به مناسبت ۱۵ دسامبر، زادروز هنری بکرل.

در سال ۱۸۹۶، هنری بکرل به طور اتفاقی متوجه شد که اورانیوم می‌تواند بر روی فیلم ظاهرنشده عکاسی تاثیر بگذارد.
این اولین بار بود که پدیده رادیواکتیویته مشاهده شد و آغازی بود بر استفاده از مواد رادیواکتیو در زندگی بشر.
امروزه یکای اندازه‌گیری میزان رادیواکتیویته (واپاشی در واحد زمان) به افتخار بکرل نامگذاری شده است.

بکرل به همراه ماری و پیر کوری در سال ۱۹۰۳ موفق به دریافت جایزه نوبل شدند.
Henri Becquerel (1896). "Sur les radiations invisibles émises par les corps phosphorescents". Comptes Rendus. 122: 501–503.

#نوابغ_علم

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2073

به مناسبت ۱۹ دسامبر زادروز جورج اسنل.

در دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی جورج اسنل با مطالعه موش‌ها و بررسی امکان پیوند بافت‌های مختلف در موش‌ها به تدریج موفق شد یکی از بزرگترین کشفیات مربوط به ایمونولوژی را رقم بزند.
او موفق شد کشف کند که یک کمپلکس ژنی که پروتئین های خاصی را بر روی غشاء سلول‌ها کد می‌کنند نقش عمده در شناسایی سلولهای خودی از غیر خودی و نیز در پس زدن پیوند دارند.
این مجموعه به
Major Histocompatiblity Complex
موسوم شد و در نهایت راه را برای کشف
HLA
یا
Human Leukocyte Antigen
گشود.
امروزه برای بررسی امکان موفقیت پیوند از
HLA matching
استفاده میشود تا بقاء پیوند را در گیرنده افزایش دهند.
بیماریهای خودایمن نیز با HLA ارتباط دارند.

فیلم در همین مورد توضیح می‌دهد.
اسنل در سال ۱۹۸۰ موفق به دریافت جایزه نوبل شد.
https://youtu.be/OryY68pE_ek

#نوابغ_علم

Snell GD, "Alleles at the histocompatibility-2 locus in the mouse as determined by tumor transplantation". Genetics. 36: 306-10

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2078

به مناسبت ۱۳ جمادی الثانی سالمرگ ابن هیثم
ابن هیثم: اولین دانشمند واقعی تاریخ

تاریخچه "روش علمی"

روش علمی یعنی مشاهده، تولید نظریه و آزمایش نظریه را همه میشناسیم ولی، روش علمی هزاران سال طول کشید تا به شکل امروزی درآمد

-دوران باستان: با مشاهده پدیده های طبیعی آینده پیش‌بینی می‌شد ولی چرایی پدیده ها به خدایان نسبت داده میشد!
-یونان باستان: با بهره‌گیری از فلسفه به تبیین دلایل پدیده ها پرداختند
ولی
هنوز جای آزمایش خالی بود

ابن هیثم: در یک حبس خودخواسته در مصر به تبیین نظراتش در علم نورشناسی پرداخت. در این فرایند او مبدع انجام آزمایش برای بررسی درست بودن نظریاتش بود! او اولین دانشمند واقعی تاریخ بود! او در "کتاب المناظر" این آزمایشات را با دقت توضیح داد که خوانندگان بتوانند تکرار کنند

ترجمه لاتین کتاب او در نهایت به اروپا رسید و با ظهور فرانسیس بیکن و گالیله و کپلر، روش علمی به تدریج شکل گرفت.

نقش برجسته ابن هیثم در ابداع روش علمی از او یکی از بزرگترین دانشمندان تاریخ ساخته است
#نوابغ_علم

فیلم در مورد اهمیت کار اوست


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2089

به مناسبت ۲۸ دسامبر زادروز جان فون نیومن

فون نیومن و نظریه بازی

در سال ۱۹۲۸ جان فون نیومن دانشمند مجارستانی در طی مقاله ‌ای با روش ریاضی به ارتباطات منطقی بین دو فرد که تصمیمات آنها بر روی دیگری هم تاثیر میگذارد، پرداخت. بعدها فون نیومن به ایالات متحده مهاجرت کرد و در ادامه کار خود کتاب عظیم
Theory of Games and Economic Behavior


را نوشت و نظریه بازی را بنیان نهاد.

در این کتاب او ثابت کرد برای هر بازی دو نفره "مجموع صفر" که پس از چند مرحله پایان می‌یابد،‌ برای هر بازیکن استراتژی وجود دارد که می‌تواند باخت خود را به حداقل برساند. این قضیه به قضیه mininax معروف است.
فون نیومن از بزرگترین دانشمندان قرن بیستم است و دامنه کارش از انفورماتیک تا نظریه بازی و مکانیک کوانتوم گسترده است.
#نوابغ_علم

von Neumann, John (1928). "Zur Theorie der Gesellschaftsspiele". Mathematische Annalen. 100: 295–300.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/2091

به مناسبت ۲۸ دسامبر زادروز جان فون نیومن

در سال ۱۹۴۵، جان فون نیومن، دانشمند مجارستانی در طی یک مقاله ۱۰۱ صفحه‌ای آنچه را امروزه معماری فون نیومن میدانیم توضیح داد.
معماری کامپیوتر در واقع اجزاء کامپیوتر و ارتباط آنها را توضیح می‌دهد
معماری فون نیومن شامل

واحد پردازش مرکزی (CPU)
واحد کنترل (control uint)
حافظه
دستگاهای ذخیره اطلاعات خارجی
و مکانیزم ورود و خروج اطلاعات

است

فون نیومن از دانشمندان بزرگ قرن بیستم است و در بسیاری از اکتشافات ابتدای قرن بیستم دخیل بوده است.
فیلم در مورد "معماری فوت نیومن" توضیح میدهد.
https://youtu.be/-SADbPS8UgA
البته باید دانست جزوه منتشر شده توسط فون نیومن بسیار مورد بحث و مناقشه است چرا که تعدادی از همکاران خود را که در آن نقش داشتند در نویسندگان وارد نکرده و تمامی افتخار فقط برای فون نیومن باقی مانده است
#نوابغ_علم
von Neumann, John (1945), First Draft of a Report on the EDVAC

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2093

به مناسبت ۳۰ دسامبر زادروز یویو تو
طب سنتی چراغ راه طب نوین

امروزه شاهد هستیم که افرادی تحت عناوین طب سنتی، طب اسلامی،..؛ پارادایم های شناخته شده را زیر پا گذاشته و قصد درمان بیماری‌ها با پارادایم های یونان باستان دارند یا  این درمانها را به ائمه نسبت داده و در حال گمراه کردن مردم و ایجاد ضرر و زیان مالی و جانی هستند.
ماجرای کشف داروی آرتیمیسینین برای درمان مالاریا باید چراغ راه ما درباره ارزش طب سنتی باشد.

در سال ۱۹۶۲، دولت چین طی پروژه ۵۲۳، به تعدادی از دانشمندان چینی ماموریت داد با استفاده از درمانهای طب سنتی چینی، دارویی موثر برای مالاریا بیابند. در سال ۱۹۷۲، یویو تو موفق شد پس از آزمایش تعداد زیادی گیاه ذکر شده در منابع سنتی چینی، داروی موثر را بیابد. ماده موثر آرتمیسینین که از گیاه "خاراگوش چینی" استخراج شد باعث نجات جان میلیونها انسان گردید.
درمان مالاریا در چین با این دارو قدمت هزاران ساله داشته است (اولین بار "گه هانگ" در سال ۳۴۰ میلادی در کتاب 肘後備急方 به آن اشاره کرده است).
"تو" در سال ۲۰۱۵ موفق به دریافت جایزه نوبل شد.
فیلم درباره این کشف بزرگ است.
#نوابغ_علم

http://t.me/pubethicsmums/2096

به مناسبت ۸ ژانویه زادروز استفن هاوکینگ

در سال ۱۹۷۸، استفن هاوکینگ در مقاله ای پیشبینی کرد که سیاهچاله ها میتوانند تابش داشت باشند. این پدیده به تابش هاوکینگ مشهور است و از مواردی در فیزیک است که مکانیک کوانتوم و نسبیت عام انیشتن با هم در یک نظریه جمع شده‌اند.

سیاه‌چاله ها اجسامی هستند که طبق نسبیت عام هیچ چیز حتی نور هم توانایی فرار از خمیدگی فضا-زمان آنها را ندارد. به این ترتیب به نظر می‌رسد سیاه‌چاله فقط قادر به بلعیدن ماده از اطراف و بزرگ شدن است

هاوکینگ با استفاده از پدیده انرژی کوانتومی خلاء موفق شد پیش‌بینی کند که سیاه‌چاله امکان تابش دارد!
این تابش بسیار ضعیف است به خصوص سیاه‌چاله هرچه بزرگتر باشد دمای آن (میزان تابش آن) کمتر است. حتی سیاه‌چاله کوچکی به جرم خورشید ۱۰ به نوان ۶۷ سال طول می‌کشد که کاملا از بین برود!

تابش هاوکینگ هنوز از نظر تجربی مشاهده نشده است چرا که بسیار ضعیف است.


https://youtu.be/AXR-etStvCI

#نوابغ_علم
Black hole explosions. S.W. Hawking. Nature 248 (1974) 30-31.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/2106

به مناسبت ۸ بهمن روز بزرگداشت جراحان عمومی.

در قرن چهارم هجری أبو القاسم خلف بن عباس الزهراوي پزشک مسلمان اهل اندلس کتاب گرانقدر "التصريف لمن عجز عن التأليف" را به نگارش درآورد. در فصل سی ام کتاب، الزهراوی به علم جراحی میپردازد و تعداد زیادی از تجهیزات و ادوات پزشکی ساخته خودش را معرفی میکند. اولین توصیف علمی هموفیلی، تراکئوستومی، اولین توصیف درمان زگیل با حرارت، اولین توصیف هیدروسفالی، اولین لیتوتریپسی سنگ مثانه، اختراع catgut, توصیف لیگاتور شریانها برای اولین بار، اولین لیگاتور شریان تمپورال برای درمان میگرن (که بر روی خودش انجام داد)، اولین جراحی تیروئید و خارج کردن کیست تیروئید  همه توسط او انجام شده است. الزهراوی بنیانگذار علم جراحی نوین است.
او مواد آرایشی را هم تحت عنوان "علم الزینه" مورد بحث قرار داد و اولین توصیف دئودرانت و رژ لب اولیه را ارائه میدهد.
فیلم در مورد اهمیت کار او و معرفی وسیله‌ایست که برای جراحی لوزه ابداع کرده است. او در غرب به Albucasis معروف است.
https://youtu.be/phliSBcjAoQ

#نوابغ_علم
در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/2124

اول فوریه ۱۹۷۲، آرتور اشکین مقاله ای بی‌نظیر در مورد نیرویی که پرتوهای لیزر بر اجسام وارد می‌کنند به چاپ رساند.
در سال ۱۹۸۶، آرتور اشکین با استفاده از پرتوهای نور متمرکزشده توانست ذرات بسیار ریز را در فضا معلق نگه دارد و جا به جا کند. این کار شروعی بود بر تکنولوژی "موچین نوری" یا optical tweezers.

امروزه با استفاده از این تکنیک میتوان باکتری ها، ویروسها و مولکول‌ها و اتم‌ها را به دام انداخت و جا به جا کرد.
اشکین در سال ۲۰۱۸ در سن ۹۵ سالگی موفق به دریافت جایزه نوبل شد.

فیلم در مورد این تکنیک بحث می‌کند و نحوه انجام ِآنرا با لیزر نشان می‌دهد.
https://youtu.be/y-Tp5oswnNA

#نوابغ_علم
The Pressure of Laser Light" in Scientific American 226, 2, 62-71 (February 1972)

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2128

به مناسبت ۲ فوریه زادروز دیمیتری مندلیف

درسال ۱۸۶۷، دیمیتری مندلیف جدول تناوبی عناصر را ارائه داد. جدول او اولین جدول عناصر  که بر اساس خواص آنها طبقه شده باشند، نبود ولی او با هشیاری جای بعضی عناصر را خالی گذاشت.  در واقع پیش‌بینی کرد که بعضی عناصر هنوز کشف نشده‌اند و خواص آنها را هم بیان کرد (مانند جرم اتمی، نقطه ذوب و جوش، ،،،).
هنوز مندلیف زنده بود که دو عنصری که پیش‌بینی کرده بود یعنی گالیوم و ژرمانیوم یا همان خواصی که او بیان کرده بود کشف شدند.
رنیوم، اسکاندیوم، و تکنسیوم هم از پیش‌بینی های او بودند. جالب است تکنسیوم آنقدر در طبیعت نادر است که در سال ۱۹۳۷ به طور مصنوعی تولید شد!
مندلیف متاسفانه برنده جایزه نوبل نشد ولی عنصر ۱۰۱ جدول تناوبی به افتخار او نامگذاری شده است.
جدول تناوبی عناصر از بزرگترین دستاوردهای فکری و علمی بشر است. فیلم در مورد اهمیت کار مندلیف توضیح می‌دهد.

https://youtu.be/fPnwBITSmgU

#نوابغ_علم

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2129