2040-yil

Gʻazodagi genosid haqidagi ijtimoiy rolik.
@yosh_kinematografistlar

Zulfiqor Musoqov yangi filmining suratga olish jarayonidan.
@yosh_kinematografistlar

Россия Кино институтининг бутун дунёда ягона ҳисобланган филиали – Тошкентдаги шуъбасида таҳсил олувчи талабалардан яна мурожаат келди. Улар ўзининг муаммоси ҳали ҳам ҳал этилмаётганидан, мурожаатлари бу идорадан у идорага копток қилинаётганидан норози. Қонун устуворлигига масъул бирор ташкилотга ёзишса, у хатни Олий таълим вазирлигига йўналтиради. Олий таълим вазирлиги эса, бу филиал жониворни ким очган бўлса, ўша жавоб берсин дея мурожаатни “Ўзбеккино”га юборади. Копток бор, ечим йўқ.

Талабалар нима хоҳлаяпти ўзи? Аввало, филиалнинг очилиши вақтида шу ерда дарс бериши зўр ваҳима билан айтилган ўқитувчиларнинг дарс беришини. Филиал сайтига ҳозир ҳам кирсангиз, домлалар рўйхатида ўзбек совет кинематографиясининг бир-икки дарғаси кўрсатилган, аммо улар дарс бермаётганига, Московига қайтиб кетганига анча бўлган.

Айтишларича, Россиядан таклиф қилинган ёшроқ, дунёқараши ва умуман кинога қарашига ҳам чидаса бўладиган ўқитувчилар ҳам кетиб (баъзиларини Московдагиларнинг талаби билан ишдан олишибди ҳам – гўёки улар Украинадаги урушдан қатнашишдан бўйин товлаб Тошкентга қочиб келганлар экан), ўрнига расволар келяпти. Масалан, ҳозир бир домла келган, дейишяпти: дарс ўтмайди, ҳар гал “Украина - ёмон, Зеленский - ёмон, Россия тўғри иш қиляпти, нацистлар билан курашяпти”, деган гап эмиш.

Мана нима учун Россия институт-университетларининг филиалларини очмаслик керак (қани энди бизда биргина шу Кино институтининг филиали бўлса – буёқда ҳали дипломат тайёрлайдигани ҳам бор; аввал ёзганимдек, барини ёпиш керак). Ҳа, ўзимиздаги путинпарастлар ҳам дарсларга кириб, шунақа гапириши мумкин, лекин улар — ўзимизнинг хумбошлар, қачондир пишиб етилиб, инсофга келади деган умидимиз бор. Аммо Россиядан келиб (аниқроғи, юборилиб), сафсата сотаётганларига умуман тоқат қилиб бўлмайди.

Ўзи шундоқ ҳам кўп бўлмаган хусусий университетларимизнинг айбини топишга тирноқ остидан кир қидиргандек муштоқ Олий таълим вазирлигимиз, унинг Таълим инспекцияси, ўзича ғоявий таҳдидлар, “ўзбошимча, ноқонуний дарс беришлар”га қарши курашувчи бошқа манфаатдор идоралар шу филиалчага ҳам бир назар ташласа зарар қилмасди – у ерда нима бўляпти ўзи, қаердан қайси кас келиб, ўзбекистонлик талабаларга нималар деяпти, нималарни ўргатяпти, ким учун ишлаяпти?

Lulu va Nana | Yangi multfilm

https://youtu.be/RFrpXcHtplA?feature=shared

Ўртоқ Бойкенжаев” ва “Воиз” фильмларида юртимиз тарихидаги доғларда нафақат “лаънати” большевиклар, балки ўзимиз ҳам айбдормиз”, деган фикр бор. Айниқса, “Ўртоқ Бойкенжаев”да сиёсий характер қабариб туради. “Воиз” фильмининг қаҳрамони билан “Ўртоқ Бойкенжаев” қаҳрамони ўртасида умумийликни, тадрижий боғланишни кўриш мумкин... Хат-саводли Искандар аравакаш бора-бора бўйинбоғ таққан дастёр Бойкенжаевга айланди. Янги ҳукумат билан муроса йўлини тутган “Воиз”нинг қаҳрамони – “маслак” юриб-юриб қулликка, мутеликка етиб келди. Оммани оғзига қаратган воизнинг издоши “Ўртоқ Бойкенжаев” фильмида арзимас винтчага айланади. Иккиси ҳам ижтимоий ижобий қаҳрамон. Давлат учун хавф туғдирадиган бузғунчи эмас. Иккисининг-да кўксида аёлга, муҳаббатга жой бор. Фильмда ижтимоий-сиёсий муаммолар трагифарс билан очилган. Албатта, бу фильмнинг муваффақиятида катта адабиётнинг ҳиссасидан кўз юма олмаймиз. Диалоглар ниҳоятда табиий, жонли, ўзбекона. Истеҳзо муҳитини яратишда муҳаррир Эркин Аъзамнинг қўли яққол сезилади. Янгича урф билан айтганда ғоя муаллифи ва лойиҳа раҳбари – атоқли адибимиз Мурод Муҳаммад Дўст эди.
 
Бойкенжаев ҳар қанақа ижтимоий буюртмаларни, тепа топшириқларини шараф деб биладиган майда одам образи. “Аълочи ўқувчи” босқичида қолиб кетган, балоғатлик остонасидаги бир ҳақир. Бу каби одамларнинг ҳаётий ақидаси: бўл тайёр – доим тайёр. “Катта”нинг ишончини йўқотиб қўймаслик учун ҳар қанақа хорликка, камситилишга тайёр. Одамни шарафсизликка олиб борувчи шахсга сиғиниш иллатини ҳам айнан бойкенжаевлар яратади. Бойкенжаев тимсолида мафкура мажозини ҳам кўриш мумкин. Ҳар бир тузумнинг бош ғояси бўлади. Совет мафкураси, истиқлол мафкураси ва ҳаказо. Бояқиш мафкуралар Бойкенжаев каби минг кўйга солинади, олқишланади, “ким эдингу ким бўлдинг” деб улар учун тадбирлар уюштирилади. Фильмдаги ГЎРКОВлар каби ўзи йўқ нарса учун қанча-қанча одамлар сафарбар қилинади, сарсон бўлади, пуллар кўкка совурилади. Лекин алалоқибатда-чи? Дафн этилиши биланоқ ундан ном-нишон ҳам қолмайди. Қумлар қабрларни – қанча одам меҳнатини кўмиб ташлаганидек, сиёсий ғоялар ҳам ўзидан кейинги янги даврнинг чанг-чунгида йўқолиб кетади. Халқ табиатидан узоқ, ҳаёт ҳақиқатига зид ҳар қандай мафкура ва ғоялар ўлимга, унутилишга маҳкумдир. Яна бир талқин: Бойкенжаевни миллат мажози деб ҳам тушуниш мумкин. Ҳукмфармо, зуғумкор “оға миллат” истагидаги мазлум миллатнинг майдаланиши. Бунда фожианинг миқёси янада кенгайиб, чинакам сиёсий тус олади.
 
“Ўртоқ Бойкенжаев” фильмидан сўнг ўзбек киносида бу даражадаги ўткир мазмунга эга, аччиқ истеҳзога бой ижтимоий-сиёсий руҳдаги фильм олинмади. Чунки икки минг бешинчи йилнинг баҳоридан ички цензура, ёзилмаган, лекин мудом судралиб юрган тақиқлар кучайгандан кучайиб кетди...
 

#treyler
Шурочка

Режиссёр: Зульфикар Мусаков

Diqqat! Premyera!

⚡️“Ikki taqdir, bir makon: O‘xshash og‘riqlar, ular sinovlarda yengilmagan chegarasiz insonlar. Baxt asl maqsadini unutmasdan harakatda davom etuvchilarni sevadi”

🔥Qarshi oling, “Inson” loyihasi. Birinchi hujjatli film.

Bugun soat 20:00 da, “Inson” loyihasining YouTube sahifasida.


Instagram | Telegram

Гарчи 2014 йилда ишланган бўлса-да, Андрей Звягинцевнинг «Левиафан» фильми ҳақида гапирмасам бўлмайди. Чунки бу картина бугун ҳар қачонгидан-да долзарб.
«Левиафан» насроний ақидасига кўра илонсифат ёвуз махлуқ, вайронкор куч — Иблис рамзи. Илк кўрганимда уйларнинг «снос»га тушиши ва сўконғич шаҳар мэри бизнинг жамиятимизни ҳам эслатганди. Бу айсбергнинг ҳамма кўрадиган бир учи, холос. Вақт ўтган сари асарнинг бошқа қатламлари чиқиб келяпти. Саккиз йил аввал Госдума минбарида Владимир Жириновский «давлат шунақа нарсаларга ҳам пул ажратадими?!» деб дод-вой қилгани, россиялик бир гуруҳ маданият арбоблари «Левиафан» мисолида кинодаги жаргонларга қарши чиққани, яна қанақангидир тақиқ қарорлари чиқарилганининг моҳиятига етиш учун вақт керак бўлди. Бу Россия халқини огоҳ этувчи бонг экан.
«Левиафан» фильми санъат тилидаги сиёсий манифест эди. Звягинцев маиший ҳаёт фонида авторитар ҳокимият фалсафасини кўрсатиб, инсон изтироби билан жамиятга ўз ташхисини қўя олди. Левиафанга айланиб бўлган ҳокимиятнинг иши фақат вайрон этиш — у Худо номидан гапириб тақдирларни хонавайрон этади, уйларни бузади. Диндорларнинг сиёсат билан тил топишиши кулфатдан бошқа ҳеч нарса эмас!
Уй нима? Уй, бу — Ватан. Фильм қаҳрамони аждодларидан мерос Ватанини ҳимоя қилмоқчи. Ўз қўллари билан қурган шинамгина, чиройли уйини култепага айланишини хоҳламайди. Лекин махлуқни эслатувчи экскаватор «аждар боши» билан бус-бутун уйни «ямлаб ютади». Эгаларини ўз Ватанида тинчгина яшашига йўл қўймайди. Нафақат бино бузилади, бутун бошли оила сочилиб кетади. Ўспирин бола онасини ҳам, отасини ҳам, иссиқ уйини ҳам йўқотди.
Қаранг, асарнинг таг маъносида қанақанги кароматгўйлик яшириниб ётибди. Узоқни кўра оладиган Звягинцев битта оиланинг тақдирида қўшни мамлакат қисматини кўрди. Миллий қобиқдан умуминсоният манфаати томон юксалиш ҳамма ижодкорга ҳам насиб қилмас экан. Бузилган уй устида проваслав черкови қад ростлади! Фильмнинг финали: машъум овоз остида сув тубида ётган иблис Левиафан секин қўзғала бошлайди. Чунки бу махлуқнинг ҳали қиладиган иши бор!
Анча йиллар олдин бир дўстимдан «Тазарру»даги черковларни бузган шаҳар ҳокими Варлам хавфлими ёки одамларнинг уйини вайрон қилиб, ўша жойда черков қурдирган россиялик мэрми, деб сўраганимда, у шундай деганди: "Левиафан" даги мунофиқ ҳукумат Варлам Аравидзедан ҳам тубан ва хавфли, чунки худосиз диндордан ёмони йўқ».

"Қаҳрамон»
«Ghahreman», 2021
Система, яъни тизим издан чиққан бўлса, қонунлар инсон манфаатига эмас, аксинча унга қарши ишлай бошлайди.
Бундай тизим виждонли одамга лўттивоз, жиноятчи мақомини бериши ҳам ҳеч гап эмас. Атрофдагилар фильм қаҳрамони Раҳимга ёрдам бераман дегани сари вазият чигаллашиб кетаверади. 2021 йили Канн кинофестивалининг бош совринига эга чиққан бу фильмида Фарҳодий иккинчи ва учинчи планни биринчи пландан кам ишламайди. Яъни сиз воқелик тасвирланаётган ҳудудни қуруқ декорация деб қабул қилолмайсиз. Узоқдан кўзга ташланган ғира-шира соя ҳам ишлайди, гапиради.
Турмуш бор мушти билан кўринади. Биринчи планда фильм қаҳрамонлари ниманидир гаплашяти, лекин айни чоғда сиз кўзини қўл телефонидан уза олмаётган болаларни ҳам кўрасиз. Замонавий дунёнинг ҳақиқий зиндони бу — интернет ҳибсхонаси. Ижтимоий тармоқлар ҳар бир қадамимиз учун қўйилган тузоқ!
Эрон фильмлари миллионлаб
одамларнинг тақдири, орзу-истаклари уч-тўрт арбоб ихтиёрида бўлган тузум ҳақидаги оғир-оғир саволларини дунёга олиб чиқди. Улар ижтимоий кўламга кўтарилган маиший мавзунинг психологик талқинини кўрсатиб бера олди.

Ҳамма кўриши тавсия этиладиган фильмлар учлиги
«Худди ўша Мюнхаузен» (1979). Ҳар гал «замондошлар хотираси»ни ўқиганимда шу фильм ёдга тушади. Сохта обрў олдидаги ожизлик, Шахс ёлғизлиги, ёлғонга мойил жамият ҳақидаги дарди ёруғ фильм. Қизиғи, бу дардни кулиб-кулиб юрагингга олиб кирасан;
«Орзу дарахти» (1979). Бу фильм лой ичидан сеҳрли тош қидираётган, гўзалликни, покликни ўз қўллари билан ўлдирган жаҳолат ва тартибот ҳақида кенг мушоҳадаларга чорлайди;
«Йўл қўшиғи» (1955). Ҳинд муаллифлик фильмининг дурдонаси. Унда «Муҳтожликнинг чўққиси
инсонийликнинг интиҳоси» деган ғоя шафқатсиз реализм билан очиб берилади.

Дўстлар, бир ўзбек фильмининг дубляжи учун Наби Раҳимов, Ҳамза Умаров, Мурод Ражабов ва Пўлат Саидқосимовнинг овозлари зарур бўляпти. Сунъий интеллект ёрдамида тикласа бўладими? Маслаҳатингиз ва кўмак керак.