#یادداشت_تحلیلی
#سرمایه‌گذاری

💢 #اینستکس و راهکارهای پیشروی آن برای ایران

✍ محمدصادق رحمتی؛ #پژوهشگر کمیته سرمایه گذاری و سرمایه پذیری دفتر مطالعات #دیپلماسی_اقتصادی

🔰 مقامات #اروپایی از زمان خروج یکطرفه #آمریکا از توافق هسته ای با ایران در اردیبهشت ماه سال ۹۷، وعده یک سازوکار #مالی ویژه برای تسهیل #تجارت شرکت‌های اروپایی با ایران داده بودند. اما اروپایی‌ها در راه‌اندازی این سازوکار به قدری تعلّل کردند که ایران در سالگرد خروج آمریکا از #برجام، تصمیم گرفت تعهدات خود را به طور تدریجی و در بازه های زمانی دوماهه کاهش دهد.

🔸 اکنون اروپایی ها اعلام کرده‌اند #سازوکار مالی «اینستکس» با هدف تسهیل #تبادلات تجاری شرکت های اروپایی با طرف‌های ایرانی، به طور خاص در زمینه تجارت #غذا و #دارو و دیگر محصولات #غیرتحریمی، کار خود را آغاز نموده است.

🔸هدف اصلی اینستکس تسهیل #تجارت است و از این رو در حالت ایده آل، ایران از طریق این سازوکار بر روی کاغذ می‌تواند با #فروش #کالا یا نفت به کشورهای اروپایی، درآمد خود را در اینستکس نگهداری کند و سپس، با استفاده از آن نیاز #وارداتی خود را از داخل خاک اروپا تامین نماید.

🔸 در واقع فروش #نفت به پالایشگاه‌های اروپایی و خرید آزادانه کالا، خدمت و #فناوری با استفاده از منابع حاصل از آن، انتظارات ایران از اروپایی ها در شرایط خروج آمریکا از برجام است؛ و در صورتی که #اینستکس بتواند این خواسته‌ها را برآورده کند، ابزاری کارآمد خواهد بود.

🔸 بنابراین اولین گام در کارآمدی اینستکس، افزایش #درآمدهای ایران در قالب این سازوکار #تجاری است. در این زمینه آنچه مطلوب ایران است، افزایش درآمدها از طریق فروش کالا و یا نفت ایران به کشورهای اروپایی است که تا پیش از خروج #آمریکا از برجام، به رقمی در حدود ۱۲ میلیارد دلار در سال می‌رسید و بیش از نیاز وارداتی ایران از کشورهای اروپایی بود.

🔸 اما فروش نفت به اروپایی ها و تأمین #درآمدهای مورد نیاز ایران در اینستکس از این طریق، هدفی دور از دسترس است؛ چرا که درحال حاضر #پالایشگاه‌های اروپایی خرید نفت از ایران را به #صفر رسانده اند و کالاهای ایرانی همچون پسته، زعفران و #فرش که به #اروپا صادر می‌شود، سالانه کمتر از یک میلیارد دلار ارزش دارد؛ که به مراتب کمتر از نیاز سالانه ایران برای خرید کالا و خدمت از اروپا است.

🔸 در چنین شرایطی مقامات کشورهای اروپایی ضمن تأکید بر اینکه با وجود آغاز به کار اینستکس، نمی‌توانند پالایشگاه‌های خودشان را به #خرید نفت از ایران مجبور نمایند، دو مسیر را برای افزایش درآمدهای ایران در اینستکس پیشنهاد کرده‌اند. «استفاده از درآمدهای حاصل از فروش نفت ایران به کشورهای #آسیایی همچون #چین و هند» و «اعطای خط #اعتباری از سوی اروپا» دو مسیری است که برای افزایش درآمدهای ایران در اینستکس پیشنهاد شده است.

🔸بر اساس روش اول، منابع #مالی حاصل از فروش نفت ایران به کشورهای آسیایی، تحت #نظارت کشورهای اروپایی قرار می‌گیرد و با مجوز آن‌ها صرف خریدهای ایران از شرکت های اروپایی می‌شود. بر اساس روش دوم نیز یک خط اعتباری از سوی طرف اروپایی به #ایران اختصاص داده می‌شود، تا صرف واردات #محصولات غیرتحریمی از سوی ایران گردد.

✅ بنابراین در شرایطی که پالایشگاه‌های اروپایی به پیروی از #تحریم‌های آمریکا تمایلی به خرید نفت ایران ندارند، هر روش دیگری از قبیل استفاده از منابع حاصل از فروش #نفت به کشورهای آسیایی و یا #تخصیص اعتبار از سوی اروپا، مشکل صادرات ایران را حل نمی‌کند و تنها مسیر واردات از اروپا را هموار خواهد کرد؛ و در عین حال به منزله اعطای اختیارات #حاکمیتی کشور به اروپاست.

✅ از این رو لازم است مقامات ایرانی این #پیام را به طرف اروپایی ارسال نمایند که تنها مسیری که برای ایران در قالب #اینستکس قابل پذیرش است، #تجارت پایای به مانند دوران پیش از خروج آمریکا از #برجام است؛ که تنها در صورت خرید نفت ایران از سوی پالایشگاه‌های اروپایی قابل تحقق است.

🔻متن کامل #یادداشت در پیوند زیر:

yon.ir/YOK7P

🆔 @EconomicDiplomacyISU

‍ #تحلیل_آماری
#همسایگان

⭕️ تجارت ایران با #عراق؛ مخاطرات و راهکارها

🔰 براساس گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس، تعداد کشورهایی که 80 درصد درآمد #صادراتی ایران را تأمین می‌کنند از 23 کشور در سال 1380 به 9 کشور در سال 1397 کاهش یافته است. در این میان #چین، #عراق و #امارات از میان 147 مقصد صادراتی ایران در سال 1397، مجموعا 54 درصد ارزش صادرات کالاهای #غیرنفتی را به خود اختصاص داده‌اند.

❇️ آمارهای #گمرک ایران نشان می‌دهند که سال 1397 حدود 20 درصد ارزش دلاری #صادرات ایران به عراق بوده و در سال گذشته این عدد به 22 درصد رسیده است. به این فهرست البته باید صادرات روزانه یک‌هزار و 500 مگاوات #برق و 30 میلیون متر مکعب #گاز و همچنین صادرات #خدمات فنی و مهندسی، درآمد حاصل از #گردشگری و #تجارت_چمدانی را نیز اضافه کرد.

❇️ آمارهای مذکور، اهمیت عراق در #تجارت_خارجی ایران و البته دستاوردهای سال‌های اخیر را نشان می‌دهد. از #چالش‌ها و مخاطرات اما نباید غافل ماند:

🔸 بیشتر کالاهایی که به #عراق صادر می‌شوند محصولات #غذایی مانند رب، شیرینی، شکلات، پسته، فرآورده‌های لبنی، محصولات #کشاورزی، مصنوعات پلاستیکی، محصولات #فولادی و #ساختمانی، محصولات بهداشتی و البته ماشین‌آلات کشاورزی است. به نظر می‌رسد صادرات کالاهای #فناورانه و صنعتی، #دارو و تجهیزات پزشکی، باید تقویت شود.

🔸 افزایش سهم خدمات در روابط #اقتصادی ایران با عراق، یک ضرورت است. توجه ویژه به تجارت #خدمات‌محور می‌تواند به تداوم و تقویت روابط تهران و بغداد کمک کند. گسترش #گردشگری_سلامت در این چارچوب قابل اجراست.

🔸 براساس آمارها حدود 9 هزار پروژه #عمرانی نیمه‌تمام در عراق وجود دارد. این ظرفیت می‌تواند زمینه‌ای برای افزایش صادرات خدمات #فنی_ومهندسی به عراق و همچنین حضور #شرکت‌های_پیمانکاری ایرانی در این کشور باشد. استفاده از تعدادی نیروی کار عراقی در هر پروژه نیز می‌تواند باعث تقویت انگاره‌های ذهنی نسبت به ایران شود.

🔸 تجارت #ایران با عراق، تقریباً یک‌طرفه است. یکی از راهکارهای افزایش سهم #عراق از این تجارت، تولید مشترک است که می‌تواند هم در تأمین مواد اولیه و هم در فرآیند #تولید محقق شود. بنابراین اجرای پروژه‌هایی با سرمایه‌گذاری و نیروی کار مشترک و تولید #برندهای_مشخص، علاوه بر توازن‌بخشی به روابط تجاری ایران با عراق، به ثبات صادرات ایران نیز کمک خواهد کرد.

🔸 #بخش_خصوصی ایران برای دریافت مطالبات خود از #تجار عراقی با مشکل خاصی روبه‌رو نیست. #تحریم اما مانعی برای دریافت درآمد حاصل از فروش برق و گاز دولت ایران به عراق است. بنابراین ضمن تلاش برای حل این معضلات #بانکی، بخش خصوصی ایران برای گسترش روابط اقتصادی با عراق باید ترغیب و تقویت شود/تبیین.

🌐 دفتر مطالعات #دیپلماسی_اقتصادی

🆔 @EconomicDiplomacyISU

‍#رصد
#تحریم

🔴 آثار تحریم ۱۸ #بانک_ایرانی

🗞 نشریه اکونومیست

🔰 واحد اطلاعات اقتصادی #اکونومیست می‌گوید وضع تحریم بر کل بخش #مالی ایران توسط #آمریکا تاثیر چندانی بر وضعیت اقتصاد #ایران و رشد آن نخواهند داشت. دولت آمریکا ۸ اکتبر در راستای سیاست #فشار_حداکثری، کل بخش مالی ایران را هدف تحریم‌ها قرار داد و بر این اساس هرگونه #تبادل_بانکی با ایران با استفاده از سیستم مالی آمریکا را به‌ جز تبادلات #بشردوستانه ممنوع کرد.

🔶 اکونومیست در گزارش خود نوشت: انتظار نداریم که #تحریم‌ها و محدودیت‌های جدید آمریکا علیه ایران تاثیر فزاینده مهمی بر #تجارت و #اقتصاد ایران داشته باشد. بر این اساس، ما در پیش‌بینی خود مبنی بر #رشد_منفی ۱۲ درصدی اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ را تغییر نمی‌دهیم. تحریم‌های گسترده و شیوع ویروس #کرونا دو عاملی هستند که رشد منفی ۱۲ درصدی اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ را موجب می‌شوند.

🔶 اکونومیست در تشریح علت محدود بودن تاثیر تحریم‌های جدید می‌گوید: بانک‌های مهم #ایران در جمع ۷۰ موسسه مالی قرار داشتند که نوامبر ۲۰۱۸ در پی خروج یک‌جانبه آمریکا از #برجام تحت بعضی محدودیت‌ها قرار گرفتند. آمریکا شش ماه قبل از این تاریخ از #توافق_هسته‌ای خارج شده بود و در این تاریخ به #معافیت‌های_تحریمی ایران که با اجرایی شدن توافق هسته‌ای حاصل شده بود پایان داد.

🔶 بر این اساس بخش مالی ایران از استفاده از سیستم تبادلات مالی بین‌المللی موسوم به #سوئیفت که بر پایه #دلار قرار دارد محروم شد. در فوریه سال جاری نیز نام ایران به فهرست سیاه گروه #اقدام_مالی موسوم به FATF بازگشت و نسبت به هرگونه #تبادل_مالی با ایران هشدار داده شد. علاوه بر اینها، انبوه مقررات تحریمی ضد ایران، #تجار و #بانک‌های_خارجی را حتی برای انجام معاملات مجاز با این کشور بی‌میل کرده و تجارت #کالاهای_غیرنفتی ایران نیز طی دو سال گذشته کاهش داشته است. بنابراین تحریم‌های اخیر وضع شده علیه کل #سیستم_بانکی ایران تاثیری محدود خواهد داشت.

🔶 اکونومیست می‌افزاید: هجده بانک ایرانی هدف تحریم‌های جدید آمریکا قرار گرفته‌اند و تنها مجاز به همکاری با #بانک‌های_خارجی در زمینه مبادلات مالی برای #غذا و سایر اقلام بشردوستانه هستند. محروم کردن دولت ایران از منابع مالی برای #توسعه برنامه هسته‌ای و #موشکی خود و ترویج #تروریسم و حمایت از شبکه‌های تروریستی، هدف اعلامی این تحریم‌ها عنوان شده است. اما در واقع بخش اندکی از #تجارت_بین‌المللی ایران از طریق کانال‌های رسمی مالی انجام می‌شود (به‌ جز اقلام معاف شده از تحریم‌ها).

🔶 در این گزارش آمده است: «دونالد #ترامپ رییس‌جمهور آمریکا با وضع این تحریم‌ها در واقع خواسته است در آستانه #انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا قدرت خود در عرصه #سیاست_خارجی را به رخ بکشد. او و تندروهای ضدایرانی حاضر در #دولت وی همچنین از این خشمگین هستند که تلاش‌هایشان در ماه سپتامبر برای فعال‌کردن #مکانیسم_ماشه و تمدید #تحریم_تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران بی نتیجه مانده و دیگر امضاکنندگان برجام و #شورای_امنیت اعتنایی به این خواست آمریکا نکرده‌اند».

🔶 این موسسه می‌گوید تحریم‌های جدید از یکسو با بی‌اعتنایی علنی دیگر #کشورها مواجه شده و از سوی دیگر به خاطر تاثیر منفی بر #مبادلات_بشردوستانه مورد انتقاد شدید قرار دارد.

🔶 اکونومیست می‌گوید: محمدجواد #ظریف وزیر خارجه ایران اخیراً از تلاش غیرانسانی آمریکا برای مسدودکردن دسترسی محدود ایران به غذا و #دارو سخن گفت و موضع وی با ابراز همدردی قابل‌توجه در سطح #بین‌الملل مواجه شد، چه اینکه همه‌گیری ویروس #کرونا نیز تاثیری شدید بر ایران گذاشته است.

🌐 دفتر مطالعات #دیپلماسی_اقتصادی

🆔 @EconomicDiplomacyISU

#تحلیل_آماری
#واردات

📊 باارزش‌ترین #محصول_وارداتی کشورهای جهان

🔺 #نفت در ۱۲۶ کشور و #خودرو در ۳۲ کشور عمده‌ترین محصول وارداتی هستند که البته در هیچ‌کجا از جهان، واردات خودرو به اندازه #واردات نفت رایج نیست.

🔹 کشورهای #آفریقایی برجسته‌ترین کشورها در جهان واردات هستند زیرا عموماً کالاهایی مانند #غذا و #دارو را از سایر کشورهای جهان وارد می‌کنند.

🔹 بسیاری از کشورها باارزش‌ترین محصول #صادراتی و وارداتی مشابهی دارند که نشان از وابستگی بالای #اقتصاد_جهانی‌ دارد.

🔹 #ایران جزو کشورهایی است که عمده‌ترین محصول وارداتی آن، خودرو می‌باشد.

🌐 دفتر مطالعات #دیپلماسی_اقتصادی

🆔 @EconomicDiplomacyISU

#رصد
#تحریم

🔴 تحریم‌های بی‌اثر، مانع دیپلماسی

🗞 ریسپانسیبل‌استیت‌کرافت

🔰 تارنمای #ریسپانسیبل‌استیت‌کرافت در یادداشتی به نقد اِعمال بی‌رویه #تحریم‌های_اقتصادی از سوی آمریکا علیه دیگر دولت‌ها از جمله #ایران پرداخته و آن را مانعی در مسیر حل دیپلماتیک مسائل دانسته است. نویسنده با اشاره به شکست سیاست «#فشارحداکثری» ترامپ، بیان می‌کند که تحریم‌ها در تغییر رفتار ایران ناکارآمد بوده‌اند.

🔶 طبق این مقاله، #تحریم‌ها سلاحی بی‌رویه است که هیچ تفاوتی بین مردم غیرنظامی و #نظامی نمی‌بیند و آسیب‌پذیرترین افراد جامعه را به جای نخبگان سیاسی آن هدف قرار می‌دهد. در عین حال تحریم‌ها به ابزاری کم‌هزینه برای ابراز مخالفت با دشمنان و مخالفان #هژمونی_آمریکا بدل شده که فارغ از کاربرد آن، مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

🔶 نویسنده با اشاره به تحریم‌ها علیه سه کشور ایران، #سوریه و #ونزوئلا بیان می‌دارد که حوزه تجهیزات پزشکی و تهیه #دارو، متأثر از این تحریم‌ها به شدت بر وضعیت #سلامت و زندگی مردم اثر گذاشته است. در سوریه حتی تأمین مایحتاج #تغذیه عادی مردم به خطر افتاده و در ونزوئلا به مرگ بیش از چهل هزار نفر انجامیده است.

🔶 این گزاره که تحریم‌ها به فروپاشی اقتصادی و نهایتاً تسلیم #دولت_هدف منجر می‌شود، اراده دستگاه #سیاست_خارجی آمریکا در حل مسالمت‌آمیز مسائل از طریق #مذاکره و تبادل امتیازات را تضعیف می‌کند و هر گونه انعطاف‌پذیری را به مماشات و سازش‌کاری تعبیر می‌کند.

🔶 استفاده بیش از حد از تحریم، مانع خلاقیت و ابتکار #وزارت_خارجه در جستجوی راه‌ها و ابزارهای دیگر است. تحریم‌ها به بخشی از «جنگ‌های بی‌پایان» #آمریکا علیه دیگر دولت‌ها بدل شده و لازم است با تعریف اهداف #سیاسی قابل تحقق و گسترش مسیرهای سیاست خارجی، آن را به کناری گذاشت.

🔶 به نظر می‌رسد #مقاومت دولت‌های هدف علیه سیاست‌های خصمانه و زیاده‌خواهانه آمریکا، ایده بررسی تحریم‌ها از منظر کارکرد و اثرگذاری را مجدداً در ذهن بخشی از #نخبگان_سیاسی آمریکا شکل داده است. هر چند اعتیاد سیاست خارجی آمریکا به #تحریم، عمیق‌تر از آن است که به راحتی این سلاح را بر زمین بگذارد/تبیین.

🌐 دفتر مطالعات #دیپلماسی_اقتصادی

🆔 @EconomicDiplomacyISU