انجمن علمی ژرفا
5.13K subscribers
2.12K photos
118 videos
385 files
1.53K links
ژرفا؛ انجمن علمی میان‌رشته‌ای فیزیک، ریاضی و فلسفۀ علم دانشگاه صنعتی شریف

کانال رسمی اطلاع‌رسانی فعالیت‌های انجمن علمی ژرفا و اخبار علمی @Zharfa90

🌐 Zharfa90.ir
📺 aparat.com/Zharfa
📸 instagram.com/Zharfa90
💬 @SalamZharfa
Download Telegram
🔖 نوشته‌های #ژرفانامه ۰۰۵ (اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰)

💠 #فلسفه_علم: آفرینش یا پیدایش؟!
زمان تقریبی مطالعه: ۹ دقیقه

🎇 انسان در طول تاریخ وقتی در ساعت‌ها، شب‌ها، سال‌ها و حتی قرن‌های مختلف به آسمان شب خیره می‌شد، به جز یک سری حرکت‌های منظم و تکرار‌شونده‌ی اجرام آسمانی، هیچ تغییر عمده‌ای را در آن مشاهده نمی‌کرد. گویی در این نظم حیرت‌انگیز، کوچک‌ ترین تغییر و تفاوتی ایجاد نمی‌شود چه رسد به اینکه بخواهد آغاز یا پایانی داشته باشد! در واقع بشر تا پیش از قرن بیستم میلادی، هیچ شاهد تجربی محکمی برای وجود تغییر و تحولات عمده و بزرگ‌مقیاس در کیهان نداشت؛ بنابراین اعتقاد به پیدایش و آغازمندی عالم نیز تنها از منظر اندیشه‌های دینی و کلامی مطرح بود.

🔻 متن کامل نوشته‌ی #حامد_منوچهری_کوشا را می‌توانید در سایت ژرفا بخوانید.

🆔 @Zharfa90
🔖 نوشته‌های #ژرفانامه ۰۰۵ (اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰)

💠 #خبر_علمی: مشاهده‌ی تونل‌زنی کلاین
زمان تقریبی مطالعه: ۵ دقیقه

🔎 یک تیم تحقیقاتی برای اولین بار نظریه‌ی کوانتومی قدیمی تونل‌زنی کلاین را به صورت تجربی اثبات کرده است که براساس این نظریه، ذرات نسبیتی می‌توانند به درون یک سد فیزیکی نفوذ کرده و سپس به طور کامل از آن عبور نمایند.

🔻 متن کامل نوشته‌ی #زهرا_ساقی را می‌توانید در سایت ژرفا بخوانید.

🆔 @Zharfa90
🔰 تحولات و پیشرفت‌های علم بعد از انقلاب علمی بر دیدگاه‌های انسان‌شناسی، تأثیر بنیادین گذاشت. اولین تحول علمی مؤثر بر انسان‌شناسی، انقلاب کپرنیک بود که به موجب آن، دیدگاه خورشید مرکزی جایگزین فلکیات سنتی زمین مرکزی شد. با کنار رفتن زمین مرکزی، انسان از مرکزیت عالم هستی به حاشیه کوچکی در عرصه بسیار پهناور کیهان رفت...

👤 نویسنده: #جواد_درویش، پژوهشگر پسا دکتری، گروه فلسفه‌ی علم دانشگاه شریف

#ژرفانامه

🆔 @Zharfa90
🔖 نوشته‌های #ژرفانامه

💠 #علم_و_دین: علم مدرن و رابطه‌ی انسان با خدا
زمان تقریبی مطالعه: ۸ دقیقه

🔰 تحولات و پیشرفت‌های علم بعد از انقلاب علمی بر دیدگاه‌های انسان‌شناسی، تأثیر بنیادین گذاشت. اولین تحول علمی مؤثر بر انسان‌شناسی، انقلاب کپرنیک بود که به موجب آن، دیدگاه خورشید مرکزی جایگزین فلکیات سنتی زمین مرکزی شد. با کنار رفتن زمین مرکزی، انسان از مرکزیت عالم هستی به حاشیه کوچکی در عرصه بسیار پهناور کیهان رفت. این اتفاق بر تلقی جایگاه انسان نسبت به سایر مخلوقات تأثیر گذاشت. بعد از کپرنیک، انقلاب داروین بود که روی انسان‌شناسی بسیار اثر گذاشت. داروینیسم تمایز زیستی انسان نسبت به سایر موجودات را زیر سوال برد. این عدم تمایز و عدم تفاوت زیست شناختی، با کشف DNA و علم ژنتیک با قوت بیشتری تأیید شد. کار بزرگ داروین این بود که موجودات زنده را نیز مانند کیهان، به موضوعات علمی تبدیل کرد.(Ayala, 2007, pp. 38-42) انقلاب بزرگ سوم که اکنون در حال وقوع است، انقلاب عصب‌شناختی است که سعی می‌کند مهم‌ترین قوه انسانی و تنها ویژگی متمایز او از سایر جانداران را به روش علمی توضیح دهد. درواقع وارد کردن آگاهی و شناخت انسان به عرصه علم، سومین انقلاب را رقم زده است.

🔻 متن کامل نوشته‌ی #جواد_درویش را می‌توانید در سایت ژرفا بخوانید.

🆔 @Zharfa90
🔰 به ندرت کسی تمایل به نامزدی دارد. گاهی هماهنگ‌کنندگان انتخابات(قاعدتاً اعضای شورای صنفی‌ای که به پایان دوره‌ی خود رسیده‌اند) برای جلوگیری از عدم برگزاری انتخابات دست به دامن نامزدهای صوری می‌شوند (برای رسیدن به شرط حد نصاب نامزدها) و در خیلی از موارد انتخاب‌شوندگان نیز صرفا به لحاظ رسمی عضویت دارند و به لحاظ کارایی عملی چندان وزنی نمی‌توان به آن‌ها اختصاص داد...

👤 نویسنده: #محمدمبین_سعیدی، دانشجوی کارشناسی فیزیک، دانشگاه صنعتی شریف

#ژرفانامه

🆔 @Zharfa90
🔖 نوشته‌های #ژرفانامه

💠 #نقد_ساختاری: شورای صنفی: نیاز عموم؟
زمان تقریبی مطالعه: ۱۰ دقیقه

🔰 به ندرت کسی تمایل به نامزدی دارد. گاهی هماهنگ‌کنندگان انتخابات(قاعدتاً اعضای شورای صنفی‌ای که به پایان دوره‌ی خود رسیده‌اند) برای جلوگیری از عدم برگزاری انتخابات دست به دامن نامزدهای صوری می‌شوند(برای رسیدن به شرط حد نصاب نامزدها) و در خیلی از موارد انتخاب‌شوندگان نیز صرفا به لحاظ رسمی عضویت دارند و به لحاظ کارایی عملی چندان وزنی نمی‌توان به آن‌ها اختصاص داد. اساسا عمده‌ی دانشجویان همان‌ طور که از درصد مشارکت مشخص است از چگونگی و چرایی چنین نهادی بی‌خبرند. بخش قابل توجهی از سایرین نیز از حد حمایت‌کنندگان منفعل فراتر نمی‌روند و برهم‌کنش چندانی با خود شورا ندارند و احتمالاً اگر اصرارهای فراوان هماهنگ‌کنندگان و معدود فعالین دانشجویی دانشکده نباشد مشارکتی نیز در انتخابات نخواهند داشت.

🔻 متن کامل نوشته‌ی #محمدمبین_سعیدی را می‌توانید در سایت ژرفا بخوانید.

🆔 @Zharfa90
🔰 از دیدگاه ترمودینامیکی کشش سطحی را اینطور تعریف کرده‌اند: «زیاد بودن انرژی مولکول‌ها در سطح نامطلوب است و بنابراین سیال دوست دارد مرز خودش را کوچک‌تر کند که منجر به کشش در این سطح می‌شود. بر این اساس می‌توان تعریف دیگری برای کشش سطحی داشت و آن میزان افزایش انرژی آزاد نامطلوب در واحد سطح مرز سیال است.»

👤 نویسنده: #اسرا_رضافدایی، دانشجوی کارشناسی فیزیک، دانشگاه صنعتی شریف

#ژرفانامه

🆔 @Zharfa90
🔖 نوشته‌های #ژرفانامه

💠 #علمی: کشش بده!
زمان تقریبی مطالعه: ۷ دقیقه

🔰 در واقع اتفاقی که در دید میکروسکوپیک می‌افتد این است که مولکول‌های در سطح مایع به نسبت مولکول‌های در عمق ماده با تعداد کمتری مولکول(یا با تقریب خوبی یک دوم برابر) برهمکنش دارند و این موضوع منجر به این می‌شود که نیروی بین مولکولی کمتری بر آنها وارد شود و سطح انرژی بالاتری به‌نسبت داشته باشند، برای خنثی کردن این تفاوت، این انرژی سطح اضافه آمده بین مولکول‌های سطح پخش می‌شود و نیروی بین مولکولی، مولکول‌های سطح به نسبت مولکول‌های عمق اندازه‌ی بیشتری به خود می‌گیرند و این امر موجب می‌شود مقاومت بیشتری در برابر از هم گسستگی نشان بدهند و این منتج به پدیده‌ای به نام کشش سطحی می‌شود!

🔻 متن کامل نوشته‌ی #اسرا_رضافدایی را می‌توانید در سایت ژرفا بخوانید.

🆔 @Zharfa90
🔰 من درباره‌ی اهمیت و ارزش آموزشی روش‌شناسی و تاریخ و فلسفه‌ی علم کاملاً موافقم. امروزه افراد زیادی- و حتی بسیاری از دانشمندان متخصص- به نظر من مانند کسانی هستند که هزاران درخت را دیده‌اند اما هرگز جنگل را ندیده‌اند. آگاهی از زمینه‌ی تاریخی و فلسفی به دانشمند آن نوع استقلال از پیش‌داوری‌های نسلی را می‌دهد که اغلب دانشمندان به آن دچارند. این استقلال رأی که با بصیرت فلسفی ایجاد می‌شود نشانه‌ی تمایز میان صنعت‌گر یا متخصص صرف و جوینده‌ی راستین حقیقت است.

👤 نویسنده: #آرین_رسولی، دانشجوی دکترای فلسفه، دانشگاه تهران

#ژرفانامه

🆔 @Zharfa90
🔖 نوشته‌های #ژرفانامه

💠 #علم_و_دین_و_فلسفه: مرگ فلسفه!
زمان تقریبی مطالعه: ۹ دقیقه

🔰 با یک مرور سطحی با حجم عظیمی از مسائل مواجه می‌شویم که امکان بررسی تجربی را ندارند. برای مثال بخش عمده‌ای از جدی‌ترین دغدغه‌هایی که در دنیای امروز بشر وجود دارند، از حقوق انسانها گرفته تا اخلاق، باورها، عدالت،هنر و یا حتی همین ادعا که “روش تجربی معتبرترین روش موجود است”. آیا این گزاره یک ادعای تجربی است؟ برخی معتقدند تجربه‌گرایی درست‌ترین موضع ممکن در دنیای امروز است. این ادعا هیچ اشکالی ندارد، اما خود این ادعا نیز فلسفی است. شما حتی اگر افراطی‌ترین پوزیتیویست باشید، باز یک موضع فلسفی اتخاذ کرده‌اید. به قول کارل پوپر که می‌گفت حتی اگر بگوییم فلسفه دیگر کاربرد ندارد، دست کم یک مسأله فلسفی همچنان باقی است و آن کارکرد یا عدم کارکرد خود فلسفه است.

🔻 متن کامل نوشته‌ی #آرین_رسولی را می‌توانید در سایت ژرفا بخوانید.

🆔 @Zharfa90
🔰 بـراسـاس مکانیک کوانتوم کپنهاگی باید گفت که قبل از اندازه‌گیری، یعنی قبل از این‌که در جعبه باز شود، تـابع موج گربه، ترکیبی‌ست از دو حالت گربه زنده و گربه مرده. پس از انـدازه‌گیـری، حالـت گربه به یکی از این دو حالت تقلیل می‌یابد. اما معنی این‌کـه گربـه قبـل از انـدازه‌گیـری در حالت زنده و مرده است چیست؟

👤 نویسنده: #محمدحسین_توسلی، دانشجوی کارشناسی فیزیک، دانشگاه صنعتی شریف

#ژرفانامه

🆔 @Zharfa90
🔖 نوشته‌های #ژرفانامه

💠 #علم_و_دین_و_فلسفه: مسئله اندازه‌گیری در مکانیک کوانتومی
زمان تقریبی مطالعه: ۷ دقیقه

🔰 بـراسـاس مکانیک کوانتوم کپنهاگی باید گفت که قبل از اندازه‌گیری، یعنی قبل از این‌که در جعبه باز شود، تـابع موج گربه، ترکیبی‌ست از دو حالت گربه زنده و گربه مرده. پس از انـدازه‌گیـری، حالـت گربه به یکی از این دو حالت تقلیل می‌یابد. اما معنی این‌کـه گربـه قبـل از انـدازه‌گیـری در حالت زنده و مرده است چیست؟ این آزمـایش نشـان مـی‌دهـد آن عـدم تعـین در سـطح کوانتومی، می‌تواند به سطح ماکرو نیز تسری یابد و دراین‌صورت ما با نتایج خـلاف شـهود مواجه خواهیم شد. یک راه‌حل این است که خود گربه را به‌عنوان یک ناظر در نظر بگیریم کـه خـودش و دستگاه را مورد اندازه‌گیری قرار می‌دهد. دراین‌صورت تابع موج گربـه همـواره در حالـت خالص است؛ یا زنده یا مرده. اما این شیوه‌ پاسخ به مسأله موجب می‌شود که بپرسـیم چـه چیزی را می‌توان یک دستگاه اندازه‌گیری به شمار آورد؟

🔻 متن کامل نوشته‌ی #محمدحسین_توسلی را می‌توانید در سایت ژرفا بخوانید.

🆔 @Zharfa90
🔖 نوشته‌های #ژرفانامه

💠 #علمی: چالش‌هایی به عمق کیهان
زمان تقریبی مطالعه: ۷ دقیقه

🔰 از زمان کپلر و نیوتن، فیزیکدانان بدین حقیقت واقف بودند که نیرویی که موجب تحولات بزرگ مقیاس کیهان می‌باشد چیزی جز نیروی گرانش نیست. لذا نگاه انقلابی که انیشتین به گرانش داشت باعث شد کیهانشناسی وارد عصر جدیدی شود. بر این اساس مدل استاندارد کیهانشناسی بر روی اصل انیشتین بنا شد و آن فرض همگنی و همسانگردی کیهان بود. در نگاه اول شاید این فرض چندان واقعی به نظر نرسد ، چگونه میتوان قبول کرد که آسمانی که هر شب به آن نگاه می‌کنیم همگن و همسانگرد باشد. اما این اصل بعدها با رصدهایی که در مقیاس های متفاوت انجام گرفت، به اثبات رسید . این فرض به فیزیکدانان کمک کرد تا هندسه عالم را توصیف کنند.

🔻 متن کامل نوشته‌ی #امیرحسین_سمندر را می‌توانید در سایت ژرفا بخوانید.

🆔 @Zharfa90
🔰 از زمان کپلر و نیوتن، فیزیکدانان بدین حقیقت واقف بودند که نیرویی که موجب تحولات بزرگ مقیاس کیهان می‌باشد چیزی جز نیروی گرانش نیست. لذا نگاه انقلابی که انیشتین به گرانش داشت باعث شد کیهانشناسی وارد عصر جدیدی شود. بر این اساس مدل استاندارد کیهانشناسی بر روی اصل انیشتین بنا شد و آن فرض همگنی و همسانگردی کیهان بود.

👤 نویسنده: #امیرحسین_سمندر، دانشجوی کارشناسی فیزیک، دانشگاه صنعتی شریف

#ژرفانامه

🆔 @Zharfa90
#ژرفانامه

📜 فردا عصر حوالی ساعت ۱۷ منتظر شماره #ششم ژرفانامه باشید...

🆔 @Zharfa90
شماره ششم.pdf
3.1 MB
🌻 نسخه‌ی الکترونیکی #ژرفانامه ۰۰۶ (اسفندماه ۱۴۰۱)

📍از آزمایشگاه مواد دو بعدی و ترابرد کوانتومی گروه پژوهشی دکتر اسفندیار تا معرفی ریاضیات وارونه!

🆔 @Zharfa90
#ژرفانامه

📜 فردا عصر حوالی ساعت ۱۷ منتظر شماره #هفتم ژرفانامه باشید...

🆔 @Zharfa90
ژرفانامه ۰۰۷.pdf
1.8 MB
🌻 نسخه‌ی الکترونیکی #ژرفانامه ۰۰۷ (تیرماه ۱۴۰۲)

📍ویژه‌نامهٔ ماهیت ساعت؛ از تحولِ زمانی زمان تا مسئلهٔ زمان: پاشنه آشیل نظریه کوانتوم!

🆔 @Zharfa90
🔰پیشنهادی برای مطالعه

مقاله‌ی "اخلاق فناوری: چیستی و چرایی "
نوشته‌ی دکتر ابوطالب صفدری، پژوهشگر پسادکتری فلسفه، دانشگاه برمن آلمان

📄 بخشی از این مقاله برای مطالعه‌ی شما مخاطبین، برگزیدیم...

۲.۱.۱. ساعت
امروزه ساعت یکی از اجزایِ عادیِ زندگی شده است و توجه زیادی به خود جلب نمی‌کند. در حالی که بررسیِ سیرِ ظهور این مصنوع تکنیکی نشان می‌دهد که ساعت منجر به تحولاتی بسیار عمیق در جوامع بشری شده است. تحولاتی در سطح باورها و جهان‌بینی‌ها که به هیچ وجه قابلِ تقلیل به وجه ابزاری و فنیِ آن نیست. یعنی این تحولات را نمی‌توان به چرخدنده‌های ساعت یا بازدهیِ آن نسبت داد. این تحولات آنچنان عمیق و گسترده هستند که فهمِ آنها با اشارۀ صِرف به وجه ابزاریِ ساعت – به عنوان وسیله‌ای که زمان را نشان می‌دهد- ناممکن است.
لوئیس مامفورد[۱۰]مورخ، جامعه‌شناس و فیلسوف تکنولوژیِ آمریکایی‌تبار تحلیل درخشان و بصیرت‌آفرینی از تحولاتِ ایجاد شده توسط ساعت به دست داده است. او پس از مرورِ تاریخِ تقویمیِ اختراع ساعت توسط راهبان مسیحیِ ساکن در کلیسا چنین می‌نویسد:
آلفرد وایتهد یکی از بنیان‌های فیزیکِ مدرن را این باورِ اسکولاستیکی می‌داند که کائنات توسط خداوند منظم شده‌اند؛ اما در پسِ این باور همان نظمی قرار دارد که –پیش‌تر و به واسطۀ اختراع ساعت- در خودِ نهادِ کلیسا ظاهر شده بود (Mumford, 1955, p. 13). 
به عبارت دیگر باور به جهانی منظم که پیش‌شرط هرگونه تلاشِ علمی‌ست – چرا که دانشمند ابتدائاً باید باور داشته باشد که اساساً نظم و قانونی وجود دارد که با کاوش علمی قابل شناسایی‌ست- پیش‌تر توسط ساعتِ مکانیکی نهادینه شده بود. از نظر مامفورد انقلاب صنعتی نه با ماشین بخار که با همین ساعت آغاز می‌شود، وسیله‌ای که منجر به تقویت تفکر انتزاعی و کمّی شده است:
…ساعت، بنا به ماهیتِ ذاتیِ خود، زمان را از حوادث انسانی جدا کرد و باور به جهانِ مستقلی متشکل از توالی‌هایِ به طور ریاضی محاسبه‌پذیر را تقویت نمود  (Mumford, 1955, pp. 14–15).
به این ترتیب ساعت منجر به تفکر انتزاعی و کمّی شد. تغییری آنچنان بنیادین که راه را بر انقلاب علمی باز کرد. انقلابی که توسط گالیله و با این شعار معروف آغاز شد:
… فلسفه در همین کتابِ اعظمِ هستی نوشته شده، کتابی که همواره در برابر دیدگان ما گشوده است. اما این کتاب تا وقتی که کسی زبانش را نیاموخته و الفبایِ آن را نمی‌فهمد غیرقابل درک خواهد بود. و این کتاب به زبانِ ریاضی نوشته شده و الفبایِ آن مثلث‌ها و دایره‌ها و سایر اشکالِ هندسی‌اند.. (Drake, 2001, p. 84).
این تغییرات در سطح عمیق‌تری هم ادامه پیدا کردند. ساعت وارد تفکر استعاریِ انسان شد[۱۱] و بخشی از جهان‌بینی او را شکل داد. به این ترتیب بشر، دیدگاهی مکانیکی به جهان پیدا کرد: جهان به مثابه یک ساعت عظیم و دقیق، و در ادامۀ این نگاه، خدا هم به مثابه یک ساعت‌ساز در نظر گرفته شد. بشر به تدریج به این فکر افتاد که همۀ وجوه حیات را کمّی‌سازی کند، مامفورد در ادامۀ همین تحلیل‌ها اشاره می‌کند که اساساً درکِ انسان‌های قرون وسطی از فضا و زمان با درکِ انسان‌های دورۀ رنسانس تفاوت داشته است (Mumford, 1955, p. 18).
به این ترتیب می‌بینیم که اختراع یک مصنوع تکنیکی و رواج استفاده از آن در سطح جامعه منجر به چه تحولات بنیادین و عمیقی می‌شود. تحولاتی که دامنۀ آنها تا عمیق‌ترین لایه‌های جهان‌بینیِ انسان‌ها نفوذ می‌کند. آیا می‌توان این پیامدها را با وجه ابزاریِ ساعت تبیین کرد؟ آیا به سادگی می‌توان گفت ساعت، فقط یک وسیلۀ مکانیکی‌ست برای نشان دادن زمان و این بستگی به کاربر دارد که از آن استفادۀ خوب یا استفادۀ بد کند؟

🔻 در شماره هفتم نشریه ژرفانامه هم می‌توانید در مورد ماهیت ساعت، بخوانید ...

🆔@Zharfa90
🔰 معرفی نشریات علمی-دانشجویی
🔻 قسمت اول

  در سلسله یادداشت‌های معرفی نشریات، قصد داریم نشریات فعال دانشجویی در حوزه‌های فیزیک، ریاضی و فلسفه علم را به همراه سه شماره آخر هر نشریه گردآوری کنیم. از مخاطبان و صاحبان نشریات تقاضا داریم چنانچه با دیگر نشریات علمی این سه حوزه آشنایی دارند، از طریق حساب روابط عمومی به ما معرفی کنند.

🔸 نشریه اول: #ژرفانامه
▪️ انجمن علمی ژرفا
▫️ شماره ۷ (تیرماه ۱۴۰۲)
▫️ شماره ۶ (اسفندماه ۱۴۰۱)
▫️ شماره ۵ (اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰)

🔹 نشریه دوم: #تکانه
▪️ انجمن علمی فیزیک دانشگاه شریف
▫️ شماره ۳۲ (زمستان ۱۴۰۱)
▫️ شماره ۳۱ (پاییز ۱۴۰۰)
▫️ شماره ۳۰ (پاییز ۱۳۹۹)

🔸 نشریه سوم: #شباهنگ
▪️ انجمن علمی فیزیک دانشگاه شریف
▫️ شماره ۲۰ (بهار ۱۴۰۳)
▫️ شماره ۱۹ (زمستان ۱۴۰۱)
▫️ شماره ۱۸ (تابستان ۱۴۰۰)

#نشریه #نشریات_دانشجویی

🆔 @Zharfa90