فردا دو نشست درباره #اقتصاد_رفتاری و #مالی_رفتاری دارم.

اولی از ساعت ۴ الی ۶ در موسسه آموزش عالی بیمه اکو (دانشگاه علامه طباطبایی) واقع در خیابان هفتم وزرا است. در این میزگرد من و دکتر #علی_سرزعیم درباره نقش #ریچارد_تیلر در توسعه اقتصاد و مالی رفتاری صحبت خواهیم کرد.

میزگرد دوم در #کافه_ایونت و با حضور دکتر #جعفر_خیرخواهان از ساعت ۶ الی ۸:۳۰ تشکیل خواهد شد. برای اطلاع از این نشست می‌توانید به کانال کافه ایونت مراجعه کنید.

امروز هم دو مصاحبه (میزگرد) از من منتشر شد، یکی درباره مالی رفتاری و کاربرد آن در سرمایه‌گذاری و سیاست‌گذاری بازار سرمایه ایران در هفته‌نامه #اطلاعات_بورس و با حضور دکتر #احمد_پویانفر و دکتر #مصطفی_نصر_اصفهانی و دومی با حضور دکتر #فرشاد_فاطمی در هفته‌نامه #تجارت_فردا درباره جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۱۷.

کانال کافه ایونت
@KafehEvent

#نیمکت، یادداشت‌های کوتاه اقتصادی، مالی و ...
کانال تلگرامی #سعید_اسلامی_بیدگلی
@nymkat

پس از این‌که محققین پیشرو #اقتصاد_رفتاری شواهدی بر عدم‌وجود عقلانیت کامل بازیگران مشارکت‌کنندگان در بازارها ارائه کردند و مثلا گفتند که افراد برای تصمیم‌گیری مشتق تابع مطلوبیت خود را محاسبه نمی‌کنند، برخی از اقتصاددانان (از جمله #میلتون_فریدمن) استدلال کردند که عوامل بازار منجر می‌شوند که بازیگران بازار به‌گونه‌ای عمل کنند، انگار که واقعا همان محاسباتِ پیچیدهٔ مفروض در مدل‌ها را انجام می‌دهند.

مثالی که فریدمن می‌زند این است که یک بیلیاردباز واقعا محاسبات ریاضی پیچیده انجام نمی‌دهد، اما اگر بازی او را تماشا کنید، به‌گونه‌ای بازی می‌کند که انگار آن محاسبات را انجام می‌دهد.

#ریچارد_تیلر بعدها در مقاله‌ای پاسخ فریدمن را می‌دهد که یک بیلیاردباز حرفه‌ای شاید این‌گونه باشد، اما اقتصاد تنها در مورد رفتار حرفه‌ای‌ها حرف نمی‌زند، بلکه در مورد آدم‌های معمولی صحبت می‌کند. اگر آدم‌های معمولی بیلیارد بازی کنند، احتمالا هیچ نشانه‌ای از محاسبات پیچیده در بازی‌شان هم پیدا نخواهید کرد. بازارها هم پر است از رفتارهایی که در تناقض کامل با فرض عقلانیت هستند.

#مالی_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

از سوی اقتصاددانان کلاسیک، دو ایراد به مطالعات و آزمایش‌های #دانیل_کانمن و #آموس_تورسکی گرفته می‌شد. اول این‌که بشر در فرایند یادگیری سوگیری‌های خود را اصلاح می‌کند و دوم این‌که افراد در تصمیمات مهم بیشتر به عقلانیت روی می‌آورند و سوگیری‌ها در تصمیمات کوچک روزمره رخ می‌نمایند.

#ریچارد_تیلر می‌گوید این دو ایراد متناقض است. ما معمولاً در تصمیمات کوچک و خردمان (مانند خرید از سوپرمارکت) فرصت تکرار و یادگیری داریم و معمولاً تعداد تکرار اقدامات مهم اقتصادی زندگی‌مان به‌قدری کم است که فرصت یادگیری فراهم نمی‌شود. تیلر می‌گوید یکی از این دو ایراد را مطرح کنید.

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

شاید شما هم اطراف‌تان کسانی را داشته باشید که می‌گویند:

"من از اول هم می‌دانستم که دلار گران می‌شود و به قیمت فلان می‌رسد"

"برای من روشن بود که قیمت سهم فلان ناگهان سقوط می‌کند، چند جا هم گفته بودم"

"من قبل از جام جهانی گفتم که فرانسه اول می‌شه"

بسیاری از این افراد دچار تورش (سوگیری) اثر پس‌نگری (hindsight effect) هستند.

حتی خود ما ممکن است دچار چنین تورش رفتاری باشیم. چنین افرادی اگر پیش‌بینی‌های خود را قبل از وقوع حادثه بنویسند خواهند دید که درصد بسیار اندکی از آن‌ها به واقعیت تبدیل خواهند شد.

درصد کسانی که پس از جام‌جهانی ادعا کردند که می‌دانسته‌اند یا پیش‌بینی می‌کرده‌اند که فرانسه قهرمان خواهد شد چندین برابر کسانی است که واقعا این موضوع را پیش‌بینی کرده بودند.

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

#دانیل_کانمن و #آموس_تورسکی در مطالعه‌ای که روی شرط‌بندی مسابقات اسب‌دوانی انجام دادند، متوجه شدند که در دورهای پایانی میزان شرط‌بندی روی اسب‌های کم‌شانس افزایش می‌یابد. آن‌ها توضیح دادند که افراد بازنده ترجیح می‌دهند ریسک کنند تا پول اولیه خود را به جیب‌هایشان برگردانند. به‌خصوص اگر بدانیم که صاحبان بنگاه‌های شرط‌بندی در هر دور ۱۷ درصد از کل مبلغ شرط‌ها را به‌عنوان کمیسیون دریافت می‌کنند، متوجه خواهیم شد که در دورهای پایانی در مجموع بسیاری از شرط‌بندها در زیان قرار دارند.

این موضوع همان #اثر_سربه‌سری (break-even effect) است که #ریچارد_تیلر هم در بازی پوکر مشاهده کرده بود. بازیکنان پوکری هم که در دورهای آغازین مقداری پول از دست داده بودند، در دورهای آخر بازی ریسک‌پذیر می‌شدند تا زیان خود را جبران کنند.

تِیلر البته می‌گوید که نمی‌توان تنها با این اثر (سربه‌سری) توضیح داد که چرا شرط‌بندها مقدار پول بیشتری روی اسب‌های پرشانس شرط نمی‌بندند که زیانشان را جبران کنند. یعنی اگر ۱۰۰ دلار عقب هستند به‌جای شرط‌بندی ۲ دلاری روی اسبی با شانس ۱ به ۵۰ مثلا ۲۵ دلار روی اسبی با شانس ۱ به ۴ شرط بندند.

#اقتصاد_رفتاری
#مالی_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

بسیاری از کسانی که در دوران رونق بورس وارد این بازار می‌شوند و سودهای خوبی به دست می‌آورند، این موفقیت را به توانایی‌های خود نسبت می‌دهند. این تصور اشتباه ممکن است منجر شود که آن‌ها سرمایه‌های بیشتری را وارد بازار کنند و حتی گاهی دارایی‌های کلیدی و سرمایه‌های بلندمدت (مثلاً پول حاصل از فروش خانه خود) را وارد بورس کنند. موارد بسیاری وجود دارد که این شانس اولیه زیان‌های زیادی به سرمایه‌گذاران نگون‌بخت تحمیل کرده است.

در رونق و رکود بازار مسکن هم بسیاری دچار این خسران شدند. آن‌ها سرمایه‌های خود را وارد این بازار کردند و در پایان دوران سقوط بازار، با زیان زیادی نظاره‌گر بازار بودند.

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

تأخیر والدین یکی از مشکلات مهدکودک‌ها و مدارس ابتدایی است. کارمندان این مراکز نمی‌توانند کودکان را به حال خود رها کنند و مجبورند تا آمدن والدین‌شان در انتظار بمانند.
در چندین تجربه وقتی برای دیرآمدن والدین جریمه نقدی تعیین شد، به‌طرز شگفت‌آوری میزان تأخیر آن‌ها افزایش یافت.

تا پیش از تعیین جریمه والدین تعهد اخلاقی داشتند که هر چه سریع‌تر خود را به فرزندان‌شان برسانند، اما با تعیین جریمه آن‌ها با خیال راحت به کارهای خود می‌رسیدند با این تصور که هزینه دیرکردشان را پرداخت می‌کنند و منتی بر سرشان نیست.

پاداش‌ها یا انگیزه‌های بیرونی اندک ممکن است انگیزه‌های درونی را از بین ببرند و اثر معکوس داشته باشند.

#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

در مدل‌های اقتصادی که توسط #کینز، #فریدمن و #مودیلیانی مطرح شد، انسان‌ها بسیار هوشمند و بسیار خویشتن‌دار فرض شده‌اند. در مدل مودیلیانی (که تکامل‌یافته مدل کینز و فریدمن است) فرض می‌شود که انسان درآمدهای اتفاقی خود را تا پایان عمر برنامه‌ریزی می‌کند و اثرات چنین درآمدی در مصرف انسان‌ها با چنین فرضی محاسبه می‌شود. تِیلر و #هرش_شفرین معتقد بودند که عوامل اقتصادی نه آن‌قدر باهوش و محاسبه‌گرند که بتوانند محاسبات پیچیده موردنظر این مدل‌ها را انجام دهند و آن‌قدر اراده قوی دارند که مثلاً مصرف خود را چهل سال به‌تعویق بی‌اندازند.

#ریچارد_تیلر در خاطره‌ای ذکر‌ می‌کند که در جایی به #رابرت_بارو گفته است که شما فرض می‌کنید انسان‌ها (عامل‌های اقتصادی) به‌اندازه خودتان باهوشند و من آن‌ها را به‌اندازه خودم کودن می‌دانم.

#اقتصاد_رفتاری
#مالی_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

#والتر_میشل در دانشگاه #استنفورد آزمایشی ترتیب داده بود که در آن به کودکان ۴ یا ۵ ساله گفته شده بود که می‌توانند هر وقت دلشان خواست با به صدا درآوردن یک زنگ یک (و تنها یک) کلوچه خوشمزه دریافت کنند. ولی اگر تا آمدن مربی صبر کنند می‌توانند سه کلوچه بگیرند.

در یک نسخه دیگر آزمایش، کلوچه‌های خوشمزه داخل بشقاب، جلوی دید و در دسترس کودکان بود. کودک باید انتخاب می‌کرد که این یک کلوچه را بخورد یا تا مدتی نامعلوم صبر کند و سه کلوچه بگیرد.

میانگین انتظار کودکان دسته اول حدود یازده دقیقه و میانگین انتظار کودکان دسته دوم تنها یک دقیقه بود.

این آزمایش‌ها در دهه ۶۰ و ۷۰ انجام شد. میشل و همکارانش ده سال بعد به این فکر افتادند که این کودکان را پیدا کنند و از سرنوشتشان با خبر شوند. ۵۰۰ کودک پیشین یافت شدند و حدود یک سوم آن‌ها به سوالات محققین پاسخ دادند. میزان صبر کودکان ده سال پیش رابطه معناداری با موفقیت تحصیلی و شغلی‌شان داشت.

#ریچارد_تیلر می‌گوید این اولین آزمایش‌هایی است که در آن "سوگیری زمان حال" (present bias) مطرح شده است.

منبع:
Thaler, Richard H. 2015. "Misbehaving: The making of behavioral economics"

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

در سال ۲۰۰۳ مقاله‌ای از #دیوید_هرشلایفر و #تیلر_شاموی منتشر شد. هِرشلایفر و شاموِی با بررسی داده‌های بازار سهام ۲۶ کشور از ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۷ نشان دادند که آفتاب صبحگاهی در شهرهای اصلی این کشورها با بازده سهام مرتبط است. در این تحقیق آمده است که پس از کنترل اثر آفتابی بودن هوا، بارانی یا برفی بودن هوا با بازدهی ارتباطی ندارد. هرشلایفر و شاموی می‌گویند این استراتژی معاملاتی تنها برای کسانی مناسب است که هزینه‌های معاملاتی بسیار کمی دارند، اما این نوع معامله در ذات خود هزینه‌های معاملاتی را بالا می‌برد.

این تحقیق یکی از مقاله‌های مرجع در مورد اثر mood بر بازدهی است.

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat