▫️ روش گرامشی
▫️ به مناسبت انتشار ترجمه‌ی فارسی «دفترهای زندان»
نوشته‌ی: ژوزف بودجج
ترجمه‌ی: حسن مرتضوی
2 سپتامبر 2021
📝 توضیح «نقد»: به مناسبت انتشار ترجمه‌ی فارسی جلد نخست «دفترهای زندان»، اثر آنتونیو گرامشی، با ترجمه‌ی حسن مرتضوی، که دربرگیرنده‌ی دفترهای اول و دوم یادداشت‌های اوست، بخشی از مقدمه‌ی مترجم انگلیسی این اثر را منتشر می‌کنیم. به‌گفته‌ی مترجم فارسی، این مقدمه شرح بسیار جالبی از روش گرامشی به‌دست می‌دهد و رویکردی را به این روش برجسته می‌کند که تاکنون کم‌تر دیده شده است؛ هم‌چنین دربردارنده‌ی گفتاوردهایی مهم، شاخص و خواندنی از دفترهاست.
🔸 سوالی كه هنوز باید پاسخ داده شود، صرف‌نظر از مجادلات سیاسی و متن‌شناختی، این است: چه چیزی قرار است از قرائت دفترهای زندان گرامشی در ویراستی به‌دست آید كه تا حد امكان دقیقاً محتوای دست‌نوشته‌های اصلی را بازتولید می‌كند؟ در بخش باقیمانده‌ی این جستارِ مقدماتی به این سوال پاسخ می‌دهم. هدف من روشن‌كردن اهمیت توجه دقیق به آهنگ اندیشه‌ی گرامشی، به رویه‌ها و روش‌های واكاوی و تركیب‌بندی، تغییرات و چرخش‌هایی كه پروژه‌اش از سر گذراند، به جزییاتی كه معرفی می‌كند، به موشكافی و به همان‌اندازه به تجدیدنظرهایی كه اعمال می‌كند، به نظم و ترتیب‌ها و بازتنظیم مطالب، و حتی به بخش‌بخش‌بودن كل تلاش او است. من می‌كوشم این كار را با تمركز بر مسیر مجموعه‌ای از ایده‌ها انجام دهم كه برای نخستین‌بار بدون جلب‌توجه در گروه كوچكی از یادداشت‌های به‌ظاهر بی‌اهمیت در همان ابتدای دفتر اول پدیدار شدند.
🔸 روش‌های متن‌شناسی و نقد در همه جای دفترهای زندان گرامشی عمل می‌كنند. واكاوی نقادانه‌ی مستمر و دقیق كروچه كه بخش چشمگیری از دفترهای زندان را اشغال می‌كند، بسیار معروف است و اهمیت آن‌ها را تعداد بیشماری از منتقدان خاطرنشان کرده‌اند. آنچه كم‌تر معروف اما به همان اندازه برجسته است، نقد مفصل گرامشی از بوخارین است. به همین منوال، دقیقاً می‌دانیم شمار زیادی از یادداشتها به واكاوی انتقادی فرهنگ ایتالیا و به ویژه ادبیات اختصاص داده شده است. اما آنچه به نحو نامكفی ارزیابی و عمدتاً نادیده گرفته شده، حجم عظیم اطلاعات واقعی مفصلی است كه در دفترها ضبط شده است ــ به دلایلی روش «متن‌شناختی» كه در دفترها جریان دارد، توجه زیادی را به خود جلب نكرده است. خیلی دشوار نیست كه درك‌كنیم چرا چنین است. عملاً هر توصیف و بحث درباره‌ی متن گرامشی متضمن ملاحظاتی درباره تكه تكه بودنش و خصلت ناكامل آن است. چنین ملاحظاتی غالباً ملازم این فرضیه است كه وظیفه‌ی پژوهشگر گرامشی است كه از این قطعات پراكنده، كل منسجمی را بسازد. تلویحاً یا صراحتاً، سرشت تكه‌تكه‌‌ی دفترها معمولاً به شرایط وحشیانه‌ای نسبت داده می‌شود كه در آن تألیف شدند. تكه‌تكه‌بودن، به بیان دیگر، مانعی نامیمون پنداشته می‌شود در مقابل فهم این‌كه گرامشی قصد داشته چه چیزی بگوید یا چه می‌گفت اگر فقط وقت و وسایل تهیه‌ی كتابی «متعارف» یا مجموعه‌ای از كتاب‌ها را می‌داشت. از این‌رو برای «انتظام‌بخشیدن» به دفترها، جمع‌آوری قطعات مرتبط با درونمایه‌هایی معین یا مباحثی معین، تلاش‌هایی صورت گرفته است.
🔸 اغلب این درونمایه‌ها یا مباحث از عنوان‌هایی گرفته شده‌اند كه بر خود بسیاری از دفترها نقش بسته است: «فلسفه‌ی بنه‌دِتو كروچه»، «نیكولو ماكیاولی»، «یادداشتها و قطعاتی برای مجموعه‌ای از جستارها درباره‌ی تاریخ روشنفكران»، «روشنفكران و فوردیسم»، «نقد ادبی» و غیره. تا حدودی این امر با توجه به حجم خود دفترها، نیاز به ارائه‌ی آن‌ها در شكلی «خواندنی» و عدم اهمیت یا عدم‌مناسبت نسبی ظاهری بسیاری از یادداشتها برای بسط درونمایه‌های عمده‌ای كه در دفترها به آن پرداخته شده منطقی است. سپس ویراستار، پژوهشگر یا مفسر گرامشی احساس اجبار می‌كند كه این قطعات را گرد آورد و مانند كوویه‌ی آن روزگار آن‌ها را به هم بدوزد. گاهی این عملیات بازسازی مسئولانه، یعنی با آگاهی انتقادی از محدودیت‌هایش، انجام می‌شود. اما زمانی دیگر، این عملیات با این باور گمراه‌كننده انجام می‌شود كه می‌توان به واقع نه فقط اندیشه گرامشی بلكه خود گرامشی را بازسازی كنیم.
🔹متن کامل این مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-2t3
#گرامشی #ژوزف_بودجج #حسن_مرتضوی
#چپ_ایتالیا #هژمونی #پوزیتیویسم #روشنفکران
🖋@naghd_com
▫️ به مناسبت انتشار ترجمه‌ی فارسی «دفترهای زندان»
نوشته‌ی: ژوزف بودجج
ترجمه‌ی: حسن مرتضوی
2 سپتامبر 2021
📝 توضیح «نقد»: به مناسبت انتشار ترجمه‌ی فارسی جلد نخست «دفترهای زندان»، اثر آنتونیو گرامشی، با ترجمه‌ی حسن مرتضوی، که دربرگیرنده‌ی دفترهای اول و دوم یادداشت‌های اوست، بخشی از مقدمه‌ی مترجم انگلیسی این اثر را منتشر می‌کنیم. به‌گفته‌ی مترجم فارسی، این مقدمه شرح بسیار جالبی از روش گرامشی به‌دست می‌دهد و رویکردی را به این روش برجسته می‌کند که تاکنون کم‌تر دیده شده است؛ هم‌چنین دربردارنده‌ی گفتاوردهایی مهم، شاخص و خواندنی از دفترهاست.
🔸 سوالی كه هنوز باید پاسخ داده شود، صرف‌نظر از مجادلات سیاسی و متن‌شناختی، این است: چه چیزی قرار است از قرائت دفترهای زندان گرامشی در ویراستی به‌دست آید كه تا حد امكان دقیقاً محتوای دست‌نوشته‌های اصلی را بازتولید می‌كند؟ در بخش باقیمانده‌ی این جستارِ مقدماتی به این سوال پاسخ می‌دهم. هدف من روشن‌كردن اهمیت توجه دقیق به آهنگ اندیشه‌ی گرامشی، به رویه‌ها و روش‌های واكاوی و تركیب‌بندی، تغییرات و چرخش‌هایی كه پروژه‌اش از سر گذراند، به جزییاتی كه معرفی می‌كند، به موشكافی و به همان‌اندازه به تجدیدنظرهایی كه اعمال می‌كند، به نظم و ترتیب‌ها و بازتنظیم مطالب، و حتی به بخش‌بخش‌بودن كل تلاش او است. من می‌كوشم این كار را با تمركز بر مسیر مجموعه‌ای از ایده‌ها انجام دهم كه برای نخستین‌بار بدون جلب‌توجه در گروه كوچكی از یادداشت‌های به‌ظاهر بی‌اهمیت در همان ابتدای دفتر اول پدیدار شدند.
🔸 روش‌های متن‌شناسی و نقد در همه جای دفترهای زندان گرامشی عمل می‌كنند. واكاوی نقادانه‌ی مستمر و دقیق كروچه كه بخش چشمگیری از دفترهای زندان را اشغال می‌كند، بسیار معروف است و اهمیت آن‌ها را تعداد بیشماری از منتقدان خاطرنشان کرده‌اند. آنچه كم‌تر معروف اما به همان اندازه برجسته است، نقد مفصل گرامشی از بوخارین است. به همین منوال، دقیقاً می‌دانیم شمار زیادی از یادداشتها به واكاوی انتقادی فرهنگ ایتالیا و به ویژه ادبیات اختصاص داده شده است. اما آنچه به نحو نامكفی ارزیابی و عمدتاً نادیده گرفته شده، حجم عظیم اطلاعات واقعی مفصلی است كه در دفترها ضبط شده است ــ به دلایلی روش «متن‌شناختی» كه در دفترها جریان دارد، توجه زیادی را به خود جلب نكرده است. خیلی دشوار نیست كه درك‌كنیم چرا چنین است. عملاً هر توصیف و بحث درباره‌ی متن گرامشی متضمن ملاحظاتی درباره تكه تكه بودنش و خصلت ناكامل آن است. چنین ملاحظاتی غالباً ملازم این فرضیه است كه وظیفه‌ی پژوهشگر گرامشی است كه از این قطعات پراكنده، كل منسجمی را بسازد. تلویحاً یا صراحتاً، سرشت تكه‌تكه‌‌ی دفترها معمولاً به شرایط وحشیانه‌ای نسبت داده می‌شود كه در آن تألیف شدند. تكه‌تكه‌بودن، به بیان دیگر، مانعی نامیمون پنداشته می‌شود در مقابل فهم این‌كه گرامشی قصد داشته چه چیزی بگوید یا چه می‌گفت اگر فقط وقت و وسایل تهیه‌ی كتابی «متعارف» یا مجموعه‌ای از كتاب‌ها را می‌داشت. از این‌رو برای «انتظام‌بخشیدن» به دفترها، جمع‌آوری قطعات مرتبط با درونمایه‌هایی معین یا مباحثی معین، تلاش‌هایی صورت گرفته است.
🔸 اغلب این درونمایه‌ها یا مباحث از عنوان‌هایی گرفته شده‌اند كه بر خود بسیاری از دفترها نقش بسته است: «فلسفه‌ی بنه‌دِتو كروچه»، «نیكولو ماكیاولی»، «یادداشتها و قطعاتی برای مجموعه‌ای از جستارها درباره‌ی تاریخ روشنفكران»، «روشنفكران و فوردیسم»، «نقد ادبی» و غیره. تا حدودی این امر با توجه به حجم خود دفترها، نیاز به ارائه‌ی آن‌ها در شكلی «خواندنی» و عدم اهمیت یا عدم‌مناسبت نسبی ظاهری بسیاری از یادداشتها برای بسط درونمایه‌های عمده‌ای كه در دفترها به آن پرداخته شده منطقی است. سپس ویراستار، پژوهشگر یا مفسر گرامشی احساس اجبار می‌كند كه این قطعات را گرد آورد و مانند كوویه‌ی آن روزگار آن‌ها را به هم بدوزد. گاهی این عملیات بازسازی مسئولانه، یعنی با آگاهی انتقادی از محدودیت‌هایش، انجام می‌شود. اما زمانی دیگر، این عملیات با این باور گمراه‌كننده انجام می‌شود كه می‌توان به واقع نه فقط اندیشه گرامشی بلكه خود گرامشی را بازسازی كنیم.
🔹متن کامل این مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-2t3
#گرامشی #ژوزف_بودجج #حسن_مرتضوی
#چپ_ایتالیا #هژمونی #پوزیتیویسم #روشنفکران
🖋@naghd_com
نقد اقتصاد سیاسی - نقد بتوارگی - نقد ایدئولوژی
روش گرامشی
به مناسبت انتشار ترجمه‌ی فارسی «دفترهای زندان» نوشته‌ی: ژوزف بودجج ترجمه‌ی: حسن مرتضوی خواننده‌ی دفترهای زندان قاعدتاً پس از بررسی اين قطعات در جزييات متوجه می‌شود كه چگونه مباحث و موضوعاتی كه در خ…