Dr. Poursharifi-Telegram-Channel
2.42K subscribers
257 photos
34 videos
76 files
390 links
هدفِ کانال حاضر و سایت (http://poursharifi.ir
ترویج علم روان‌شناسی، پرداختن به مسائل حرفه روان‌شناسی و مسائل اجتماعی از نگاه روان‌شناختی
Download Telegram
پروانۀ سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره: چی، چرا، چگونه (1)
✍️ دکتر حمید پورشریفی، 26 خردادماه 1398
https://t.me/DrPoursharifi
مخاطب: #روان‌شناسان و #مشاوران

💠 هرچند روان‌شناسی و مشاوره، حرفه‌ای سودمند است،
http://poursharifi.ir/Notes/روانشناسی-در-ایران-رشته-ای-علمی-و-جذاب-حرفه-ای-تخصصی-و-کارآمد
در عین حال، در صورتی که خدمات روان‌شناختی به‌درستی ارایه نشود ممکن است به جای سودمندی، آسیب‌هایی را موجب شود. شاید بر این اساس است که در قانون تشکیل سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره تاکید شده است که «براي اشتغال در حرفه‌هاي روان‌شناسي و مشاوره، اخذ پروانه از سازمان الزامي است».

💠 چه، متقاضیان دریافت پروانه و چه، صاحب‌نظران حرفه، پرسش‌ها و دغدغه‌هایی در خصوص نحوۀ صدور پروانه دارند. برخی از این پرسش‌ها لازم است توسط مسئولان سازمان نظام پاسخ داده شود، در عین حال دغدغه‌هایی وجود دارند که لازم است از نگاه نقادانه و با هدف بهبود فرایندها، توسط اعضای حرفه مورد بحث قرار گیرند و نوشتۀ حاضر، سرآغازی بر این بحث است که در قالب #پرسش و #پاسخ، از منظر یک عضو حرفه، به نگارش درآمده است.

🔸 چرا برای صدور پروانه، مصاحبه انجام می‌شود و همانند نظام پزشکی، صرفا براساس مدرک دانشگاهی عمل نمی‌شود؟
تنها یک واقعیت، پاسخ این پرسش را روشن می‌سازد و آن اینکه، تنها دانشگاهی مجاز است آموزش پزشکی را راه‎‌اندازی کند که تایید وزارت بهداشت را برای داشتن فضای بالینی، امکانات و از همه مهم‌تر استادان کافی داشته باشد و دانشگاهی می‌تواند دوره آموزشی پزشکی را ادامه دهد که قادر به حفظ استانداردها باشد، در غیر این‌صورت مجوز صادره لغو می‌شود. اما متاسفانه هر دانشگاهی به‌راحتی می‌تواند آموزش روان‌شناسی را حتی در تخصص‌های خاص و در دوره‌های تحصیلات تکمیلی بدون داشتن استاد و امکانات کافی راه‌اندازی کند. بر این اساس، داشتن مدرک به تنهایی نشان‌دهنده صلاحیت حرفه‌ای روان‌شناسان نیست.

🔸 آیا داشتن پروانه، یعنی مجوز روان‌درمانی!؟
روان‌شناسی دارای گرایش‌های متنوع و خدمات متعدد است و روان‌درمانی یکی از خدماتی است که تنها برخی از گرایش‌های روان‌شناسی در آن خصوص آموزش می‌یینند یا بهتر است بگوییم انتظار می‌رود آموزش ببینند. متاسفانه سوءتفاهمی فراگیر در اعضای حرفه، حتی در برخی از دست‌اندرکاران سازمان نظام وجود دارد که هر کسی پروانه بگیرد قادر به انجام روان‌درمانی است.

🔸 در کمیسیون‌های تخصصی، از متقاضیان پروانه چه سئوال‌هایی پرسیده می‌شود؟
به اعتبار سوءتفاهمی که ذکر شد، در حال حاضر در اکثر کمیسیون‌های تخصصی، تاکید خاصی بر ارزیابی، تشخیص و مداخلات روان‌شناختی صورت می‌گیرد و جنس پرسش‌ها نسبتا یکسان است. شواهدی بیانگر این است که به‌عنوان مثال، چه متقاضی در کمیسیون روان‌شناسی بالینی مصاحبه شود چه در کمیسیون روان‌شناسی، خواه روان‌شناس بالینی باشد، خواه روان‌شناس عمومی، ممکن است از وی پرسیده شود که در چه حوزه‌ای و با چه رویکردی، مداخله انجام می‌دهید. فارغ از گرایشی که دارد، اگر به عنوان مثال بگوید رویکردم شناختی- رفتاری است و حوزه عمل‌ام اختلالات خلقی، در این صورت احتمال دارد سمت و سوی پرسش‌ها به ملاک‌های تشخیصی اختلالات خلقی، تشخیص افتراقی و نظایر آن سوق پیدا کند و بعد از فرد خواسته ‌شود که فرمول‌بندی شناختی - رفتاری را به‌طور کلی یا مبتنی بر یک مراجع توضیح دهد، جلساتی را که با یک مراجع داشته است توضیح دهد و یا اینکه فنونی از این رویکرد را تشریح کند. این شباهت نسبی پرسش‌ها در برخی کمیسیون‌ها، مرزهای صلاحیت را با چالش مواجه می‌کند.

🔸 برای رعایت مرزهای صلاحیت، لازم است چه اقداماتی صورت پذیرد؟
در همۀ حرفه‌ها، کم و بیش، اصول و استانداردهای الزام‌آوری مطرح شده‌اند. آسیب‌پذیری مخاطبان روان‌شناسان، ایجاب می‌کند که در این حرفه، اخلاق حرفه‌ای جدی‌تر از دیگر حرفه‌ها رعایت شود. یکی از این استانداردها، رعایت مرزهای صلاحیت حرفه‌ای است که لازم است در خصوص آن گام‌های جدی زیادی برداشته شود و اصلی‌ترین گام، تفکیک حوزۀ عمل دارندگان پروانه از کمیسیون‌های مختلف، ابلاغ آن به دارندگان پروانه و اطلاع‌رسانی آن به مراجعان است.

💠 در هفته‌های آتی، در #بخش_دوم این نوشته، در نظر است به #پرسش‌های زیر #پاسخ داده شود.
🔸 آیا مصاحبه‌های انجام شده در کمیسیون‌های تخصصی، از پایایی و روایی لازم برخوردارند؟
🔸 چه آسیب‌های اداری ممکن است در کمین عملکرد کمیسیون‌های تخصصی باشند؟
🔸 کثرت روزافزون دانش‌آموختگان روان‌شناسی، چه چالش‌هایی را بر کمیسیون‌های تخصصی سازمان تحمیل خواهد کرد؟
🔸 کمیسیون‌های تلفیق استانی، چه چالش‌هایی را مرتفع خواهد ساخت و احتمال دارد بر چه چالش‌هایی دامن زند؟
🔸 چگونه می‌توان در صدور پروانه از فدا شدن کیفیت به کمیت پیشگیری کرد؟

💠 بازنشر در گروه‌های روان‌شناسی و مشاوره بلامانع است.
@DrPoursharifi
🔴 پروانۀ سازمان نظام روان‌شناسی، فرصت یا چالش؟
بخشِ دومِ یادداشت «پروانۀ سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره: چی، چرا، چگونه»
✍️ دکتر حمید پورشریفی، 21 تیرماه 1398
https://t.me/DrPoursharifi
مخاطب: #روان‌شناسان و #مشاوران

💠 در #بخش_اول_یادداشت، که 26 خرداد 1398 منتشر شد، با توجه به قانون تشکیل سازمان نظام، به #ضرورت_پروانه و با توجه به وضعیت آموزشیِ نامناسب روان‌شناسی در اکثر دانشگاه‌های کشور، به #ضرورت_مصاحبه برای صدور پروانه اشاره شد.
http://poursharifi.ir/Notes/پروانۀ-سازمان-نظام-روانشناسی-و-مشاوره-چی-چرا-چگونه-1
هرچند در دانشگاه‌های توسعه‌یافته نیز، آموزش دانشگاهی، الزاماً مساوی صلاحیت حرفه‌ای نیست و لازم است از دانش‌آموختگی تا صدور مجوز فعالیتِ حرفه‌ای مراحلی طی شود.

💠 در #بخش_دومِ_یادداشت، به این امر پرداخته می‌شود که آیا فرایندی که در حال حاضر در سازمان نظام برای صدور پروانه طی می‌شود هدفِ قانون را تامین می‎‌کند، آیا از انتقال ضعفِ آموزشیِ دانشگاه‌ها به عملکرد روان‌شناسان در حرفه پیشگیری می‌کند یا اینکه به دلیل #مشکلاتی نظیر #نحوه_اختصاص_نوبت، #رانت، و #شیوه_مصاحبه، خودِ پروانه و فرایند صدور آن، تبدیل به یک مشکل می‌شود و به جای تامین حقوق مراجعان، هم در تامین حقوق آنها و هم حقوق روان‌شناسان و مشاوران، چالش‌هایی را پدید می‌آورد؟
بر این اساس، در ادامه در نظر است به پرسش‌های زیر پاسخ داده شود.

🔸 آیا #مصاحبه‌ها، از #پایایی و #روایی لازم برخوردارند؟
از منظر اینجانب، به عنوان یک عضو حرفه که هم عضویت در شورای مرکزی و هم معاونت در سازمان را تجربه کرده‌ام و اینک اطلاعات نسبتاً دقیقی از کمیسیون‌های تخصصی سازمان دارم، متاسفانه پاسخ این سئوال منفی است.
به لحاظ روایی (validity) لازم است پرسش‌ها در مصاحبه، با توجه به آموزش دانشگاهیِ متقاضی و حوزۀ عمل کمیسیون، انجام شود؛ امری که در موارد نسبتاً زیادی رعایت نمی‌شود. همچنین آیا با پرسیدن چند سئوال محدود، در زمان کوتاه، حتی اگر مرتبط باشد، امکان احراز صلاحیت حرفه‌ای فرد مقدور خواهد شد؟ در عینِ حال با فرضِ بالینی‌سازی همگانی!، به جرات می‌توان گفت که مصاحبه‌های انجام شده، از «آزمون بالینی ساختاریافته عینی» (Objective Structured Clinical Examination) که آسکی (OSCE) خوانده می شود، فرسنگ‌ها فاصله دارد.
در خصوص پایایی (reliability )، از آنجا که سئوال‌های پرسیده شده در کمیسیون‌های تخصصی سازمان نظام، از چهارچوب مشخصی پیروی نمی‌کند و از عضوی به عضو دیگر و از جلسه‌ای به جلسۀ دیگر فرق می‌کند. بر این اساس، متاسفانه پایایی مصاحبه‌ها نیز مشکلات جدی دارند.

🔸 کثرت روزافزون دانش‌آموختگان روان‌شناسی، چه چالش‌ها را بر کمیسیون‌های تخصصی سازمان تحمیل می‌کند؟
با توجه به #حجم_بالای_پذیرش_روان‌شناسی توسط دانشگاه‌ها و کثرت روزافزون دانش‌‌آموختگان در این رشته، کمیسیون‌ها با حجم بالای مخاطبان مواجه می‌شوند و این امر، سازمان و کمیسیون‌ها را به #سهل‌گیری‌های_احتمالی هدایت می‌کند که به نوبۀ خود موجب افزایش مشکلات در روایی و پایاییِ مصاحبۀ #کمیسیون‌ها خواهد شد. در چنین شرایطی، احتمال دارد کاستی‌های آموزشی دانشگاه‌ها، بدون اینکه اقدام اصلاحی برای آن صورت گرفته باشد، تداوم یافته و دارندگان پروانه‌ها، ظرفیت آسیب به مراجعان را داشته باشند.

🔸 چه #آسیب‌ها ممکن است متوجۀ #کمیسیون‌های_تخصصی و اعضای آنها باشد؟
تایید یا عدم تایید صدور پروانه، برای #اعضای_کمیسیون‌ها و افرادی که کمیسیون‌ها را اداره می‌کنند قدرتی پدید می‌آورد و هرجا که #قدرت هست احتمال #آسیب وجود دارد.
متاسفانه مشکل رانت (تسریع نوبت افراد نزدیک به اداره‌کنندگان و اعضای کمیسیون‌ها و نیز تسهیل دریافت پروانه آنها) که ردپای آن طی سال‌های گذشته وجود داشت، همچنان مشاهده می‌شود.
با تاسف، گاهی اعضای کمیسیون‌ها در کارگاه‌هایی که برگزار می‌کنند، بر خلاف اخلاق حرفه‌ای، عضویت در کمیسیون را در اطلاعیه‌هایشان درج می‌کنند و از عضویت خود در کمیسیون‌ها استفادۀ غیراخلاقی می‌کنند.
متاسفانه، گاهی افرادی به کمیسیون‌های تخصصی معرفی می‌شوند که صلاحیت‌شان، حداقل در آن کمیسیون جای بحث جدی دارد.

💠 بر اساس آنچه به اجمال ذکر شد، به‌نظر می‌رسد پروانۀ سازمان که قرار است مرهمی بوده و احتمال آسیب به مراجعان را کم کند، در صورتی که تمهیدات لازم فراهم نشود، احتمال دارد هم حامل #آسیب_به_مراجعان باشد و هم #چالش هایی را برای #روان‌شناسان و #مشاوران داشته باشد.

💠 در نظر است در هفته‌های #آینده، در #بخش_سوم این نوشته، به #راهکارهای #برون رفت از #آسیب‌های_پروانه پرداخته شود.

💠 بازنشر در گروه‌های روان‌شناسی و مشاوره و نقد نوشتۀ حاضر توسط روان‌شناسان و مشاوران مزید امتنان است.
@DrPoursharifi