چـون بسـی ابلیـس آدم‌روی هست
پس به هر دستی نشاید داد دست

زانک صیاد آورد بانگ صفیر
تا فریبد مرغ را آن مرغ‌گیـر

بشنود آن مرغ بانگ جنس خویش
از هــوا آیــد بـیـابــد دام و نـیــش

حرف درویشان بدزدد مرد دون
تا بخوانـد بر سلیمی زان فسون

کار مـردان روشنی و گرمیست
کار دونان حیله و بی‌شرمیست
.

#معنی_ابیات:

۱. چون همیشه بسیاری از مردم هستند که باطنی شیطانی و ظاهری انسانی دارند، و خود را به‌صورت اهل حقیقت می‌آرایند و دعوی پیشوائی می‌کنند و افراد ساده‌لوح را به دام می‌افکنند، پس روا نیست که به هر دستی، دست بیعت و اطاعت داد.

۲. مثلاً شکارچی برای صید طیور، صدای آنها را تقلید می‌کند و آوائی مانند پرندگان در می‌آورد. (صفیر به معنی آوازی است که برای طلب مرغان کنند که شبیه آواز همان مرغ است.)

۳. وقتی که پرنده صدای همجنس خود را می‌شنود از هوا پائین می‌آید و به دام صیاد می‌افتد.

۴. فرد فرومایه، سخنان درویشان راستین را می‌دزد و آن را حفظ می‌کند تا برای اشخاص ساده‌لوح بازگوید و آنان را بدین وسیله خام و گمراه سازد.

۵. در حالی که کار مردان الهی این است که به مردم گرمی معنوی بخشند و آنان را از دل مردگی و  افسردگی  روحی برهانند، ولی کار مدعیان، نیرنگ‌بازی و بی‌حیائی است که الفاظی چند از اهل حقیقت اقتباس می‌کنند تا خود را در سلک اهل‌الله جا بزنند و ساده‌لوحان را بفریبند.


#مولانا 💫

همچو قلابان بر آن نقد تباه
نقره می‌مالند و نام پادشاه

ظاهـر الفاظشـان توحیـد و شـرع
باطن آن همچو در نان تخم صرع

فلسفی را زهـره نه تا دم زند
دم زند دین حقش بر هم زند

دست و پای او جمـاد و جان او
هر چه گوید آن دو در فرمان او

با زبانشـان گرچـه تهمـت می‌نهنـد
دست و پاهاشان گواهی می‌دهند
.

#معنی_ابیات:

۱. این منکران (و ریاکاران) مانند آن‌کسانی هستند که روی فلز تباه و بی‌ارزش، آب نقره می‌دهند و نام پادشاه را روی آن حک می‌کنند. تا بدین‌وسیله سکهٔ تقلبی خود را در میان مردم رواج دهند. (قلاب = آن‌که سکه‌های تقلبی بزند)

۲. الفاظ و کلمات اینان گرچه در ظاهر، مطابق شریعت و مذهب یکتاپرستی است ولی در باطن و گوهر، حاوی گمراهی و پلیدی است. درست مانند این است که نانی پخته‌اند و در لابلای آن تخمِ ناگوارِ صرع نهفته‌اند، به‌طوری‌که هر کس از آن استفاده کند مدهوش و مصروع می‌شود و راهِ راستِ هدایت را گم می‌کند. (تخمِ صَرع = تخمی که اگر با دانهٔ گندم آسیاب شود و با آرد آن، نان پخته گردد. طعم آن را بسیار تلخ و ناگوار می‌کند و موجب سرگیجه می‌شود)

۳. فیلسوفِ (ظاهربین)، جرأت ندارد که دم از نفی شریعت بزند. زیرا اگر چنین ادعایی کند، دینِ حق بساطِ ظاهری و سستِ آنان را بر هم می‌زند و رسوایشان می‌کند.

۴. دست و پای او که حکمِ جماد را دارند، هر چه جان او به آن دو امر کند، آن دو، مطیع و فرمان‌بر جان هستند. (به توضیح بیت بعد دقت شود)

۵. اگرچه منکران با زبانِ خود، حقیقت را انکار می‌کنند ولی دست و پایشان بر حقایق گواهی می‌دهد. (منظور دو بیت اخیر: با آن‌که منکرانِ حقیقت به زبان، حق را انکار می‌کنند ولی وجودشان که آفریده‌ی آفریدگارِ جهان است بر حقانیتِ حق تعالی گواهی می‌دهد.)


#مولانا 💫

هست هشیـاری ز یاد ما مضا
ماضی و مستقبلت پردهٔ خدا

آتـش انـدر زن بهـر دو تـا به کـی
پر گره باشی ازین هر دو چو نی
.

#معنی_ابیات:

۱. گذشته و آینده تو همچو پرده‌ای است پوشاننده میان تو و خداوند. زیرا یاد کردن از گذشته، دلیل بر هوشیاری و بقای «من و منیت» است. [(مضا = ماضی، گذشته) (مستقبل = آینده)]

۲. پس باید به زمان گذشته و آینده، آتش بزنی. یعنی شعله‌ی «فناء» را به خرمن زمان و همه قیدها بزنی تا جملگی را «محو» گردانی. آخر تو تا کی می‌خواهی همچون نی‌های پُرگِره از این قبیل قیدها داشته باشی.


#مولانا 💫