▫️ نقش پویایی خواستها
▫️ پیرامون «منشور»ها و «برنامه»ها
14 ژوئن 2023
نوشتهی: کمال خسروی
🔸 تحلیل مشخص از شرایط مشخص به معنای عزیمت از وضع موجود نیست، عزیمت از امر مشخص است. تعّیناتی که همراهی، همهنگامی و همدوسیشان به امر مشخص در مقام مشخصِ اندیشیده هویت میبخشند، فقط مرکب از امور واقع نیستند. در ترکیب تعیّناتِ امر مشخصْ هم امور واقع دخیلاند، هم فرانمودهایی که خود را همچون امر واقع مینمایانند و هم، مهمتر از هر چیز دیگر، گرایشهای رو به زوال یا به سوی بالندگی، و بالقوگیهای رو به انکشاف. جایگزین کردن وضع موجود بهجای امر مشخص و عزیمت از آن با ادعای «واقعبینی»، نه فقط به ابتذالِ سطحینگری فرو میافتد و خودْ به جزئی ایدئولوژیک در ترکیب امر مشخص بدل میشود، بلکه مهمتر از هر چیز دیگر، گرایشها و بالقوگیهای پویای امر واقع را نادیده میگیرد. بیگمان بزرگترین دشواری تحلیل امر مشخص، تشخیص امور واقع از گرایشهای پویای آن است. اینجاست که خطاها ممکن، بسا گریزناپذیر، میشوند. یگانه راه تشخیص و تمایز گرایشها و بالقوگیها، تاریخیتِ امر مشخص است، بیآنکه تاریخیت به دام تاریخ و تاریخیگری افتد: چه در استناد به پیشینه و چه در عطف به پیشگوییِ غایتشناختی. کشف همدوسیهای بنیادینِ امر مشخص، و از آنجا، استنتاج چیزی که بتوان آن را منطق ویژهی موضوعِ ویژه نامید، کاری است دشوار و نه همواره قرین کامیابی. از این رو، چه در طرح تعیّنها و چه در نقد واکاویها چارهای جز تلاش و فروتنی نیست.
🔸 معضل فراهمآوری، تدوین و صورتبندی مواد «منشور»ها و «برنامه»ها و تناقضات صوری و محتواییِ مواد آنها در اساس ناشی از همین تنش بین تعین ناظر بر امر واقع و تعین معطوف به گرایش و بالقوگی در چارچوب یک بند یا بین بندهاست. حتی تناقضاتی صوری از این دست که روشن نیست مادهای از منشور یا برنامه بهمثابهی «خواسته» صورتبندی شده یا بهعنوان «فرمان»، یعنی روشن نیست که این ماده، صورتبندی «خواسته»ای از یک مرجع قدرت (نهادین، سیاسی یا اقتصادی) است یا فرمانی برنامهای برای وضع یا برنهادن موقعیتی نهادین، سیاسی یا اقتصادی، از این تنش منشاء میگیرند که نقطهی عزیمت آنها بین وضع جاری امور یا بالقوگیهای تحول و تطور آن در نوسان است. همین نوسان بین «خواسته» و «فرمان» است که به تناقضات صوری دیگر راه میبرد. مثلاً موجب میشود بندها یا موادی از منشور بهمثابهی «حداقل» توصیف شوند، در حالی که بنا بر ترکیب بانیان منشور، شکل «حداکثر» آنها قابل تصور نیست. یا موادی بهمثابهی «فرمان» طرح میشوند، در حالی که ضامن اجرایی یا نیروی سیاسی و اجتماعی پشتوانهی آنها بهروشنی تعریف نشده است. معضل از یک سو تلاش برای تقلیل نیافتن و محدود نماندن به بهاصطلاح «واقعبینی» و سطح موجود «خواست»هاست، و از سوی دیگر، فاصله گرفتن از خیالپردازیهای سیاسی و اجتماعیای که از افق مبارزهی سیاسی فراتر میروند یا چیزی جز تکرار کلیشههای بیهوده و بیمحتوا نیستند. حل این کشاکش از یک سو مستلزم به رسمیت شناختن مشروعیت منشورها و برنامههای مترقیِ متفاوت و گاه متناقض، و از سوی دیگر، گفتوگوی انتقادی بین آنها و پیرامون آنهاست.
🔸 تلاش جُستار پیشِ رو کاوش در سرشت خواستها و ژرفکاوی در معیارهای تمایز تعینات ناظر بر امر واقع و بر گرایشها و ادای سهمی در این گفتوگوی انتقادی است. هدفْ واکاوی و نقدِ چالشی است که رویکرد چپ انقلابی در کشاکش و تنش بین «وضع موجود» و چشمانداز رهایی با آن روبهروست و پیشنهادن معیار تازهای برای سرشتنشان خواستهای جنبش انقلابی، همراه با طرح نمونهوار صورتبندی برخی خواستها بر پایهی این معیار.
🔹متن کامل این مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-3wn
#کمال_خسروی
#قدرت_انقلابی #مبارزه_طبقاتی #چپ_رادیکال
#منشور #برنامه_حداقل
👇🏽
🖋@naghd_com
▫️ پیرامون «منشور»ها و «برنامه»ها
14 ژوئن 2023
نوشتهی: کمال خسروی
🔸 تحلیل مشخص از شرایط مشخص به معنای عزیمت از وضع موجود نیست، عزیمت از امر مشخص است. تعّیناتی که همراهی، همهنگامی و همدوسیشان به امر مشخص در مقام مشخصِ اندیشیده هویت میبخشند، فقط مرکب از امور واقع نیستند. در ترکیب تعیّناتِ امر مشخصْ هم امور واقع دخیلاند، هم فرانمودهایی که خود را همچون امر واقع مینمایانند و هم، مهمتر از هر چیز دیگر، گرایشهای رو به زوال یا به سوی بالندگی، و بالقوگیهای رو به انکشاف. جایگزین کردن وضع موجود بهجای امر مشخص و عزیمت از آن با ادعای «واقعبینی»، نه فقط به ابتذالِ سطحینگری فرو میافتد و خودْ به جزئی ایدئولوژیک در ترکیب امر مشخص بدل میشود، بلکه مهمتر از هر چیز دیگر، گرایشها و بالقوگیهای پویای امر واقع را نادیده میگیرد. بیگمان بزرگترین دشواری تحلیل امر مشخص، تشخیص امور واقع از گرایشهای پویای آن است. اینجاست که خطاها ممکن، بسا گریزناپذیر، میشوند. یگانه راه تشخیص و تمایز گرایشها و بالقوگیها، تاریخیتِ امر مشخص است، بیآنکه تاریخیت به دام تاریخ و تاریخیگری افتد: چه در استناد به پیشینه و چه در عطف به پیشگوییِ غایتشناختی. کشف همدوسیهای بنیادینِ امر مشخص، و از آنجا، استنتاج چیزی که بتوان آن را منطق ویژهی موضوعِ ویژه نامید، کاری است دشوار و نه همواره قرین کامیابی. از این رو، چه در طرح تعیّنها و چه در نقد واکاویها چارهای جز تلاش و فروتنی نیست.
🔸 معضل فراهمآوری، تدوین و صورتبندی مواد «منشور»ها و «برنامه»ها و تناقضات صوری و محتواییِ مواد آنها در اساس ناشی از همین تنش بین تعین ناظر بر امر واقع و تعین معطوف به گرایش و بالقوگی در چارچوب یک بند یا بین بندهاست. حتی تناقضاتی صوری از این دست که روشن نیست مادهای از منشور یا برنامه بهمثابهی «خواسته» صورتبندی شده یا بهعنوان «فرمان»، یعنی روشن نیست که این ماده، صورتبندی «خواسته»ای از یک مرجع قدرت (نهادین، سیاسی یا اقتصادی) است یا فرمانی برنامهای برای وضع یا برنهادن موقعیتی نهادین، سیاسی یا اقتصادی، از این تنش منشاء میگیرند که نقطهی عزیمت آنها بین وضع جاری امور یا بالقوگیهای تحول و تطور آن در نوسان است. همین نوسان بین «خواسته» و «فرمان» است که به تناقضات صوری دیگر راه میبرد. مثلاً موجب میشود بندها یا موادی از منشور بهمثابهی «حداقل» توصیف شوند، در حالی که بنا بر ترکیب بانیان منشور، شکل «حداکثر» آنها قابل تصور نیست. یا موادی بهمثابهی «فرمان» طرح میشوند، در حالی که ضامن اجرایی یا نیروی سیاسی و اجتماعی پشتوانهی آنها بهروشنی تعریف نشده است. معضل از یک سو تلاش برای تقلیل نیافتن و محدود نماندن به بهاصطلاح «واقعبینی» و سطح موجود «خواست»هاست، و از سوی دیگر، فاصله گرفتن از خیالپردازیهای سیاسی و اجتماعیای که از افق مبارزهی سیاسی فراتر میروند یا چیزی جز تکرار کلیشههای بیهوده و بیمحتوا نیستند. حل این کشاکش از یک سو مستلزم به رسمیت شناختن مشروعیت منشورها و برنامههای مترقیِ متفاوت و گاه متناقض، و از سوی دیگر، گفتوگوی انتقادی بین آنها و پیرامون آنهاست.
🔸 تلاش جُستار پیشِ رو کاوش در سرشت خواستها و ژرفکاوی در معیارهای تمایز تعینات ناظر بر امر واقع و بر گرایشها و ادای سهمی در این گفتوگوی انتقادی است. هدفْ واکاوی و نقدِ چالشی است که رویکرد چپ انقلابی در کشاکش و تنش بین «وضع موجود» و چشمانداز رهایی با آن روبهروست و پیشنهادن معیار تازهای برای سرشتنشان خواستهای جنبش انقلابی، همراه با طرح نمونهوار صورتبندی برخی خواستها بر پایهی این معیار.
🔹متن کامل این مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-3wn
#کمال_خسروی
#قدرت_انقلابی #مبارزه_طبقاتی #چپ_رادیکال
#منشور #برنامه_حداقل
👇🏽
🖋@naghd_com
نقد: نقد اقتصاد سیاسی - نقد بتوارگی - نقد ایدئولوژی
نقش پویایی خواستها
پیرامون «منشور»ها و «برنامه»ها نوشتهی: کمال خسروی میتوان با عزیمت از امر مشخص، بهمثابهی همدوسیِ تعینات ناظر بر امر واقع و تعینات معطوف بر بالقوگیها، اهمیت نقش پویاییِ خواستها را طرح و تعریف …
▫️ پیرامون فروپاشی جوامع نوع شوروی
9 اکتبر 2024
نوشتهی: کمال خسروی
📝 توضیح «نقد»: این نوشته نخستین بار در شمارهی ششم نشریهی «نقد»، آذرماه 1370 (دسامبر 1991)، انتشار یافت.
🔸 چپ رادیکال مسلماً نه در پایکوبی تلویزیونهای بورژوازی برای نمایش مکرر صحنهی فروکشیدن مجسمههای لنین شریک است و نه در اندوه تراژیک متولیان و ریزهخوارانی که بر گِرد این تندیسها ضریح امامزادههای نانآور خود را بر پا کرده بودند و اکنون سرشکسته و پریشان یا راه انتحار را پیشه میکنند و یا بوسه بر آستان سرمایه میزنند. اما زمینلرزهای اجتماعی و تاریخی که این بناهای سستبنیاد را به لرزه درآورده و تاب استواری تندیسهای تنومند را از آنها ستانده است، زمین را زیر پای چپ رادیکال نیز به تکان واداشته است؛ آنچنان که چپ نمیتواند بر سکویی استوار بایستد و با غول پلیدی که شادمان و پایکوبان هاضمهی خود را برای بلعیدن بخش عظیمی از نیروی کار انسانی آماده میکند، به مقابله برخیزد: چپ در مفصل بحران تئوری انتقادی و بحران چشمانداز تاریخیِ رهایی انسان در برزخ ایستاده است.
🔸 این برزخ، اما تنها معضل گروه کوچک روشنفکرانی نیست که در فاصلهی رؤیا و بیداری، در شکاف بین ایدههای مبهمِ تحققْ نایافته و واقعیت خشک و زمخت هستیپذیرفته، تقلا میکنند. این برزخ همانا، بازتاب موقعیت عینی و اجتماعی طبقهای است که در فاصلهی نخستین تجربهی شکستخوردهی خویش و چشمانداز بلاواسطهی اسارت و استثماری قدیمی، بیچاره و درمانده ایستاده است. همچنین، بازتاب جایگاه اجتماعی طبقهای است که در فاصلهی آرمانی گویی بربادرفته و تداوم استثماری روزمره، شاهد و ناظر گنگ رویدادهای شتابان است.
🔸 چپ از یکسو در منگنهی فشاری مضاعف است؛ زیرا هم شرایط عینی زندگیاش لحظه به لحظه سختتر میشوند و هم شُمار وظایف دشواری که پیشِ رو دارد، بیش از پیش افزایش مییابند. از سوی دیگر، اگر این موقعیت تاریخیِ تازه را در پرتو منطق تحول تاریخی بنگریم، میبینیم که فشارهای اقتصادی و اجتماعی بهطور عینی، و فشارهای سیاسی و ایدئولوژیک بهطور ذهنی، تاریخاً و منطقاً امکان گشایش نوینی را نوید میدهند. چپ باید این موقعیت و این وظایف را جدی بگیرد.
🔸 بزرگترین خطری که چپ رادیکال را دستکم در زمینهی فعالت تئوریکش تهدید میکند، دستْ شستن از فعالیت انتقادی از ترس همراستا شدن با موج تهاجم ایدئولوژیک بورژوازی است. چپ رادیکال حتی یک لحظه هم نباید در تلاش خود برای تدوین یک تئوری انتقادی دربارهی جامعه، برای جستجوی راهها و شیوههای سرنگونی وضع موجود، برای تدوین خطوط کلی یا حوزهی مسائل جامعهای عاری از سلطه، برای تحلیل و نقد تئوری مارکس، تحلیل و نقد جریانهای گوناگون درون جنبش کارگری و انقلابی، نقد و تحلیل فرآیند شکلگیری جوامع نوع شوروی و علل فروپاشی آنها از پای بنشیند...
🔹 متن کامل این مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-4kv
#کمال_خسروی #تئوری_انتقادی #جوامع_نوع_شوروی #چپ_رادیکال
👇🏽
🖋@naghd_com
9 اکتبر 2024
نوشتهی: کمال خسروی
📝 توضیح «نقد»: این نوشته نخستین بار در شمارهی ششم نشریهی «نقد»، آذرماه 1370 (دسامبر 1991)، انتشار یافت.
🔸 چپ رادیکال مسلماً نه در پایکوبی تلویزیونهای بورژوازی برای نمایش مکرر صحنهی فروکشیدن مجسمههای لنین شریک است و نه در اندوه تراژیک متولیان و ریزهخوارانی که بر گِرد این تندیسها ضریح امامزادههای نانآور خود را بر پا کرده بودند و اکنون سرشکسته و پریشان یا راه انتحار را پیشه میکنند و یا بوسه بر آستان سرمایه میزنند. اما زمینلرزهای اجتماعی و تاریخی که این بناهای سستبنیاد را به لرزه درآورده و تاب استواری تندیسهای تنومند را از آنها ستانده است، زمین را زیر پای چپ رادیکال نیز به تکان واداشته است؛ آنچنان که چپ نمیتواند بر سکویی استوار بایستد و با غول پلیدی که شادمان و پایکوبان هاضمهی خود را برای بلعیدن بخش عظیمی از نیروی کار انسانی آماده میکند، به مقابله برخیزد: چپ در مفصل بحران تئوری انتقادی و بحران چشمانداز تاریخیِ رهایی انسان در برزخ ایستاده است.
🔸 این برزخ، اما تنها معضل گروه کوچک روشنفکرانی نیست که در فاصلهی رؤیا و بیداری، در شکاف بین ایدههای مبهمِ تحققْ نایافته و واقعیت خشک و زمخت هستیپذیرفته، تقلا میکنند. این برزخ همانا، بازتاب موقعیت عینی و اجتماعی طبقهای است که در فاصلهی نخستین تجربهی شکستخوردهی خویش و چشمانداز بلاواسطهی اسارت و استثماری قدیمی، بیچاره و درمانده ایستاده است. همچنین، بازتاب جایگاه اجتماعی طبقهای است که در فاصلهی آرمانی گویی بربادرفته و تداوم استثماری روزمره، شاهد و ناظر گنگ رویدادهای شتابان است.
🔸 چپ از یکسو در منگنهی فشاری مضاعف است؛ زیرا هم شرایط عینی زندگیاش لحظه به لحظه سختتر میشوند و هم شُمار وظایف دشواری که پیشِ رو دارد، بیش از پیش افزایش مییابند. از سوی دیگر، اگر این موقعیت تاریخیِ تازه را در پرتو منطق تحول تاریخی بنگریم، میبینیم که فشارهای اقتصادی و اجتماعی بهطور عینی، و فشارهای سیاسی و ایدئولوژیک بهطور ذهنی، تاریخاً و منطقاً امکان گشایش نوینی را نوید میدهند. چپ باید این موقعیت و این وظایف را جدی بگیرد.
🔸 بزرگترین خطری که چپ رادیکال را دستکم در زمینهی فعالت تئوریکش تهدید میکند، دستْ شستن از فعالیت انتقادی از ترس همراستا شدن با موج تهاجم ایدئولوژیک بورژوازی است. چپ رادیکال حتی یک لحظه هم نباید در تلاش خود برای تدوین یک تئوری انتقادی دربارهی جامعه، برای جستجوی راهها و شیوههای سرنگونی وضع موجود، برای تدوین خطوط کلی یا حوزهی مسائل جامعهای عاری از سلطه، برای تحلیل و نقد تئوری مارکس، تحلیل و نقد جریانهای گوناگون درون جنبش کارگری و انقلابی، نقد و تحلیل فرآیند شکلگیری جوامع نوع شوروی و علل فروپاشی آنها از پای بنشیند...
🔹 متن کامل این مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-4kv
#کمال_خسروی #تئوری_انتقادی #جوامع_نوع_شوروی #چپ_رادیکال
👇🏽
🖋@naghd_com
نقد: نقد اقتصاد سیاسی - نقد بتوارگی - نقد ایدئولوژی
پیرامون فروپاشی جوامع نوع شوروی
نوشتهی: کمال خسروی چپ رادیکال حتی یک لحظه هم نباید در تلاش خود برای تدوین یک تئوری انتقادی دربارهی جامعه، برای جستجوی راهها و شیوههای سرنگونی وضع موجود، برای تدوین خطوط کلی یا حوزهی مسائل جامع…