👉Maaf sirraa Fagaatan?
#Yeroo heddu nama tokko wajjin baay'ee wal jaalattanii waan heddu wajjin dabarsitanii icciitii heddu illee osoo wajjin qabdanii yeroo booda of biraa dhabdu ykn isinitti jijjiirama.
Yeroo jaalalaan jirtan guyyaatti yeroo heddu waliif bilbiltu ykn waliif barreessitu; Qaamaan hanga wal argitanitti dharraatu, wal beeloftu akka bishaani wal dheebottu.
#Namoonni kunniin kan isaan sirraa fagaataniif waantota Gurguddoo Afur Jiran keessaa tokko ta'uu danda'a.
#Isaanis:_
1. Haala mijataa argatanii
#Namoonni tokko tokko haalli yoo mijateef bakka ati jirtullee hin yaadatan. Kan biraa dhiisii maqaa keeyyuu ni dagatu. Kan kaleessa dirree rakkinaa keessa wajjin turte gaafa tulluu milkaa'inaa irra bahan eessaa akka dhufanis sis ni dagatu. Silaa haalli mijateefii konkolaataa wayii qabatan taanaan, Kaampaanii cimaa wayiitti qacaraman taanaa, mana kiraa keessaa bahan taanaan, qabxiin darbinsaa dhufeefii darban taanaan ati akka waan achi keessatti hidhamteetti si ilaalu.
2. Haala rakkisaa keessa jiraatanii
#Namoonni kunniin immoo warreen haala hin taane keessatti kufanitu si saalfatanii sirraa fagaatu. Fakkeenyaaf kasaaraan yoo isaan mudate, jireenya hin taane keessatti yoo kufan, araada garaagaraan yoo qabaman, jireenya abdii kutannaa keessa warra seenanidha. Isaan kunniin maatii isaanii fi hiriyoota isaanii irraas adda bahanii gara lafa namni isaan hin beekneetti badanii dhokatanii jiraatu. Hamma barri kun darbutti eenyuttiyyuu hin mul'adhu jedhanii bilbila isaanii jijjiirratanii hidhii xuuxaa jiraatu. Isaan kun ofuu dagatanii akkamitti si yaadatuu komattaree?
3. Waan sirraa barbaadan dhabanii
#Namoonni kunniin durumaaniyyuu situ beekkachuu dide malee faayidaa wayiitiif sitti dhiyaatani. Kan isaan si wajjin turanis hamma waan barbaadan sana sirraa argatanitti qofadha. Tarii maallaqa ta'uu danda'a, carraa hojii wayii ta'uu danda'a, ykn si wajjin ciisuuf ta'uu danda'a. Kan si dhibu namoonni kun waan barbaadan sana yoo argatanis yoo dhabanis si bira hin turanu inuma deemu.
#Fakkeenyaaf ati dubartiidha haa jedhu dhiirri tokko si wajjin ciisuuf kaayyoo godhatee yoo sitti dhiyaate yoo ati shakkitee didde obsa fixatee si dhiisee deema. #Ati dhuguma na jaalate jettee wajjin waan inni si gaafate kana yoo raawwattes mana siree qabee si geesse sana balbala isaa gadi siif bin deebisu dhimmasaa xumurannaan qabattoo isaa hidhataa achumatti si gatee sokka.
4. Waa siif gochuu dadhabanii
#Namoonni kunniin immoo namoota baay'ee si jaalataniidha; garuu waa siif gochuu yaadanii yeroo milkaa'uu dadhaban ykn jaalala siif qaban irraan kan ka'e waan guddaa siif gochuuf karoorsanii yeroo hafan saalfatanii achumaan badu. #Kanarratti Fakkeenya tokko mee haa ilaallu Hiriyaa ykn nama ati baay'ee jaalattu tokko jalaa Firri boqotee(du'ee) osoo bira hin gahin yoo turte har'a boru osoo jettuu achumaan hafta. Erga yeroon turee hamma kana tureemmoo waanuma cimaa tokko qopheeffadheen deema osuma jettuu siif mijachuu didee gargar fagaattee hafta.
#Walumaa galatti namoonni maaliif sirraa Akka Fagaatan osoo adda hin baafatin Itti hin murteessin hin komatinillee atis yoona namoonni ati haalota armaan olii kana keessaa tokkoon irraa fagaatte jiru waan ta'eef.
#Yeroo heddu nama tokko wajjin baay'ee wal jaalattanii waan heddu wajjin dabarsitanii icciitii heddu illee osoo wajjin qabdanii yeroo booda of biraa dhabdu ykn isinitti jijjiirama.
Yeroo jaalalaan jirtan guyyaatti yeroo heddu waliif bilbiltu ykn waliif barreessitu; Qaamaan hanga wal argitanitti dharraatu, wal beeloftu akka bishaani wal dheebottu.
#Namoonni kunniin kan isaan sirraa fagaataniif waantota Gurguddoo Afur Jiran keessaa tokko ta'uu danda'a.
#Isaanis:_
1. Haala mijataa argatanii
#Namoonni tokko tokko haalli yoo mijateef bakka ati jirtullee hin yaadatan. Kan biraa dhiisii maqaa keeyyuu ni dagatu. Kan kaleessa dirree rakkinaa keessa wajjin turte gaafa tulluu milkaa'inaa irra bahan eessaa akka dhufanis sis ni dagatu. Silaa haalli mijateefii konkolaataa wayii qabatan taanaan, Kaampaanii cimaa wayiitti qacaraman taanaa, mana kiraa keessaa bahan taanaan, qabxiin darbinsaa dhufeefii darban taanaan ati akka waan achi keessatti hidhamteetti si ilaalu.
2. Haala rakkisaa keessa jiraatanii
#Namoonni kunniin immoo warreen haala hin taane keessatti kufanitu si saalfatanii sirraa fagaatu. Fakkeenyaaf kasaaraan yoo isaan mudate, jireenya hin taane keessatti yoo kufan, araada garaagaraan yoo qabaman, jireenya abdii kutannaa keessa warra seenanidha. Isaan kunniin maatii isaanii fi hiriyoota isaanii irraas adda bahanii gara lafa namni isaan hin beekneetti badanii dhokatanii jiraatu. Hamma barri kun darbutti eenyuttiyyuu hin mul'adhu jedhanii bilbila isaanii jijjiirratanii hidhii xuuxaa jiraatu. Isaan kun ofuu dagatanii akkamitti si yaadatuu komattaree?
3. Waan sirraa barbaadan dhabanii
#Namoonni kunniin durumaaniyyuu situ beekkachuu dide malee faayidaa wayiitiif sitti dhiyaatani. Kan isaan si wajjin turanis hamma waan barbaadan sana sirraa argatanitti qofadha. Tarii maallaqa ta'uu danda'a, carraa hojii wayii ta'uu danda'a, ykn si wajjin ciisuuf ta'uu danda'a. Kan si dhibu namoonni kun waan barbaadan sana yoo argatanis yoo dhabanis si bira hin turanu inuma deemu.
#Fakkeenyaaf ati dubartiidha haa jedhu dhiirri tokko si wajjin ciisuuf kaayyoo godhatee yoo sitti dhiyaate yoo ati shakkitee didde obsa fixatee si dhiisee deema. #Ati dhuguma na jaalate jettee wajjin waan inni si gaafate kana yoo raawwattes mana siree qabee si geesse sana balbala isaa gadi siif bin deebisu dhimmasaa xumurannaan qabattoo isaa hidhataa achumatti si gatee sokka.
4. Waa siif gochuu dadhabanii
#Namoonni kunniin immoo namoota baay'ee si jaalataniidha; garuu waa siif gochuu yaadanii yeroo milkaa'uu dadhaban ykn jaalala siif qaban irraan kan ka'e waan guddaa siif gochuuf karoorsanii yeroo hafan saalfatanii achumaan badu. #Kanarratti Fakkeenya tokko mee haa ilaallu Hiriyaa ykn nama ati baay'ee jaalattu tokko jalaa Firri boqotee(du'ee) osoo bira hin gahin yoo turte har'a boru osoo jettuu achumaan hafta. Erga yeroon turee hamma kana tureemmoo waanuma cimaa tokko qopheeffadheen deema osuma jettuu siif mijachuu didee gargar fagaattee hafta.
#Walumaa galatti namoonni maaliif sirraa Akka Fagaatan osoo adda hin baafatin Itti hin murteessin hin komatinillee atis yoona namoonni ati haalota armaan olii kana keessaa tokkoon irraa fagaatte jiru waan ta'eef.
âś…Inaaffaan maali? Jaalalaafi gaa'ela keessatti rakkoo akkamii fida?
KUTAA 1FFAA
#Hariiroo jaalalaafi gaa'elaa keessatti inaaffaan yeroo madda rakkoo ta'u ni mul'ata.
Inaaffaan kunis keessumaa sadarkaa amala badaa ta'e agarsiisuurra yoo gahe, miidhaa cimaa akka geessisu ogeessonni xiinsamuu dhimma kana qoratan ni dubbatu.
Maalummaa innaaffaa irraa kaa'unis, dhimmoota hariiroo jaalalaa fi gaa'elaa keessatti rakkoo akkamii qaqqabsiisa? Rakkoo kanas akkamiin xiqqeessuun danda'ama? jedhan waliin ilaaluuf yaalla.
âś…Ofii inaaffaan maalidha?
Inaaffaan miira walxaxaa shakkiirraa hanga sodaatti uumamurraa kan ka’u ta’ee, namoota umurii hundaa fi saala hunda kan miidhudha jedha barruun Psychology Today jedhu.
Akka barruu kanaatti, inaaffaan miira umamaa nama kamuu irratti mul'atudha.
#Obbolaan qalbii maatii argachuuf walitti inaafuu danda’u; hojjetoonni gaggeessaa isaanii biratti wal irratti inaafuu danda’u.
Miira maaliifan caalama jedhu keessatti yookaan ammoo ebelu maaliif na caalaa jaallatama jedhu keessattis inaaffaa akka jiraachuu danda'u ibsa barruun Psychology Today jedhamu kun.
Inaaffaan hunda caalaa garuu hariiroo jaalalaa fi gaa’elaa keessatti bal’inaan mudata jedhu beektonni xiinsamuu.
Yunivarsiitii Finfinneetti Kaadhimamaa PhD Appilaayid Saayikoloojii fi barsiisaa kan ta'e Fufaa Gusuu Ingishoo, dhala namaa qofa osoo hin taane lubbu qabeeyyiinillee akka inaaffan ibsuun, achii dhuftee amala kanaa ibsu.
"Wanti kun kan nama biraa gocca'uu, milkaa'ina nama biraa kankoo osoo ta'ee jedhanii yaaduu irraa kan ka'e miira namatti dhaga'amudha.
Keessumaa inaaffaan kan inni beekamu hariiroo jaalalaa keessatti kan jedhu hayyuun kun, "namni ati jaallattu tokko nama biraa waliin hariiroo biraa uummachuu danda'a jechuun miira shakkii uumamuudha," jechuun ibsu.
#Jaalala ykn gaa’ela keessatti inaaffaan hanga ta’e jiraachuun uumama, haata'u malee yeroo tokko tokko ammoo daangaa darbee wal diiguurra ykn wal miidhuurra kan geessisu ta'a.
Keessumaa inaaffaan yoo gara sadarkaa amaloota waa to’achuu (controlling behavior) irra kan ga'u ta’e hamaa ta'a jedhu qorattoonni.
✅Rog-sadee jaalalaa'-[Love Triangle]
#Yunivarsiitii Finfinneetti qorataa Saayikoloojii kan ta'e Fufaan innaaffaa yeroo jennu qaama sadii hirmaachisa jedha.
Qaamoleen kunneen sadan: nama isa inaafu, nama irratti inaafamuu fi sadaffaan ammoo kan dorgomaa ta'ee jidduu kan dhufuudha jedha.
#Nama jaalatamu tokko namni biraan jaallachuu danda'a ykn nama biraa waliin hariiroo biraa uummachuu mala ykn 'na caalaa nama biraa jaallachuu danda'a' jedhanii miirri akkasii yoo nama keessatti uumame inaaffaa ta'a."Kun karaa biraatiin [Love Triangle] - Rog-sadee jaalalaa jedhama," jechuun ibsa.
✍Jaalalli nama sadii gidduutti taanaan ykn namni sadaffaa keessatti hirmaannaan dubbii kaasa, lama taanaan garuu rakkoo hin qabu.
Yaad-rimee adeemsa tirataa [Evolution Theory] keessumaa kan Daarwiin jedhu kaasuun achii dhuftee amala dhala namaa keessaa of jaallachuu isaa irraa kan ka'een waan uumamu akka ta'e dabaluun hima.
#Fakkeenyaaf, dhiironni yeroo baayyee hariiroo jaalalaa [Rog-sadee]n uumamee jaalalleen ykn haati warraa koo tarii nama biraa waliin ciistee sanyii kan koo hin taane bakka biraatii natti makuu malti jechuun innaafuu danda'a jechuun inaafa jedha.
👉'Ilaalchi nama jaallatanitti inaafu' jedhu dogongora
Waggoota 17 darban tajaajila gorsa maatii kennaa kan jiran Aadde Qabbanee Hundeessaa, inaaffaa akkaataa lamaan ilaaluu.
#Karaa tokko akka namoonni itti ilaalan yoo ta’u, karaa biraan ammoo akkaataa Caaffanni Qulqulluu itti ibsudha.
Ilaalchi 'nama jaallatanitti inaafuu' jedhu dogongora ta'uu kan himan Aadde Qabbaneen, rakkoo innaaffaa furuuf ilaalcha kana sirreeffachuurraa ka'uun barbaachisa jechuun gorsu.
✍️"Inaaffaan waan hadhaa’aa jaalala of keessaa hin qabne summiidha,” jedhu.
KUTAA 1FFAA
#Hariiroo jaalalaafi gaa'elaa keessatti inaaffaan yeroo madda rakkoo ta'u ni mul'ata.
Inaaffaan kunis keessumaa sadarkaa amala badaa ta'e agarsiisuurra yoo gahe, miidhaa cimaa akka geessisu ogeessonni xiinsamuu dhimma kana qoratan ni dubbatu.
Maalummaa innaaffaa irraa kaa'unis, dhimmoota hariiroo jaalalaa fi gaa'elaa keessatti rakkoo akkamii qaqqabsiisa? Rakkoo kanas akkamiin xiqqeessuun danda'ama? jedhan waliin ilaaluuf yaalla.
âś…Ofii inaaffaan maalidha?
Inaaffaan miira walxaxaa shakkiirraa hanga sodaatti uumamurraa kan ka’u ta’ee, namoota umurii hundaa fi saala hunda kan miidhudha jedha barruun Psychology Today jedhu.
Akka barruu kanaatti, inaaffaan miira umamaa nama kamuu irratti mul'atudha.
#Obbolaan qalbii maatii argachuuf walitti inaafuu danda’u; hojjetoonni gaggeessaa isaanii biratti wal irratti inaafuu danda’u.
Miira maaliifan caalama jedhu keessatti yookaan ammoo ebelu maaliif na caalaa jaallatama jedhu keessattis inaaffaa akka jiraachuu danda'u ibsa barruun Psychology Today jedhamu kun.
Inaaffaan hunda caalaa garuu hariiroo jaalalaa fi gaa’elaa keessatti bal’inaan mudata jedhu beektonni xiinsamuu.
Yunivarsiitii Finfinneetti Kaadhimamaa PhD Appilaayid Saayikoloojii fi barsiisaa kan ta'e Fufaa Gusuu Ingishoo, dhala namaa qofa osoo hin taane lubbu qabeeyyiinillee akka inaaffan ibsuun, achii dhuftee amala kanaa ibsu.
"Wanti kun kan nama biraa gocca'uu, milkaa'ina nama biraa kankoo osoo ta'ee jedhanii yaaduu irraa kan ka'e miira namatti dhaga'amudha.
Keessumaa inaaffaan kan inni beekamu hariiroo jaalalaa keessatti kan jedhu hayyuun kun, "namni ati jaallattu tokko nama biraa waliin hariiroo biraa uummachuu danda'a jechuun miira shakkii uumamuudha," jechuun ibsu.
#Jaalala ykn gaa’ela keessatti inaaffaan hanga ta’e jiraachuun uumama, haata'u malee yeroo tokko tokko ammoo daangaa darbee wal diiguurra ykn wal miidhuurra kan geessisu ta'a.
Keessumaa inaaffaan yoo gara sadarkaa amaloota waa to’achuu (controlling behavior) irra kan ga'u ta’e hamaa ta'a jedhu qorattoonni.
✅Rog-sadee jaalalaa'-[Love Triangle]
#Yunivarsiitii Finfinneetti qorataa Saayikoloojii kan ta'e Fufaan innaaffaa yeroo jennu qaama sadii hirmaachisa jedha.
Qaamoleen kunneen sadan: nama isa inaafu, nama irratti inaafamuu fi sadaffaan ammoo kan dorgomaa ta'ee jidduu kan dhufuudha jedha.
#Nama jaalatamu tokko namni biraan jaallachuu danda'a ykn nama biraa waliin hariiroo biraa uummachuu mala ykn 'na caalaa nama biraa jaallachuu danda'a' jedhanii miirri akkasii yoo nama keessatti uumame inaaffaa ta'a."Kun karaa biraatiin [Love Triangle] - Rog-sadee jaalalaa jedhama," jechuun ibsa.
✍Jaalalli nama sadii gidduutti taanaan ykn namni sadaffaa keessatti hirmaannaan dubbii kaasa, lama taanaan garuu rakkoo hin qabu.
Yaad-rimee adeemsa tirataa [Evolution Theory] keessumaa kan Daarwiin jedhu kaasuun achii dhuftee amala dhala namaa keessaa of jaallachuu isaa irraa kan ka'een waan uumamu akka ta'e dabaluun hima.
#Fakkeenyaaf, dhiironni yeroo baayyee hariiroo jaalalaa [Rog-sadee]n uumamee jaalalleen ykn haati warraa koo tarii nama biraa waliin ciistee sanyii kan koo hin taane bakka biraatii natti makuu malti jechuun innaafuu danda'a jechuun inaafa jedha.
👉'Ilaalchi nama jaallatanitti inaafu' jedhu dogongora
Waggoota 17 darban tajaajila gorsa maatii kennaa kan jiran Aadde Qabbanee Hundeessaa, inaaffaa akkaataa lamaan ilaaluu.
#Karaa tokko akka namoonni itti ilaalan yoo ta’u, karaa biraan ammoo akkaataa Caaffanni Qulqulluu itti ibsudha.
Ilaalchi 'nama jaallatanitti inaafuu' jedhu dogongora ta'uu kan himan Aadde Qabbaneen, rakkoo innaaffaa furuuf ilaalcha kana sirreeffachuurraa ka'uun barbaachisa jechuun gorsu.
✍️"Inaaffaan waan hadhaa’aa jaalala of keessaa hin qabne summiidha,” jedhu.