زوربا

✍️ اصلاحات و ۶ احتمال!

📍 از گفت‌و‌گوی دکتر #سعید_حجاریان با روزنامه اعتماد، ۳ تیر ۱۴۰۲

✅ بعضی رویدادها واجد اهمیت‌اند و کوتاه‌مدت نیستند. مثل بحرانی شدن وضعیت صندوق‌های بازنشستگی، بحران آب، فرار سرمایه‌ها، و همین‌طور مسائلی که به‌طور مستقیم به تبعیض مربوط می‌شود از جمله موضوع مشخص زنان. مع‌الوصف دولت ایران با چنین بحران‌هایی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و نیک می‌داند هر یک از این‌ها قادرند به‌شدت زمین سیاست را بلرزانند و به همین دلیل می‌بینیم سراسیمه، بی‌کیفیت و بدون هیچ پشتوانه‌ای سند و لایحه و طرح منتشر می‌کنند.

✅ ما زمانی شبه‌دموکراسی داشتیم و وضعیت را در قالب رژیم‌های هیبریدی تحلیل می‌کردیم امروز با نادموکراسی مواجه هستیم. می‌خواهم بگویم تا زمانی دموکراسیِ خودمانی داشتیم اما امروز سخن از هر نوع دموکراسی مایه تمسخر است و این حقیقتاً مایه تأسف و وهن است.

✅ میان اصلاح‌طلبی و اصول‌گرایی مرزهایی وجود دارد. اولاً، بخش قابل ملاحظه‌ای از اصلا‌ح‌طلبان سرسپرده نیستند. ثانیاً، سرکوب‌گر نیستند و میل به خشونت ندارند. از آن مهم‌تر دست‌کم طرح‌ها و تئوری‌هایی برای اداره بهتر کشور دارند. حالا ممکن است معدودی مواضع شاذ داشته باشند، یا این‌که گفته شود اساساً دیگر مرزی میان اصلاح‌طلبی و اصول‌گرایی نیست؛ این قضاوت را باید به جامعه سپرد.

✅ اپوزیسیون خارج از کشور به خود مشغول است. یعنی به‌جای آن‌که خود را آلترناتیو یک نظام سیاسی بداند، به جان هم افتاده و درگیر مسائل داخلی‌اش است. از این گذشته، آن‌ها به علت دوری از وطن چندان با مصائب مردم آشنا نیستند. لذا بعضاً طرح‌هایی انتزاعی ارائه می‌کنند بی‌آنکه درباره مقدمات و ملزومات آن تأمل کرده باشند.

✅ وقتی قدرت فائقه همه امر سیاسی را دربرگرفت و کاملاً جل‌و‌پلاس‌اش را وسط زمین سیاست پهن کرد، دیگر سیاست‌ورزی معنا ندارد. سیاست آن‌گاه آغاز می‌شود که دولت دخالت‌اش را در امر سیاسی حداقلی کند. دولت فعلی ما نه‌تنها چنین نمی‌کند بلکه در امور اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سبک‌ زندگی دخالت می‌کند و برای خود رسالت شرعی قائل است.

✅ بعضاً گفته می‌شود تعداد و بسامد انتخابات در ایران بسیار بالا بوده است و همین‌ را پاسخی به همه پرسش‌ها و نقدها می‌دانند. این در حالی است که در ممالک دیگر اولاً رهبری و ریاست جمهوری تجمیع شده است و مثلاً انتخابات مجلس خبرگان که ما چند دوره برگزار کرده‌ایم، موضوعیت ندارد. ثانیاً، بعضی دیگر از انتخابات تجمیع شده‌اند. فی‌الواقع بسامد انتخابات دلیل بر دموکراسی نیست. این کار خرج زیاد دارد، اما لزوماً عائدی برای دموکراسی ندارد!

✅ آقای دکتر خاتمی آمد و درباره انتخابات ۸۸ حرف‌هایی مطرح کرد؛ پای حرف‌اش ایستاد و دادگاه هم رفت و دادگاه به محض این‌که فهمید اوضاع از چه قرار است سعی کرد قضیه را جمع کند. آقای خاتمی با پشتوانه حزبی و البته حریّت شخصی زمین سیاست را جارو کرد و حرف‌اش مسموع بود. اما بعضی افراد بدون چنین پشتوانه‌ای حرف‌هایی مطرح می‌کنند که دست‌کم برای من مسموع نیست و با تردید به آن نگاه می‌کنم.

✅ چانه‌زنی هیچ‌گاه متوقف نمی‌شود حتی در دوره جنگ. اما یک نکته را باید توجه کنیم و آن این‌که چانه‌زنی و گفت‌وگو یک پیوستار است و مطلق نیست. چانه‌زنی از خانه‌ شروع می‌شود تا کارخانه، از سیاست را دربرمی‌گیرد تا جنگ. زمانی در مجلس ششم که اقتدارگرایان در کوی دانشگاه گردن‌کشی می‌کردند، آقای صفایی فراهانی بانی مذاکره و چانه‌زنی شد تا دانشجویان آزاد شوند. این یک مدل است؛ حداقلی اما پراهمیت و مفید.

✅ دولت آقای رئیسی پوپولیست، شعارمحور و ناتوان است. این‌ سه فاکتور ممکن است باعث شود ما دولت سیزدهم را با دولت آقای احمدی‌نژاد یکی بدانیم. حال آن‌که دولت معجزه، پوپولیستِ پول‌دار بود اما دولت فعلی، پوپولیستِ بی‌پول است. یعنی شانسی برای جلب نظر مردم ندارد. ناتوانی دولت سیزدهم فقط معطوف به کارگزاران‌اش و چند انتصاب بی‌قواره نیست. مشکل در رأس آن و رئیس‌جمهور رانتی است.

@zorba1398

2.2K views07:36