#تاريخ_نفت امتیازنامه دارسی
در باب وجود و استفاده نفت آنچه به دوران معاصر بازمی‌گردد وجود منابع نفت در غرب و جنوب غربی ایران، توسط باستان‌شناس فرانسوی «ژاک دو مورگان »طی مقاله‌ای در مجله معادن چاپ پاریس نام‌برده شده است. در آغاز «سرتیپ آنتوان کتابچی» که رییس‌کل گمرکات ایران بود برای اداره غرفه ایران در نمایشگاه پاریس به سال 1900 به فرانسه سفرکرده بود و در آنجا به‌واسطه سابقه دوستی که با «سر هنری درموندولف » وزیرمختار سابق بریتانیا در تهران ملاقاتی با وی داشت. در این ملاقات کتابچی ضمن اشاره به مقاله «دومرگان»، مشاهدات شخصی خود را با وی در میان می‌گذارد و از درموندولف می‌خواهد که سرمایه‌داران انگلیسی را به وی معرفی کند و آن‌ها را نیز تشویق به سرمایه‌گذاری و کسب امتیاز نفت در ایران کند. در همین رابطه درموندولف، «ویلیام ناکس دارسی»را در لندن تشویق به سرمایه‌گذاری در نفت ایران می‌کند. دارسی که در گذشته با پدرش به استرالیا مهاجرت کرده بود و از راه استخراج معدن طلای معروف «مونت مورگان» به ثروت هنگفتی رسیده بود و همچنین علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بخش نفت نیز بود و در شرکت نفت برمه نیز سهام‌دار بود.
در چنین شرایطی درموندولف، کتابچی را به لندن فراخوانده و او را با «دارسی» آشنا می‌کند و طی مذاکراتی که باهم داشتند دارسی تصمیم می‌گیرد جهت بررسی وجود نفت، یک زمین‌شناس به نام « چ.تی.بورلز» و معاون وی به نام «دالتون» را به ایران بفرستد. این متخصصین پس از مشاهده و مطالعه، اعلام رضایت کردند و اعلام نمودند که در حوالی قصر شیرین و شوشتر احتمال زیادی هست که نفت وجود داشته باشد و در دیگر نقاط نیز احتمال وجود نفت زیاد است.
دارسی در سال 1901 بعد از مطالعه گزارش فرستاده‌های خود، دو نماینده را به نام‌های «ادوارد کوت» و «آلفرد ماریوت» را به همراه کتابچی‌ برای امضای قرارداد به ایران می‌فرستد. ماریوت و کتابچی‌خان پس از ورود به ایران پیشنهادی را تنظیم و به مظفرالدین شاه تسلیم می‌کنند و ازآنجایی‌که مظفرالدین شاه تحت نفوذ و سیاست روسیه بود بی‌درنگ این پیشنهاد را رد می‌کند. قبل از اعزام ماریوت به ایران درموندولف برای «آرتور هنری هاردینگ» (وزیرمختار وقت انگلستان در تهران) سفارش‌نامه‌ای می‌نویسد و از او درخواست مساعدت و همکاری را با ماریوت می‌کند. وزارت خارجه انگلستان نیز به هاردینگ دستور کلی داده بود که اتباع انگلیس را در جهت تحصیل امتیازنامه‌ها به صورتی که باعث تحریک روس‌ها نشود یاری کنند . با توجه به مخالفت مظفرالدین شاه، هاردینگ دخالت نموده و به ملاقات اتابک اعظم (امین السلطان) می‌رود و از او درخواست مساعدت می‌کند. مصطفی فاتح به نقل از کتاب «یک دیپلمات در شرق» نوشته هاردینگ می‌نویسد:
اتابک اعظم اظهار داشت که حاضر است با پروژه ما موافقت نماید و پیشنهاد کرد که من (هاردینگ) نامه‌ای به خط فارسی خطاب به او (اتابک) بنویسم و شرایط عمده امتیاز را در آن ذکر کنم و او (اتابک) نامه را به سفارت روس تسلیم کند تا بتواند موافقت سفارت روسیه را جلب کند. اتابک با توجه به اینکه از غیبت دبیر شرقی سفارت آگاه بود و می‌دانست «مسیو روپولو» (وزیرمختار روسیه) به خط فارسی آشنایی ندارد نامه را به سفارت برده و بدون آنکه نامه مطالعه شود مورد تائید وزیرمختار روس قرار می‌گیرد و مخالفتی با آن نمی‌شود، لذا همه اعضای دولت نظر اتابک را تائید نموده و امتیاز دارسی به صحه شاه هم می‌رسد. وزیرمختار روس پس از اطلاع از جریان امر بسیار رنجیده می‌شود ولی گناه متوجه اتابک نبوده زیرا به‌طور تصادفی و موقت مترجم سفارت غایب بوده است؛ بنابراین تنها راه باقی ماده برای وزیرمختار روسیه قبول قضیه انجام‌شده بود.
ازجمله تفاوت‌هایی که بین امتیاز رویتر و دارسی وجود دارد همین مطلع بودن و دست‌اندرکار بودن دولت بریتانیا در امتیاز دارسی است. برخلاف ادعای دولت انگلستان در عدم دخالت در امضای این قرارداد، شواهد و مدارک موجود حاکی از دخالت این کشور در امضای این امتیازنامه است. امتیازنامه دارسی مصوب ۷ خرداد ۱۲۸۰ خورشیدی (۲۸ مه ۱۹۰۱) در کاخ صاحبقرانیه به امضای مظفرالدین‌‌شاه رسید.
تصور کمتر دیده شده امتیازنامه دارسی را می‌توانید در فایل زیر مشاهده نمایید. @mohammadmosaddegh
👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻

گزارشي از عملكرد و برنامه‌هاي كانال "مصدق به روايت تاريخ و اسناد"
از اولين مجموعه مطالب ما #مطلب_روز است كه روزانه ارائه مي‌شود.
#ياران_مصدق از بخش‌هايِ مهم كانال است كه تا كنون به معرفي بيش از ٢٠ نفر از ياران دكتر مصدق پرداخته است.
#خدمات_مصدق از بخش‌هايِ كمتر كارشده كانال هست. تا كنون به پنج مورد از اين خدمات مورد بررسي قرار گرفته و در تلاشيم اين قسمت را تقويت كنيم.
#نقد_مصدق از بخش‌هايِ مهم و مورد نظر اداره كنندگان كانال هست و تا كنون هر نقدِ خوب و منصفانه‌اي كه به دستمان رسيده بازنشر داديم. از يكي دو نشريه خوب كه مطالبي در نقد دكتر مصدق دارند خواهش كرديم مطالب خود را با حق ذكر منبع در اختيار ما قرار دهند توافق اوليه حاصل شد اما مطلب علي رقم پيگيري‌هاي زياد به دست ما نرسيد. خواهش ما از شما مخاطبان عزيز اين است كه در نقد منصفانه دكتر مصدق ما را ياري كنيد.
#معرفي_كتاب از بخش‌هاي مهم و قوي ما بوده است و كتاب‌هاي زيادي را معرفي و تا آنجايي كه از لحاظ قانوني اجازه داشتيم فايل‌هاي الكترونيكي را براي دانلود در اختيار شما قرار داديم. در اين ميان يك فايل كتاب‌شناسي بسيار خوب نيز آماده و در اختيار مخاطبان قرار گرفت.
#تاريخ_نفت از بخش‌هايِ توليدي كانال ما بوده است كه به خوبي و منظم پيش رفت است. تاريخ نفت ايران از قرارداد دارسي تا ملي شدن را مورد بررسي قرار داديم.
#حقوق_نفت از قسمت‌هاي جديد كانال هست و به بررسي حقوقي مسائل نفت به خصوص ملي شدن و قوانين حاكم بر آن را بررسي مي‌كند.
مرور روزنامه و نشريات تاريخي از ديگر بخش‌هاي كانال است و با توجه به محبت دو تن از مخاطبان عزيز ما به خوبي تقويت شده و تلاش ما بر اين است كه به صورت روزانه و منظم اين مطالب را در اختيار شما قرار دهيم. اين مجموعه در روزهاي منتهي به كودتاي ٢٨ مرداد بسيار خوب و قوي خواهد بود.
#كليپ_تصويري و #فايل_صوتي از ديگر بخش‌هاي ما بوده است. در همين راستا چند فايل سخنراني از دكتر مصدق و دكتر حسين فاطمي آماده و در اختيار شما قرار داديم. با توجه به رويكرد جديد كانال، از شهريور ماه بخش "تاريخ شفاهي" نيز به اين مجموعه اضافه خواهد شد. در باب كليپ تصويري نيز فيلم‌هاي بسيار جالب و كمتر ديده شده‌اي از آرشيوهاي مختلف در اختيار داريم كه تعدادي از آنها منتشر كرديم و ديگر فيلم‌ها در ليست انتظار است.
#انتقادات_شاه_به_مصدق از ساير بخش‌هاي ما است كه تا كنون پنج مورد از اين انتقادات را همراه با پاسخ دكتر مصدق منتشر شده است.
در كنار اين مطالب ما تعداد زيادي عكس و كاريكاتورهاي تاريخيِ ديده نشده را منتشر كرديم.
بنابر نظرسنجي و خواست مخاطبان در نظر داريم به مطالب زير نيز در آينده نزديك بپردازيم.
تاريخ احزابِ موجود در دوران دكتر مصدق به خصوص جبهه ملي و حزب توده
بررسي حوادث تاريخي از منظر جناح‌ها و جريان‌هاي مختلف
*آنچه در ميان همه اين مطالب براي ما ارزشمند بوده ارتباطي است كه بين اين كانال و شما مخاطبان عزيز به وجود آمده است. اميدوارم اين پل ارتباطي هر روز قوي‌تر و پررنگ‌تر شود و شاهد انتقادات و پيشنهادات شما باشيم.
@mohammadmosaddegh_admin

روز 25 فروردین 1288 خورشیدی شرکت نفت ایران و انگلیس تأسیس شد. تأسیس شرکت کمتر از یک سال پس از آن که شرکت دارسی انگلیسی موفق به کشف نفت در مسجد سلیمان گردید، به وقوع پیوست. شرکت نفت ایران و انگلیس، Anglo-Iranian Oil Company شرکت نفتی ایرانی-بریتانیایی بود، که در پی اکتشاف میدان نفتی در شهر مسجدسلیمان، در جنوب ایران، با هدف استخراج نفت خام، در تاریخ ۱۴ آوریل ۱۹۰۹ توسط شرکت نفت برمه تاسیس شد.
پس از این‌که ویلیام ناکس دارسی امتیاز ۶۰ سالهٔ نفت ایران را از مظفرالدین شاه گرفت، حق خود را به شرکت نفت برمه فروخت. این شرکت شرکت جدیدی به نام Anglo-Persian Oil Company را به عنوان یکی از شاخه‌های خود تأسیس کرد. قبل از جنگ جهانی اول وزارت دریاداری بریتانیا به هدایت وینستون چرچیل اکثریت سهام این شرکت را دراختیار گرفت و در جریان هر دو جنگ جهانی نفت ارزان ایران کشتی‌های جنگی بریتانیا را تأمین می‌کرد.
شرکت نفت ایران و انگلیس تا سال ۱۹۵۱ که نفت در ایران ملی شد همه امور مربوط به نفت ایران را ابتدا بر اساس قرارداد دارسی و بعد بر اساس قرارداد ۱۹۳۳ در دست داشت و ظاهراً ۱۶% از سود سالانه خود را به دولت ایران می‌پرداخت، هرچند که دولت ایران هیچ نظارتی بر میزان فروش و درآمد و سود این شرکت نداشت.
پس از سقوط رضاشاه به تدریج این امکان پیدا شد که ایرانیان خواستار حق بیشتری از درآمد نفت شوند. نهضت ملی شدن نفت ایران به رهبری دکتر مصدق نفت را در ایران ملی کرد. شرکت که حاضر به قبول اصل ملی شدن نفت نبود عملیات خود را در ایران متوقف کرد.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که با توافق و همکاری دولت‌های بریتانیا و آمریکا انجام شد قرارداد جدیدی معروف به قرارداد کنسرسیوم امضا شد. در این قرارداد شرکت نفت ایران و انگلیس، که دیگر به نام جدید شرکت نفت بریتانیا نامیده می‌شد ۴۰% سهم داشت.
شرکت نفت بریتانیا (British Petroleum) که امروز با نام تجاری بی‌پی (BP) نامیده می‌شود، یکی از چهار شرکت بزرگ نفتی جهان است.
مشروح مفصل تحولات نفتی را می‌تواند در لینک‌های زیر مطالعه نمایید. این لینک‌ها مطالب ابتداییِ پرونده #تاریخ_نفت است.
https://t.me/mohammadmosaddegh/228
https://t.me/mohammadmosaddegh/240
https://t.me/mohammadmosaddegh/250
https://t.me/mohammadmosaddegh/251

🔹مجموعه‌ای از مطالب مرتبط با کودتای ۲۸ مرداد🔹

۱. صدای دکتر مصدق در یک پیام رادیویی مربوط به دوره نخست وزیری
https://t.me/qadahha/2225
۲. ۲۸ مرداد و دادگاه مصدق|علی اصغر سیدآبادی
https://t.me/Seidabadii/594
۳. پرسه در خیابان‌های کودتا
https://t.me/nafetehroon/18
۴. اعلام کودتا از رادیو ملی توسط میراشرافی، نماینده مجلس
https://t.me/qadahha/2223
۵. دکتر مصدق در دادگاه نظامی
https://t.me/mohajerradio/485
۶. خاطرات اشرف پهلوی از نقش خود در کودتا
https://t.me/qadahha/2226
۷. سه پادكست همراه با روایت شاهدان عینی کودتا
- شروع روایت تا کودتای ۲۵ مرداد
https://t.me/in_hekayat/25
- كودتای ٢٥مرداد تا ٢٨مرداد
https://t.me/in_hekayat/27
- چرا كودتا پيروز شد؟
https://t.me/in_hekayat/29
۸. چهار روایت از کودتای ۲۸ مرداد|مجید تفرشی
https://t.me/naghdehaal/888
۹. بیست و هشتِ پنجِ سی و دو|ابراهیم گلستان
https://t.me/naghdehaal/889
۱۰. گفتگویی قدیمی با داود هرمیداس باوند دربارهٔ‌ کودتای
https://t.me/qadahha/2232
۱۱. نظر ایرج افشار دربارهٔ نامهٔ منسوب به کاشانی در خصوص اعلام خطر کودَتا
https://t.me/naghdehaal/892
۱۲. مصدق در دادگاه نظامی|عکس‌ها از آرشیو مجله لایف
https://t.me/qadahha/2234
۱۳. شعر بهار شوم از احسان طبری با تار محمدرضا لطفی
https://t.me/qadahha/2224
۱۴. پیام دکتر مصدق در اولین سالگرد ۳۰ تیر
https://t.me/Jaryaann/2578
۱۵. فیلمی از مصدق در حصر
https://t.me/khabgard/1041
۱۶. گفتگو با عزت‌الله سحابی دربارهٔ کودتا
https://t.me/naghdehaal/890
۱۷. معرفی چند کتاب درباره کودتای ۲۸ مرداد
https://t.me/bahmanbookz/32
۱۸. ۵ نکته در مورد اسناد کودتا
https://t.me/roozArooz_media/14002
۱۹. تیزر رسمی مستند «کودتای ۵۳»
https://t.me/Jaryaann/2585
۲۰. شعر اخوان‌ ثالث برای دکتر مصدق
https://t.me/Jaryaann/2591
#تاريخ #آگاهى #مصدق
در «جریان» باشید.
@Jaryaann
@mohammadmosaddegh