فایده‌ای برای تولید ندارند، باید تا حد امکان محدود شوند.

🔹 برخی از افراد برای اینکه پاسخ این اصل را که «فعالیت‌های بازار ثانویه بورس نه تنها ثمری برای تولید ندارد بلکه برای آن مضر نیز هست» بدهند این‌گونه استدلال می‌کنند که؛ «شرکت‌ها می‌آیند در بازار ثانویه سهام خود را #بازارگردانی می‌کنند و از این طریق منفعت به دست می‌آورند و می‌توانند این منافع را صرف تولید کنند.»

🔹 اما اصطلاح زیبا و ظاهرا محترمانه‌ی بازارگردانی دقیقا چیست؟

⬅️ ادامه دارد...

⬅️ منابع

[19] The General Theory of Employment, Interest, and Money by John Maynard Keynes, Page 139

[20] In a postindustrial United States, casinos have become both a metaphor for a roller-coaster economy and a key service industry selling experiences and dreams. As various economic bubbles have burst, the U.S. economy since the start of the new millennium has seemed to be more of a casino than a factory: a place where you put down your money and cross your fingers. Buying a home, saving for retirement, getting a student loan, starting a business, or even accepting a job seem like risky ventures rather than sure bets. In such turbulent times, we all seem to be gamblers, even when we do not intend to be.
Just One More Hand: Life in the Casino Economy, Ellen Mutari & Deborah M. Figart,

✊ جنبش مردمی کدآمایی؛ الگوی معیشت ایرانی

📡 @Kadamaei_ir

🔰 کدام روش تامین مالی را انتخاب می‌کنیم؟

⬅️ بخش یکم ⬅️ بخش دوم

⬅️ بخش سوم ⬅️ بخش چهارم

⬅️ بخش پنجم ⬅️ بخش ششم

◀️ بخش هفتم

🔹 اصطلاح زیبا و ظاهرا محترمانه‌ی #بازارگردانی دقیقا چیست؟ در بازارگردانی همان شرکتی که سهام آن در بازار اولیه فروخته شده سهام خود را در بازار ثانویه عمدتا در قیمت‌های پایین خریداری می‌کند و بعد با قیمت بالاتر می‌فروشد.

🔹 بازارگردانی به زبان ساده همان اتفاقی است که در بازار کالاهای واقعی در قالب #احتکار رخ می‌دهد. شرکت‌ها سهام خود را از بازار در قیمت‌های پایین جمع می‌کنند، سپس در بازار برای آن تبلیغات مثبت و ذائقه‌سازی می‌کنند، با توجه به این‌که عمده‌‌ی سهام را در اختیار دارند و سهام در بازار موجود نیست، قیمت آن افزایش پیدا می‌کند و در نهایت سهام آن‌ها با قیمت‌های بالایی به فروش می‌رسد.

🔹 خرید در قیمت پایین، تبلیغات، افزایش عمدتا غیر واقعی و حبابی قیمت سهام و در نهایت فروش در قیمت‌های بالا و غیر واقعی؛ این فرمول ساده‌ی بازارگردانی است. در نهایت هم چون این قیمت به صورت #حبابی بالا رفته است مثل حباب می‌ترکد و به سرعت ارزش آن مثل بادی که در درون حباب است از بین می‌رود.

🔹 البته شرکت‌ها در کمین می‌نشینند و سهام کم‌ارزش را از سهام‌داران با قیمت پایین می‌خرند و چرخه‌ی بالا را مجددا تکرار می‌کنند و داستان بازارگردانی به صورت مداوم در بورس تکرار می‌شود.

🔹 بعضاً شرکت‌هایی این کار را می‌کنند که #ضررده هستند و با حساب‌سازی اوضاع خود را مناسب نشان می‌دهند و با ورود به بورس سرمایه‌ی خوبی برای خودشان فراهم می‌کنند.

🔹 حتی در کشورهایی مثل آمریکا که به ظاهر نظارت‌های جدی‌تری در #وال‌استریت دارند شرکت‌هایی مثل #انرون یا شرکت #وردکام به مثال‌های تاریخی تبدیل می‌شوند که با وجود زیان‌ده بودن، توانسته‌اند سال‌ها در بورس آمریکا، سرمایه‌های خوبی را جذب کنند و با حساب‌سازی و شگردهای حساب‌داری وضعیت خودشان را مثبت نشان دهند و سهام خود را چند برابر ارزش واقعی در بازار به فروش برسانند.

🔹 اما بعد مشکلات آن‌ها آشکار شده و مثلا در مورد انرون، ارقام افسانه‌ای کلاه‌بردای آن‌ها به مثال‌هایی برای ناتوانی بازار سرمایه در شناسایی کلاه‌برداران و نبود شفافیت لازم در این بازارها تبدیل شده‌اند. [21]

🔹 در ایران هم نمونه‌هایی وجود دارند از شرکت‌هایی که با وام بانکی و با بدهکاری یک سرمایه‌ای را روی زمین ایجاد می‌کنند، مثلا یک کارخانه برای خودشان شکل می‌دهند و بعد سهام خودشان را در بورس عرضه می‌کنند و سپس با توجه به #رونق_کاذب در بورس و حبابی که در آن وجود دارد و تبلیغات مثبتی هم که برای خودشان انجام می‌دهند چند برابر ارزش واقعی سهام خودشان را به دست می‌آورند و بیش از پولی که از بانک گرفته‌اند و بابتش باید سود بدهند، از طریق بورس جمع می‌کنند! برای این فرآیند که در بورس یک پدیده‌ی شناخته شده است از لفظ بازارگردانی استفاده می‌شود.

🔹 این‌ها روش‌های #ناجوانمردانه و توام با نوعی ایجاد #بی‌اعتمادی بی‌رویه در بازار است. وقتی افراد عادی در بورس بابت این موضوعات صدمه بخورند و سرمایه‌های خودشان را از دست بدهند، یا باید افرادی باشند که اصطلاحاً #قمارباز باشند نه #قماربرد و این صدمات برای آن‌ها عادی شده باشد، به باختن عادت کرده باشند و دوباره حاضر شوند سرمایه‌ی خودشان را وارد بورس کنند که این برخلاف مشی اسلام است. یا این‌که مردم با از دست دادن سرمایه‌ی خود، اعتمادشان سلب می‌شود و در این فرآیند #سرمایه‌ی_اجتماعی نیز در جامعه نابود می‌شود.

🔹 جالب است که برای این روش‌های ناجوان‌مردانه و #متقلبانه، که قواعد درست بازار در آن‌ها حاکم نیست و برخلاف مشی اسلام و الگوی معیشت اسلام است؛ یک نام زیبا و به قول جان کنت #گالبرایت #معصومانه نیز قرار داده می‌شود. مسئله‌ای که در مقاله‌ی آقای گالبرایت اقتصاد‌دان آمریکایی در این خصوص با عنوان علم اقتصادِ کلاه‌برداری معصومانه به تفصیل شرح داده شده است. مقاله‌ای که به مسئله‌ی بورس، #حاکمیت_شرکتی و کلاه‌برداری‌های متعدد در بازار سهام آمریکا می‌پردازد و شرح می‌دهد که چگونه این کلاه‌برداری‌ها با الفاظ و اصطلاحات ظاهرا معصومانه اما در واقع کلاه‌بردارانه و شیادانه صورت پذیرفته‌اند. [22]

⬅️ ادامه دارد...

⬅️ منابع

✊ جنبش مردمی کدآمایی؛ الگوی معیشت ایرانی

📡 @Kadamaei_ir

🔰 کدام روش تامین مالی را انتخاب می‌کنیم؟

⬅️ بخش هفتم

◀️ منابع

[21] براساس آمارهای موجود، فروپاشی انرون مجموعا ۹۰میلیارد دلار خسارت بر جای گذاشت که یک رکورد بی سابقه در میان ورشکستگی شرکت های تجاری به حساب می آید. انرون در زمان فروپاشی هفتمین شرکت برتر آمریکا به حساب می آید. این شرکت در زمان فروپاشی ۲۰هزار کارمند در سراسر ایالات متحده داشت و میلیون ها نفر سهام این شرکت را در اختیار داشتند. قیمت سهام انرون که روزگاری بیش از ۹۰ دلار در هر سهم دادوستد می شد، در دسامبر سال ۲۰۰۱، یعنی زمان اعلام ورشکستگی به کمتر از ۳۰ سنت رسیده بود. بر اثر فروپاشی شرکت انرون مردم آمریکا نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار از پس اندازهای خود را از دست دادند که این رقم تاکنون در تاریخ آمریکا سابقه نداشته است.
https://www.magiran.com/article/1083429

[22] آن‌چه در این مقاله به آن پرداخته شده این است که علم اقتصاد و نظام‌های اقتصادی و سیاسی بزرگ‌تر، چگونه خارج از فشارهای مالی و سیاسی و آن‌چه باب روز است، نسخه‌ی خودشان از حقیقت را می‌پرورند. این مورد هیچ ارتباط الزامی با واقعیت ندارد.
مقاله‌ی بلند جان کنت گلبرایت، با عنوان علم اقتصادِ کلاه‌‌برداری معصومانه.
The economics of Innocent Fraud: Truth for our time.

✊ جنبش مردمی کدآمایی؛ الگوی معیشت ایرانی

📡 @Kadamaei_ir

🔰 کدام روش تامین مالی را انتخاب می‌کنیم؟

⬅️ بخش یکم ⬅️ بخش دوم

⬅️ بخش سوم ⬅️ بخش چهارم

⬅️ بخش پنجم ⬅️ بخش ششم

⬅️ بخش هفتم

◀️ بخش هشتم

🔹 گفته می‌شود بورس به نفع #تولید و به نفع تامین مالی پروژه‌های نیمه‌تمام شرکت‌ها است، اما این خیلی دور از واقعیت است. در بهترین حالت این #بازار_اولیه‌ی بورس است که می‌تواند به تولید کمک کند که این بازار هم شباهت بالایی به الگوی تامین مالی مبتنی بر فروش اوراق مشارکت دارد، که البته همان‌گونه که گفته شد روش فروش اوراق مشارکت با مسئولیت‌پذیری بالاتر و دقت در انتخاب حوزه‌ی سرمایه‌گذاری همراه است، اما در بورس این مسئولیت‌پذیری و دقت نیز رنگ می‌بازد، چرا که شرکت‌ها هیچ‌گاه به بازگرداندن سرمایه‌هایی که جذب کرده‌اند متعهد نیستند.

🔹 علاوه‌ بر این، بورس بخش دیگری به نام #بازار_ثانویه نیز دارد که در آن از یک‌سو شرکت‌ها به روش متقلبانه‌ی #بازارگردانی دست می‌زنند، از سوی دیگر مردم نیز در آن به سفته‌بازی عادت می‌کنند و ترغیب می‌شوند به خرید‌ها و فروش‌های کوتاه‌مدّت، همان روشی که شباهت زیادی به #قمار پیدا می‌کند و با یک اسم زیبا و به قول گالبرایت، معصومانه‌، به آن «#نوسان‌گیری» گفته می‌شود. این‌که در بازار ثانویه مردم دائماً سهام می‌خرند و تا قیمت آن پایین می‌رود، می‌فروشند، که عمدتا متاثر از همان «#شوق_غیرمنطقی» و رفتار گله‌وار است و همان‌گونه که گفته شد #راحت‌طلبانه، #مفت‌طلبانه، و #اعتمادسوز است. این دقیقا آن بخشی از بورس است که بسیار آسیب‌زا و خطرناک است.

🔹 بورس خصوصا با بازار ثانویه‌‌ای که دارد بیش از آن‌که به تولید بیانجامد مردم را به پول‌های #بی‌زحمت عادت می‌دهد، پول‌هایی که در قبالش تولیدی انجام نداده‌اند، عرقی نریخته‌اند و می‌خواهند ساده و راحت کسب سود و منفعت بکنند و عمدتاً هم شکست می‌خورند و سرمایه‌ی خودشان را از دست می‌دهند.

🔹 از سوی دیگر یک عده شیاد و متقلب با رانت و استفاده از روش‌هایی مثل بازارگردانی، بازار را روی انگشت خودشان می‌چرخانند و کلاه مردم و افراد تازه کار را برمی‌دارند.

🔹 از این‌رو نه تنها باید به تبعات جدی بازار بورس توجه داشت بلکه به مدافعان این بازار روش‌هایی مثل اوراق مشارکت را پیشنهاد داد که به واسطه‌ی آن‌ بهتر، دقیق‌تر و با #مسئولیت‌پذیری بالاتری تامین مالی صورت می‌گیرد، حتی بسیار بهتر و با کیفیت‌تر از بازار اولیه و عرضه‌های اولیه‌‌ای که در بورس انجام می‌شود.

⬅️ پایان قسمت یکم

✊ جنبش مردمی کدآمایی؛ الگوی معیشت ایرانی

📡 @Kadamaei_ir

🎙 بورس غیر انعکاسی، دور افتاده از شرایط واقعی

📄 متن روایت تحلیل صوتی

⏺ بخش یکم ⏺ بخش دوم

⏺ بخش سوم

◀️ بخش چهارم

🔘 برای شنیدن هر بخش زمان آبی رنگ مقابل آن‌را لمس کنید؛ (فقط در داخل شبکه‌ی تلگرام کدآمایی این امکان قابل استفاده است.)

◀️ چرا بورس به #تولید کمکی نمی‌کند؟ از 07:21.

🔹 این رو هم بگم، اساسا وقتی شما بورس رو بررسی بکنید؛ بورس به هیچ وجه نمی‌تونه جز اون مرحله‌ای که #عرضه‌ی_اولیه صورت می‌گیره، به #تولید کمک بکنه. وقتی عرضه‌ی اولیه صورت می‌گیره یعنی #بازار_اولیه‌ی بورس شکل می‌گیره در نقل و انتقال سهام از فردی که نفر اول است که سهام یک شرکت‌و خریده به افراد دیگه، که عمدتا #کارگزاری‌ها هستند که سهام رو دست اول می‌خرند، نفرات بعدی وقتی قیمت‌های بالاتری رو پیشنهاد می‌کنن و سهام رو می‌خرن این هیچ تاثیری روی تولید نداره و بورس در واقع فقط توی اون عرضه‌ی اولیه و بازار اولیه است که روی تولید موثره.

◀️ بازارگردانی، شگردی ناجوان‌مردانه یا کلاه‌بردارانه؛ از 07:55.

🔹 ممکنه که یک عده بگن نه! شرکت‌ها بلدند میان #بازارگردانی میکنن. میان مثلاً وام می‌گیرند، می‌رن یک کارخانه‌ای راه‌اندازی می‌کنن بعد حتی #دیرکرد اون وام و مهلتی که بابت اون وام بهشون داده میشه و همه‌ی اینها، هر چقدر هم به #بانک بدهکار باشن؛ می‌رن سهام‌شون رو در بورس وارد می‌کنند، این قیمتش افزایش پیدا می‌کنه، عرضه‌ی اولیه رو که انجام دادن دوباره می‌رن بازارگردانی می‌کنند، قیمت بالاتری سهام خودشان را می‌فروشند و از این راه تمام آنچه که از بانک وام گرفتن و هزینه کردن رو در میارند. این در واقع شگردیه که بعضی‌ها دارند استفاده می‌کنند.

🔹 اما آیا این کار، این #شگرد #عادلانه است؟ #منصفانه است؟ یعنی اینکه ما در بازار #کالاهای_واقعی یک پدیده‌ای رو داریم تحت عنوان #احتکار. مثلا یک عده می‌رن کالای واقعی رو در بازار می‌خرند، حالا یا خودشان یا با واسطه توسط افراد و گماشته‌هایی که دارند، بعد وقتی این قیمت افزایش پیدا کرد میان با قیمت بالاتر می‌فروشند. اینجا باید یک نهادهایی مثل نهادهای نظارتی بر بازار و حوزه‌ی نظارتی دولت بیاد وارد بشه جلوی این رو بگیره دیگه. چون طبیعتا مردم عادی ضربه می‌خورند. در بازارگردانی هم دقیقا همین اتفاق می‌افته.

🔹 وقتی یک شرکتی سهام خودش رو به ارزش مثلاً ۱۰ هزار تومان عرضه می‌کنه بعد میاد دوباره این سهام رو مثلا با یه قیمتی بالاتر، ۱۲ هزار تومان می‌خره، بعد میاد به واسطه‌ی بازارگردانی این رو می‌کنه ۲۰ هزار تومان، ۳۰ هزار تومان، بعد می‌فروشه و خارج می‌شه؛ کلی منابع بدست میاره. بعد اون کسی که اونو می‌خره از ترکیدن این #حباب یعنی از اون ۳۰ هزار تومان تا 10 هزار تومان ۲۰ هزار تومان ضرر میکنه. خوب، اینجا شما در واقع با پدیده‌ای شبیه به اون پدیده‌ی احتکار روبرو هستید.

🔹 یعنی بازارگردانی یک نوع کلاهبرداریه، یک نوع حرکت ناجوانمردانه‌ست، در نسبت با کسانی که وارد نیستند، بلد نیستند، سرمایه‌ی خودشون رو وارد بورس می‌کنند، وقتی این حباب می‌ترکه، این سرمایه برای اون‌ها از بین رفته؛ اصلش کجاست؟ در اختیار اون کسیه که بازارگردانی کرده.

🔹 این سبک و این شیوه‌ی عملکرد، حتی اگر به تولید هم کمک بکنه، اما به شدت سبک غلطیه، به شدت سبک اعتمادسوزیه و به سبک از میان برنده‌ی سرمایه‌ی اجتماعیه. به چه قیمتی واقعا شرکت‌ها میان به این شکل عمل می‌کنند؟ این‌ها انتقادات جدی‌ایه که نسبت به بورس وجود داره.

⬅️ ادامه دارد...

✊ جنبش مردمی کدآمایی، الگوی معیشت ایرانی

📡 @Kadamaei_ir