دبیرخانه #سازمان_حقوق_بشر_کردستان، با ابراز تاسف عمیق و مجدد از حادثه تلخ مرگ #ژینا_امینی و با بیان همدردی با خانواده های داغدیدە #مهسا_امینی و همه جانباختگان اخیر در کردستان و ایران، نگرانی شدید خود را از برخوردهای خشونت بار رو به افزایش، با تجعمات مدنی دانشجویان و معترضان خیابانی و کارگری، اعلام نموده و ضمن درخواست توقف برخوردهای خشونت آمیز، آزادی تمامی بازداشت شدگان چهل روز گذشته را خواستار است.

٭٭٭
بیانیه دبیرخانه
سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان

چهل روز از مرگ ژینا امینی گذشت، مرگی شوک آور [ در بازداشتگاه پلیس ] که زنان و جوانان و مردم شهرهای مناطق کردنشین و کردستان و استانها و شهرهای دیگر مناطق ایران را به خشم و اعتراض وا داشت و آنها را به خیابانها آورد.
در چهل روز گذشته، با وجود ممانعت و سرکوب، اعتراض ها بطور پراکنده در اغلب شهرها و در دانشگاها و مدارس نیز ادامه داشته است.
در چهل روز گذشته بارازیان و کسبە استانهای کردستان و برخی مناطق دیگر ایران چندین بار با اعتصاب و به نشانه اعتراض، مغاره های خود را بسته و کارگران در جنوب کشور نیز اعتصاباتی داشته اند.
براساس گزارش های منابع حقوق بشری تاکنون چند صد تن در اعتراضات خیابانی پس مرگ مهسا امینی جانباخته و هزاران نفر مجروح و صدها تن نیز بازداشت شده اند.
دبیرخانه سازمان حقوق بشر کردستان، با ابراز تاسف عمیق و مجدد از حادثه تلخ مرگ ژینا امینی و با بیان همدردی با خانواده های داغدیدە مهسا و همه جانباختگان اخیر در کردستان و ایران، نگرانی شدید خود را از برخوردهای خشونت بار رو به افزایش، با تجعمات مدنی دانشجویان و معترضان خیابانی و کارگری، اعلام نموده و ضمن درخواست توقف اینگونه برخوردهای خشونت آمیز، آزادی تمامی بازداشت شدگان چهل روز گذشته را خواستار است.

تاریخ: ٣ آبان ١٤٠١/ ٢٥ اکتبر ٢٠٢٢

دبیرخانه سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان

https://www.facebook.com/prmmkkurd

راستی چرا #نام_مادر بر #سنگ_مزارها حک و نوشتە نمی شود ؟
من خود به خانواده و نزدیکانم توصیه و تاکید بر حک نام مادر در کنار نام پدر و حتی قبل از نام پدر داشتە ام.
سنگ مزار برادر درگذشته ام در سال پیش، موید توصیه من است. اگر چه پیشنهادم در مورد تقدم نام مادر و نیز کوردی نویسی آن فعلا عملی نشده است.

دەگوترێت وێنەی ئەو کێلەی ژینا کە سەر تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاو بووەتەوە لە لایەن بنەماڵەی بەڕێز ئەمینی ڕەت کراوەتەوە.
گوتراوە کێل و گڵکۆی سەر مەزارەکەی #ژینا_ئەمینی، ژینای هێمای #ژن_ژیان_ئازادی بە کوردی دەبێت و ئاسەوار و هێمای کوردی دادەنرێت.
٭٭٭
گفته می شود تصویری از سنگ مزار #مهسا_امینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ که در فضای مجازی پخش شده بود، از سوی خانواده محترم امینی رد شده است.
گفتە شدە نوشته سنگ مزار #ژینا_امینی، ژینای نماد #زن_زندگی_آزادی به کوردی و با نمادهای کوردی خواهد بود.

ئەمە جێی داخە کێلی گڵکۆی کۆچکردووەکان لە تەواو ئارامستانەکانی ئێران تەنیا ناوی باوکی هەیە
بۆ گۆڕینی وەها دابێ، من بە کەس و کاری خۆم پێشنیاری نووسینی #ناوی_دایک لەسەر #کێلەکان-م داوە و ئەوەی لاینکەم بە زمانی دایکیمان بێت.
کوردستان لەم هەنگاوەش، پێدەچێ پێش هەنگاو دەبێت.
٭٭٭
این جای تاسف دارد کە سنگ مزار درگذشتگان در تمام قبرستان های ایران، فقط نام پدر دارد.
برای تغیر چنین رویە ای من بە تمام بستگان و اطرافیان خود پیشنهاد افزون #نام_مادر بر #سنگ_مزارها را داده ام و اینکە آن لااقل به زبان مادری باشد.
کردستان در این اقدام نیز احتمالاً پیشقدم می شود.

ئەگەر کوردێ چەک هەڵبگرێت و کوردی دیکە بکوژێ [ تەنیا بەو بیانوە کە بیرو ڕای سیاسی جیاوازی هەبووە]، بە بێ هیچ پاساوێک بکوژێکی تاوانبارە و دەبێ دادگایی و سزا بدرێت.
ئەو جورە تاوانانە دژ بە مافەکانی مرۆڤ و دژ بە نەتەوەی کوردە، و کۆمەڵگای مەدەنی کوردستان هیچکات چاوپۆشی لێ ناکات.

‏کورد هرگز ‎#تاج سر فاشیست سلطنت طلب نخواهد شد.
تاج که تداعیگر خون و جنایت و شکنجه و اعدام و کشتار است برای مردم ‎#کردستان و
سر فاشیست هم که خود مملو و محشون است از نژاد پرستی و نفرت پراکنی و افکار نازیستی
که خیالپردازانه در پی هضم و حذف و امحا و جنوساید و نابودی ‎#ملت_کورد است.

‏١.٢. این گروه هم که مردم کردستان را سنگربانان تمامیت ارضی میداند، میگوید؛
پدیده ‎#کولبری، ناشی از تلقی نگاه حاکمیت دینی در چند دهه اخیر و بدلیل تفاوت مذهبی، رایج شده است !
از نظر اینها تضعیف [البته نه کشتار] این باشندگان نواحی مرزی [کولبران] تهدیدی است برای ‎#تمامیت_ارضی !!

‏٢.٢. اما آنهایی هم که در پشت واژه های ملی، ملیگرایی، ایرانگرایی و تمامیت ارضی و... سنگر گرفته اند، خود در پدید آوری درد و رنج مردم کردستان و بلوچستان و در سلب و انکار حقوق انسانی، زبانی، فرهنگی و هویتی مردمان ‎#کورد و ‎#بلوچ، با رمز «تجزیه طلب» و اخیرا «بنغازی سازی» کم مقصر نیستند.

فعالان #کورد متهم اند به «نازیسم قومی»
چرا که؛
- با کوچ اجباری و تخته قاپو و کشتار و نسل کشی اقوام، مبادرت به دولت-ملت سازی تک بنه ایی کرده اند !
همچنین متهم اند به «ارض مقدسی»
زیرا؛
- به نام تمامیت ارضی و خطر تجزیه، هویت و زبان و فرهنگ و حقوق اقوام را سرکوب و انکار میکنند !

‏٤.١. در خبرها آمده است که ورود با ‎#لباس_کوردی به تاقوسان ‎#کرماشان ممنوع شده. همچنین از ممنوعیت پوشیدن ‎#لباس_بلوچی در شورای تامین هرمزگان.
این گزاره های خبری مرا یاد خاطره ایی از دوران مدرسه و برخورد با پوشش کوردی در سالهای آخر عمر حکومت بیدادگر شاه انداخته است.
‏

‏٤.١. در خبرها آمده است که ورود با ‎#لباس_کوردی به تاقوسان ‎#کرماشان ممنوع شده. همچنین از ممنوعیت پوشیدن ‎#لباس_بلوچی در شورای تامین هرمزگان.
این گزاره های خبری مرا یاد خاطره ایی از دوران مدرسه و برخورد با پوشش کوردی در سالهای آخر عمر حکومت بیدادگر شاه انداخته است.
‏٤.٢. سال ٥٦ در مدرسه راهنمایی بودم که دستور منع پوشیدن لباس کوردی به مدرسه ما ابلاغ شد. معاون مدرسه، گلصباح که ترک بود ما را به صف کرد و گفت؛ از فردا هر دانش آموزی بخواد با این لباس و شلوار حمالی به مدرسه بیاید، در مدرسه به رویش باز نخواهد شد، و اون بهتره برود دنبال چوپانی.
‏٤.٣. او تهدید کرد و گفت؛" هرکسی بخواد پر رویی کند چنان میزنمش که مثل خروس دهن وا کنه"
توهین معاون به لباس کوردی با هو کشیدن و اعتراض بچه ها مواجه شد. او هم با شلاق و لگد افتاد به جان بچه های اول
صف ها.
سپس بنی بشر معاون دوم که خود کورد بود برای آرام کردن دانش آموزان آمد سر سکو.
‌‏٤.٤. بنی بشر گفت؛ بچه های عزیز این دستوره و ما باید رعایت کنیم. این لباس ها برای ما ارزشمند و مورد احترامه، اما از فردا ناچاریم آنها را تا کنیم و در جامه دان بزاریم برای روزهای شاد خودمان در خارج از مدرسه و اداره.
چند ماه پس از آن- سال بعد- همین مدرسه ها در صف انقلاب قرار گرفتند.

‏ما هیچگاه آزاد نبوده و هیچگاه آزاد نه زیسته ایم.
هیچگاه صاحب حق و ذیحق شناخته نشده ایم.
همیشه «اصل» مان، «بودن» مان، «ژیان» مان و مطالبه «حقوق» مان آغشته به درد و رنج و شکنجه و بند و اسارت بوده است.
اما ما حق داریم تمام حقوق و آزادی مان را بخواهیم و فریاد بزنیم.

‏چەند وێنەی مێژوویی لە ناڕەزایەتی دەربڕینی مەدەنی دژ به شەڕ و تێکهەڵچوون، و ڕێپێوان و کۆچ و چۆڵ کردنی شار، لە لایان خەڵکی ‎#مەریوان لە پووشپەڕی ١٣٥٨.
***
چند تصویر تاریخی از ‎#اعتراض_مدنی علیه جنگ و درگیری، و راهپیمایی و ترک[کوچ] و تخلیه شهر، توسط مردم ‎#مریوان در تیرماه ١٣٥٨.

لە ئەوڕۆوە سەد ساڵ بە سەر پەیمانی لۆزان تێپەڕ دەبێت. ئەو پەیمانە کورد و نەتەوەی کوردی بۆ هەتاهەتایە لە مافی چارەی خۆ نووسین و سەربەخۆیی و هەبوونی وڵاتێکی سەربەخۆ بۆ کورد بێ بەش کردووە.
ئەڕۆ داوای هەڵوەشاندنەوەی ئەو گرێبەستە و پەیمانە، داوایەکی گشتییە و وەک داواکاری و ئەرکی هەموو کورد و کوردستانە :
🔸١٦٣٩: لە #پەیمانی_زەهاو [ گرێبەستی ئاشتی قەسری شیرین] #کوردستان لە نێوان دوو ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و سەفەڤوی دابەش کرا. به پێی ئەم گرێبەستە، زۆرینەی وڵاتی کوردان کەوتە ژێر دەسەڵاتی تورکە عوسمانییەکان.
🔸١٩١٦ : لە #پەیمانی_سایکێس_پیکۆ، کوردستانی بەشی ژێر دەسەڵاتی عوسمانییەکان دیسان لە نێوان تورکیا و عێراق و سووریا دابەش کرا.
🔸١٩٢٠ : لە #پەیمانی_سێڤر مافی گشتپرسی و مافی چارەنووسین بۆ کوردان دیاری کرا.
🔸١٩٢٣ : لە #پەیمانی_لۆزان مافی #سەربەخۆیی و مافی دیاریکراوەی پەیمانی سێڤر بۆ #کورد، بەتاڵ کراوەوە.
٭٭٭

٭٭٭
از امروز یکصد سال بر پیمان لوزان گذشتە است، در این پیمان کورد و ملت کورد برای ابد از حق تعیین سرنوشت و استقلال و داشتن سرزمینی مستقل برای خود، محروم شدە اند.
امروز تقاضا برای لغو و ابطال این قرارداد، خواستی عمومی است و بە مثابه خواست و وظیفه، برای کورد و کوردستان است :
🔹١٦٣٩ : در #پیمان_ذهاب [ قرارداد صلح قصرشیرین] #کردستان میان دو امپراطوری #عثمانی و #صفوی تقسیم شد. بە موجب این قرارداد بخش اعظم سرزمین کوردها تحت سیطره ترکان عثمانی قرار گرفت.
🔹١٩١٦: در #پیمان_سایکس_پیکو کردستان تحت سیطره عثمانی ها بار دیگر میان سه کشور ترکیه و عراق سوریه تقسیم شد.
🔹١٩٢٠ : در #پیمان_سیور بر انجام رفراندوم و حق تعیین سرنوشت #کورد ها تاکید شد.
🔹١٩٢٣ : در #پیمان_لوزان حق #خودمختاری و حقوق معین شدە پیمان سیور برای کوردها، لغو شد.

١. سمایل ئاغای #سمکۆ، له پووشپەڕی ٩٤ ساڵ پێش ئێستا، تیرۆر کرا،
سمکۆ بۆ وڵاتێکی سەربەخۆی کوردی شەڕ و خەباتی دەکرد و کاتێ دژ بە هێزی ئێرانی لە شەڕدا بوو، بە پیلانێک بە ناو بۆ دیدار و وتووێژ، دەکەوێتە نێو داوێک کە ڕەزا خانی میر پێنج «#پەهلەوی» بۆ تیرۆری دایڕشتبوو..
سمکۆ لە ٣٠ی پووشپەڕی ١٣٠٩ [ ٢١ی جولای ١٩٣٠ ] لە شاری شنۆ دەکەوێتە نێو داوەکەوە و [ ڕێک لە شێوەی تیرۆر کردنی #ئیمیلیانۆ_زاپاتا-ی مێکزیکایی کە لە ١٩ی ئاوریلی ١٩١٩ کوژرا ] #تیرۆر دەکرێت.
٢. سمایل ئاغای سمکۆ ٨ ساڵ بەرلە تیرۆری لە نامەیێکی مێژوویی داوا لە #گەڵواخییەکان دەکات تا لە پێناو ڕزگاری #نەتەوەی_کورد پێکەوە دەستی یەکبوون و برایەتی بدەن.
نامەکەی سمکۆ کە بە زمانی فارسی نووسراوە، بەربێژەکەی «ئەمیر عەشایر» سەرۆکی هۆزە گەڵواخییەکانە، ڕێکەوتی نامەکە ١٣٤٠ی کۆچی مانگییە واتە ١٣٠١ی کۆچی هەتاوی.
٣. دقی نامەکەی سمکۆ لە کتێبی «فەرمانڕەوایی گەڵواخییەکان» نووسرای خالید بەگی ئەحمەدی هاتووە، و ئەگەرچی وەرگێڕاوەی کوردیشی هەیە، بەڵام، من بۆ خۆم دقی نامەکەم لە فارسیییەوە بۆ کوردی وەرگێڕاوەتەوە و لە ئەگەری هەر چەشنە کەم وکۆڕییەک، داوای لێبوردن دەکەم.
***

٭٭٭
بۆ خاوەن شکۆ «ئەمیر عەشایر» سەرۆکی هۆزی گەڵواخی

سەرکەوتن و پێشکەوتنی نەتەوە جۆراوجۆرەکانم بە چاوی خۆم دیتووە و باش دەزانم نەتەوە لاوازەکان کە تا دۆێنی لە ژیر پەت و زنجیری یەخسیری و کۆیلەتی ستەمکاران دەژیان، چلۆن بە یەکگرتوویی و یەکبوونەوە، ئەۆڕۆ خۆیان لە زێر چنگی زاڵمەکان و لە زلم و زۆری ستەمکاران، ڕزگار کردووە و بۆ سەروەری نەتەوەکانیان بە هموو توانا و هێزەوە هەوڵ ئەدەن و تێدەکوشن.
بۆ وێنە جوولەکەکان کە لە لاوازترین دانیشتووانی گوی زەوینن، دەبینین و دەی بیستین کە بە چ شێوەیک پێداگرن لە گرتنی مافەکانیان و چلۆن بە گیانفیدایی پارێزگاری لە مافی نەتەوەیی خۆیان دەکەن و چۆن بۆ سەربەخۆیی تێدەکوشن.
بەداخەوە نەتەوەی کورد، گەورەترین نەتەوەیە کە وەدوێ کەوتووە. کورد هێشتا لە خەوی خۆخڵافاندایە و تا ئێستاش ناوی نەتەوەی کوردی بە زاری خۆی نەهێناوە، بیر و عەقلیەتی هەر لە سەد ساڵی پێشوو ماوەتەوە و هەر کامەیان خۆی داوەتە پاڵ هۆز و عەشیرەتێک و شەو و ڕۆژ لە بیری لە ناو بردن و تواندنەوەی ئەویتر دایە کە برای کوردی خۆیەتی و هەر تێشۆ لە ڕەگ و بنەچەی خۆی دەدات.
بەڵام ئێمە کە برای یەکترین و یەک میلەت و یەک نەتەوەین.
لەم نازانستی و نا مەدەنییەتە کەنگێ ڕزگار دەبین ؟ ئێمە کە مرۆڤین و ئافرێدەی خودا، ئاخۆ ئێمە و منداڵان و داهاتووەکانمان پێویستییان بە ژیان نییە ؟
تا چ ماوەیک و بۆچی شەڕی نێوماڵی ئێمەمان بنبڕ نابێت و تا کەنگێ دەبێ ئێمە لە بەرامبەر نەتەوەکانی دیکە، ئاوا شەرمەزار و ئیدانە و مەحکوم بکرین ؟
ئەم چەند بەرەکی و پەرتەوازەییە بە هۆی گێچەڵ و هەلپەرستی سیاسەتی دوژمنان پێک هاتووە. هەڵبەت ئێمە بە گشتی، هۆزەکانی نەتەوەی کوردین و برای یەکترین.
ئەۆڕۆ ئێمە هۆزەکانی کوردستان بە دڵ و بە گیان دەستی برایەتیمان گرتووە و دیسانەوە بە کوردایەتی خزمەت دەکەین. ئەگەر کوردەکان وەک یەهوود [جۆەکان].....
[ ئەم بەشەی نامەکە ناخوێندرێتەوە ]...
کوردستان وڵاتێکی گەورەیە و هۆزەکانمان خۆیان ئازاترین و بە غیرەت ترین جەماوەری نەتەوەن.
ئەگەر دەستی یەکبوون و برایەتی پێکەوە نەدەین و بۆ بەختەوەری میلەت [نەتەوە] تێنەکوشین و خۆمان لە چنگی زۆرداران ڕزگار نەکەین، [ بەس دەبێ بلێن]
مردن لەم ژیانە زۆر باشترە.  
ئەم دنیا تا سەر بۆ کەس نامێنیتەوە و هەموومان شەربەتی مەرگ دەچێژین.
بەڵام بۆ هەرکەسێ کە ناو و شەرەف و بوێری هەبێ، دەبێ بزانێت کە ئەورۆ تەواوی میلەتی کورد چاوی لە ئێمەی عەشایر کردووە و بە چاوی گریانەوە لە ئێمە داوای یارمەتی دەکات
کاتی پشوودان نییە، کاتەکە زۆر کورتە. ئەگەر ئەمڕۆ بۆ ڕزگاری نەتەوەکەمان قوڵ هەڵ نەکەین و تێنەکوشین، بەس ئیدی ناتوانین.
من وەکوو کوردێک ژیانی خۆم فیدای نەتەوەکەم کردووە و جگە لە خێر و پێشکەوتن بۆ میلەتەکەم مەبەستێکی دیکەم نییە. شەو و ڕۆژ، خۆم ناخڵافێنم و لە خودا بە زیاد بێ، لەم ماوەدا کە خەبات و تێکوشانم بووە، سەرکەوتوویشم بەدەست هێناوە.
هەروەها کە دەبینن، ئەۆڕۆ لایەنی کوردستانی هەموویان یەکدەنگن کە بۆ بەختەوەری نەتەوەکەمان تێبکوشین.
بەداخەوە تا ئێستا لە لایەن جەنابتانەوە بۆ هەنگاوێکیش نەهاتوونەتە پێشەوە. هەر بۆیە جەنابانی هەڵکەتوو خەلیفە سەراجەدین و عەینەلقوزات- مان ناردووتە خزمەتی جەنابتان. ئەوان وەکوو نوێنەر، ئیزنیان پێدراوە کە لە لایەن ئێمەوە وتوێژ بکەن و پێشنیارەکان ڕابگەینن. دیارە بەو هەستە جوان و نیشتمان دۆستی تانەوە کە هەتانە بۆ فیداکاری لە ڕێگای نەتەوەکەتان پاشگەز نابنەوە و لە مێژووی بەختەوەری کوردستاندا یادتان دەمێنێتەوە. بە تایبەت پێویستە سەبارەت بە پتەوبوونی نێوانمان زۆرتر هەوڵ بدەین تا درزی تێنەکەوێت و با زۆرتر ئاگامان ببێت لە یەکتر.
٭٭٭

‏٢.١. در ٣١ تیرماه ٣٦ سال پیش، در ٢٢ ژوئیە ١٩٨٨،
روستای ‎#یارسان نشین ‎#زرده دالاهوی ‎#کرماشان توسط دولت عراق که در جنگ با ایران بود، بمباران شیمایی شد.
در این ‎#بمباران_شیمیایی جنایت آمیز از جمعیت ١٧٠٠ نفری زرده، ٢٧٥ نفر جان باختند و از ١١٤٦ نفر نیز مجروح و مصدوم و شیمیایی شدند.
‏٢.٢. همزمان با بمباران زرده، نساره دیره علیا، نساره دیره سفلی، شاەمار دیره، دودان، باباجانی و شیخ صله نیز مورد حمله شیمایی قرار گرفتند
بمباران شیمیایی زردەی یارسانی ها یکی از هزاران زخم واردە بر تن و پیکرەی مردم کورد و آن یکی از هزاران روز رنج و غم و مرگ ‎#ملت_کورد بوده است.

١٠٢ پێش #سمکۆ لە نامەیەک بۆ #گەڵواخییەکان؛ داوا دەکات هۆزە کوردییەکان واز بهێنن لە دووبەرکی و چەند بەرەکی و خۆ شکاندن، سمکۆ لە نامەکەی داوای یەکگرتوویی نەتەوەیی و پێکهێنانی بەرەی #کورد لە #کوردستان دەکات.
***
دەقی نامەکە بۆ کوردی وەرگێڕاوەتەوە و لە پۆستێکی پێشتر دانراوە.

اینجا رویاهای تونل زمانی خریداری ندارد، اینجا #کردستان است و این کودکان #کورد، این آتش نشانان کوچک از سرزمین و «نیشتمان» شان کردستان، اینگونه محافظت میکنند.
بگذار بازرگانان سیاسی و اپوزیسیون کاسب و مبلغان فرهنگ خسروانی از اطلاعات موثق شان از بنغازی شدن... همچنان بگویند !