«امواج غول‌آسا در خوشه برساووش»
—---------------------------------—

*یک گروه بین‌المللی از دانشمندان با بهره از داده‌های رصدخانه‌ی پرتو X چاندرای ناسا و داده‌های رادیویی و شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای، موج گسترده‌ای را در خوشه‌ی کهکشانی برساووش یافته‌اند که تا ۲۰۰ هزار سال نوری گسترده شده، یعنی ۲ برابر پهنای کهکشان راه شیری.

به گفته‌ی این پژوهشگران، این موج میلیاردها سال پیش و هنگامی پدید آمد که یک خوشه‌ی کهکشانی کوچک‌ از کنار خوشه‌ی برساووش گذشت و باعث شد ذخیره‌ی هنگفت گازهای آن پیرامون حجم غول‌آسایی از فضا به چرخش بیفتد.

استفن واکر، رهبر این گروه از مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا در گرین‌بلت مریلند می‌گوید: «برساووش یکی از پرجرم‌ترین خوشه‌های کهکشانی نزدیک، و یکی از درخشان‌ترین‌ها در طیف #پرتو_X است. موجی که ما شناسایی کرده‌ایم مربوط به گذر یک خوشه‌ی کوچک‌تر است، که نشان می‌دهد برهم‌کنش‌های ادغامی که این ساختارهای غول‌آسا را پدید آورده هنوز در جریانست.»
@onestar_in_sevenskies
پژوهشنامه‌ای درین باره در شماره‌ی ژوئن ۲۰۱۷ ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی به چاپ رسیده و نگارش برخط آن نیز در دسترس است.

خوشه‌های کهکشانی بزرگ‌ترین ساختارهایی هستند که در جهان امروز توسط گرانش یکپارچه شده‌اند. #خوشه‌_کهکشانی برساووش با پهنای حدود ۱۱ میلیون سال نوری و فاصله‌ی حدود ۲۴۰ میلیون سال نوری از ما در صورت فلکی برساووش جای دارد و به همین دلیل این نام به آن داده شده. مانند همه‌ی خوشه‌های کهکشانی، بیشتر ماده‌ی دیدارپذیر درون آن به شکل گازهایی فراگیر با دمای میلیون‌ها درجه است؛ این گازها به اندازه‌ای داغند که تنها پرتوهای X می‌گسیلند.

داده‌های چاندرا انواع ساختارها را در این گاز آشکار کرده، از حباب‌های گسترده‌ای که ابرسیاهچاله‌ی کهکشان مرکزی خوشه (ان‌جی‌سی ۱۲۷۵) درست کرده تا یک ساختار شگفت‌انگیزِ کاو (مقعر) که به نام "خلیج" (bay) خوانده شده.

شکل مقعر خلیج نمی‌توانسته به دلیل حباب‌هایی که ابرسیاهچاله درست کرده بوده پدید آمده باشد. داده‌های رادیویی که از آرایه‌ی بسیار بزرگ کارل جی. جانسکی در مرکز نیومکزیکو به دست آمده نشان می‌دهد که این ساختار خلیج بر خلاف چیزی که دانشمندان از ساختارهای مربوط به فعالیت ابرسیاهچاله انتظار دارند، هیچ پرتویی نمی‌گسیلد. همچنین، در مدل‌های استاندارد گازهای گردان، به طور معمول ساختارهایی پدید می‌آید که رو به سمت دیگری کمانه می‌زنند.
@onestar_in_sevenskies
واکر و گروهش برای بررسی این خلیج به سراغ داده‌های موجود چاندرا از خوشه‌ی برساووش رفتند. آنها روی هم رفته داده‌های پُروضوحی که در مدت ۱۰.۴ روز به دست آمده بود را با داده‌های میدان گسترده‌ای که به مدت ۵.۸ روز در انرژی‌های میان ۷۰۰ تا ۷۰۰۰ الکترون ولت به دست آمده بود آمیختند. سپس با فیلتر داده‌های چاندرا، لبه‌های ساختارها را واضح‌تر کرده و جزییات کوچک را نمایان ساختند.

پس از آن، تصویر برساووش با لبه‌های واضح شده را با شبیه‌سازی‌های رایانه ای از ادغام خوشه‌های کهکشانی مقایسه کردند؛ این شبیه‌سازی‌ها توسط جان روهون، اخترفیزیکدان مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان در کمبریج ماساچوست و بر روی ابررایانه‌ی پلیادس ناسا انجام شده بود. خود زوهون در این پژوهش شرکت نداشت ولی شبیه‌سازی‌هایش را روی یک کاتالوگ برخط گرد آورد تا به اخترشناسان در بررسی خوشه‌های کهکشانی کمک کند.

زوهون می‌گوید: «ادغام خوشه‌های کهکشانی نماینده آخرین گام پیدایش ساختارها در کیهانند. شبیه‌سازی‌های هیدرودینامیکی از ادغام خوشه‌ها به ما اجازه می‌دهد ویژگی‌های درون گاز داغ را پدید آوریم و پارامترهای فیزیکی، مانند میدان مغناطیسی را بسنجیم. سپس می‌توانیم برای همخوان کردن ویژگی‌های دقیق ساختارهایی که در پرتوی X می‌بینیم تلاش کنیم.»

یکی از شبیه‌سازی‌ها به نظر می‌رسید پیدایش این خلیج را توضیح می‌دهد. در این شبیه‌سازی، ...
ادامه در پست بعدی 👇👇👇

«نقشه‌‌ای از هزاران چشمه‌ پرتو X در آسمان»
—----------------------------------------

این اثر هنری رنگارنگ و به ظاهر انتزاعی در حقیقت نقشه‌ای از کهکشان خودمانست، و همه‌ی اجرام کیهانی که از اوت ۲۰۰۱ تا دسامبر ۲۰۱۴ در بازه‌های میان پیمایش‌های اصلی توسط ماهواره‌ی اروپایی ایکس‌ام ام-نیوتن رصد شده بودند را یکجا نشان می‌دهد.

ایکس‌ام‌ام-نیوتن که از ۱۹۹۹ تاکنون در مدار زمین به سر می برد، پدیده‌های پرانرژی درون کیهان، مانند سیاهچاله‌ها، ستارگان نوترونی، تپ‌اخترها، و بادهای ستاره‌ای را بررسی می‌کند. ولی این تلسکوپ فضایی حتی هنگامی که رویش را از هدفی ویژه به سوی هدف ویژه‌ی دیگری می‌چرخاند، باز هم در این میان داده‌های علمی گردآوری می‌کند.

این نقشه ۳۰ هزار چشمه‌ای را نشان می‌دهد که این تلسکوپ به هنگام ۲۱۱۴ تا از همین جابجایی‌ها دیده. از آنجایی که این مسیرها از روی هم می‌گذرند، برخی از چشمه‌ها تا ۱۵ بار دیده شده‌اند، و ۴۹۲۴ چشمه هم دو بار یا بیشتر. نقشه پس از تصحیح این همپوشانی‌ها، ۸۴ درصد آسمان را پوشانده است.

رنگ‌آمیزی نقشه به این گونه انجام شده که چشمه‌های کم‌انرژی‌تر به رنگ سرخ و چشمه‌های پرانرژی‌تر به رنگ آبی نشان داده شوند. افزون بر آن، هر چه چشمه ای درخشان‌تر باشد، در نقشه بزرگ‌تر نمایش داده شده.

بر پایه‌ی مختصات کهکشانی، مرکز نقشه مرکز کهکشان راه شیری است. از چشمه‌های پرانرژی مرکزی کهکشان می‌توان به سیاهچاله‌ی پرآوازه‌ی ماکیان ایکس-۱، و سامانه‌ی دوتایی بادبان ایکس-۱ اشاره کرد. بادبان ایکس-۱ از یک ستاره‌ی نوترونی تشکیل شده که مواد را از همدم ابرغولش می‌دزدد.

چندین سامانه‌ی دوتایی ستاره-سیاهچاله هم در نقشه دیده می‌شوند، از جمله اجرامی که به نام‌های "جی‌آراس ۱۰۵+۱۹۱۵"، "۴یو ۴۷-۱۶۳۰" و "وی۴۶۴۱-کمان" شناخته شده‌اند.

دو دسته از چشمه‌ها، یکی بالا-سمت چپ و دیگری پایین-سمت راست، نمایانگر قطب‌های برجگاه (دایره‌البروج) هستند. اجرام بالا و زیر صفحه‌ی کهکشان به طور عمده کهکشان‌های دیگر هستند که ابرسیاهچاله‌هایشان در طیف پرتو ایکس می‌درخشد.

#پرتو_X
https://goo.gl/sWPzCt
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/05/x.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram: @onestar_in_sevenskies

ادامه‌ی پست پیشین 👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽

در این پژوهش، یدومتان به عنوان یک سامانه‌ی مدل به کار رفت. آرتم رودنکو از دانشگاه ایالتی کانزاس می‌گوید: « یدومتان یک مولکول به نسبت ساده برای شناخت فرآیندهاییست که در زمان آسیب دیدن ترکیبات آلی در اثر پرتوها رخ می‌دهند. اگر بیش از از یک تک گروه متیل در همسایگی وجود داشته باشد، [در اثر تابش پرتو] الکترون‌هایی از این هم بیشتر می‌تواند مکیده شود.»

گروه سانترا در مرکز CFEL همچنین توانسته برای نخستین بار این دینامیک فرا-سریع را در مفاهیم نظری توصیف کند. این با یک برنامه‌ی رایانه‌ای تازه امکان‌پذیر شد که نخستین مورد از نوع خود در جهان بود. سانگ-کیل سون از گروه سانترا، که مسئول گروه سازنده‌ی برنامه‌ی رایانه‌ای نیز بود می‌گوید: «این نه تنها نخستین بارست که این آزمایش با پیروزی انجام می‌شود، بلکه ما حتی [توانسته‌ایم] یک توصیف عددی برای این فرآیند داشته باشیم. این داده‌ها بسیار مناسب پژوهش‌هایی هستند که با بهره از لیزرهای الکترون-آزاد انجام می‌شود، زیرا آنچه به هنگام آسیب دیدن در اثر پرتو رخ می‌دهد را به طور دقیق نشان می‌دهد.»

************
توضیح تصویر:
پرتوی بسیار نیرومند ایکس به اندازه‌ای الکترون از اتم‌های ید (سمت راست) بیرون می‌راند که اتم مانند نمونه‌‌ی الکترومغناطیسی یک سیاهچاله، الکترون های گروه متیل (سمت چپ) را می‌مکد و سپس آنها را از هم می‌پاشد.
https://goo.gl/4ci8Rd

#لیزر #پرتو_X #سیاهچاله
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/06/MolecularBlackHole.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram: @onestar_in_sevenskies

«برخورد پرآشوب دو کهکشان»
—---------------------------

اگر دو کهکشان را بگیرید و در درازنای چند میلیون سال با هم مخلوط کنید چه می‌شود؟ تصویری که با بهره از داده‌های رصدخانه‌ی #پرتو_X چاندرای ناسا به دست آمده دستاورد چنین آمیختگی‌ای را نشان می دهد.

آرپ ۲۹۹ سامانه‌ای در فاصله‌ی ۱۴۰ میلیون سال نوری زمینست. این جرم در بر دارنده‌ی دو کهکشان است که دارند با هم یکی (ادغام) می‌شوند و در این فرآیند، ساختاری را پدید می‌آورند که تقریبا از در هم آمیختن ستارگان هر دو درست شده.

ولی تنها همین آمیزه‌ی ستارگان نیست. داده‌های تازه‌ی چاندرا ۲۵ چشمه‌ی درخشان پرتو ایکس را هم در نقطه‌ی پیوند آرپ ۲۹۹ آشکار کرده. چهارده تا از این چشمه‌ها به اندازه‌ی پرتوهای نیرومند ایکس می‌گسیلند که اخترشناسان آنها را در رده‌ی "چشمه‌های پرتو X ابر-تابناک" یا ULXها جای داده‌اند.

این یوال‌ایکس‌ها در ناحیه‌هایی دیده شده‌اند که در آنها ستاره‌زایی با نرخ بالا در جریان است، و به احتمال بسیار، سامانه‌های #دوتایی هستند که در آنها یک ستاره‌ی نوترونی یا یک سیاهچاله دارد مواد ستاره‌ی همدمش که بسیار بزرگ تر از خورشید است را می‌مکد. این سامانه‌های دوتایی به نام "دوتایی‌های پرتو ایکس پرجرم" شناخته می‌شوند.

دوتایی‌های پرتو ایکس پرجرم پدیده‌هایی بسیار کمیابند، ولی آرپ ۲۹۹ یکی از نیرومندترین کهکشان‌های ستاره‌زا در کیهان نزدیک ما است. این تا اندازه‌ی پیامد ادغام دو کهکشان است که موج‌هایی از ستاره‌زایی به راه انداخته. پیدایش دوتایی‌های پرجرم پرتو ایکس یکی از پیامدهایی طبیعیِ چنین ستاره‌فشانی‌هاییست زیرا برخی از ستارگان جوان و پرجرم -که اغلب با همزاد به دنیا می آیند- در این سامانه‌ها درست می‌شوند.

این تصویرِ همنهاده‌ی تازه از آرپ ۲۹۹ از همگذاری داده‌های پرتو X چاندرا (رنگ صورتی)، داده‌های پرتو X پرانرژی‌ترِ نوستار (رنگ بنفش)، و داده‌های نور دیدنی تلسکوپ فضایی هابل (سفید و قهوه‌ای کمرنگ) درست شده. آرپ ۲۹۹ همچنین مقدار هنگفتی پرتوی فروسرخ می‌گسیلد که توسط رصدخانه‌هایی مانند تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا دریافت شده ولی این داده‌ها به این تصویر افزوده نشده‌اند.

پرتوهای X و فروسرخی که از این کهکشان گسیلده می‌شود همانندی چشمگیری با پرتوهای کهکشان‌های کیهانِ بسیار دوردست دارد، و از همین رو به اخترشناسان شانسی برای بررسی یک همسانِ به نسبت نزدیکِ چنین اجرام دوردستی داده است. در روزگار جوانی کیهان ادغام‌های کهکشانی با نرخ بالاتری رخ می‌داد ولی به دلیل دوری بی‌اندازه‌، پژوهش مستقیم آنها کار دشواریست.

داده‌های چاندرا همچنین پرتوهای ایکس افشانی را هم آشکار کرده که از گازهای داغِ پراکنده در آر ۲۹۹ گسیلیده می‌شود. اخترشناسان بر این باورند که بیشتر این گازهای داغ توسط انفجارهای ابرنواختری پرشمار (یکی دیگر از ویژگی‌های کهکشان‌های ستاره‌زا) از مرکز سامانه به بیرون پخش شده‌اند.

پژوهشنامه‌ای درباره‌ی این یافته‌ها در شماره‌ی ۲۱ اوت ماهنامه‌ی سلطنتی اخترشناسی منتشر شده و نگارش برخط آن هم در دسترس است.

#برخورد_کهکشانی
https://goo.gl/iGo3Sp
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/06/Arp299.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram: @onestar_in_sevenskies

«روزگار تاریک کیهان چگونه به سر آمد؟»
—-------------------------------------

* نور چگونه توانست حدود ۵۰۰ میلیون سال پس از مهبانگ، خود را از ظلمات "روزگار تاریک" کیهان نجات دهد و به بیرون بتابد؟

پژوهشی که به تازگی انجام شده شاید بتواند آگاهی‌هایی درباره‌ی این پرسش که یکی از دیرپاترین رازهای کیهانست به ما بدهد، و شگفت این که، قهرمان این داستان شاید همان تبه‌کاران اخترفیزیکی محبوب همه باشند: سیاهچاله‌ها.

داستان از کسری از ثانیه پس از #مهبانگ آغاز می‌شود، زمانی که کیهان به طور "نمایی" گسترده شد [پندام یا تورم]. پس از آن، به سوپی از ذرات بنیادی تبدیل شد که به نسبت سریع، در عرض حدود ۴۰۰ هزار سال سرد شد و گازی چگال از هیدروژن پدید آورد. در اینجا چیزی آغاز شد که به نام روزگار تاریک کیهان شناخته می‌شود، و در آن، کیهان غرق در تاریکی بود.
@onestar_in_sevenskies

همه‌ی ستارگان و کهکشان‌هایی که در آن زمان پدید می‌آمدند، نورشان تقریبا بی‌درنگ توسط محیط چگال هیدروژن خنثای پیرامون درآشامیده (جذب) می‌شد. ولی سپس، چیزی باعث شد محیط میان این کهکشان‌ها از محیطی سرد و خنثا به محیطی گرم و یونیده تغییر یابد.

بر پایه‌ی نظریه‌ی کیهان‌شناسان، پرتوهای فرابنفش پرانرژی که به اندازه‌ی کافی از ستارگان و کهکشان‌های آغازین تابیده شد توانست هیدروژن چگال را داغ کرده و با آغاز روزگار باز-یونش، کیهان را به جای پرشکوه و سرشار از نوری که امروزه می‌بینیم تبدیل کند.

[در این زمینه بخوانید: * ساخته شدن جهان کمی بیش از ۶ روز طول کشید (https://goo.gl/vh4P7a)]

این که چنین چیزی چگونه رخ داد را هنوز به خوبی نمی‌دانیم، چنان چه نظریه‌های دیگر می‌گویند پرتوهای فرابنفش ستارگان و کهکشان‌های روزگار تاریک به اندازه‌ی کافی نیرو نداشتند که به درون گاز هیدروژن خنثا نفوذ کنند.

ولی پژوهش تازه‌ای که به کمک مشاهدات رصدخانه‌ی پرتو X چاندرا انجام شده، و نتایجش در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی انتشار یافته شاید بتواند سرنخی به ما بدهد.

اگرچه سیاهچاله‌ها به بلعیدن نور و مواد پیرامونشان شناخته شده‌اند، ولی برخی از آنها فواره‌هایی نیرومند از ذراتی با #پرتو_X پرانرژی به فضا می‌افشانند.
@onestar_in_sevenskies
فیلیپ کاره، نویسنده‌ی اصلی پژوهش از دانشگاه آیووا می‌گوید: «مواد با کشیده شدن به درون سیاهچاله آغاز به چرخش می‌کنند و چرخش سریعشان درصدی از آنها را به بیرون می‌‌راند. بادهایی که در این فرآیند تولید می‌شود می‌توانند راه گریزی برای پرتوهای فرابنفش [در محیط پیرامون] باز کنند. این شاید همان چیزی باشد که با کهکشان‌های آغازین رخ داد.»

[* توضیح تصویر پایان مطلب را بخوانید]

کاره و گروهش داده‌هایی که تلسکوپ چاندرا از کهکشانی به نام "تول ۱۲۴۷-۲۳۲" در فاصله‌ی ۶۰۰ میلیون سال نوری زمین گرد آورده بود را بررسی کردند. این یکی از تنها ۳ کهکشان نزدیک است که گریز پرتوهای فرابنفش از آنها دیده شده. در ماه می ۲۰۱۶، چاندرا یک چشمه‌ی پرتو ایکس را در تول ۱۲۴۷-۲۳۲ دید که روشنی‌اش افزایش یافت و کم شد. کاره و گروهش تعیین کردند که این چشمه نمی‌تواند یک ستاره باشد.

کاره می‌گوید: «درخشش ستارگان ...

ادامه را در پست بعدی بخوانید 👇👇👇👇👇👇

«پسمانده‌های آبی و سرخ یک ستاره مرده»
—------------------------------------

پَسماند ابرنواختر "کشتی ‌دُم آ" (Puppis A) که در پی انفجار یک ستاره‌ی بزرگ به جا مانده، در فاصله‌ی ۷۰۰۰ سال نوری از ما در حال گستردن و پخش شدن در محیط میان ستاره‌ای است.

در این فاصله، پهنای این چشم‌انداز تلسکوپی رنگین که از همگذاری داده‌های تصویری پهن-باند و باریک-باند درست شده، به حدود ۶۰ سال نوری می رسد.

این #پسماند_ابرنواختر با گسترش یافتن در محیط انبوه و نایکنواخت پیرامونش و برخورد موج انفجارش به توده‌های گازی، اتم‌های محیط را برانگیخته و به تابش در رنگ‌های گوناگون واداشته. رشته‌های برافروخته‌ی سبز-آبی که در این چشم‌انداز می‌بینید، اتم‌های اکسیژن را نشان می‌دهند و توده‌های سرخ‌فام هم نشانگر هیدروژن و نیتروژن‌اند.

نور خود ابرنواختر کشتی‌دم آ که در اثر رُمبش هسته‌ی یک ستاره‌ی بزرگ و پرجرم رخ داده بود، در حدود ۳۷۰۰ سال پیش به زمین رسید ولی پَسماندش هنوز در سرتاسر طیف الکترومغناطیسی می‌درخشد و اکنون یکی از نیرومندترین چشمه‌های #پرتو_X در آسمان است.

ما در واقع پسماند ابرنواختر کشتی‌دم آ رادر #صورت#فلکی# کشتی‌دم، از پشت پرتوهای یک پَسماند نزدیک‌تر ولی کهن‌تر می‌بینیم: پسماند #ابرنواختر بادبان که نزدیک صفحه‌ی شلوغ کهکشان راه شیری جای دارد.

#apod ##عکاسی_نجومی
https://goo.gl/caEmjq
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/09/PuppisA.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies

«هم‌زیستی پرالتهاب دو ستاره»
—------------------------—

اخترشناسان از چند دهه پیش از وجود برون‌ریزی‌های بی‌نظم از سامانه‌ی ستاره‌ای دوتایی "وی۷۴۵ کژدم" در فاصله‌ی ۲۵۰۰۰ سال نوری زمین (در #صورت_فلکی_کژدم) آگاه بوده‌اند. آنها به هنگام برون‌ریزی‌های پیشین که سال‌های ۱۹۳۷ و ۱۹۸۹ رخ دادند غافلگیر شدند. ولی هنگامی که ۶ فوریه‌ی ۲۰۱۴ دوباره غرید، اخترشناسان با چندین تلسکوپ از جمله رصدخانه‌ی پرتو X چاندرای ناسا، از پیش خود را آماده‌ی رصدش کرده بودند.

وی۷۴۵ کژدم از یک #غول_سرخ و یک #کوتوله‌_سفید تشکیل شده که در دام گرانش یکدیگر گرفتار شده‌اند. این دو با چنان فاصله‌ی کمی به گرد یکدیگر می‌چرخند که لایه‌های بیرونی غول سرخ در اثر گرانش نیرومند کوتوله‌ی سفید از آن جدا شده‌ و به آرامی به سطح کوتوله‌ی سفید فروکشیده می‌شوند. با گذشت زمان، مواد به اندازه‌ای روی کوتوله‌ی سفید انباشته می‌شود که یک انفجار گرماهسته‌ای به پا می‌کنند و درخشش سامانه را به گونه‌ی چشمگیری بالا می‌برند- پدیده‌ای بسیار درخشان که به نام نواختر شناخته می‌شود. در کمتر از ۹ روز پس از رویداد، نور وی۷۴۵ کژدم به اندازه‌ی ۱۰۰۰ برابر در طیف دیدنی (مریی) کاهش یافت.
@onestar_in_sevenskies
پس از برون‌ریزی سال ۲۰۱۴، اخترشناسان حدود دو هفته‌ی دیگر رصد آن را با تلسکوپ چاندرا ادامه دادند. یافته‌ی کلیدی آنها این بود که گویا بیشتر مواد پرتاب شده داشتند رو به زمین می‌آمدند. برای توضیح این، یک گروه از دانشمندان از رصدخانه‌ی بنیاد ملی اخترفیزیک ایتالیا در پالرمو، دانشگاه پالرمو، و مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین یک شبیه‌سازی رایانه‌ای سه بُعدی از این انفجار پدید آوردند و تنظیماتش را تا جایی تغییر دادند که با مشاهدات همخوانی پیدا کند. آنها یک قرص گسترده از گاز سرد را در استوای سامانه به مدلشان افزودند که کوتوله‌ی سفید با کشش گرانشی بر مواد گازی که در یک باد از غول سرخ می‌وزد درست کرده بود.

محاسبات رایانه‌ای نشان می‌داد که پیشروی موج انفچار و مواد پس زده شده در راستای قطب‌های شمال و جنوب سامانه انجام می‌شد. این شکل در اثر برخورد موج انفجار به قرص گاز سرد پیرامون دو ستاره پدید آمده بود. این برخورد باعث شد موج انفجار و مواد پرتابی درصفحه‌ی قرص از سرعتشان کاسته شده و یک حلقه‌ی داغِ رو به گسترش از گازهایی با تابش #پرتو_X پدید بیاورند. پرتوهای X از مواد پرتابی که داشتند از ما دور می‌شدند، به طور عمده توسط موادی که به سوی ما می‌آمدند درآشامیده (جذب) و پنهان شد؛ به همین دلیل بود که به نظر می‌رسید بیشتر این مواد رو به ما پرتاب شده بودند.
@onestar_in_sevenskies
تصویر نخستی که اینجا می‌بینید مدل سه بعدی تازه‌ی این انفجار را نشان می‌دهد و در آن، موج انفجار به رنگ زرد، مواد پرتاب شده در اثر انقجار به رنگ صورتی، و قرص مواد خنک‌تر که امواج انفجار تاثیر چندانی رویش نداشته هم به رنگ آبی نمایانده شده. حفره‌ای که سمت چپ مواد پرتابی دیده می‌شود دستاورد مواد سطح کوتوله‌ی سفید است که با برخورد به غول سرخ از سرعتشان کاسته شده. تصویر دوم که در رصدخانه‌ی سایدینگ اسپرینگ استرالیا گرفته شده، این #نواختر را در طیف نور دیدنی (مریی) نشان می‌دهد.

در این انفجار، انرژی‌ای باورنکردنی، هم‌ارز حدود ۱۰ میلیون تریلیون بمب هیدروژنی آزاد شد. به برآورد پژوهشگران، جرم موادی که در این فرآیند پرتاب شدند به حدود یک دهم جرم زمین می‌رسید.

با آن که این رویدادِ ستاره‌ای بسیار چشمگیر بود، ولی ...

ادامه‌ی مطلب در پست بعد 👇👇👇👇

«شفق‌های شمال و جنوب مشتری مستقل از هم رفتار می‌کنند»
—------------------------------------------------------

* شفق‌های قطبی نیرومند شمال و جنوب سیاره‌ی مشتری رفتاری مستقل از یکدیگر دارند. این کشف تازه‌ایست که بر پایه‌ی داده‌های تلسکوپ #پرتو_X چاندرای ناسا و رصدخانه‌ی فضایی ایکس‌ام‌ام-نیوتون سارمان فضایی اروپا انجام گرفته.

گروهی از پژوهشگران با بهره از این داده‌ها که در ماه مارس ۲۰۰۷ و می و ژوئن ۲۰۱۶ گردآوری شده بود، نفشه‌هایی از تابش‌های پرتو ایکس مشتری به دست آورده و یک کانون پرتو ایکس در هر دو قطب را شناسایی کردند. هر یک از این کانون‌ها (لکه‌های داغ) ناحیه‌ای هم‌ارز نصف سطح زمین را می‌پوشانند.

دانشمندان پی بردند که این کانون‌ها ویژگی‌هایی بسیار متفاوت با هم دارند. تابش پرتو ایکس قطب جنوب #مشتری به گونه‌ای منظم، هر ۱۱ دقیقه یک بار می‌تپد، ولی پرتوهای ایکس قطب شمال نظمی ندارند، و به شیوه‌ای که به نظر مستقل از پرتوهای جنوبی می‌آید کم و زیاد می‌شوند.

این از سیاره‌ی مشتری یک چیستان ویژه می‌سازد. شفق‌های پرتو ایکس از هیچ یک از غول‌های گازی سامانه‌ی خورشیدی، از جمله کیوان دیده نشده. مشتری همچنین با سیاره‌ی خودمان هم تفاوت دارد که در آن، شفق‌های شمال و جنوب آینه‌ی یکدیگرند زیرا میدان‌های مغناطیسی در دو سو یکسانند.
@onestar_in_sevenskies
این پژهشگران برای شناخت چگونگی تولید شفق‌های پرتو ایکس مشتری بر آنند تا داده‌های تازه و آینده‌ی #چاندرا و #ایکس‌ام‌ام_نیوتن را با داده‌های فضاپیمای جونوی ناسا که اکنون در مدار مشتریست بیامیزند. اگر دانشمندان بتوانند ارتباطی میان فعالیت‌های پرتو ایکس که این دو رصدخانه می‌بینند، و دگرگونی‌های فیزیکی که همزمان توسط #جونو دیده می‌شود بیابند شاید بتوانند فرآیندی که شفق‌های مشتری و همچنین شفق پرتو ایکس دیگر سیاره‌ها را پدید می‌آورد را بشناسند.

یک نظریه که داده‌های جونو و داده‌های پرتو ایکس می‌توانند آن را تایید یا رد کند اینست که شفق‌های "پرتو ایکس" مشتری در اثر برهم‌کنش‌هایی پدید می‌آید که در مرز میان میدان مغناطیسی مشتری و باد خورشیدی رخ می‌دهد- میدان مغناطیسی مشتری توسط جریان‌های الکتریکی در دل سیاره پدید می‌آید و باد خورشیدی هم جریانی از ذرات باردار پرسرعت است که از خورشید به فضا دمیده می‌شود. [بخشی از شفق‌های مشتری زیر سر "آیو" ماه آتشفشانی آنست ولی اینجا پرسش ما تنها درباره‌ی شفق‌های "پرتو ایکس" است- م]
@onestar_in_sevenskies
برهم‌کنش‌های میان باد خورشیدی و میدان مغناطیسی مشتری می‌تواند باعث شود میدان مغناطیسی نوسان کرده و موج‌های مغناطیسی پدید بیاورد. ذرات باردار می‌توانند سوار این موج‌ها شده و انرژی [سرعت] بگیرند. برخورد این ذرات با جو مشتری درخشش‌های نیرومندی از پرتوی ایکس تولید می‌کند که چاندرا و ایکس‌ام‌ام-نیوتون می‌بینند. در این نظریه، بازه‌ی ۱۱ دقیقه‌ای نمایانگر زمانیست که یک موج در راستای یکی از خطوط #میدان_مغناطیسی مشتری جابجا می‌شود.

تفاوت رفتاری قطب‌های شمال و جنوب مشتری می‌توانند به دلیل تفاوت در دید ما از آنها باشد. میدان مغناطیسی مشتری کج است (انحراف دارد)، از همین رو ما بخش بزرگ‌تری از شفق‌های شمالی را می‌توانیم ببینیم تا شفق‌های جنوبی. بنابراین ما شاید در مورد قطب شمال، می‌توانیم مناطقی را ببینیم که در آنها این میدان با بیش از یک نقطه‌ی سیاره، که زمان‌های جابجایی متفاوتی دارند تماس دارد، ولی در قطب جنوب، تنها جاهایی را می‌بینیم که میدان مغناطیسی در آنها با یک نقطه تماس پیدا می‌کند. این باعث می‌شود رفتار قطب شمال از دید ما بی‌نظم‌تر از قطب جنوب به نظر بیاید.

پرسش بزرگ‌تر اینست که ...

ادامه‌ی این مطلب را در پست بعدی بخوانید: 👇👇👇👇👇

«سیاهچاله‌های غول‌‌پیکری که در عکس‌های کهکشان آندرمدا یافته شده‌اند»
—----------------------------------------------------------------

* گویا حتی سیاهچاله‌ها هم نمی‌توانند در برابر وسوسه‌ی خراب کردن عکس دیگران تاب آورده و خود را وارد عکسشان نکنند! یک چنین "عکس‌آزار" کیهانی‌ که مانند جرمی در پیش‌زمینه‌ی عکس‌های کهکشان زن در زنجیر دیده می‌شود، می‌تواند یکی از فشرده‌ترین جفت‌های ابرسیاهچاله‌ای باشد که تاکنون یافته شده.

رصدخانه‌ی پرتو X چاندرای ناسا به همراه چند تلسکوپ نوری زمینی، چشمه‌ی نور شگفت‌انگیزی نزدیک کهکشان زن در زنجیر (آندرومدا، همسایه‌ی کهکشانی ما) یافته‌اند. این چشمه پیش از این گمان می‌رفت بخشی از کهکشان زن در زنجیر باشد ولی پژوهش تازه نشان می‌دهد این چشمه‌ی نور که LGGS J004527.30+413254.3 (یا تنها "جی۰۰۴۵ +۴۱) نامیده شده، در حقیقت یک جرم بسیار دوردست در فاصله‌ی ۲.۶ میلیارد سال نوری است که مانند یک "عکس‌آزار"، خود را در تصویر کهکشان زن در زنجیر نشان داده است.

در چارچوب زمینه‌ی این تصویر عکسی از کهکشان زن در زنجیر را می‌بینیم که از داده‌های نوری تلسکوپ فضایی هابل به دست آمده و در چارچوب پیوست هم تصویر #پرتو_X چاندرا (به رنگ آبی) از این جرم را می‌بینیم. در چارچوب پیوست، شمال بالا است و در تصویر زمینه شمال پایین، سمت راست است. کهکشان زن در زنجیر که ام۳۱ نیز خوانده می‌شود یک کهکشان مارپیچی در فاصله‌ی حدود ۲.۵ میلیون سال نوری زمین است.

چیزی که از دور بودن جی۰۰۴۵ +۴۱ جالب‌تر است اینست که گویا یک جفت سیاهچاله‌ی غول‌پیکر را در بر دارد که در مداری تنگ به گرد هم می‌چرخند. جرم کل این دو ابرسیاهچاله حدود ۲۰۰ میلیون برابر جرم خورشید برآورد شده.

جی۰۰۴۵ +۴۱ پیش از این به عنوان جرمی کاملا متفاوت -یک ستاره‌ی دوتایی- رده‌بندی شده بود که در خود کهکشان زن در زنجیر جای دارد. یک گروه از پژوهشگران با پیوند داده‌های پرتو X چاندرا و داده‌های طیفی تلسکوپ جمینای شمالی در هاوایی نشان دادند که جی۰۰۴۵ +۴۱ دستکم دو ابرسیاهچاله را در بر دارد. این گروه با بهره از داده‌های تلسکوپ‌های "کارخانه‌ی اجرام گذرای پالومار" در کالیفرنیا تغییراتی تکرارشونده را در نور جی۰۰۴۵ +۴۱ یافتند که نشانه‌ی حضور دو سیاهچاله‌ غول‌پیکر بود.

به برآورد دانشمندان، این دو سیاهچاله‌ی احتمالی با فاصله‌ی تنها چند صد برابر فاصله‌ی زمین تا خورشید به گرد هم در چرخشند، یعنی چیزی کمتر از یک صدم سال نوری؛ آن را با نزدیک‌ترین ستاره به خورشید بسنجید که حدود ۴ سال نوری از ما فاصله دارد.

سامانه‌ای مانند جی۰۰۴۵ +۴۱ می‌تواند دستاورد ادغام دو کهکشان که هر یک ابرسیاهچاله‌ای داشته‌اند در میلیاردها سال پیش باشد. در چنین فاصله‌ای [میان این دو]، این دو سیاهچاله با گسیل #امواج_گرانشی ناگزیر به یکدیگر نزدیک و نزدیک‌تر می‌شوند.

یکی از نویسندگان این پژوهش، جان روآن از دانشگاه واشنگتن، سیاتل می‌گوید: «ما نمی‌توانیم جرم دقیق هر یک از این سیاهچاله‌ها را اندازه بگیریم. بسته به این جرم، این دو در زمانی از ۳۵۰ تا ۳۶۰ هزار سال دیگر به هم رسیده و با هم یکی خواهند شد.»

اگر جی۰۰۴۵ +۴۱ واقعا دو #سیاهچاله که با فاصله‌ای به این نزدیکی به گرد هم می‌چرخند باشد، امواج گرانشی خواهد فرستاد، ولی آشکارسازهای لایگو و ویرگو نخواهند توانست سیگنال آن را ببینند. این دو رصدخانه‌های روی زمین تاکنون ادغام سیاهچاله‌های ستاره‌ای که جرمشان کمتر از ۶۰ برابر خورشید است را آشکار کرده‌ و همین تازگی نیز امواج گرانشی از ادغام دو ستاره‌ی نوترونی را دریافت کرده‌اند.

تره‌ور دورن-والنشتاین، او هم از دانشگاه واشنگتن می‌گوید: «ادغام ابرسیاهچاله‌ها نسبت به سیاهچاله‌های ستاره‌ای با سرعت کمی رخ می‌دهد. تغییرات کندتر در امواج گرانشی سامانه‌ای مانند جی۰۰۴۵ +۴۱ می‌تواند بهتر از همه با گونه‌ی دیگری از آشکارسازهای امواج گرانشی به نام "آرایه‌ی زمان‌سنجی ‌تپ‌اختر" دریافت شود.
https://goo.gl/27ydio
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/12/CosmicPhotobomb.html
—-------------------------------------------------
کانال یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies

«پرتوهای X نامنتظره از یک خوشه کهکشانی»
—----------------------------------------

خوشه‌ی کهکشانی برساووش به گونه‌ی شگفت‌انگیزی در یک رنگ ویژه‌ از طیف #پرتو_X می‌درخشد، ولی چرا؟

هیچ کس پاسخ قطعی این پرسش را نمی‌داند ولی بر پایه‌ی انگاشتی (فرضیه‌ای) که بسیار بر سرش بحث و گفتگو شده، این پرتوهای ایکس سرنخی برای شناسایی سرشتِ ماده‌ی تاریک‌اند که دیرزمانیست در پی آنند.

این راز درباره‌ی رنگی از طیف پرتو ایکس با انرژی ۳.۵ کیلوالکترون ولت است- به نظر می‌رسد مناطق بیرون از مرکز خوشه در این طیف به شدت می‌درخشند ولی اگر یکراست به بخش‌های پیرامون مرکز خوشه که احتمالا ابرسیاهچاله‌ای نیز در آنست نگاه کنیم، اثر چندانی از پرتوهای ۳.۵ کیلو الکترون ولت دیده نمی‌شود.

بر پایه‌ی نظریه‌ی بسیار جنجال‌برانگیز که درین باره پیشنهاد شده، اینجا می‌تواند چیزی باشد که تاکنون هرگز دیده نشده: ماده‌ی تاریک فلورسنت (اف‌دی‌ام، FDM).

ذرات این گونه از ماده‌ی تاریک می‌توانند پرتوهای ایکس ۳.۵ کیلوالکترون ولت را درآشامند (جذب کنند). اگر چنین چیزی درست باشد، ذرات اف‌دی‌ام پس از جذب می‌توانند این پرتوهای ایکس ۳.۵ کیلوالکترون ولت را از سرتاسر خوشه بگسیلند و یک خط گسیلشی (نشری) پدید بیاورند.

ولی اگر به ذراتی از این ماده که در خوشه، میان ما و منطقه‌ی مرکزی آن، پیرامون ابرسیاهچاله هستند نگاه کنیم، جذب بیشتری از اف‌دی‌ام‌ها دیده می‌شود که این به پیدایش یک طیف درآشامی (جذبی) در این طیف می‌انجامد.

در اینجا تصویری از #خوشه‌_کهکشانی برساووش را می‌بینیم که در آن، پرتوهای نور دیدنی (مریی) و رادیویی به رنگ سرخ، و پرتوهای X که توسط رصدخانه‌ی زمین‌گرد چاندرای ناسا گردآوری شده هم به رنگ آبی نشان داده شده است.

#apod #ماده_تاریک
https://goo.gl/JgaE9J
—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/01/ap180102.html
—-------------------------------------------------
کانال یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies

«مرکز کهکشان ما پر از سیاهچاله‌های کوچک است»
—---------------------------------------------—

این را از پیش می‌دانستیم که مرکز کهکشان‌مان انباشته از ستاره، ابرنواختر، تپ‌اختر، گاز و غبار است و همچنین سیاهچاله‌ای غول‌پیکر به جرم ۴ میلیون برابر خورشید، با نام کمان-ای* (بخوانید:کمان-ای-ستاره) در آن لانه دارد. شبیه‌سازی‌ها از مدت‌ها پیش نشان می‌دادند که شمار بسیاری سیاهچاله‌ی کوچک -سیاهچاله‌هایی تقریبا هم‌جرم خورشید- در مرکز راه شیری و همچنین در مرکز دیگر کهکشان‌ها وجود دارد، با این وجود تنها یکی از آنها تاکنون دیده شده..

چارلز هیلی از دانشگاه کلمبیا در نیویورک و همکارانش با بررسی داده‌های رصدخانه‌ی #پرتو_X #چاندرا سرانجام توانسته‌اند سیگنالی را پیدا کنند که به نظر می‌رسد از ۱۲ سیاهچاله‌ی ستاره‌ای با همدم‌هایی ستاره‌ای به اندازه‌ی خورشید می‌آید.

این #سیاهچاله ها به طور پیوسته دارند مواد همدم خود را می‌کشند و قرص‌هایی برافزایشی به گرد خود می‌سازند که به دلیل گرمای بی‌اندازه، پرتوهای X می‌گسیلند و سیاهچاله از این راه خود را نشان می‌دهد.

پژوهشگران با دیدن این ۱۲ سامانه‌ی دوتایی سیاهچاله‌ای درخشان به فکر افتادند که چه بسا شمار بیشتری از آنها در آنجا باشد. هیلی برای یافتن پاسخ از یک روش برون‌یابی بهره جست؛ وی در این روش، چندین لامپ گوناگون از ۱۰ وات تا ۱۰۰ وات را در نظر گرفت. او می‌گوید: «اگر همه‌ی لامپ‌ها را یک مایل دورتر ببریم احتمالا باز هم ۱۰۰ واتی‌ها را خواهیم دید ولی لامپ‌های ۱۰ واتی دیگر در آن فاصله دیده نمی‌شوند.»

این دانشمندان با بهره از یک شبیه‌سازی که در آن، لامپ‌های ۱۰۰ واتی نماینده‌ی همین ۱۲ سامانه‌ی سیاهچاله‌ایِ درخشان بودند نتیجه گرفتند که ۳۰۰ تا ۵۰۰ سامانه‌ی سیاهچاله‌ایِ "کم‌نورتر" می‌بایست به گرد مرکز کهکشان در گردش باشند. و با این پنداشت که تنها ۵ درصد از سیاهچاله‌های ستاره‌ای دارای همدم هستند، می‌بایست ۱۰ هزار سیاهچاله‌ی این اندازه در کوژِ مرکزی کهکشان وجود داشته باشد.

دریل هاگرد از دانشگاه مک‌گیل در مونترآل کانادا می‌گوید به دلیل شلوغی و انباشتگی مرکز کهکشان، قطعیت در این باره بسیار پایین می‌آید: «مطمئن نیستم بتوانم هیچ بخشی از این پژوهش رو تأیید کنم، ولی بررسی وسوسه‌انگیز و جالبیست.» خود هیلی می‌گوید حتی اگر این برآوردها چندان درست نباشد باز هم خوشحال خواهد بود: «حتی اگر تنها ۱۰۰۰ تا از اینها در مرکز کهکشان باشد باز هم ۱۰۰۰ برابر بیش از چیزیست که در گذشته می‌دانستیم.»

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر منتشر شده.

********
https://goo.gl/WcFuLF
🔴توضیح تصویر:
دایره‌های سرخ جای دوتایی‌های کوتوله‌ی سفیدی را نشان می‌دهند (پرتو X کم) و دایره‌های آبی جای دوتایی‌های سیاهچاله ای را (پرتو X بیشتر). دایره‌ی سبز نماینده‌ی جایگاه ابرسیاهچاله‌ی کمان-ای* است که به شدت در پرتو X می‌درخشد و دایره‌ی زرد هم نشانگر ناحیه‌ای میان ۰.۷ و ۳ سال نوری از ابرسیاهچاله است.

—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/04/black-holes.html
—-------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«کشف نیرومندترین شواهد برای سیاهچاله‌های میان‌جرم»
---------------------------------------------------

دانشمندان تاکنون توانسته‌اند وجود سیاهچاله‌های کوچک و سیاهچاله‌های ابرپرجرم (ابرسیاهچاله‌ها) را ثابت کنند، ولی وجود یک گونه‌ از این اجرام به نام سیاهچاله‌های میان‌جرم (آی‌ام‌بی‌اچ، IMBH) هنوز ثابت نشده و به شدت در دست پژوهش و بررسی است. اکنون دانشمندان دانشگاه نیوهمشایر اعلام کرده‌اند که با دیدن یکی این اجرام در میانه‌ی بلعیدن یک ستاره، به نیرومندترین شواهدی که تا به امروز برای آنها یافته شده دست پیدا کرده‌اند. [گفتنی‌ست سیاهچاله‌های میان‌جرم سیاهچاله‌هایی با جرم میان ۱۰۰ تا ۱۰۰ هزار برابر خورشیدند، بسیار بزرگ‌تر از سیاهچاله‌های ستاره‌ای و بسیار کوچک‌تر از ابرسیاهچاله‌ها-م]

داشنگ لین از دانشگاه نیوهمپشیر و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «ما بسیار خوش‌شانس بودیم که توانستیم این جرم را به کمک انبوهی از داده‌های باکیفیت ببینیم. این به ما در اندازه‌گیری جرمش و شناخت سرشت این رویداد تماشایی کمک می‌کند. در پژوهش‌های گذشته، از جمله در یکی از پژوهش‌های خودمان هم چنین رویدادی دیده شده بود، ولی یا بسیار دوردست بودند و یا بسیار دیر به آنها رسیده بودیم.»

اخترشناسان در این پژوهش از عکس‌های ماهواره‌ها بهره جستند و برای نخستین بار نشانه‌ی بارز چنین فعالیتی را مشاهده کردند. آنها درخششی را در چند طول موج در لبه‌ی یک کهکشان دوردست دیدند. روند و آهنگ کاهش نور این پدیده درست همان گونه بود که برای گسیخت کشندی یک ستاره، یعنی از هم گسیختگی و بلعیده شدن آن توسط یک سیاهچاله، انتظار می‌رفت. در این مورد، که رویداد ۳ایکس‌ام‌ام جی۲۱۵۰۲۲.۴-۰۵۵۱۰۸ (یا تنها جی۲۱۵۰-۰۵۵۱) نام گرفت، ستاره در اکتبر ۲۰۰۳ از هم گسیخته شده بود و تابشی که پدید آورد در درازنای دهه‌ی بعد به خاموشی گرایید. دامنه‌ی انرژی فوتون‌های گسیلیده از این رویدادها بستگی به اندازه‌ی #سیاهچاله دارد. این داده‌ها یکی از راه‌های بسیار کم‌شمار برای وزن‌کشی، یا سنجش جرم یک سیاهچاله را در اختیار ما می‌گذارد.

آی‌ام‌بی‌اچ‌ها کم یافته می‌شوند و دانشمندان بای یافتن درخشش‌های چند-طول موجه‌ی آنها از سه تلسکوپِ #پرتو_X، یعنی چاندرا، سویفت، و ایکس‌ام‌ام-نیوتن کمک گرفتند. از روی ویژگی‌های یک درخشش بلندمدت می‌توان به شواهدِ از هم گسیختن یک ستاره (رویداد گسیخت کشندی، تی‌دی‌ئی) دست یافت. اگر جرمی، مانند یک ستاره، بیش از اندازه به یک سیاهچاله نزدیک شود، می‌تواند در اثر نیروهای کشندی سهمگینی که از گرانش سیاهچاله بر آن وارد می‌شود از هم بپاشد. در یک رویداد گسیخت کشندی، بخشی از پسماندهای این ستاره‌ی از هم پاشیده با سرعتی سرسام‌آور به بیرون پرتاب شده و بخشی دیگر به سوی سیاهچاله کشیده می‌شود. این مواد با فرو رفتن در سیاهچاله، تا میلیون‌ها درجه داغ شده و تابش پرتو ایکس ویژه‌ای تولید می‌کنند. به گفته‌ی این پژوهشگران، این گونه درخشش‌ها می‌توانند به آسانی به بیشینه برسند و یکی از کارآمدترین راه‌ها برای یافتن آی‌ام‌بی‌اچ‌ها هستند.

لین می‌گوید: «ما بر پایه‌ی نظریه‌ی پیدایش کهکشان‌ها انتظار وجود سیاهچاله‌های میان‌جرمِ بسیاری را در خوشه‌های ستاره‌ای داریم. ولی تاکنون شمار بسیار بسیار کمی از آنها را شناخته‌ایم زیرا آنها به طور معمول به گونه‌ای باورنکردنی خاموشند و یافتنشان بسیار دشوار است؛ فوران‌های انرژی در اثر از هم گسیختن و بلعیدن یک ستاره توسط آنها هم بسیار کم رخ می‌دهد.»

به باور این دانشمندان، از آنجایی که تابش ناشی از چنین رویدادهایی برای آی‌ام‌بی‌اچ‌ها، تابشی بسیار کمیاب است، کشف آنها نشانگر اینست که آی‌ام‌بی‌اچ‌های بسیاری می‌توانند به حالت خفته در لبه‌های کهکشان‌های فضای نزدیک پنهان شده باشند. گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/06/J21500551.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«تفنگی که پرتوهای کیهانی را به سرتاسر کهکشان شلیک می‌کند»
------------------------------------------------------------

اتا شاه‌تخته (اتا کارینا) یکی از درخشان‌ترین سامانه‌های بزرگ ستاره‌ایست که تاکنون شناخته شده: دو ستاره به جرم‌های ۹۰ و ۳۰ برابر خورشید که هر ۵.۵ سال یک بار به گرد هم می‌چرخند. زمانی که این دو در مدار بیضی‌شان به نزدیک‌ترین فاصله‌ی هم می‌رسند -۲۲۵ میلیون کیلومتر، تقریبا به اندازه‌ی فاصله‌ی میانگین خورشید و بهرام- بادهای نیرومندشان به یکدیگر برخورد می‌کند. به گزارش کنجی هاماگوچی، اخترفیزیکدان مرکز پروازهای فضایی گادرد ناساد و همکارانش در شماره‌ی ۲ ژوئن ۲۰۱۸ نشریه‌ی نیچر آسترونومی، این بادها در برخورد با یکدیگر رفتاری مانند یک تفنگ #پرتوهای_کیهانی پیدا کرده و ذراتی پرانرژی را به سرتاسر کهکشان شلیک می‌کنند.

رصدها و سنجش‌های رصدخانه‌ی #پرتو_X چاندرا نشان داده که در برخورد این دو باد امواج X کم‌انرژی تولید می‌شود، ولی این که چنین پرتوهایی از کجا می‌آیند ۱۰۰ درصد روشن نبود. رصدخانه‌ی پرتو گامای فرمی نیز نشانه‌هایی از پرتو گامای پرانرژی را که از این سامانه سرچشمه می‌گیرد یافت، که این نشان می‌دهد این پرتوها باید زیر سر ذراتی پرانرژی باشند، ولی تصاویر بسیار مات‌تر از آن بودند که بشود از این بابت مطمئن بود.

اکنون، ماهواره‌ی نوستار نیز وارد بازی شده و با عکس‌هایی که در طیف پرتو X پرانرژی گرفته، جای خالی میان داده‌های واضح کم‌انرژی و داده‌های مات‌ترِ پرانرژی را پر کرده است. همه‌ی این سنجش‌ها به طور قطعی نشان می‌دهد که بادهای این دو ستاره در برخورد با هم رفتاری مانند یک شتاب‌دهنده‌ی ذرات کیهانی داشته، و ذراتی نسبیتی تولید می‌کنند که به سرتاسر کهکشان، از جمله زمین ما گسیلیده می‌شوند.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/07/RayGun.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«برخوردی که یک حلقه پرتو X برای یک کهکشان پدید آورد»
---------------------------------------------------------

* اخترشناسان به کمک رصدخانه‌ی پرتو X چاندرای ناسا حلقه‌ای از سیاهچاله‌ها یا ستارگان نوترونی را در کهکشانی به فاصله‌ی ۳۰۰ میلیون سال نوری زمین یافته‌اند. این حلقه می‌تواند به دانشمندان در بهتر شناختنِ رویدادهایی که در برخوردهای سهمگین میان کهکشان‌ها رخ می‌دهد کمک کند.

اینجا نمایی تازه از کهکشان ای‌ام ۰۶۴۴-۷۴۱ (یا تنها ای‌ام ۰۶۴۴) را می‌بینید که از پیوند داده‌های پرتو X چاندرا (رنگ بنفش) و داده‌های نور دیدنی (مریی) تلسکوپ فضایی هابل (رنگ‌های سرخ، سبز، و آبی) درست شده‌ است. داده‌های چاندرا وجود چشمه‌های #پرتو_X بسیار درخشانی را آشکار کرده‌ که به احتمال بسیار، بیشترشان سامانه‌های دوتایی‌اند که یکی از اعضایشان سیاهچاله‌ی ستاره‌جرم یا ستاره‌ی نوترونی است. این چشمه های پرتو X با هم یک حلقه‌ی چشمگیر و شگفت‌انگیز را ساخته‌اند.

ولی این حلقه‌ی سیاهچاله‌ها یا ستارگان نوترونی در ای‌ام ۰۴۶۶ از کجا آمده؟
@onestar_in_sevenskies
به گمان اخترشناسان، این حلقه زمانی پدید آمده که یک کهکشان در اثر نیروی گرانش به درون کهکشان دیگری کشیده شد و از درون صفحه‌اش گذشت [یک بزن و در روی کیهانی]. کهکشان نخست موج‌هایی در گازهای کهکشان دوم (همان ای‌ام ۰۶۴۴) که پایین، سمت راست چارچوب دیده می‌شود پدید آورد. این موج‌ها حلقه‌ای رو به گسترش از گازهای فشرده را در ای‌ام ۰۶۴۴ درست کرد که ستاره‌زایی‌های تازه به راه انداخت. کهکشان نخست به احتمال بسیار همان کهکشانیست که پایین، سمت چپ دیده می‌شود.

از میان این ستارگان نوپا، بزرگ‌ترین‌شان در استاندارد کیهانی زندگی کوتاهی دارند- تنها چند میلیون سال. پس از آن سوخت هسته‌ایشان به پایان می‌رسد و با مرگشان در یک انفجار ابرنواختری، یا سیاهچاله‌هایی به جرم پنج تا ۲۰ برابر خورشید، و یا ستارگان نوترونی تقریبا هم‌جرم خورشید از خود به جا می‌گذارند.
@onestar_in_sevenskies
برخی از این سیاهچاله‌ها یا ستارگان نوترونی همدم‌‌های ستاره‌ای نزدیکی هم دارند، وگازهای آنها را می‌مکند. این گاز که به سوی سیاهچاله یا ستاره‌ی نوترونی کشیده می‌شود، مانند آبی که در چاهک حمام فرو می‌رود، یک قرص چرخان پدید می‌آورند و در این فرآیند در اثر اصطکاک داغ می‌شود. این گاز فراداغ پرتوی X نیرومند بسیاری تولید می‌کند که چاندرا می‌تواند آن را ببیند.

حلقه‌ای از ستارگان نوترونی یا سیاهچاله‌ها خودش چیز شگفت‌انگیز و فریبنده‌ایست، ولی ای‌ام ۰۶۴۴ داستان‌های دیگری هم دارد. همه‌ی چشمه‌های پرتو ایکسی که در حلقه‌ی ای‌ام ۰۶۴۴ شناسایی شده‌اند از رده‌ی "چشمه‌های پرتو X فرا-تابناک" (یوال‌ایکس ها) هستند. پرتو X تولید شده در این اجرام به اندازه‌ی صدها و هزاران برابر بیش از سامانه‌های دوتایی "معمولی" است که در آنها یک ستاره همدم یک سیاهچاله‌ یا یک ستاره‌ی نوترونی است.

تا همین اواخر بیشتر اخترشناسان فکر می‌کردند...

ادامه در پست بعد 👇👇👇👇👇

«پرتوهای داغ X از یک خوشه کهکشانی»
--------------------------------------

اخترشناسان به کمک رصدخانه‌ی ایکس‌ام‌ام-نیوتنِ سازمان فضایی اروپا تابش پرتو ایکسی که از گازهای داغ فراگیر درون خوشه‌ی کهکشانی ایکس‌ال‌اس‌اس‌سی۰۰۶ می‌تابد را به تصویر در آورده‌اند- این پرتوها در اینجا با رنگ بنفش نمایانده شده.

این خوشه دارای صدها کهکشان، انبوهی از گازهای داغ و پراکنده‌ای که پرتوی X می‌تابانند، و ماده‌ی تاریک به مقداری از این هم بیشتراست که همه‌ی اینها روی هم جرمی هم‌ارز حدود ۵۰۰ تریلیون خورشید را در بر می‌گیرند. نوری که ما از این خوشه‌ی کهکشانی دریافت می‌کنیم زمانی از آن جدا شده بوده که تنها حدود ۹ میلیارد سال از عمر کیهان می‌گذشت.

کهکشان‌های این خوشه بیشتر درمرکز آن انباشته شده‌اند. خوشه‌های کهکشانی به طور معمول یک کهکشان بزرگ مرکزی دارند، ولی خوشه‌ی ایکس‌ال‌اس‌اس‌سی۰۰۶ دارای دو عضو اصلی است که نشان می‌دهد یک رویداد ادغام دارد در این خوشه رخ می‌دهد.

به جز پرتوهای X، داده‌های پیوندی از سه رنگ در طیف دیدنی (مریی) و فروسرخ-نزدیک از تلسکوپ کانادا-فرانسه-هاوایی هم به این تصویر افزوده شده که چندین و چند کهکشان را نشان می‌دهند. برخی از این کهکشان‌ها عضو خوشه نیستند و یا به ما نزدیک‌ترند (مانند آن کهکشان مارپیچی در بالا، سمت راست چارچوب)، و یا دورتر.

در این تصویر چند ستاره هم دیده می‌شود که عضو کهکشان خودمانند و در پیش‌زمینه‌ی تصویر جای دارند (با تیزی‌های پراش روی تصویرشان).

لکه‌های کوچک و بنفش پراکنده‌ای هم در گوشه و کنار تصویر به چشم می‌خورد که همگی چشمه‌های نقطه‌ایِ پرتو X هستند و بسیاری از آنها بیرون از راه شیری‌اند.
#خوشه_کهکشانی #پرتو_X #XMM_Newton

--------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/10/XLSSC006.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«کوتوله سفیدی که اخترشناسان را شگفت‌زده کرده»
-----------------------------------------------

اخترشناسان یک برون‌ریزی #پرتو_X درخشان را از ستاره‌ای در ابر ماژلانی کوچک، ۲۰۰ هزار سال نوری دورتر از زمین دیده‌اند. آمیزه‌ی داده‌های پرتو ایکس و نوری نشان می‌دهد که سرچشمه‌ی این درخشش یک #کوتوله‌_سفید است که شاید سریع‌ترین نرخ رشد را در میان کوتوله‌های سفیدی که تاکنون یافته شده داشته باشد.

خورشید ما تا چند میلیارد سال دیگر بیشتر سوخت هسته‌ایش به پایان می‌رسد و با فشرده شدن، یک "کوتوله‌ی سفید" بسیار کوچک‌تر و کم‌نورتر به بزرگی حدود دو برابر زمین و گرانش سطحی صدها هزار برابر آن از خود به جا می‌گذارد.

برخلاف خورشید ما، بیشتر ستارگان از جمله کوتوله‌های سفید، تنها نیستند و همدمی دارند که با آن یک "#سامانه‌_دوتایی" ساخته‌اند. اگر این دو به اندازه‌ی کافی به هم نزدیک باشند، کوتوله‌ی سفید می‌تواند با گرانش هولناکش مواد را از همدمش به سوی خود بکشد.
@onestar_in_sevenskies
دانشمندان در پژوهش تازه‌ای که بر پایه‌ی داده‌های رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرای ناسا و رصدخانه‌ی سویفت انجام شده، تابش پرتو ایکس ویژه‌ای از یک سامانه‌ی دوتایی که یک کوتوله‌ی سفید به نام ASASSN-16oh در آنست دریافت کرده‌اند. این کشف شامل پرتو ایکس کم-انرژی (چیزی که اخترشناسان به آن پرتو ایکس "نرم" می‌گویند) که در دماهای چند صد هزار درجه پدید می‌آید هم می‌شود. بر خلاف آن، پرتو ایک پرانرژی یا "سخت" نشانگر پدیده‌هایست که در دماهای چند ده میلیون درجه رخ می‌دهد. تابش پرتو ایکسِ ASASSN-16oh بسیار درخشان‌تر از پرتو ایکس نرمیست که از جو یک ستاره‌ی معمولی می‌آید و از این رو باید آن را از رده‌ی ویژه‌ی چشمه‌های پرتو X ابَر-نرم (supersoft) دانست.

اخترشناسان تا مدت‌ها می‌پنداشته‌اند تابش پرتو ایکس ابر-نرم از کوتوله‌های سفید در اثر همجوشی هسته‌ای در یک لایه‌ی داغ و چگال از هسته‌های هلیوم و هیدروژن پدید می‌آید. این ماده ی گریزا (فرّار) از موادی که کوتوله‌ی سفید از همدمش کشیده و بر روی سطح خود انباشته درست شده، و به یک همجوشی انفجاری هسته‌ای، بسیار همانند یک بمب هیدروژنی می‌انجامد.

ولی ASASSN-16oh چیز بیشتری به این ماجرا می‌افزاید. این سامانه‌ی دوتایی به کمک پیمایش خودکار سراسر آسمان برای ابرنواخترها (ASASSN) یافته شد، مجموعه‌ای از حدود ۲۰ تلسکوپ نوری در سراسر جهان که هر شب سرتاسر آسمان را در جستجوی ابرنواخترها و دیگر پدیده‌های زودگذر می‌کاوند. پس از یافته شدن این سامانه، اخترشناسان با بهره از چاندرا و سویفت گسیل پرتو ایکس ابر-نرمِ آن را آشکار کردند.
@onestar_in_sevenskies
گزارش این کشف روز ۳ دسامبر در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده. نویسنده‌ی اصلی پژوهش، پرفسور تام ماکارونه می‌گوید : «در گذشته همه‌ی چشمه‌های ابرنرم مربوط به همجوشی هسته‌ای در سطح کوتوله‌های سفید بود.»

اگر دلیل تابش پرتو ایکس ابرنرم در ASASSN-16oh، همجوشی هسته‌ای باشد، این تابش باید با یک انفجار آغاز شده و نورش می‌بایست از سرتاسر طح کوتوله‌ی سفید می‌آمد. ولی افزایش پرتوی دیدنیِ (مرییِ) آن به آن اندازه‌ سریع نبود که بتواند ناشی از یک انفجار باشد، و داده‌های چاندرا هم نشان می‌داد که تابش آن از یک منطقه‌ی کوچکتر از سطح کوتوله‌ی سفید آمده. این تابش همچنین در طیف دیدنی صد برابر کم‌نورتر از چیزی بود که از همجوشی هسته‌ای روی سطح کوتوله‌ی سفید انتظار می‌رود. این مشاهدات، و همچنین دیده نشدن نشانه‌ای از برون‌ریزی گاز از کوتوله‌ی سفید، بحث‌های داغی بر ضد همجوشی روی سطح این کوتوله‌ی سفید به دنبال آورد...

ادامه‌ی این مطلب را در پست بعد بخوانید 👇👇👇👇👇👇👇