بعد از دستگیری #میرزارضاکرمانی
هنگام بازجویی از او پرسیدند؛

چرا حضرت #ناصرالدین_شاه را کشتی؟

پاسخ داد سراسر مملکت را فساد و فقر گرفته و همه تقصیر از او بود.
چرا که سر رشته همه اموردر مملکت به او ختم می شد و تمام قوا در شخص او متمرکز بود.

گفتند این ربطی به اعلاحضرت حضرت نداردو اطرافیان او مقصرند،او از خیلی امور ناراست بی اطلاع بود.

پاسخ میرزا شنیدنی و تاریخی است
و همیشه در تاریخ ایران درست می نماید و به یادگار خواهد ماند...
او پاسخ داد:

👈اگر اطلاع داشت که حقش بود
و اگر بی اطلاع بود، وای به حال مملکتی که شاهش از این همه ناراستی و فقر و فسادبی اطلاع باشد.

همان به که بمیرد...

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

کتیبه تاریخی
#شکل_شاه
متعلق به عصر سلطنت #ناصرالدین_شاه

مکان :جاده قدیم آمل معروف به ( #جاده_ساسانی)

⏰۵۵ثانیه

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

‍ عاقبتِ بدِ تاج بخش ها در ایران...


اصطلاح کینگ مِیکِر(Kingmaker)  به معنی تاج بخش، شاه ساز، سلطان ساز و ... به کسی گفته می شود که در انتخاب پادشاه و شخص اول مملکت، نقش اساسی و موثری بازی کند...
کینگ میکرها یا #شاه_سازها در ایران عاقبت بخیر نشده اند و پایان خوبی نداشته اند، مثالهای عدیده ای می توان از تاریخ ایران ذکر کرد ، اما تنها به چند مورداخیراکتفا می کنم.

#عباس_میرزا وقتی در بستر مرگ بود در مشهد، #قائم_مقام_فراهانی را به امام هشتم قسم داد كه در به سلطنت رسيدن پسرش #محمدميرزا كمك كند والبته قائم مقام نیز سنگ تمام گذاشت، چرا که وقتى، #فتحعلى _شاه درگذشت جنگى عريض و طويل براى كسب قدرت در بين فرزندان او در گرفت، حوادث تلخى كه هميشه در ايران پس از مرگ سلاطين رخ داده است.

قائم مقام، تلاش‏هاى جان فرسايى را براى به تخت نشاندن محمد ميرزا آغاز كرد اما پس از تثبیت قدرت محمدشاه، در ژوئن ۱۸۳۵ (۱۲۱۴ خورشیدی) ، قائم مقام بوسيله پيشخدمتى از طرف شاه احضار شده و بدستورش، دستمالی در حلق او فرو برده و خفه اش مى ‏سازند.
مشابه همین اتفاق بر سر #امیرکبیر می آید، او نیز در به تخت نشاندن #ناصرالدین شاه جوان، نهایت تلاش اش را کرد اما کمتر از چهار سال پس از به تخت نشستن ناصرالدین شاه، به دستور وی در #حمام_فین کاشان کشته شد.

اما بارزترین نمونه «تاجبخش» کُشی در دوره #رضاشاه رخ داد یعنی کشتن #تیمورتاش.
تیمورتاش یک تاجبخش تمام عیار بود او تلاش زیادی برای بقدرت رساندن و تبدیل رضاخان به رضاشاه کرد، هم در مجلس چهارم و پنجم در عزل قاجاریه و روی کار آوردن سلسله پهلوی نهایت تلاش خود را کرد و هم در مراسم تاجگذاری رضاشاه که تصویری معنی دار از او وجود دارد که تاج شاهی را در سینی بدست دارد و حامل تاج کیانی اوست.
برعکس رضاشاه که بیش از حد زمخت، خشن و بیسواد بود، تیمورتاش شیک پوش، خوش تیپ، مدرن، تحصیلکرده و مسلط به زبانهای روسی، فرانسوی، آلمانی وانگلیسی...بود. بخاطر همین، چنان جایگاهی داشت که رضاشاه می گفت: 👈«حرف تیمور حرف من است».

تیمورتاش #وزیردربار و دومين فرد قدرتمند ایران محسوب می شد، اما در قاموس دیکتاتورها، نفر دوم یا سوم وجود ندارد، بقول امیر عباس #هویدا: «تنها یک نفر وجود دارد» و آن خود دیکتاتور است!

چنین بود که بزودی افول ستاره اقبال تیمورتاش فرا رسید، در اول دی ۱۳۱۱خورشیدی طبق معمول، تيمورتاش به وزارت دربار رفت اما نامه ای بدستش دادند که در آن نوشته بود«از اين پس، سمتی در دربار نداريد»...

دیگر از اینجا تا روزی که #پزشک_احمدی بر سینه اش نشست چندان فاصله ای نبود، اثر دندانِ تیمورتاش بر مچِ دستِ جلادش نشان می دهد که  لحظات جان کندنِ تاجبخش، وحشتناک و به سختی گذشته است...!

اما به #محمدرضاشاه و برخوردش با #فضل_الله_زاهدی که می رسیم باز برخورد دیکتاتور با شخص دوم یا تاجبخش اش تکرار می گردد! شاه پس از پیروزی کودتا به محض بازگشت از رُم، در نخستین دیدارش با هندرسون(سفیر امریکا) گفت که از کابینه‌ی زاهدی راضی نیست...!
چون دیگر خفه کردن، کشتن در حمام یا آمپولِ پزشک احمدی ...کهنه شده بود پس راهی مدرن انتخاب کرد: محترمانه از ژنرال زاهدی خواست که استعفا دهد و آنوقت، ژنرال را بعنوان سفیر به #ژنو فرستاد.
خیلی تابلو است! یک ژنرال ارتشی که نه زبان خارجی بلد است و نه از اصول دیپلماسی کوچکترین اطلاع دارد میشود سفیر ایران و آن هم در ژنو...!
اما اینها مهم نیست مهم این بود که او باید از ایران دور باشد...

ممکن است هزاران علت برای حذف تاجبخش ها تراشیده شود اما اینها مهم نیستند. از منظر روانشناختیِ یک دیکتاتور که حکومتش مشروعیت ندارد، قضیه ساده است:
چون وجودِ تاجبخش، #موی_دماغ است، چون مثل دیگران کرنش بلد نیست، چون مدعی است و بالاتر از تمامی اینها، هر لحظه ممکن است فیلش یاد هندوستان کند و «سوء ظن» که بیماری رایج تمامی دیکتاتورهاست:
چرا که، آنکه تاج را بخشیده از همه بیشتر آن تاج را تهدید می کند و چه تضمینی است که بفکر باز پس گرفتن آن تاج نیفتد...!
... واین حکایت تلخ همچنان درتاریخ ایران ادامه دارد...!!!

✍ #علی_مرادی_مراغه_ای

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

#بادمجان_دورقاب_چینی

در دوران #ناصرالدین_شاه بزرگان و رجال سیاسی، برای نشان دادن مراتب اخلاص و چاکری خود به پادشاه به آشپزخانه شاهی می‌رفتند و مانند خدمه‌ها بادمجان‌ها را پوست می‌کندند و دور بشقاب‌های آش و یا خورش می‌چیدند.
این کار را طوری انجام می‌دادند که شاه هنگام سر زدن به آشپزخانه آن‌ها را ببیند. اصطلاح «بادمجان دور قاب چین» از آن زمان رایج شد!

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

#تخت_جمشید قبل از خاکبرداری و زمانی که فکر می کردند این بنا مربوط به سلیمان نبی باشد.

تصویر مربوط به دوره #قاجار و زمان #ناصرالدین_شاه می باشد.

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

#رضاخان_اقبال‌السلطنه، اولین عکاس حرفه‌ای غیرقاجار، از شاگردان فرانسیس کارلهیان فرانسوی بود.

سال ۱۲۴۲ توسط #ناصرالدین_شاه لقب #عکاس‌باشی رو دریافت کرد.
اودر #کاخ_گلستان عمارتی داشت که تحت نظرش امور فنی و هنری عکاسی انجام می‌دادند.

رضاخان اولین کسی بود که از بقاع متبرکه عکاسی می‌کرد و تو سفر اول ناصرالدین شاه به فرنگ همراهش بود. خیلی‌ها ایشون رو عکاس اولین پرتره‌های ایرانی می‌شناسند.

نکته جالب اینه که صنعت عکس‌برداری با تعریف امروزی زمان ناصرالدین شاه و بعدش در مشروطه به ظهور رسید.
بعدش هم باافزایش جنبش‌های فکری و تعداد دوربین‌های عکاسی، صنعت عکس‌برداری از درون کاخ قاجار به عموم راه پیدا کرد.

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

بحران جانشینی رهبر در کشورهای عقب مانده.


امروزه بحران جانشینی رهبران در جهان مختص اکثر #کشورهای_عقب_مانده است که با عناوینی چون توسعه نیافته، در حال توسعه، عقب نگهداشته شده، جهان سوم، کشورهای جنوب و مانند آن نامیده می‌شوند.

در این کشورها چون مردم و رهبران برای عصر مدرن تربیت نشده‌اند و مکانیسم حزبی و انتخابات واقعی وجود ندارد، با مرگ و یا کناره گیری رهبر، بحران ایجاد می‌شود و این بحران گاهی آنقدر عمیق است که منجر به جنگ داخلی، تغییر حکومت ها و تجزیه کشورها هم شده است.

برخی از این کشورها مثل آذربایجان  عربستان، لیبی زمان قذافی ممکن است در ابعاد اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی گام‌هایی در جهت توسعه برداشته باشند اما در حوزه توسعه سیاسی در تاریخ منجمد شده و شبیه ممالک ماقبل مدرن هستند و با مرگ رهبر بحران جانشینی پیش می‌آید.

وقتی تاریخ دیرین شاهنشاهی ایران را مرور می‌کنیم به موارد گوناگون و گاهی خاص از ولیعهدی و جانشینی برخورد می‌کنیم. برای مثال در ایران باستان در زمان حکومت ساسانیان، پیش‌از به‌دنیا آمدن #شاپوردوم، پدرش فوت می‌کند. موبدان با گفتگو از پس پرده با همسر باردار پادشاه، پی می‌برند که فرزند پسر است! پسری که هنوز به‌دنیا نیامده، ولیعهد معرفی می‌‌شود و یک متولی کشور را اداره می‌کند تا پس از تولد و رسیدن به سن بلوغ، حکومت را به وی بسپارند. او قبل از تولد از مادر شاه می شود و تا هفتاد سالگی که می‌میرد شاه است و طولانی‌ترین حاکم در تاریخ ایران است.

در مقابل #ناصرالدین_شاه قاجار ۵۰ سال حکومت کرد و وقتی بدست میرزا رضای کرمانی ترور شد، ولیعهدش مظفرالدین شاه عمری از میانسالی گذرانده بود و مو و محاسنش سفید شده بود. او چهل سال ولیعهد منتظر ماند و فقط ۱۰ سال سلطنت کرد. طرفه آنکه مدرن‌ترین پادشاه ایران یعنی محمدرضا شاه هم فرزندش رضا پهلوی را طبق قانون اساسی در ۷ سالگی(۱۳۴۶) به عنوان جانشین و ولیعهد معرفی می‌کند. یعنی زمانی که کودک داشت کیف و کفشش را برای رفتن به اول ابتدایی آماده می کرد به عنوان شاه آینده ایران انتخاب شد.

👈 سوال اینجاست که چرا کشورهایی مثل، ایتالیا و  فرانسه و آلمان و انگلستان و هند و ژاپن و کره جنوبی و مالزی و دانمارک و ترکیه و هلند و... با نگرانی مرگ رهبر (صاحبان قدرت) و بحران جانشینی روبرو نیستند؟ پاسخ آن است که چون به موازات توسعه یافتگی و مدرن شدن در سایر حوزه‌ها، در بعد سیاسی هم رشد یافته و مدرن شده اند.

👈مثلا اگر امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و یا بایدن کناره‌گیری و یا فوت کنند کشور به هرج و مرج نمی‌‌کشد. ولی مثلا با مرگ رهبران عربستان و  سوریه و آذربایجان شاید با مساله، مشکل و بحران انتخاب جانشینی مواجه شوند.

در جمهوری آذربایجان که حکومت سعی می‌کند ظاهرش را بزک کند و خود را پیشرفته نشان دهد اما پدر و پسر بیش از ۳۰ سال است که قدرت را در دست دارند و شاید بعد الهام علی‌اف رئیس جمهور فعلی با لطایف‌الحیل فرزندش بر سریر قدرت نشیند. پدر الهام علی‌اف ۱۰ سال و وی از سال ۲۰۰۳ در قدرت است. اگر از نظر سیاسی تحول نیابد و قانون محدودیت دو دوره ریاست جمهوری در این کشور اجرا نشود ممکن است پسر وی جای پدر را بگیرد. به عبارتی این نوع جمهوری‌ها همان پادشاهی هستند که لباس جمهوریت به تن کرده است.‌ سوریه هم مثالی از این دست است پدر و پسر حافظ و بشار اسد قریب به ۶۰ سال است که بختک‌وار بر سرنوشت سوریه سایه انداخته و به هیچ قیمتی حتی به قیمت نابودی کشورشان حاضر نشدند قدرت را رها کنند و برای ماندن بسیاری را  شکنجه کردند و کشتند. آنها نیز هر چهار سال یک انتخابات صوری مسخره مثل صدام حسین برگزار می‌کنند.

اگر چه بسیاری از کشورهای توسعه یافته سیاسی در نیمکره شمالی کره زمین هستند. اما چند کشوری در آفریقا و آسیا هستند که با نظام حزبی و مکانیسم انتخاباتی رهبران را انتخاب می‌کنند و با رفتن رهبر، بحران بوجود نمی‌آید. هند، ژاپن، کره جنوبی، مالزی، آفریقای جنوبی و همسایه نیمه اروپایی‌مان ترکیه از این جمله هستند که می‌توانند برای سایر کشورهای عقب مانده الگوی توسعه نسبی همه جانبه باشند. لازم به گفتن نیست که در  نظام‌های های غیر حزبی قدرت بیشتر در دست یک نفر یعنی رهبر متمرکز است. افراد و گروههایی که زیر بال این قدرت متمرکز سود می‌برند سعی دارند رهبری روی کار بیاورند که از قِبَل آن به حیات مادی و سیاسی خود ادامه دهند. به همین خاطر مثلا با مرگ ملکه انگلستان یا امپراطور ژاپن یا پادشاه سوئد و امثالهم بحران پیش نمی آید. زیرا قدرت برای دوره محدود در دست رئیس جمهور و نخست‌وزیر و احزاب است. تازه مرگ کسی مثل ملکه انگلستان ضمن اینکه بحران ندارد بلکه به واسطه انجام مراسم تشییع با شکوه، نوعی تفریح و  دیدن آن خاطره برای مردم محسوب می شود! 

✍ #سعیدمعدنی

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

‍ ‍ به مناسبت سالروز امضای عهدنامه تركمنچای.


اول اسفند، سالروز امضای #قراردادترکمنچای می باشد.
اگر از من بخواهند سیاهترین و سرنوشت سازترین روز تاریخ معاصر ایران را تعیین کنم خواهم گفت همین روز عقد قرارداد ترکمنچای!.

چون براساس آن قرارداد، تنها بخشی از قلمرو ایران جدا نشد بلکه در تمام حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حتی اخلاقی...کمر ایران شکست و پس از آن، دیگر چنان اسیر سرپنجه دو قدرت استعماری روس و انگلیس شد که هرگز نتوانست کمر راست کند!
کالاهای روسی و انگلیسی بازارهای ایران را تسخیر کرده ریشه های تولید ایرانی را خشکاند...

اوضاع چنان شد که نیم قرن پس از آن، حتی قویترین شاه قاجاری #ناصرالدین_شاه، افسوس می‌خورد که بدون رضایت روس و انگلیس، نمی‌تواند به شمال و جنوب کشورش سفر کند!

و یکصد سال پس از آن قرارداد به دوران احمدشاه چنان شد که احمدعلی سپهر(مورخ) می‌نویسد :

👈«دخالت بیگانگان در امور ایران بجایی رسیده که در ۱۹۱۴روسها در قزوین و تبریز از مردم مالیات می گرفتند!»

و اینها همگی از تبعات آن شکست و ترکمنچای بود. پس، بیهوده نبوده که  #فردریک_انگلس گفته بود:
👈«قرارداد ترکمنچای ایران را دست نشانده و مستعمره روسیه ساخته است...»

اما باید اضافه کنم که آن قرارداد اگر امضا نمی شد چیزی بنام ایران باقی نمی ماند چون قوای روسی تا نزدیکی زنجان آمده بود و #ژنرال_پاسکویج به تزار نامه نوشته خواهش می کرد که به او اجازه دهد تا بسوی تهران حرکت کرده پایتخت ایران را بگیرد!

باید بگویم که مسبب اصلی آن شکست و شوربختی پس از آن، همان #مراجع و کسانی بودند که بی خبر از قدرت حریف، بر طبل #جهاد و جنگ کوبیدند و جنگ را بر شاه قاجاری تحمیل کرده و دور دوم جنگهای ایران و روسیه را آغاز کردند.
شاید برای نسلهای آینده ایرانی مایه عبرت گردد که بدون در نظر گرفتن توازن قوا، از سر احساسات و خیالات هرگز دگربار با شاخِ هیچ گاوی در نیفتند!

روسها در تمام جبهه ها پیروز شده از ارس گذشته به شهرهای آذربایجان سرازیر شدند.
وقتی ولیعهد #عباس_ميرزا از خوى عازم تبريز بود در بین راه، خبر وحشتناك ورود قواى روسيه به #تبريز را شنيد.
پایتختش به اشغال دشمن در آمده، مردم و کل پادگانش و حتی زنان و فرزندانش نیز اکنون در تحت تسلط قوای روسی بودند!.

#واتسن، وضع و حال رقت بار وليعهد شجاع و شوربخت ايرانی را پس از شنيدن خبر تسخير تبريز توسط دشمن، چنين به تصوير می كشد:

👈«يأس و حرمان ناشى از اين خبر را از لحاظ وليعهد می توان تصور كرد چون زنان و فرزندانش در تبريز بودند، قصر او، توپخانه او و مهمات نظامى او در اين شهر بود، از اسب پياده شد و بى‏ درنگ از سرجان مكدونالد وزير مختار انگليس تقاضا كرد يكى از افسران خود را براى ترتيب مصاحبه ‏اى بين والاحضرت و ژنرال پاسكويچ بفرستد و هنگامى كه نگران، زير سايه درخت بيدى نشسته بود از نماينده ما درخواست سه هزار تومان وام كرد تا خرجهاى جارى خود را پرداخت كند، افسر انگليسى فورى وجه را پرداخت ولى فرمانده روسی نسبت به شاهزادهِ گرفتار، ادب و نزاكتى ابراز نكرد.
زيرا  ژنرال پاسكويچ از قبول مصاحبه پيشنهادى وليعهد امتناع ورزيد و او چاره ‏اى نداشت جز اينكه آن توهين را تحمل و به سلماس عقب‏ نشينى كند و در انتظار خاطر طرف فاتح بماند!»
(سالهای زخمی:ص۴۸۷)

👈و این، ماحصل در افتادن با حریف پرقدرت بود...!
حالا حریف تا میانه آمده، درست بر روی سینه ما نشسته بود و بند بند ترکمنچای را اصرار می کرد و بزور تحمیل می کرد!
و این قرارداد بین یک فاتح با یک مغلوب بود و #قائم_مقام_فراهانی مغز متفکر ایرانی که به دستور عباس میرزا بر سر بندهای ظالمانه قرارداد با روسها چانه می زد و حریف زیر بار نمی رفت، از سر تحسر گفت:

👈«..خدا روى جنگجويان ايران را سياه كند كه جنگ به راه انداختند و در ميدان نايستادند. دو سال است مرارت با ماست و باز راحت و فراغت با آنها...»
جدایی کامل شهرهای آنسوی ارس و همچنین غرامت کمرشکن ده کرور که بر ایران به عنوان آغاز کننده جنگ، تحمیل گردید کل خزانه را تهی ساخت.

شهرهای آنسوی ارس جدا شد و شهرهای اینسوی ارس نیز که تا زنجان در اشغال روسها بود حتی پس از عقد ترکمنچای نیز تخلیه نمی کردند روسها تضمینی می خواستند برای پرداخت به موقع اقساط غرامت! و تضمین نبود.
کارد چنان به استخوان رسید که عباس ميرزا مجبور شد طلاجات و جواهرات خانواده اش را نیز بفروشد و حتی به كسر نصف حقوق ساليانه اعضاى دستگاه خود پرداخت!...
و بالاخره در این روز، قرارداد توسط طرفين امضاء گرديد.

✍ #علی_مرادی_مراغه_ای

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

تصویری تاریخی و تلخ از وزن کردن شمش های طلا  برای پرداخت غرامت جنگی به روسها.👇

#ناصرالدین_شاه قاجار در بخشی از خاطرات روز چهار شنبه ۸ مرداد ۱۲۶۸ شمسی، در سفر سوم خود به اروپا، هنگامی که در پاریس اقامت داشته درباره ملا قاتش با #لوئی_پاستور چنین می‌نویسد:


امشب پاستور معروف را که برای آدم سگ هار گاز گرفته، معالجه و علاج پیدا کرده است، دیدم.
شرح احوال او را در روزنامجات خوانده بودم، حالا هم او را دیدم و با او خیلی صحبت کردم، می‌گفت معالجه این کار را خیلی خوب پیدا کرده‌ام، امّا باید آدم سگ هار گرفته را زود بیاورند که معالجه شود، اگر طول بکشد و دیر بیاورند، خیلی معالجه‌اش مشکل است، مثلا اگر تهران یکی را سگ هار بگیرد بیاورند اینجا، خیلی معالجه‌اش مشکل است، بخصوص اگر دندان سگ هار به عصب گرفته و به خون رسیده باشد، که او را باید حتما بعد از دو روز سه روز بیاورند که معالجه شود و الا مشکل است.

مقصود این است که باید زود شروع به معالجه شود و طول نکشد.حالا پاستور در اینجا مدرسه دارد و درس می‌گوید و مردم مشغول تحصیل این کار هستند. حقیقت، این پاستور خیلی خدمت  به انسانیت کرده است.

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

#ناصرالدین_شاه درجریان سفربه خراسان در سبزوار اطراق کرد و در این شهر به دیدن فیلسوف بزرگ عصر #ملاهادی_سبزواری رفت و با او به گفتگو نشست و در آخر از حکیم درخواست کرد اجازه دهد عکاس‌باشی از او عکسی بگیرد!
وی که تاآن زمان از عکس وعکاسی چیزی نشنیده و ندیده بود پرسید:
ماهیت عکس چیست؟
توضیح دادند که سایه‌ای است از شخص یا چیزی که بر روی کاغذی می‌افتد و باقی می‌ماند!
حکیم منکر هر گونه امکان‌پذیری عکسبرداری شد و گفت:
"آنچه شما می‌گویید منطقآ و عقلآ محال است زیرا ما آنچه که در فلسفه خواندیم و می‌دانیم وجود ظِلّ (سایه) قائم به وجود ذی ظِلّ (صاحب سایه) است یعنی سایه تا وقتی هست که صاحب سایه باشد و به محض ازاله و از بین رفتن صاحب سایه، سایه از بین می‌رود و امکان ندارد "صورت جوهری" از اصل ماهیت آن جدا شود و به گونه‌ای "عرض وارانه" بر روی فیلم عکاسی ظاهر شود، به تعبیر دیگر عَرَض قایم به جوهر است!"

با اصرار شاه و همراهان در نهایت ملاهادی پذیرفت و عکس بالا همانی است که ایشان وجود آن را منطقآ و عقلآ محال می‌دانست!

t.me/tarikhdartarazoo 🏛