📚
🔴فائدةٌ 1: برگرفته از تقریر درس خارج اصول حضرت آیت الله سید محمد جواد شبیری زنجانی، بحث تعادل و تراجیح، 89/12/1
🌟عده ای از بزرگان، روایت کردن قدما را دلیل بر فتوای ایشان به روایت دانسته، از این راه فتوای قدما را استخراج می کنند، مستند این بزرگان عبارت آغازین مبسوط شیخ طوسی است، ولی با دقت در این عبارت معلوم می گردد که این مقدمه ارتباطی به این بحث ندارد، محصّل کلام شیخ طوسی در مقدمه مبسوط این است که قدما تنها با الفاظِ حدیث فتوا می داده اند، نه این که هر چه روایت می کرده اند به آن فتوا می داده اند.
شیخ طوسی در آغاز مبسوط پس از اشاره به لزوم نگارش کتابی مشتمل بر فروع فقهی می فرماید: ( ... و كنت على قديم الوقت و حديثه منشوق النفس إلى عمل كتاب يشتمل على ذلك تتوق نفسي إليه فيقطعني عن ذلك القواطع و شغلني الشواغل، و تضعف نيتي أيضا فيه قلة رغبة هذه الطائفة فيه، و ترك عنايتهم به لأنهم ألقوا الأخبار و ما رووه من صريح الألفاظ حتى أن مسئلة لو غير لفظها و عبر عن معناها بغير اللفظ المعتاد لهم لعجبوا [تعجبوا] منها و قصر فهمهم عنها، و كنت عملت على قديم الوقت كتاب النهاية، و ذكرت جميع ما رواه أصحابنا في مصنفاتهم و أصولها من المسائل و فرقوه في كتبهم، و رتبته ترتيب الفقه و جمعت من النظائر، و رتبت فيه الكتب على ما رتبت للعلة التي بينتها هناك، و لم أتعرض للتفريع على المسائل و لا لتعقيد الأبواب و ترتيب المسائل و تعليقها و الجمع بين نظائرها بل أوردت جميع ذلك أو أكثره بالألفاظ المنقولة حتى لا يستوحشوا من ذلك، ...)*
از این عبارت تنها این قضیه استفاده می شود: کل فتوی للقدماء فهی بلفظ الروایة، لا کل روایة لهم فهی فتواهم.
لذا نمی توان به مجرد نقل روایت در کتب قدما، برای استخراج فتوای ایشان استناد کرد.
آری در مورد برخی کتابها همچون کافی و فقیه، با توجه به مقدمه کتاب، می توان اصل اولی را فتوا به روایات کتاب دانست، مگر بر خلاف آن تصریح شده باشد. ولی مراد از فتوا به روایات هم این نیست که تک تک اسناد روایات را معتبر بدانند، بلکه چه بسا برخی از اسناد ناتمام باشد ولی به جهت تظافر نقل، اطمینان به صدور مضمون اصلی حدیث حاصل می گردد. البته اگر در یک باب تنها یک روایت نقل شده باشد، آن روایت را معتبر می دانسته اند که چه بسا از آن، اعتبار سند روایت استفاده شود.
*المبسوط فی فقه الامامیة، شیخ الطائفة رضوان الله علیه، ج1، ص2
#فائدة
#فقه
#حدیث
@AlBasatin
🔴فائدةٌ 1: برگرفته از تقریر درس خارج اصول حضرت آیت الله سید محمد جواد شبیری زنجانی، بحث تعادل و تراجیح، 89/12/1
🌟عده ای از بزرگان، روایت کردن قدما را دلیل بر فتوای ایشان به روایت دانسته، از این راه فتوای قدما را استخراج می کنند، مستند این بزرگان عبارت آغازین مبسوط شیخ طوسی است، ولی با دقت در این عبارت معلوم می گردد که این مقدمه ارتباطی به این بحث ندارد، محصّل کلام شیخ طوسی در مقدمه مبسوط این است که قدما تنها با الفاظِ حدیث فتوا می داده اند، نه این که هر چه روایت می کرده اند به آن فتوا می داده اند.
شیخ طوسی در آغاز مبسوط پس از اشاره به لزوم نگارش کتابی مشتمل بر فروع فقهی می فرماید: ( ... و كنت على قديم الوقت و حديثه منشوق النفس إلى عمل كتاب يشتمل على ذلك تتوق نفسي إليه فيقطعني عن ذلك القواطع و شغلني الشواغل، و تضعف نيتي أيضا فيه قلة رغبة هذه الطائفة فيه، و ترك عنايتهم به لأنهم ألقوا الأخبار و ما رووه من صريح الألفاظ حتى أن مسئلة لو غير لفظها و عبر عن معناها بغير اللفظ المعتاد لهم لعجبوا [تعجبوا] منها و قصر فهمهم عنها، و كنت عملت على قديم الوقت كتاب النهاية، و ذكرت جميع ما رواه أصحابنا في مصنفاتهم و أصولها من المسائل و فرقوه في كتبهم، و رتبته ترتيب الفقه و جمعت من النظائر، و رتبت فيه الكتب على ما رتبت للعلة التي بينتها هناك، و لم أتعرض للتفريع على المسائل و لا لتعقيد الأبواب و ترتيب المسائل و تعليقها و الجمع بين نظائرها بل أوردت جميع ذلك أو أكثره بالألفاظ المنقولة حتى لا يستوحشوا من ذلك، ...)*
از این عبارت تنها این قضیه استفاده می شود: کل فتوی للقدماء فهی بلفظ الروایة، لا کل روایة لهم فهی فتواهم.
لذا نمی توان به مجرد نقل روایت در کتب قدما، برای استخراج فتوای ایشان استناد کرد.
آری در مورد برخی کتابها همچون کافی و فقیه، با توجه به مقدمه کتاب، می توان اصل اولی را فتوا به روایات کتاب دانست، مگر بر خلاف آن تصریح شده باشد. ولی مراد از فتوا به روایات هم این نیست که تک تک اسناد روایات را معتبر بدانند، بلکه چه بسا برخی از اسناد ناتمام باشد ولی به جهت تظافر نقل، اطمینان به صدور مضمون اصلی حدیث حاصل می گردد. البته اگر در یک باب تنها یک روایت نقل شده باشد، آن روایت را معتبر می دانسته اند که چه بسا از آن، اعتبار سند روایت استفاده شود.
*المبسوط فی فقه الامامیة، شیخ الطائفة رضوان الله علیه، ج1، ص2
#فائدة
#فقه
#حدیث
@AlBasatin
📚
🔴فائدة ۲: برگرفته از تقریر کتاب الصلاة مرحوم حضرت آیت الله العظمی میرزا جواد آقا تبریزی (در درست تصحیح و انتشار)، جلد۴، آخر جلسه 212
و من هنا معلوم می شود لباس سیاه اگر مختص به مؤمنین شد یا لباس سیاه عند المؤمنین علامتی شد، صاحب حدائق، توجه کردید یک کلامی از او نقل کنم تا هدر نرود، من ندیدم یعنی من فحصم خیلی نیست در کتب ولکن آن را که دیده ام فقط صاحب حدائق متعرض شده است، بعد از این روایات را که نقل کرده است روایات ضعیف، فرموده است که این روایات شامل نمی شود این سیاهی که در ایام محرم و عزا ما می پوشیم، چرا شامل نمی شود؟ دیگر چیزی نفرموده، فرموده این روایات شامل نمی شود.
عرض می کنم بر اینکه این لباس سیاهی که در یوم عاشورا در ماه محرم و صفر دو ماه را جمله ای از مؤمنین، یا در ایام وفات سایر ائمه علیهم السلام سیاه را می پوشند، این لباس لباس اظهار مودت به اهل البیت علیهم السلام است که یوم حزن آنهاست، بلکه یوم حزن ما هم هست، امام ما هستند، این احیاء امر آنهاست، که بابا این لباس ها دیروز همه اش سفید و سرخ و اینجور بودند، امروز همه اش سیاه است چه شده؟
آن محرمی که حسین را آنجا با آن ظلمی که کردند پسر ریحانه رسول الله را، ماه رسید، این خودش احیاء امر آنهاست، رحم الله من احیی امرنا، این احیا امر آنهاست، این که می گویند به واسطه محرم و صفر اسلام باقی مانده، چونکه حقیقت اسلام و حقیقت ایمان خودتان می دانید کجاست، و این اسلام را احیاء کردن، این اسلامی که خداوند متعال بُنِیَ الاسلام علی الخمس، که آخرش هم ولایت بود، روایات کثیره صحیحه ای هست، توجه کردید، این اسلام احیاء این موقوف است به اینکه دلیل بر حقانیتش را احیاء کنیم، دلیلش را زنده کنیم، تا نسلی که می آید آن دلیل را ببیند یقین کند، آن دلیل اگر در ما نحن فیه از دست ما لاسمح الله یک روز گرفته بشود امر مشکل می شود، خود سید الشهداء سلام الله علیه اثبات کرد حقانیت مذهب تشیع را در عقاید، که آن دستگاه را ابطال کرد، برای اینکه با وجود اینکه خودش می دانست چه می شود چه جور شهید می شود کذا می شود، نه اینکه تنها خودش می دانست، حتی مادرش هم آن وقتی که زایید این حسین را می دانست، روایات معتبره داریم جد حسین یعنی رسول الله صلی الله علیه و اله به دخترش خبر داد همان اول، اول وقتی که قنداق را آوردند خبر داد رسول الله صلی الله علیه و اله، این حسین مدرک مذهب تشیع است، این فداکاری را که کرده است در مثلا بعضی جاها می گویند شبهه ریاست کذا بود، در زید اینجور بود دیگر، در زید می گفتند که می خواست خلافت را بگیرد ولکن مصیبت زید کمتر نبود، ولکن در او اینجور بود که او می خواست آن خلافت را بگیرد و تسلیم کند به اهلش، ولکن سید الشهدا می دانست کشته می شود می دانست که اولادش اسیر می شود، می دانست آن بیت العصمتی که خداوند متعال این ها را تطهیر کرده است چه تهمت ها به این ها می زنند، می گویند اینها اسرای خارجی هستند، با وجود این سید الشهداء و هکذا خواهرش زینب کبری سلام الله علیها رفتند، -هر وقتی که حاجتی داشتید خدا را قسم بدهید به این زینب کبری سلام الله علیها، این یک مقام و منزلتی دارد پیش خداوند-.
اینها را شما وقتی که احیاء کردید مذهب تشیع احیاء می شود. مذهب تشیع به مظلومیت زهرا سلام الله علیها احیا می شود، علی علیه السلام صبر می کرد، شدائد را متحمل می شد، وقتی که بعد از رسول الله صلی الله علیه و اله رفت در خانه نشست، قیام به امری نکرد تا تصدیق حساب نشود. می دانید چه ها کردند؟ شنیدید چه ها کردند؟ شنیدید به درش آتش زدند؟ اینها را متحمل شد، به عیالش جسارت شد، تحمل کرد این علی بن ابیطالب سلام الله علیه سند است و دلیل است بر احیاء مذهب. بدان جهت ما اینها را نگاه بداریم.
عزیزان من اگر ان شاء الله بله فرض کنید ولو در سالهای دیگر محرم و صفر سیاه پوشیدید بگویند چرا این اهل علم سیاه پوشید؟ این یاد می اندازد قضایا را، در وفات سید الشهدا سلام الله علیه در وفات سایر ائمه در مصیبت زهرا سلام الله علیه چرا اینها اینجور کردند؟ این دلیل می شود احیا می شود، اولادتان را اطفالتان را وصیت بکنید به این نحو، خداوند ان شاء الله همه شما را موفق کند.
#فائدة
#فقه
#شعائر
#لبس_السواد
@AlBasatin
🔴فائدة ۲: برگرفته از تقریر کتاب الصلاة مرحوم حضرت آیت الله العظمی میرزا جواد آقا تبریزی (در درست تصحیح و انتشار)، جلد۴، آخر جلسه 212
و من هنا معلوم می شود لباس سیاه اگر مختص به مؤمنین شد یا لباس سیاه عند المؤمنین علامتی شد، صاحب حدائق، توجه کردید یک کلامی از او نقل کنم تا هدر نرود، من ندیدم یعنی من فحصم خیلی نیست در کتب ولکن آن را که دیده ام فقط صاحب حدائق متعرض شده است، بعد از این روایات را که نقل کرده است روایات ضعیف، فرموده است که این روایات شامل نمی شود این سیاهی که در ایام محرم و عزا ما می پوشیم، چرا شامل نمی شود؟ دیگر چیزی نفرموده، فرموده این روایات شامل نمی شود.
عرض می کنم بر اینکه این لباس سیاهی که در یوم عاشورا در ماه محرم و صفر دو ماه را جمله ای از مؤمنین، یا در ایام وفات سایر ائمه علیهم السلام سیاه را می پوشند، این لباس لباس اظهار مودت به اهل البیت علیهم السلام است که یوم حزن آنهاست، بلکه یوم حزن ما هم هست، امام ما هستند، این احیاء امر آنهاست، که بابا این لباس ها دیروز همه اش سفید و سرخ و اینجور بودند، امروز همه اش سیاه است چه شده؟
آن محرمی که حسین را آنجا با آن ظلمی که کردند پسر ریحانه رسول الله را، ماه رسید، این خودش احیاء امر آنهاست، رحم الله من احیی امرنا، این احیا امر آنهاست، این که می گویند به واسطه محرم و صفر اسلام باقی مانده، چونکه حقیقت اسلام و حقیقت ایمان خودتان می دانید کجاست، و این اسلام را احیاء کردن، این اسلامی که خداوند متعال بُنِیَ الاسلام علی الخمس، که آخرش هم ولایت بود، روایات کثیره صحیحه ای هست، توجه کردید، این اسلام احیاء این موقوف است به اینکه دلیل بر حقانیتش را احیاء کنیم، دلیلش را زنده کنیم، تا نسلی که می آید آن دلیل را ببیند یقین کند، آن دلیل اگر در ما نحن فیه از دست ما لاسمح الله یک روز گرفته بشود امر مشکل می شود، خود سید الشهداء سلام الله علیه اثبات کرد حقانیت مذهب تشیع را در عقاید، که آن دستگاه را ابطال کرد، برای اینکه با وجود اینکه خودش می دانست چه می شود چه جور شهید می شود کذا می شود، نه اینکه تنها خودش می دانست، حتی مادرش هم آن وقتی که زایید این حسین را می دانست، روایات معتبره داریم جد حسین یعنی رسول الله صلی الله علیه و اله به دخترش خبر داد همان اول، اول وقتی که قنداق را آوردند خبر داد رسول الله صلی الله علیه و اله، این حسین مدرک مذهب تشیع است، این فداکاری را که کرده است در مثلا بعضی جاها می گویند شبهه ریاست کذا بود، در زید اینجور بود دیگر، در زید می گفتند که می خواست خلافت را بگیرد ولکن مصیبت زید کمتر نبود، ولکن در او اینجور بود که او می خواست آن خلافت را بگیرد و تسلیم کند به اهلش، ولکن سید الشهدا می دانست کشته می شود می دانست که اولادش اسیر می شود، می دانست آن بیت العصمتی که خداوند متعال این ها را تطهیر کرده است چه تهمت ها به این ها می زنند، می گویند اینها اسرای خارجی هستند، با وجود این سید الشهداء و هکذا خواهرش زینب کبری سلام الله علیها رفتند، -هر وقتی که حاجتی داشتید خدا را قسم بدهید به این زینب کبری سلام الله علیها، این یک مقام و منزلتی دارد پیش خداوند-.
اینها را شما وقتی که احیاء کردید مذهب تشیع احیاء می شود. مذهب تشیع به مظلومیت زهرا سلام الله علیها احیا می شود، علی علیه السلام صبر می کرد، شدائد را متحمل می شد، وقتی که بعد از رسول الله صلی الله علیه و اله رفت در خانه نشست، قیام به امری نکرد تا تصدیق حساب نشود. می دانید چه ها کردند؟ شنیدید چه ها کردند؟ شنیدید به درش آتش زدند؟ اینها را متحمل شد، به عیالش جسارت شد، تحمل کرد این علی بن ابیطالب سلام الله علیه سند است و دلیل است بر احیاء مذهب. بدان جهت ما اینها را نگاه بداریم.
عزیزان من اگر ان شاء الله بله فرض کنید ولو در سالهای دیگر محرم و صفر سیاه پوشیدید بگویند چرا این اهل علم سیاه پوشید؟ این یاد می اندازد قضایا را، در وفات سید الشهدا سلام الله علیه در وفات سایر ائمه در مصیبت زهرا سلام الله علیه چرا اینها اینجور کردند؟ این دلیل می شود احیا می شود، اولادتان را اطفالتان را وصیت بکنید به این نحو، خداوند ان شاء الله همه شما را موفق کند.
#فائدة
#فقه
#شعائر
#لبس_السواد
@AlBasatin
📚
🔴فائدة ۳: برگرفته از جلسه اول درس خارج اصول حضرت آیت الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی - ۹۵/۹/۱۴ - بحث خبر واحد
🌟خوب است گاهی ذکری از برخی افراد که خدمتی کردند بکنیم. منبر آقا شیخ ابراهیم آیتی خیلی قابل استفاده بود. من پای منبر ایشان بودم. ایشان گفتند: بر طبق آیه (إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ. نسا: ۱۷) توبه مختص کسانی است که از روی جهالت مرتکب کار سوء شده باشند.
ایشان سپس گفتند: در اینجا اشکال و شبهه ای مطرح شده و آن این است که از معصیت توبه صورت میگیرد؛ اگر یک چیزی عصیان باشد موضوع برای توبه وجود دارد و شرط تحقق معصیت نیز این است که انسان یک مطلبی را بداند که مخالف شرع و امر الهی است و مرتکب شود اما اگر از روی علم نباشد معصیت نیست و بالتبع موضوع توبه نخواهد بود اما آیه به جای این که شرط توبه را ارتکاب از روی علم قرار دهد، نقطه مقابل آن که ارتکاب از روی جهل است قرار داده است.
ایشان بعد از طرح این اشکال در جواب آن فرمود: جهل مشترک بین دو معناست؛ یک معنا آن عدم العلم و در مقابل علم است و معنا دیگر آن در مقابل عقل است. در کتاب کافی، کتاب العقل و الجهل است. ایشان جهل را مقابل عقل قرار داده است. در آیه مورد نظر نیز مراد از جهالت عدم العلم نیست بلکه مراد این است که توبه برای جایی است که انسان کاری را که عقل اجازه نمیدهد و بر خلاف فطرت عقلیه شخص هست به خاطر غلبه هوی و هوس انجام دهد و مرتکب معصیت و مستحق عقوبت شود.
ایشان سپس فرمود: بحثی دیگری که مطرح می شود این است که آیا عدالت خداوند اقتضاء میکند که توبه را قبول کند؟ یا تفضّل خداوند؟ آیا اگر توبه را قبول نکند خلاف عدالت الهی است؟
ایشان در جواب از این سوال گفتند: نظریه محققین این است که این کار مقتضای تفضّل الهی است؛ کسی را که خداوند به او انواع نعمت ها، قدرت و علم داده، انبیاء را فرستاده، همه مقدمات فراهم شده، حجت را تمام کرده است و او علی رغم همه این امور، مرتکب معصیت شده است، اگر خداوند توبه‌اش را نپذیرد ذاتا و ابتداءً خلاف عدل نیست و تنها خلاف فضل الهی است چون متفضّل است میپذیرد اما به یک معنا خلاف عدل می شود. به این معنا که خداوند چون متفضّل است وعده داده به اینکه من توبه را میپذیرم. منشأ نفس این وعده دادن تفضّل و متفضّل بودن او است ولی بعد که این وعده را داد خلف وعده کردن خلاف عدل الهی است بنابراین عدم پذیرش توبه مستقیماً خلاف عدل نیست بلکه مقدمه اش فضل است و بعد بالواسطه عدل میشود و تعبیر قرآن نیز خاص است (عَلَى اللَّه) است. خداوند متعال خودش را به این کار الزام میکند که یک مرحله بالاتر از تفضّل است.
#فائدة
#اصول
#خبر_واحد
@AlBasatin
🔴فائدة ۳: برگرفته از جلسه اول درس خارج اصول حضرت آیت الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی - ۹۵/۹/۱۴ - بحث خبر واحد
🌟خوب است گاهی ذکری از برخی افراد که خدمتی کردند بکنیم. منبر آقا شیخ ابراهیم آیتی خیلی قابل استفاده بود. من پای منبر ایشان بودم. ایشان گفتند: بر طبق آیه (إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ. نسا: ۱۷) توبه مختص کسانی است که از روی جهالت مرتکب کار سوء شده باشند.
ایشان سپس گفتند: در اینجا اشکال و شبهه ای مطرح شده و آن این است که از معصیت توبه صورت میگیرد؛ اگر یک چیزی عصیان باشد موضوع برای توبه وجود دارد و شرط تحقق معصیت نیز این است که انسان یک مطلبی را بداند که مخالف شرع و امر الهی است و مرتکب شود اما اگر از روی علم نباشد معصیت نیست و بالتبع موضوع توبه نخواهد بود اما آیه به جای این که شرط توبه را ارتکاب از روی علم قرار دهد، نقطه مقابل آن که ارتکاب از روی جهل است قرار داده است.
ایشان بعد از طرح این اشکال در جواب آن فرمود: جهل مشترک بین دو معناست؛ یک معنا آن عدم العلم و در مقابل علم است و معنا دیگر آن در مقابل عقل است. در کتاب کافی، کتاب العقل و الجهل است. ایشان جهل را مقابل عقل قرار داده است. در آیه مورد نظر نیز مراد از جهالت عدم العلم نیست بلکه مراد این است که توبه برای جایی است که انسان کاری را که عقل اجازه نمیدهد و بر خلاف فطرت عقلیه شخص هست به خاطر غلبه هوی و هوس انجام دهد و مرتکب معصیت و مستحق عقوبت شود.
ایشان سپس فرمود: بحثی دیگری که مطرح می شود این است که آیا عدالت خداوند اقتضاء میکند که توبه را قبول کند؟ یا تفضّل خداوند؟ آیا اگر توبه را قبول نکند خلاف عدالت الهی است؟
ایشان در جواب از این سوال گفتند: نظریه محققین این است که این کار مقتضای تفضّل الهی است؛ کسی را که خداوند به او انواع نعمت ها، قدرت و علم داده، انبیاء را فرستاده، همه مقدمات فراهم شده، حجت را تمام کرده است و او علی رغم همه این امور، مرتکب معصیت شده است، اگر خداوند توبه‌اش را نپذیرد ذاتا و ابتداءً خلاف عدل نیست و تنها خلاف فضل الهی است چون متفضّل است میپذیرد اما به یک معنا خلاف عدل می شود. به این معنا که خداوند چون متفضّل است وعده داده به اینکه من توبه را میپذیرم. منشأ نفس این وعده دادن تفضّل و متفضّل بودن او است ولی بعد که این وعده را داد خلف وعده کردن خلاف عدل الهی است بنابراین عدم پذیرش توبه مستقیماً خلاف عدل نیست بلکه مقدمه اش فضل است و بعد بالواسطه عدل میشود و تعبیر قرآن نیز خاص است (عَلَى اللَّه) است. خداوند متعال خودش را به این کار الزام میکند که یک مرحله بالاتر از تفضّل است.
#فائدة
#اصول
#خبر_واحد
@AlBasatin