🔸علاج بحران استراتژی ارتباطی است، امید استراتژی نیست!
▫️#عباس_رضایی‌ثمرین
مدیریت موفقیت‌آمیز هر بحرانی، مستلزم داشتن استراتژی ارتباطی موثر است. سازمان بهداشت جهانی، در کتابچه‌ای که در ‌سال ٢٠١٧ برای مقابله با همه‌گیری بیماری آنفلوآنزا منتشر کرده، #استراتژی‌ارتباطی موثر را «جمع‌آوری، فرآوری و توزیع به‌موقع اطلاعات به روش‌هایی که برای مخاطب هدف، موثر و مناسب باشد» تعریف کرده است. از نظر این سازمان، در استراتژی ارتباطی #مدیریت‌بحران حتما باید جنبه‌های رفتاری و نحوه واکنش مردم به #اطلاعات و توصیه‌هایی که از مقامات رسمی و #رسانه‌ها دریافت می‌کنند نیز، درنظر گرفته شود.
من اگر بخواهم این دستورالعمل را در سه کلمه خلاصه کنم، آن کلمات «اعتبار، تسلط و تعامل» خواهد بود؛ گام اول در ارتباطات موثر بحران این است که #منبع تولید پیام معتبر باشد. کسی که بحرانی را مدیریت می‌کند، همواره باید این سوال را از خود بپرسد که مردم چرا باید به او #اعتماد و آنچه می‌گوید را باور کنند. تلقی عمومی از میزان اعتبار متولی مدیریت بحران، آن چیزی است که پاسخ به این سوال را می‌سازد. مولفه اعتبار در واقع آمیزه‌ای از چند عامل ازجمله #صداقت، #شفافیت و سوابق است؛ این یعنی اگر صادقانه رفتار کنید، شفاف باشید و سوابق روشنی در ذهن مردم داشته باشید، منبع معتبری در اطلاع‌رسانی بحران خواهید بود.  دومین گام تولید محتوای مناسب، روایتگری موثر و توزیع هدفمند است. متولی مدیریت بحران، باید اطلاعات و واقعیت‌های مورد نیاز مردم را به روشی که آنها می‌پسندند، روایت کند و این روایت‌ها باید از طریق کانال‌های اطلاع‌رسانی متناسب در دسترس عموم قرار گیرد. این مسأله نیازمند «تسلط» متولیان در تولید محتوا و روایتگری و برخورداری از نیروهایی است که در این دو کار، بهترین باشند.
و اما گام نهایی، #تعامل با #مخاطبان هدف است؛ چرخه ارتباطات بحران، با صداقت، شفافیت و تولید و انتشار محتوای موثر تکمیل نمی‌شود. متولی بحران باید به‌طور مداوم واکنش‌های مردم به پیام‌های ارسالی درخصوص بحران را بسنجد و در تعامل مستمر با مردم، سطح تأثیرگذاری پیام‌ها را بالاتر ببرد. با این مقدمه نسبتا طولانی، حالا می‌توان راحت‌تر مدل اطلاع‌رسانی در بحران کرونا و کنش‌های ارتباطی مدیران این بحران را فهم و تحلیل کرد.معتقدم آنچه بیش از همه چیز ضرورت دارد، این است که بپذیریم مدیریت بحران استراتژی ارتباطی می‌خواهد. «امید» استراتژی نیست. استراتژی به معنی داشتن برنامه از پیش آماده برای ارتباطات بحران، شامل «پیش‌بینی سناریوهای مختلف»، «پروتکل‌های روشن برای جمع‌آوری، فرآوری و توزیع اطلاعات»، «چارچوب‌های تعریف‌شده برای ارتباط با رسانه‌ها»، «تعیین مخاطب هدف و تعامل مستمر با مخاطبان» و «طراحی تاکتیک‌های منعطف و روزآمد، برای تولید و انتشار محتوا»، «پایش مداوم فضای رسانه‌ای رسمی و غیررسمی» و موارد متعدد دیگر است.
صرف پیاده‌سازیِ برخی قواعد شکلی ارتباطات بحران به معنی برخورداری از استراتژی ارتباطی نیست. بله، تعیین سخنگوی واحد و کانالیزه‌کردن فرآیند اطلاع‌رسانی به سوی او، اقدام لازم و صحیحی است اما این کار برای مدیریت رسانه‌ای بحران کافی نیست. یک سخنگو، بدون نقشه راه حساب‌شده و مدون کاری از پیش نمی‌برد، مواجهه دستورالعملی و از بالا به پایین هم، در چرخه اطلاع‌رسانی فعلی که فوق‌‌العاده متکثر و نظارت‌گریز است، نتیجه چندانی به بار نخواهد آورد. توصیه دریافت اخبار و اطلاعات از منابع رسمی، جزو پروتکل‌های کلاسیک مدیریت بحران در دنیاست اما تصورِ اینکه امروز اکثریت مردم به چنین توصیه‌ای عمل ‌کنند، بیش از حد ساده‌انگارانه است. هرگونه برنامه‌ریزی برای ارتباطات بحران، بدون درنظرگرفتن نقش و جایگاه رسانه‌های اجتماعی ابتر خواهد ماند. متولیان مدیریت بحران باید مختصات فعلی اکوسیستم #اطلاع‌رسانی را بفهمند و آن را به رسمیت بشناسند. با طراحی و برنامه‌ریزی، شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به‌عنوان یکی از موثرترین مجاری اطلاع‌رسانی درجامعه امروز، عصای دست مدیریت بحران باشند و نقش مثبتی در فرآیند آموزش، ارایه هشدارها و اطلاع‌رسانی ایفا کنند. در سوی مقابل، همین شبکه‌ها اگر بخشی از استراتژی ما برای مدیریت بحران نباشند، می‌توانند هر بحرانی را بزرگ‌تر کنند و درجه تخریبش را بالا ببرند.
علاوه بر تولید محتوای مناسب برای #شبکه‌های‌اجتماعی، پایش ٢۴ساعته این شبکه‌ها و تحلیل آنچه در آنها می‌گذرد، یک ضرورت است، همین‌طور واکنش سریع به جعلیات و اطلاعات غلطی که در این شبکه‌ها منتشر می‌شود.

🔸مدیریت مصرف رسانه‌ای در روزهای کرونا
▫️#عباس_رضایی‌ثمرین؛ روزنامه‌نگار
هریک ازما روزانه در معرض هزاران #پیام رسانه‌ای از منابع مختلف قرار داریم. آگاهی از #اخبار و #اطلاعات به یکی از ملزومات زندگی مدرن تبدیل شده و کمتر کسی از ما می‌تواند زندگی بدون دسترسی به منابع خبری از قبیل)رسانه‌ها، #اینترنت و #شبکه‌های_اجتماعی را تصور کند. با این حال، زیاده‌روی در پیگیری اخبار می‌تواند پیامدهای نامیمونی در زندگی هر یک از ما ایجاد کند. به‌ویژه در شرایط بحران، این زیاده‌روی می‌تواند آسیب‌های ذهنی و روانی به بار بیاورد و با ایجاد ترس و ناامنی روانی، بحران را تشدید کند. یکی از مهم‌ترین مولفه‌های #سواد_رسانه‌ای این است که بتوانید بین مصرف رسانه‌ای و سایر فعالیت‌های خود تعادل ایجاد کنید. این تعادل همان چیزی است که از روح و روان شما در مقابل انبوه اخبار و اطلاعات غیرضروری و اضافه، محافظت می‌کند. در یادداشت پیش رو کوشیده‌ام چند راهکار ساده برای مدیریت مصرف رسانه‌ای و استفاده بهتر و هدفمندتر از رسانه‌ها به شما پیشنهاد کنم. در روزهایی که همه ما به‌دلیل شیوع #اپیدمیک ویروس کرونا، بیش از همیشه در معرض اخبار و اطلاعات قرار داریم، اجرای این پیشنهادها اهمیت و ضرورت دوچندان دارد.
▫️یک - خبرخوانی ۲۴ ساعته را متوقف کنید!  بحران‌ها غالب افراد را دچار وسواس در خبرخوانی می‌کنند و سبب چسبندگی بیش از اندازه مردم به منابع خبری می‌شوند. اینترنت از نظر تولید خبر چیزی شبیه به چاه ویل است. ده‌ها خبرگزاری رسمی در کشور هست که بعضی از آنها روزانه بیش از هزار خبر منتشر می‌کنند. چند ده برابر منابع رسمی نیز در منابع غیررسمی خبر تولید و منتشر می‌شود. مجموعه این اخبار، گردابی را تشکیل می‌دهد که نه‌تنها می‌تواند تمام وقت شما را ببلعد، بلکه به روح و روان شما نیز آسیب می‌زند. اگر شغل شما مرتبط با خبر نیست، هیچ ضرورتی ندارد در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز به‌طور مستمر همه خبرها را تعقیب و یا به‌طور لحظه‌ای به منابع خبری مراجعه کنید.
سعی کنید برنامه‌ای برای مطالعه و مشاهده اخبار تعیین کنید و به آن پایبند باشید؛ مثلا روزانه ۲ تا ۳ مرتبه اخبار مهم را چک کنید. با این روش هم از مهم‌ترین خبرهای روز مطلع می‌شوید، هم دچار وسواس خبرخوانی نمی‌‌شوید.
▫️دو -  شکاک باشید؛ چیزهایی که در #اینترنت می‌خوانید خیلی از اوقات حاوی اطلاعات غلط و فریبنده‌اند، گاهی می‌خواهند اخبار جعلی و شایعه در لباس خبر را به شما بقبولانند، گاهی هم صرفا دنبال کلیک و توجه شما هستند و فریب، ابزار تجارت آنهاست. در هر صورت لازم است در مواجهه با این محتواها شکاک باشید. با این تکنیک‌های‌ ساده می‌توانید تا حد زیادی از افتادن در دام اخبار دروغ، اطلاعات فریبنده و #فیک‌نیوزها پیشگیری کنید.
- آیا تیتر خبر با متن آن مطابقت دارد؟ تیترها و کلمات کلیدی دروغین و اغواکننده از تکنیک‌های مرسوم «سئو» و #بازاریابی #محتوا در اینترنت است. هر جا که حس کردید مطلبی که می‌خوانید هیچ ربطی به تیترش ندارد، بدانید نویسندگان آن مطلب افرادی سودجو و غیرقابل اعتمادند، چون تلاش کرده‌اند با تیتر دروغین شما را به خواندن یا دیدن یا شنیدن یک محتوا ترغیب کنند.
- مطلب در چه زمانی منتشر شده است؟ خیلی از اوقات کاربران مطالب را بدون توجه به تاریخ انتشارشان به اشتراک می‌گذارند و گاهی این مطالب قدیمی و بی‌ربط در شبکه‌های اجتماعی اصطلاحاً داغ می‌شود. لازم است حتما به زمان انتشار اولیه مطالب دقت کنید. خیلی از اوقات ویدئوها یا عکس‌های قدیمی را به اخبار جعلی الصاق می‌کنند تا زمینه باورپذیری آنها را بیشتر کنند. برای راستی‌آزمایی عکس‌ها می‌توانید از #گوگل استفاده کنید؛ به این شکل که عکس مربوطه را در قسمت گوگل ایمیج بارگذاری و آن را جست‌وجو کنید. اگر عکس مورد نظر قبلا در اینترنت منتشر شده باشد، گوگل آن را پیدا می‌کند و شما به راحتی به جعلی بودنش‌ پی‌می‌برید.
- چه‌کسی آن را نوشته؟ اگر نویسنده را نمی‌شناسید، نام او را در گوگل جست‌وجو کنید و ببینید مطالب دیگری نیز درباره موضوع مربوطه، نوشته یا نه. اگر در شبکه‌های اجتماعی حساب کاربری دارید، بکوشید فرد مورد نظر را در این شبکه‌ها پیدا کنید و به مطالبی که نوشته نگاهی بیندازید. گاهی با اطلاع از جهت‌گیری‌های ذهنی و سیاسی نویسنده، راحت‌تر می‌توانید درباره میزان مستند بودن چیزی که نوشته قضاوت کنید. القاب و عناوین و مدارک تحصیلی خیلی از اوقات برای مشروعیت‌بخشی به اخبار جعلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مطالب مشکوک، همیشه القاب و عناوین ادعایی نویسنده را راستی‌آزمایی کنید. مثلا وقتی شنیدید پروفسور ایکس ادعا کرده که در عرض ۴۸ ساعت داروی کرونا را ساخته، تلاش کنید بفهمید فرد مورد نظر، مدرک تحصیلی و دانشگاه ادعایی محصل تحصیلش چقدر معتبرند.۴

🔸علاج بحران استراتژی ارتباطی است، امید استراتژی نیست!
#عباس_رضایی‌ثمرین- روزنامه‌نگار
۱. مدیریت موفقیت‌آمیز هر بحرانی، مستلزم داشتن #استراتژی_ارتباطی موثر است. سازمان بهداشت جهانی، در کتابچه‌ای که در ‌سال ٢٠١٧ برای مقابله با همه‌گیری بیماری آنفلوآنزا منتشر کرده، استراتژی ارتباطی موثر را «جمع‌آوری، فرآوری و توزیع به‌موقع اطلاعات به روش‌هایی که برای مخاطب هدف، موثر و مناسب باشد» تعریف کرده است. از نظر این سازمان، در استراتژی ارتباطی مدیریت بحران حتما باید جنبه‌های رفتاری و نحوه واکنش مردم به اطلاعات و توصیه‌هایی که از مقامات رسمی و رسانه‌ها دریافت می‌کنند نیز، درنظر گرفته شود.
۲. «امید» استراتژی نیست! استراتژی به معنی داشتن برنامه از پیش آماده برای ارتباطات بحران، شامل «پیش‌بینی سناریوهای مختلف»، «پروتکل‌های روشن برای جمع‌آوری، فرآوری و توزیع اطلاعات»، «چارچوب‌های تعریف‌شده برای ارتباط با رسانه‌ها»، «تعیین مخاطب هدف و تعامل مستمر با مخاطبان» و «طراحی تاکتیک‌های منعطف و روزآمد، برای تولید و انتشار محتوا»، «پایش مداوم فضای رسانه‌ای رسمی و غیررسمی» و موارد متعدد دیگر است.
۳. صرف پیاده‌سازیِ برخی قواعد شکلی #ارتباطات_بحران به معنی برخورداری از استراتژی ارتباطی نیست؛ تعیین سخنگوی واحد و کانالیزه‌کردن فرآیند اطلاع‌رسانی به سوی او، اقدام لازم و صحیحی است اما این کار برای مدیریت رسانه‌ای بحران کافی نیست. یک سخنگو، بدون نقشه راه حساب‌شده و مدون کاری از پیش نمی‌برد، مواجهه دستورالعملی و از بالا به پایین هم، در چرخه اطلاع‌رسانی فعلی که فوق‌‌العاده متکثر و نظارت‌گریز است، نتیجه چندانی به بار نخواهد آورد.
۴. توصیه دریافت #اخبار و #اطلاعات از منابع رسمی، جزو پروتکل‌های کلاسیک مدیریت بحران در دنیاست اما تصورِ اینکه امروز اکثریت مردم به چنین توصیه‌ای عمل ‌کنند، بیش از حد ساده‌انگارانه است. هرگونه برنامه‌ریزی برای #ارتباطات_بحران، بدون درنظرگرفتن نقش و جایگاه رسانه‌های اجتماعی ابتر خواهد ماند.
۵. با طراحی و برنامه‌ریزی، شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به‌عنوان یکی از موثرترین مجاری اطلاع‌رسانی درجامعه امروز، عصای دست #مدیریت_بحران باشند. ولی همین شبکه‌ها اگر بخشی از استراتژی ما برای مدیریت بحران نباشند، می‌توانند هر بحرانی را بزرگ‌تر کنند و درجه تخریبش را بالا ببرند.
۶. راهکار اساسی برای حفاظت از امنیت روانی جامعه در زمان بحران، آن‌طور که برخی تصور می‌کنند، صدور بخشنامه و ایجاد محدودیت برای رسانه‌های رسمی یا انتشار محتوای باسمه‌ای مثبت‌اندیشانه نیست؛ هماهنگی و ارتباط مناسب با رسانه‌ها مهم است اما مهم‌تر از آن، عملکرد موثر در پلتفرم‌های کاربرمحور #رسانه‌های_اجتماعی است. این کار البته به معنای بگیر و ببند و فیلتر و سایر روش‌های سلبی مرسوم نیست؛ به این معناست که این شبکه‌ها را بشناسیم، مختصات‌شان را بدانیم، الگوریتم‌ شکل‌گیری روندها و جریان‌ها در آنها را بفهمیم، منفعل نباشیم، خوب و موثر تولید محتوا کنیم و نسبت به آنچه توسط کاربران منتشر می‌شود، بی‌اعتنایی نکنیم.
۷. رسانه‌ها، اگرچه در اطلاع‌رسانی بحران نقشی به‌شدت حیاتی و موثر ایفا می‌کنند اما مخاطب بایدها و نبایدها در این حیطه، بیش از #رسانه‌ها، متولیان مدیریت بحران و به تعبیر دیگر روابط‌عمومی‌ها هستند. هرچند که منکر برخی اشتباهات و سهل‌انگاری‌های رایج در میان همکاران رسانه‌ای نمی‌توان شد اما در ریشه‌یابی وضع موجود، بیش از رسانه‌ها باید به دنبال اصلاح عملکرد و رویکرد روابط عمومی‌ها بود.
▫️پی‌نوشت، این یادداشت امروز در روزنامه شهروند منتشر شده، دسترسی به متن کامل آن در لینک زیر میسر است.
http://shahrvanddaily.ir/16301
روزنامه شهروند
علاج بحران، استراتژی ارتباطی است; امید استراتژی نیست | روزنامه شهروند
روزنامه شهروند، روزنامه صبح ایران

#کتاب
🔸ارتباطات بحران در رسانه‌های اجتماعی تجدید چاپ شد
ارتباطات بحران در رسانه‌های اجتماعی نوشته #ان‌ماری_ون‌دن‌هار» با ترجمه #عباس_رضایی‌ثمرین به چاپ دوم رسید.
نویسنده این کتاب، پژوهشگر روابط عمومی دیجیتال، #ارتباطات_بحران و امنیت سایبری است. او برای نگارش کتاب ارتباطات بحران در رسانه‌های اجتماعی با مدیران رسانه‌ای چندین سازمان‌ و شرکت بزرگ بین‌المللی درباره نحوه مدیریت بحران‌های ارتباطی به‌ویژه بحران‌هایی که در بستر شبکه‌های اجتماعی بسط یافته‌اند، به گفت‌وگو نشسته است. مترجم این کتاب هم عباس رضایی ثمرین روزنامه‌نگار است که سابقه سال‌ها فعالیت در رسانه‌های مکتوب، الکترونیکی و تصویری را در کارنامه دارد. رضایی ثمرین پیش از این هم کتاب چگونه با خبرنگاران مصاحبه کنیم اثر الن استیونس را به فارسی برگردانده بود که پاییز ۹۶ از سوی انتشارات ثانیه منتشر و پس از آن چند بار تجدید چاپ شده است. چاپ دوم کتاب #ارتباطات بحران در #رسانه‌های_اجتماعی  در ۱۵۶ صفحه توسط #انتشارات_ثانیه روانه کتاب‌فروشی‌ها شده است.

🔸گفتگو با عباس رضایی‌ثمرین درباره کتاب دستکاری در رسانه‌های اجتماعی
#عباس_رضایی‌ثمرین از فعالان باسابقه عرصه #رسانه و #روزنامه‌نگاری است. او پیش‌تر دو كتاب چگونه با خبرنگاران مصاحبه كنیم و ارتباطات بحران در رسانه‌های اجتماعی را ترجمه كرده كه از سوی انتشارات ثانیه به چاپ رسیده است.
https://www.ibna.ir/fa/longint/314835

🔸دستکاری سیستماتیک افکار عمومی
#عباس_رضایی‌ثمرین پژوهشگر حوزه رسانه در گفتگو با شفقنا می‌گوید دستكاری سيستماتيك #افكارعمومی در بستر #فضای‌مجازی و به كمك ابزارهای #رسانه‌های‌اجتماعی، از مهمترین چالش‌های فضای مجازی است كه در سال‌های گذشته توجه به آن در محافل جهانی پيوسته رو به افزايش بوده است. در مطالعات آكادميك و بررسی‌های تخصصی معلوم شده در اغلب كشورها، روندهایی برای سوءاستفاده از سازوكارهای فنی #شبكه‌های‌اجتماعی و دستكاری واقعيت و جريان‌سازی‌های دروغين مشاهده شده است. متن کامل این گفتگو

روایت یک رویداد:
🔸نشست رونمایی و گفت‌وگوی کتاب
🔹مهندسی اجماع؛ فهم پروپاگاندا در عصر رسانه‌های اجتماعی
این برنامه با حضور #هادی_خانیکی، #مسعود_کوثری، #محمدجواد_آذری‌جهرمی، #پدرام_الوندی و #عباس_رضایی‌ثمرین (مترجم کتاب)، یکشنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ در شهرکتاب مرکزی برگزار شد.
ویدئوی کامل این برنامه را در کانال یوتیوب رسانه تصویری شهر کتاب مرکزی 🟥BookcityTV تماشا کنید.
@bookcity_central

#کتاب🔸مهندسی اجماع
کتاب مهندسی اجماع؛ فهم پروپاگاندا در عصر #رسانه‌های‌اجتماعی با موضوع دستکاری و مدیریت افکار عمومی در بستر رسانه‌های‌اجتماعی نوشته #ساموئل_وولی و با ترجمه #عباس_رضایی‌ثمرین، از سوی انتشارات همشهری منتشر و روانه پیشخوان کتابفروشی‌ها شده است.
موضوع اصلی این کتاب اشکال جدیدی از تبلیغات سیاسی است که می‌تواند #ارتباطات دموکراتیک را مختل و گرداگرد ایده‌ها و نگرش‌های مورد نظر صاحبان قدرت و ثروت، اجماع ساختگی خلق کند.
به عقیده نویسنده صورتبندی نظری جدید از #پروپاگاندا، در درجه اول باید دو ویژگی گمنامی (ناشناس ماندن) و خودکارسازی (اتوماسیون) را که رهاورد #اینترنت و خصوصاً شبکه‌های اجتماعی است، دربرگیرد. نویسنده این کتاب، ساموئل وولی استاد دپارتمان روزنامه‌نگاری و رسانه دانشگاه تگزاس در آمریکا و تخصص پژوهشی او مشخصاً در زمینه پروپاگاندای رایانشی و رسانه‌های اجتماعی است.
کتاب مهندسی اجماع در ۲۲۸ صفحه و با قیمت ۲۱۰ هزار تومان، با مقدمه مسعود کوثری، استاد ارتباطات دانشگاه تهران، از سوی انتشارات روزنامه همشهری منتشر شده است.

🔸حکمرانی فضای مجازی به رویکردی جامع، انعطاف‌پذیر و مشارکتی نیاز دارد
در روزهای اخیر، رئیس جمهور از ضرورت تدوین یک قانون مدون برای حکمرانی فضای مجازی خبر داد و اشاره کرد که بناست وزیر ارتباطات با شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی امنیت ملی در این باره به بحث و گفتگو بپردازند تا بر اساس داده‌ها بستر برای راحتی مردم در مسائل فرهنگی، تجارت و علمی  فراهم شود. شفقنا رسانه سعی کرده است در گفتگویی با #عباس_رضایی‌ثمرین پژوهشگر فضای مجازی به چالش‌های پیش روی حکمرانی فضای مجازی و پیشنهاد کارشناسان برای حکمرانی درست این فضا بپردازد... +