👑یک ستاره در هفت آسمان👑
1.12K subscribers
2.29K photos
598 videos
73 files
5.28K links
وبلاگ تخصصی نجوم و اخترفیزیک که از سال ۲۰۱۰ تاکنون بی‌وقفه به کار ترجمه‌ی مطالب متنوع و گوناگونِ این حوزه‌ی دانش، از معتبرترین سایت‌های بین‌المللی می‌پردازد:
http://www.1star7sky.com/
فیسبوک: https://www.facebook.com/1star7sky/
Download Telegram
«دیدار گربه و شاه‌میگو در آسمان»
—------------------------------—
https://goo.gl/WAb1t0
اخترشناسان مدت‌هاست که ابرهای کیهانی برافروخته‌ی گاز و غباری که به نام‌های ان‌جی‌سی ۶۳۳۴ و ان‌جی‌سی ۶۳۵۷ شناخته می‌شوند را بررسی می‌کنند. عکس بسیار بزرگی که اینجا می‌بینید دستاورد تازه‌ترینِ این پژوهش‌هاست که به کمک تلسکوپ پیمایشی وی‌ال‌تی (VST) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپاگرفته شده.

این تصویر با اندازه‌ی نزدیک به ۲ میلیارد پیکسل (۴۹۵۱۱ در ۳۹۱۳۶ پیکسل)، یکی از بزرگ‌ترین عکس‌هاییست که تاکنون توسط #رصدخانه‌_جنوبی_اروپا (اسو، #ESO) منتشر شده. این ابرها به دلیل پیکره‌های فریبنده و چشم‌نوازشان به نام‌هایی آشنا و به یادماندنی شناخته شده‌اند: به ترتیب، سحابی پنجه‌ی گربه و سحابی شاه‌میگو. در این پیوند می‌توانید بخش‌های گوناگون این تصویر را بزرگنمایی (زوم) کنید.

ان‌جی‌سی ۶۳۳۴ (پنجه‌ی گربه) حدود ۵۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد ولی ان‌جی‌سی ۶۳۵۷ (شاه‌میگو) بسیار دورتر از آنست و فاصله‌اش از زمین به ۸۰۰۰ سال نوری می‌رسد. هر دو در #صورت_فلکی_کژدم (عقرب) جای دارند، نزدیک نوک نیش زهرآلود آن.

نخستین بار دانشمند بریتانیایی، جان هرشل این دو جرم را در دو شب پشت سر هم در ژوئن ۱۸۳۷ و در سفر پژوهشی سه ساله‌ای که با هدف بررسی آسمان نیمکره‌ی جنوبی به دماغه‌ی امید نیک در آفریقای جنوبی انجام داده بود شناسایی کرد. تلسکوپی که در آن هنگام در دسترس هرشل بود توان محدودی داشت و از همین رو وی توانست در عمل، تنها نوک پنجه‌های سحابی پنجه گربه که از دیگر جاهای آن درخشان‌تر بود را بببیند. دهه‌های بسیاری گذشت تا پیکره‌ی واقعی این دو سحابی در عکس‌ها پدیدار شد- که به گزینش این نام‌ها برای آنها انجامید.

سه پنجه‌ی این گربه که در تلسکوپ‌های امروزی دیده می‌شوند، و همچنین مناطقی به شکل چنگال که در همسایگی آن، در سحابی شاه‌میگو دیده می‌شود در حقیقت ابرهایی از گاز -بیش از همه، هیدروژن- هستند که از تابش ستارگان نوزاد برافروخته شده‌اند. این ستارگان داغ که جرمشان به ۱۰ برابر جرم خورشید می‌رسد، پرتوهای پرانرژی فرابنفشی می‌گسیلند که با تابیدن بر اتم‌های هیدروژنِ درون ابرهای زاینده‌شان، آنها را یونیده می‌سازد (به اصطلاح، می‌یوند). از آنجایی که بیشتر این ابرهای گسترده را هیدروژن ساخته، برافروخته شدن اتم‌های هیدروژن (و اتم‌های دیگر) باعث برافروختگی سرتاسری ابر شده و آنها را به گسیلش واداشته؛ بنابراین هر دوی اینها #سحابی‌_گسیلشی هستند.

این تصویر تازه‌ی تلسکوپ وی‌ال‌تی با بهره از توانایی دوربین ۲۶۸ مگاپیکسلی گسترده‌میدانِ اومگاکم (OmegaCAM) رگه‌های پرپیچ و تابی از غبار مات و کدر را در هر دو سحابی آشکار کرده.

اومگاکم که جانشین دوربین پرارزش میدان گسترده‌ی رصدخانه‌ جنوبی اروپا (WFI) است، اکنون بر تلسکوپ ۲.۲ متری MPG/ESO در لاسیای شیلی سوار است. WFI در سال ۲۰۱۰ برای تصویربرداری از سحابی پنجه‌ی گربه به کار برده شده بود. آن عکس هم در نور دیدنی (مریی) گرفته شد ولی با فیلتری که درخشش اتم‌های هیدروژن را بهتر نمایان می‌کرد. همچنین، تلسکوپ بسیار بزرگ نمای ژرفی هم از سحابی شاه‌میگو گرفته بود که بسیاری از ستارگان داغ و درخشانی که بر رنگ و روی این جرم تاثیر داشته‌اند را در خود ثبت کرده.

با وجود توانمندی بسیار بالای دستگاه‌هایی که برای دیدن پدیده‌هایی مانند این سحابی‌ها به کار می‌روند، غباری که درونشان است به اندازه‌ی چگال است که بخش بزرگی از محتوای آنها را از چشم ما پنهان کرده‌. سحابی پنجه‌ی گربه یکی از کُنشی‌ترین (فعال‌ترین) پرورشگاه‌های ستاره‌ای در آسمان است و هزاران ستاره‌ی جوان و داغی که نورشان نمی‌تواند به چشم ما برسد [به دلیل غبارها] را در خود پرورش می‌دهد. هرچند در طول موج‌های فروسرخ، تلسکوپ‌هایی مانند "ویستا" در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا می توانند با کنار زدن غبار، ژرفای درون آنها را مشاهده کرده و کُنش‌های ستاره‌زایی درونشان را آشکار کنند.

مشاهده‌‌ی سحابی‌ها در طول موج‌های (رنگ‌های) گوناگونِ نور به بشر امکان می‌دهد پیکره‌های آنها را به شکل‌های گوناگونی ببینند. برای نمونه، اگر سحابی شاه‌میگو را در طول موج‌های بلندترِ فروسرخ ببینیم، بخشی از آن مانند یک کبوتر دیده می‌شود، و بخشی دیگر مانند یک جمجمه؛ همین باعث شده این سحابی به نام "سحابی جنگ و صلح" نشز شناخته شود.
#NGC_6334 #NGC_6357
—------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/02/NGC6334-NGC6357.html
—-------------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«مرگ زیبای یک ستاره»
—---------------------
https://goo.gl/0edxTN
اغلب خوشه‌ها و سحابی‌های درخشانی که در آسمان شبانه‌ی سیاره‌ی زمین دیده می‌شوند نامشان از روی گل‌ها یا حشره‌ها برگزیده شده.

ان‌جی‌سی ۶۳۰۲ یا #سحابی_پروانه هم از این قاعده مستثنا نیست، هر چند که بلندی بال‌هایش به بیش از ۳ سال نوری می‌رسد.

ستاره‌ی مرکزی این #سحابی_سیاره‌نما، ستاره‌ای رو به مرگ با دمای سطحی نزدیک به ۲۵۰ هزار درجه‌ی سانتیگراد است که به گونه‌ای استثنایی داغ شده و در نور فرابنفش می‌درخشد، ولی آن را مستقیم نمی‌توان دید زیرا در پس چنبره‌ی چگالی از گرد و غبار که گرداگردش را فراگرفته پنهان شده است.

این نمای نزدیک واضح از سحابیِ این ستاره‌ی رو به مرگ، توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده و اینجا با پردازش رنگی تازه‌ای به نمایش در آمده است.

چنبره‌ی غبار پیرامون ستاره‌ی مرکزی به گونه‌ای مورب از چشم ما از روی یک حفره‌ی پر از گاز یونیده‌ی برافروخته می‌گذرد. این چنبره از دید ما تقریبا از لبه (از پهلو) دیده می‌شود. درون پوشش غبار کیهانی این ستاره‌ی داغ، هیدروژن مولکولی شناسایی شده است.

ان‌جی‌سی ۶۳۰۲ حدود ۴۰۰۰ سال نوری از زمین دور است و در #صورت_فلکی_کژدم (عقرب) که از دیدگاه عنکبوت‌شناسی جایگاه مناسبی برایش است دیده می‌شود.

#apod #NGC_6302
—------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/02/NGC6302.html
—-------------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«کیوان در انتهای رودی تاریک»
—----------------------------

سیاره‌ی #کیوان (زحل) دارد در آسمان سیاره‌ی زمین به جایگاه پادیستان (مقابله) نزدیک می‌شود.

این سیاره که به هنگام غروب آفتاب طلوع می‌کند و در درازنای شب به روشنی می‌درخشد، نزدیک راستای خط دید ما از میدان‌های پرستاره، پر از سحابی، و پر از ابرهای غبار تیره در کهکشان راه شیری دیده می‌شود.

این تصویر باشکوه از پیوند دو نما درست شده که اواخر اردیبهشت از مرکز کهکشان راه شیری گرفته شدند و در آن، کیوان سپیدفام را بالا و سمت چپ مرکز چشم‌انداز می‌بینیم. برای پیدا کردن این سیاره‌ی درخشان می‌توانید بالای کاسه‌ی سحابی غباری پیپ، و درست در انتهای رود تاریکی ببینید که از ستاره‌ی کژدم‌دل (قلب عقرب)، ستاره‌ی آلفای #صورت_فلکی_کژدم آغاز شده و به قلب کهکشان می‌ریزد.

با این همه، اکنون بهترین دید را فضاپیمای کیوان‌گرد کاسینی از این سیاره دارد. این فضاپیما اکنون مدار شماره‌ی ۸ در گام "پایان بزرگ" ماموریتش را آغاز کرده و این سیاره را با فاصله‌ای بسیار کم دور می‌زند.

#apod
https://goo.gl/vaIO4r
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/06/SaturnScorpius.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«بهترین تصویری که تاکنون از سطح و جو ستاره‌ای به جز خورشید به دست آمده»
—----------------------------------------------

* اخترشناسان با بهره از ترفند #تداخل‌سنجی، بهترین نقشه‌برداری از جو و سطح یک ستاره و دقیق‌ترین سنجش از سرعت مواد در جو یک ستاره به جز خورشید را انجام داده‌اند.

یک گروه بین‌المللی از از اخترشناسان به رهبری که‌ایچی اوناکا از دانشگاه کاتولیک شمال در شیلی، با بهره از تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی‌آی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اِسو)، دقیق‌ترین تصویر تا به امروز از یک ستاره را به دست آورده‌اند- ابرغول سرخ کژدم‌دل (قلب عقرب، آنتارس). آنها همچنین نخستین نقشه از سرعت مواد در جو ستاره‌ای به جز خورشید را پدید آورده و آشفتگی‌های نامنتظره‌ای را در جو بسیار گسترده‌ی #کژدم‌دل آشکار کردند. این بهترین تصویر از سطح و جو ستاره‌ای به جز خورشید خودمانست. یافته‌های این پژوهش در نشریه‌ی نیچر منتشر شده است.
@onestar_in_sevenskies
ستاره‌ی پرآوازه و درخشان کژدم‌دل را با رنگ سرخ شگفت‌انگیزش، بی‌هیچ ابزاری می‌توان در دل #صورت_فلکی_کژدم (عقرب) یافت. این ستاره‌ی بزرگ یک ابرغول سرخ به نسبت سرد است که واپسین گام‌های زندگیش را می‌گذراند و در راه انفجار و تبدیل شدن به یک ابرنواختر است. [۱]

وی‌ال‌تی‌آی دستگاه ویژه‌ای است که می‌تواند نور به دست آمده از چهار تلسکوپ، تلسکوپ‌های ۸.۲ متری یونیت (UTها)، یا تلسکوپ‌های کمکی کوچک‌تر (ATها) را با هم بیامیزد و یک تلسکوپ مجازی با آینه‌ی ۲۰۰ متری پدید آورد. این به وی‌ال‌تی‌آی کمک می‌کند تا جزییات ریزی که دیدنشان با یک تلسکوپ تنها ناممکن است را آشکار کند.
@onestar_in_sevenskies
اوناکا که نویسنده‌ی اصلی این پژوهش نیز هست می‌گوید: «این که ستارگانی مانند کژدم‌دل در واپسین گام زندگیشان به این سرعت جرم از دست می‌دهند رازیست که بیش از نیم سده است ناگشوده مانده. وی‌ال‌تی‌آی تنها دستگاهیست که می‌تواند سرعت‌های گاز در جو گسترده‌ی کژدم‌دل را به طور مستقیم اندازه بگیرد- گامی مهم به سوی روشن کردن این مساله. چالش بعدی ما شناسایی چیزیست که این حرکت‌های پرآشوب را پدید می‌آورد.»

این دانشمندان با بهره از این داده‌های تازه نخستین نقشه‌ی دو-بعدی ازجو ستاره‌ای به جز خورشید را تهیه کردند. آنها این کار را با بهره از وی‌ال‌تی‌آی، با سه تلسکوپ کمکی و دستگاهی به نام امبر (AMBER) انجام دادند تا تصویرهای سطح کژدم‌دل در دامنه‌ی کوچکی از طول موج‌های فروسرخ را از هم جدا کنند. آنها سپس به کمک این داده‌ها، تفاوت میان سرعت گارهای جَوی در بخش‌های گوناگون ستاره، و سرعت میانگین در سرتاسر ستاره را برآورد کردند [۲]. از این راه نقشه‌ای از سرعت نسبی گازهای جوی در سرتاسر قرص کژدم‌دل پدید آمد- نقشه‌ای که تاکنون تنها برای خورشید به دست آمده بود.
@onestar_in_sevenskies
آنان گازهای آشفته‌ی کم‌چگالی را در جایی بسیار دورتر از پیش‌بینی‌ها نسبت به ستاره یافتند و نتیجه گرفتند که این حرکت نمی‌تواند دستاورد همرفت باشد [۳]، یعنی از جابجایی بزرگ-مقیاسِ مواد که انرژی را از هسته‌ی بسیاری از ستارگان به جو بیرونی آنها می‌برد. آنان استدلال می‌کنند که شاید دلیل این جابجایی‌ها در جو گسترده‌ی ابرغول‌های سرخی مانند کژدم‌دل، فرآیند تازه و هنوز ناشناخته‌ای باشد.

اوناکا در پایان می‌گوید: «در آینده، این ترفند رصدی می‌تواند برای ستارگانی در رده‌های دیگر، جهت بررسی سطح و جو آنها با جزییاتی بی‌سابقه به کار رود. چنین کاری تاکنون تنها برای خورشید انجام شده. پژوهش ما اخترفیزیک ستاره‌ای را وارد بُعد دیگری می‌کند و پنجره‌ای کاملا تازه رو به رصد ستارگان می‌گشاید.»

—------------------------------------------
یادداشت‌ها:
... ادامه در پست بعد 👇👇👇👇
«کدام گربه‌ای جای پنجه‌هایش را در آسمان گذاشته؟»
—---------------------------------------------

سحابی‌ها را از روی همانندی شان با چیزهای آشنا می‌شناسیم، درست همان گونه که گربه‌ها را با خرابکاری‌هایشان می‌شناسیم.

با این وجود هیچ گربه‌ای نمی‌توانسته جای پنجه‌هایش را در آسمان گذاشته و سحابی پنجه‌ی گربه در #صورت_فلکی_کژدم را پدید آورده باشد.

این سحابی که ۵۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، یک سحابی گسیلشی (نشری) است که از انبوه اتم‌های یونیده‌ی هیدروژن درونش به رنگ سرخ می‌درخشد.

سحابی پنجه‌ی گربه با نام‌های پنجه‌ی خرس و ان‌جی‌سی ۶۳۳۴ نیز شناخته می‌شود و ستارگانی به جرم نزدیک به ۱۰ برابر خورشید دارد که تنها همین چند میلیون سال پیش به دنیا آمده‌اند.

تصویری که اینجا می‌بینید نمایی ژرف (با نوردهی بلند) است و سحابی پنجه‌ی گربه را با نورهایی که از هیدروژن، اکسیژن، و گوگرد درونش تابیده نشان می‌دهد.

#apod #سحابی_گسیلشی
https://goo.gl/9ktiHP
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/09/NGC6334.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«هم‌زیستی پرالتهاب دو ستاره»
—------------------------—

اخترشناسان از چند دهه پیش از وجود برون‌ریزی‌های بی‌نظم از سامانه‌ی ستاره‌ای دوتایی "وی۷۴۵ کژدم" در فاصله‌ی ۲۵۰۰۰ سال نوری زمین (در #صورت_فلکی_کژدم) آگاه بوده‌اند. آنها به هنگام برون‌ریزی‌های پیشین که سال‌های ۱۹۳۷ و ۱۹۸۹ رخ دادند غافلگیر شدند. ولی هنگامی که ۶ فوریه‌ی ۲۰۱۴ دوباره غرید، اخترشناسان با چندین تلسکوپ از جمله رصدخانه‌ی پرتو X چاندرای ناسا، از پیش خود را آماده‌ی رصدش کرده بودند.

وی۷۴۵ کژدم از یک #غول_سرخ و یک #کوتوله‌_سفید تشکیل شده که در دام گرانش یکدیگر گرفتار شده‌اند. این دو با چنان فاصله‌ی کمی به گرد یکدیگر می‌چرخند که لایه‌های بیرونی غول سرخ در اثر گرانش نیرومند کوتوله‌ی سفید از آن جدا شده‌ و به آرامی به سطح کوتوله‌ی سفید فروکشیده می‌شوند. با گذشت زمان، مواد به اندازه‌ای روی کوتوله‌ی سفید انباشته می‌شود که یک انفجار گرماهسته‌ای به پا می‌کنند و درخشش سامانه را به گونه‌ی چشمگیری بالا می‌برند- پدیده‌ای بسیار درخشان که به نام نواختر شناخته می‌شود. در کمتر از ۹ روز پس از رویداد، نور وی۷۴۵ کژدم به اندازه‌ی ۱۰۰۰ برابر در طیف دیدنی (مریی) کاهش یافت.
@onestar_in_sevenskies
پس از برون‌ریزی سال ۲۰۱۴، اخترشناسان حدود دو هفته‌ی دیگر رصد آن را با تلسکوپ چاندرا ادامه دادند. یافته‌ی کلیدی آنها این بود که گویا بیشتر مواد پرتاب شده داشتند رو به زمین می‌آمدند. برای توضیح این، یک گروه از دانشمندان از رصدخانه‌ی بنیاد ملی اخترفیزیک ایتالیا در پالرمو، دانشگاه پالرمو، و مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین یک شبیه‌سازی رایانه‌ای سه بُعدی از این انفجار پدید آوردند و تنظیماتش را تا جایی تغییر دادند که با مشاهدات همخوانی پیدا کند. آنها یک قرص گسترده از گاز سرد را در استوای سامانه به مدلشان افزودند که کوتوله‌ی سفید با کشش گرانشی بر مواد گازی که در یک باد از غول سرخ می‌وزد درست کرده بود.

محاسبات رایانه‌ای نشان می‌داد که پیشروی موج انفچار و مواد پس زده شده در راستای قطب‌های شمال و جنوب سامانه انجام می‌شد. این شکل در اثر برخورد موج انفجار به قرص گاز سرد پیرامون دو ستاره پدید آمده بود. این برخورد باعث شد موج انفجار و مواد پرتابی درصفحه‌ی قرص از سرعتشان کاسته شده و یک حلقه‌ی داغِ رو به گسترش از گازهایی با تابش #پرتو_X پدید بیاورند. پرتوهای X از مواد پرتابی که داشتند از ما دور می‌شدند، به طور عمده توسط موادی که به سوی ما می‌آمدند درآشامیده (جذب) و پنهان شد؛ به همین دلیل بود که به نظر می‌رسید بیشتر این مواد رو به ما پرتاب شده بودند.
@onestar_in_sevenskies
تصویر نخستی که اینجا می‌بینید مدل سه بعدی تازه‌ی این انفجار را نشان می‌دهد و در آن، موج انفجار به رنگ زرد، مواد پرتاب شده در اثر انقجار به رنگ صورتی، و قرص مواد خنک‌تر که امواج انفجار تاثیر چندانی رویش نداشته هم به رنگ آبی نمایانده شده. حفره‌ای که سمت چپ مواد پرتابی دیده می‌شود دستاورد مواد سطح کوتوله‌ی سفید است که با برخورد به غول سرخ از سرعتشان کاسته شده. تصویر دوم که در رصدخانه‌ی سایدینگ اسپرینگ استرالیا گرفته شده، این #نواختر را در طیف نور دیدنی (مریی) نشان می‌دهد.

در این انفجار، انرژی‌ای باورنکردنی، هم‌ارز حدود ۱۰ میلیون تریلیون بمب هیدروژنی آزاد شد. به برآورد پژوهشگران، جرم موادی که در این فرآیند پرتاب شدند به حدود یک دهم جرم زمین می‌رسید.

با آن که این رویدادِ ستاره‌ای بسیار چشمگیر بود، ولی ...

ادامه‌ی مطلب در پست بعد 👇👇👇👇