Рæстæг кæлæнгæнæг куыд нæу... Знон дæр ма дæ фæндтæ, дæ нысантæн кæрон дæр нæ уыд, æвзонг уды монцтæ, абухгæйæ, æддæмæ тыдтой. Абон та... Цæсты фæныкъуылдмæ аивгъуыдтой сабибонтæ, æрыгон азтæ æмæ згъорынц дарддæр. Цард бындуронæй аивта. Хатгай йын йæ куырм æлхынцъытæ райхалын æнцон нæ вæййы. Фæлæ уый хыгъд цас цымыдисаг цаутæ, цас рæсугъд æнкъарæнтæй рæвдауы адæймаджы, хъæздыг ын кæны йæ миддуне. Уалдзæджы хъарм улæфт та нын балæвар кодта царды цин, æхцондзинад.
Сылгоймаг æмæ уалдзæг... Ацы дыууæ дзырды тынг фидауынц иумæ. Кæддæриддæр поэттæ сылгоймаджы сурæт райдзаст, цинвæлыст уалдзæгимæ абарынц. Семæ разы дæн! Мæ куысты хорздзинæдтæй иу у, Ирыстонæн кад чи кæны, уыцы куырыхон, ацæргæ сылгоймæгтæ, астæуккаг фæлтæры минæвæрттæ, æрыгон æвæлтæрд чызджытимæ æхсызгон, цымыдисаг фембæлдтытæ аразын. Бирæ миниуджытæй хицæн кæнынц кæрæдзийæ. Иу та сæ кæны бæрнондзинад.
Сылгоймаг, уарзæгой уды хицау... Йæ иузæрдиондзинадæй бинонты кæрæдзийыл бæтты, узæлы сабитыл, кусы, архайы æхсæнадон царды. Афтæ мачи зæгъæд, æмæ царды æцæгдзинад не `нкъарын. Цавæр æппæрццæг миниуджытæ халынц нæ фыдæлтыккон æгъдау, уый дæр уынын. Нæ фæсивæды «хорз» æмæ «æвзæр» иртасыныл хъуамæ ахуыр кæной нæ хистæртæ, цудын сæ ма бауадзой. Афтæ фæзæгъынц: «Чызг чи хъомыл кæны, уый хъомыл кæны нацийы фидæн».
Кæддæр Джыккайты Шамилимæ университеты цур фембæлдтæн. Студентты тыххæй ныхас куы рацыд, уæд загъта: «Æнæуаг лæппу кæнæ чызгыл мæ цæст æрхæцыд, зæгъгæ, уæд мæ зæрдæ авд дæлдзæхы ныххауы. Хорз кæстæрыл куы сæмбæлын, уæд та мæ зæрдæ уæлæрвтæм стæхы!» Афтæ æз дæр... Хæрзæгъдау фæсивæд мын мæ царды бонтыл æфтауынц.
Ивгъуыд æнусы цы къамтæ ист æрцыдысты, уыдон мæ тынг æлвасынц сæхимæ. Кæсынæй сæм нæ фефсæдын. Уæлдай цымыдисæй, лæмбынæг фæкæсын сылгоймæгты фæлгонцтæм. Уыцы уæздан цæстæнгас, сыгъдæг сурæт, сæрыстырдзинад æвдисæн сты, ирон сылгоймаг æхсæнады цы бæрзонд бынат ахста, уымæн. Ирон сылгоймаджы æнтыстытæй æз дæн сæрыстыр. Зынгæ фæд ныууагътой зонады, культурæйы, æхсæнадон царды, сæ æвæрæн бахастой ирон адæмы хæзнадонмæ. Ныр та сæ рад æрхæццæ кæстæр фæлтæрæн. Ныфс мæ ис, цардбæллон, рæсугъд, æгъдауджын чызджытæ мын мæ бæллиц кæй нæ фæсайдзысты. Ноджы бæрзонддæр сисдзысты ирон сылгоймаджы кад æмæ намыс.
Уалдзæг нырма йæ тæмæны нæма бацыд. Хур нæ судзы, йæ тынтæ нырма сты фæлмæн æмæ рæвдаугæ. Ныфс нын дæтты ног цард, ног амонд, ног тыллæгæй. Алчидæр æм цыдæр хорзæхмæ æнхъæлмæ кæсы. Уадз, æмæ уа амæндтæ тауæг æмæ сабыр дуджы фидиуæг!

ХЪУЛАТЫ Земфирæ

Ӕрмӕг ист ӕрцыд "Мах дуг"-ы 2023 азы 3-аг номырӕй.

#журналмахдуг
#хъулатыземфирӕ
#ӕмдугоныхъуыдытӕ

Зынаргъ хӕлӕрттӕ!
Литературон журнал "МАХ ДУГ" расидт конкурс "БАЗЫРТӔ" ирон ӕвзагыл уарзон авторы ӕмдзӕвгӕ аив бакӕсынӕй.

✅Ацы мадзалы сӕ бон архайын у, 15 азӕй уӕлӕмӕ кӕуыл цӕуы, уыдонӕн се 'ппӕтӕн дӕр: нӕ хъӕппӕрисджын студенттӕ, фӕлтӕрдджын ахуыргӕнджытӕ, ирон ӕвзагыл аудджытӕ ӕмӕ ирон литературӕ уарзджытӕн! Кармӕ гӕсгӕ архайджытӕ дихгонд цӕудзысты дыууӕ къордыл:
1️⃣ 15 азӕй 22 азмӕ;
2️⃣ 23 азӕй уӕлӕмӕ.

✅Цы хъӕуы бакӕнын?
Ӕмдзӕвгӕ зӕрдывӕрдӕй аив бакӕс, ныффысс ӕй видеойы хуызы ӕмӕ йӕ ӕрбарвит 20 маймӕ нӕ бастдзинады чатмӕ Телеграмы хызӕджы ацы адрисмӕ:
https://t.me/mahdugchat

✅Ӕнӕмӕнг хицӕн текстӕй фыстӕджы хуызы ӕрбарвитын хъӕуы архайӕджы мыггаг, ном, кар, ахуыры кӕнӕ куысты бынӕттӕ (ахуырдзауты ӕрмӕджыты фӕбӕрӕг кӕнын, чи сӕ бацӕттӕ кодта, уыцы ахуыргӕнджыты).

✅Уӕлахиздзаутӕ хорзӕхджынгонд ӕрцӕудзысты Кады гӕххӕттытӕ ӕмӕ зӕрдылдарӕн лӕвӕрттӕй.

✅Куыстытӕн аргъ скӕндзысты сӕрмагонд къамисы уӕнгтӕ.
Нӕ фембӕлдмӕ!

РS.: Приглашаем вас подписаться на наш Телеграм-канал: https://t.me/mahduuug .
Обещаем, будет интересно!

#журналмахдуг
#конкурс #иронӕмдзӕвгӕ
#гӕлӕбу #бакӕсӕмиумӕ

УАЗӔГ - ХУЫЦАУЫ УАЗӔГ!

Ирон адӕммӕ рагӕй баззад ӕгъдау – уазӕджы цӕхх ӕмӕ кæрдзынӕй буц кæнын. «Мӕ фыдгулы хӕдзармӕ уазӕг ма ‘рбацӕуӕд», «Уазӕджы аккаг буцдзинӕдтӕ нæм нӕй», – афтӕ-иу загътой фыдӕл-тӕ. Ирон лӕг цыфӕнды мӕгуыр армӕй дӕр йӕ уазӕджы хорз фены, сбуц ӕй кӕны хӕринагӕй, нозтӕй, хӕлар, рӕвдаугӕ цӕстӕнгасӕй ӕмӕ лӕгъз дзыхыныхасӕй.

#журналмахдуг
#иронӕгъдау

МАДЫ ФЫН

Кæддæр æрыгон лæппуйæ автобусы цыдтæн горæтæй Алæгирмæ, устытæ дзы ныхас кодтой. Æз сæ цуры лæуд фæдæн. Иу ус сын ахæм хабар радзырдта:
– Цалдæр боны размæ мæ сыхæгтимæ зианы уыдтæн. Иу усæн йæ лæппу цалдæр мæйы размæ амардис, æмæ йæ фыны федта арæзтæй, хъæлдзæгæй, æмæ йæ фæрсы:
– Цы хъæлдзæг дæ? Уыцы арæзтæй кæдæм цæуыс?
Лæппу йын дзуры:
– Ус курын райсом.
Хъæуы ном ын загъта, сæ мыггаг, чызджы ном æмæ ныффæдзæхста:
– Чындздзон дзаумæттæ йын ныххæсс, стæй йыл къухдарæн дæр бакæндзынæ.
Ус адæргай фехъал. Куыддæр бон фæрухс ис, афтæ нæм æрбахоста æмæ нын йæ фын радзырдта. Мах сыхы цалдæр усæй такси баххуырстам æмæ йемæ ацыдыстæм, кæдæм ын загъта йæ фырт, уырдæм. Уыцы хæдзары дуармæ адæм лæууыдис. Мах кæйдæр афарстам, ам цы ис, зæгъгæ, æмæ нын уый загъта:
– Дысон сæ чызг амардис æрыгонæй.
Мах кæугæ бацыдыстæм, æмæ сын фын радзырдтам. Ус сæ бар ракуырдта, чындздзон дзаумæттæй йыл цæмæй уый скæна. Бар ын радтой, æмæ йын дзаумæттæ æмæ къухдарæн æрбаластам, æмæ йыл уыдон скодтой. Йæ боны та йæм мæрддзыгой фæцыдыстæм.
Ахæм цымыдисаг хабар фехъуыстон. Æвæццæгæн, дуне дзæгъæл нæу…

Радзырдта йæ Едзиты Адокка,
ныффыста сæ йе ’рвад Андрей

#журналмахдуг #таурæгъ #рагонхабæрттæ

Абон, 10 ноябры, Цӕгат Ирыстоны Паддзахадон Ирон академион театры равзӕрдыл ӕххӕст кӕны 88 азы! Театр у нӕ республикӕйы культурӕйы, ирон аив дзырды артдзӕст! Зӕрдӕйы баззадысты нӕ курдиатджын артисттӕ сценӕйы цы сурӕттӕ скодтой, уыдон! Нӕ ферох уыдзысты Тӕбӕхсӕуты Бало, Таутиаты Солӕман, Уататы Бибо, Саламты Къола, Сланты Къоста, Икъаты Серафин, Брытъиаты Зариффӕ, Годжыцаты Исахъ, Хъӕрджынты Варя, Туменаты Еленӕ, Беккуызарты Орзетӕ, Баллаты Баллаты Валодя, Икъаты Бертӕ, Хуырымты Уырызмӕг, Тлаттаты Бексолтан, Дзытиаты Лактемыр, Хуыгаты Сурен... Се 'ппӕт нӕ ранымайдзыстӕм абон.

Ныр дӕр нӕ уарзон театр тӕмӕнтӕ калы! Иу ӕнтыст иннӕйы фӕдыл, спектакль спектакль ивы, сценӕйыл хъомыл кӕны хорз кӕстӕртӕ...

Арфӕ кӕнӕм театры кусджытӕн! Театрдзауы хорзӕх уӕ уӕд! Уӕ зӕрдӕ райӕд уӕ куыстӕй, цардӕй! Хайджын ут дуджы хорзӕхтӕй! Макуы фӕцух ут амонды ӕнкъарӕнтӕй!

#журналмахдуг

Республикӕйы Сӕргълӕууӕг Сергей Меняйлойы раныхас ирон ӕвзаг ӕмӕ литературӕйы бӕрӕгбоны.

#журналмахдуг

АБХАЗАГ ТАУРÆГЪ

ДАВД УД
Абхазы бæстæйы иу хъæуы царди, йæ рæсугъды кой дæрдтыл кæмæн айхъуысти, ахæм рæсугъд чызг. Йæ ныййарджытæ йæ хъавыдысты тынг хъæздыг зæронд лæгæн моймæ раттын. Æгъдаумæ гæсгæ чызг йæ ныййарджыты фæндоныл хъуамæ дыууæ мæ загътаид, фæлæ уарзта мæгуыр хæдзары æрыгон лæппуйы. Лæппу та чызджы аскъæфын йæ сæрмæ нæ хаста. Стæй йæ йæ ныййарджытæ иу уысм дæр иунæгæй нæ уагътой. Чызг йæ зæрдæ дардта, кæд мæ æвæндонæй нæ раттикккой зæронд лæгæн, зæгъгæ. Лæппуйæн та-иу загъта, удæгасæй йæ ныййарджыты фæндоныл кæй не сразы уыдзæн.
Бонтæ цыдысты. Сбæрæг ис чындзæхсæвы æмгъуыд дæр. Уалынмæ райхъуысти: рæсугъд чызг æвиппайды амарди.
Мæрддзыгой æмбырд кæнын райдыдтой, адæм кæуынц, чи хъæрæй, чи та хиуылхæцгæ.
Дыккаг бон чырын æрбаластой æмæ йæ уым сæвæрдтой. Адæм чырыны алыварс æрдиаг кодтой. Се ‘ппæтæй тынгдæр – чызджы мад. Йæ хъарджытæм хъусын нал фæрæзтой адæм. Усгур зæронд лæджы бирæ рæстæг нæ уырныдта йæ усаджы мард, фæлæ, хъарæг æмæ кæуын куы стыхджын сты, уæд æхца систа æмæ сæ ныууагъта йæ баныгæнынæн, йæхæдæг дард кæдæмдæр ацыди.
Ныййарджытæ æмæ хæстæджытæ сæхи фыркуыдæй мардтой. Æрмæст чызджы уарзон лæппу нæ куыдта, афтæ зынди, цыма-иу кæддæрæй-кæддæрмæ йæ мидбылты дæр бахудти. Чызджы мадмæ йæхи хæстæг байста, уæдæ йын æз дæр тæфæрфæс ракæнон, зæгъгæ.
Мад лæппуйы куы ауыдта, уæд ноджы хъæрдæрæй ныккуыдта æмæ ныхъхъарæг кодта:
– О Хуыцау! Чи зоны, мæ чызг мæстæй æрбамард, æвæццæгæн æй зæронд лæгмæ ацæуын нæ фæндыд, æмæ йæ зæрдæ аскъуыд! Дæуæн æй цæуылнæ раттам, ныр дæр ма нын æгас уаид!
– Æцæг, дæ чызг æгас куы уаид, уæд æй мæнæн раттис? – бафарста лæппу.
– Мæхæдæг дын æй дæ хæдзармæ бакодтаин, бæргæ, фæлæ ма ныр уыдæттыл дзурын цы пайда у? Уæртæ чырыны хуыссы æнæ улæфгæйæ, йæ мæрдон хуыз ын куы уыныс, йæ уд, æвæццæгæн, уæлæрвтæм атахти...
– Мауал дæхи мар, дæ чызг удæгас у!
– Дæ сæры зонд фæцыд, уæртæ ма йын йæ цæсгоммæ бакæс, бынтон куы ныммæрдонхуыз, тагъд йæ буар æмбийын райдайдзæн.
– Нæ, нæ, æна! – райхъуыст чызджы хъæлæс чырынæй. – Æз æгас дæн, мæрдтыбæстæй æрбаздæхтæн, æмæ кæд дæ дзырдæн хицау разынай, уæд ныртæккæ чырынæй сыстдзынæн æмæ мæ уарзон лæппумæ смой кæндзынæн.
Мад цыма хæйрæджджын фæци, уыцы ныхæстæ фехъусгæйæ, афтæ йæ хуыз аивта. Фæлæ йæ чызджы чырынæй сыстгæ куы федта, уæд хъæргæнгæ дуармæ разгъордта. Иннæ адæм дæр мады бафæзмыдтой æмæ уынгмæ згъордтой.
Уæдмæ сæм дыууæ уарзæгой зæрдæйы хъæбыс-хъæбыс куы рацыдысты уынгмæ, уæд се ‘муд æрцыдысты æмæ сыл цинтæ кæнын райдыдтой.
Чысыл фæстæдæр адæм иууылдæр худтысты æмæ арфæтæ кодтой æрыгæттæн. Се ‘рхъуыды сæм тынг хорз фæкаст. Чызгæй æппæлыдысты, йæ уд адавыны руаджы зæронд лæгмæ нæ, фæлæ йæ æрыгон уарзонмæ кæй смой кæндзæн, уымæй. Мад æмæ фыдæй амондджындæр ничиуал уыд а бæсты æмæ стыр чындзæхсæв ныззылдтой сæ рæсугъд чызгæн.

#журналмахдуг