✍ جایگاه آینده نگاری در سازمان
▪️اگر کل فرآیندهای یک سازمان با سه معیار اهمیت، مشارکت و زمان #غربال شود، سه سطح عملیات، راهبرد و آینده قابل تفکیک است، فعالیت هایی چون فرآیندهای تولید و فروش که نیازمند تصمیمات روزمره هستند، در سطح نخست قرار گرفته و در این واحدها برنامه‌ریزی‌ها با نگاه بلندمدت، معمولاً در افق سالانه انجام می‌گردد.
▪️در لایه میانی، سطح راهبرد قرار دارد که هرچند تبیین آن از محیط دور و محیط صنعت ورودی می‌گیرد، اما محدودیت های درون سازمان، برنامه‌ریزی‌های حوزه راهبرد را به افق ۳ تا ۵ سال محدود می‌کند. در عمیق ترین سطح، آینده نگاری، جایی که منابع از #سیالیت کافی برخوردار است و سرنوشت سازمان یا کسب و کار تعیین می‌شود.
▪️این که #سازمان در یک کسب و کار تا کجا ادامه دهد یا حتی تا چه عمقی و چگونه سرمایه‌گذاری نماید، مستلزم شناخت آینده است. تبیین و تفکیک جایگاه آینده نگاری، راهبرد و عملیات از آن نظر مهم است، که در برخی سازمانها، تداخل کاری مدیران سطح راهبرد و مدیران سطح عملیات، از عوامل بروز سردرگمی و تنش است.
#آینده_نگاری
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
▪️اگر کل فرآیندهای یک سازمان با سه معیار اهمیت، مشارکت و زمان #غربال شود، سه سطح عملیات، راهبرد و آینده قابل تفکیک است، فعالیت هایی چون فرآیندهای تولید و فروش که نیازمند تصمیمات روزمره هستند، در سطح نخست قرار گرفته و در این واحدها برنامه‌ریزی‌ها با نگاه بلندمدت، معمولاً در افق سالانه انجام می‌گردد.
▪️در لایه میانی، سطح راهبرد قرار دارد که هرچند تبیین آن از محیط دور و محیط صنعت ورودی می‌گیرد، اما محدودیت های درون سازمان، برنامه‌ریزی‌های حوزه راهبرد را به افق ۳ تا ۵ سال محدود می‌کند. در عمیق ترین سطح، آینده نگاری، جایی که منابع از #سیالیت کافی برخوردار است و سرنوشت سازمان یا کسب و کار تعیین می‌شود.
▪️این که #سازمان در یک کسب و کار تا کجا ادامه دهد یا حتی تا چه عمقی و چگونه سرمایه‌گذاری نماید، مستلزم شناخت آینده است. تبیین و تفکیک جایگاه آینده نگاری، راهبرد و عملیات از آن نظر مهم است، که در برخی سازمانها، تداخل کاری مدیران سطح راهبرد و مدیران سطح عملیات، از عوامل بروز سردرگمی و تنش است.
#آینده_نگاری
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
مقیاس طبقه‌بندی پنج‌گانه مطالعات آینده
✍ #کوسا، ۲۰۱۴
1⃣ غیب‌گویی
2⃣ پیش‌گویی
3⃣ پیش بینی
4⃣ آینده‌نگاری
5⃣ آینده‌پژوهی
#آینده_نگاری
#آینده_پژوهی
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
✍ #کوسا، ۲۰۱۴
1⃣ غیب‌گویی
2⃣ پیش‌گویی
3⃣ پیش بینی
4⃣ آینده‌نگاری
5⃣ آینده‌پژوهی
#آینده_نگاری
#آینده_پژوهی
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
مقوله بندی رویکردهای کلان آینده نگاری
✍ #دکتر_سحر_ندایی_طوسی
#آینده_نگاری
#آینده_پژوهی
#مدل_مفهومی
#مدل_مدیریت
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
✍ #دکتر_سحر_ندایی_طوسی
#آینده_نگاری
#آینده_پژوهی
#مدل_مفهومی
#مدل_مدیریت
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
✍ چهارچوب آینده نگاری وروس
✅ #چهارچوب_وروس (۲۰۰۳) نشان‌دهنده مطابقت آن با نظریه موجود در آینده‌نگاری است و بر اساس مبانی مفهومی هورتن (Horton, 1999)، تمایز بین تفکر راهبردی، توسعه راهبردی و برنامه‌ریزی راهبردی مینتزبرگ (Mintzberg , 1994) و روش‌شناختی ارائه‌شده توسط اسلاتر (Slaughter, 1989)، توسعه داده شده است. چارچوب وروس شامل چند لایه اصلی است:
1⃣ ورودی‌ها
✅ این مرحله #جمع_آوری_اطلاعات و پویش اطلاعات استراتژیک است. روش‌ها، تکنیک‌ها و چارچوب‌های فراوانی وجود دارد که از آن میان، تکنیک دلفی و پویش محیطی احتمالاً شناخته‌شده‌ترین آن‌ها هستند. ابزار و فنون «هوشمندی رقابتی» در اینجا مفید هستند.
✅ زمانی که فعالیت جمع‌آوری ورودی‌ها در #سطح_سازمانی انجام می‌شود، از واژه «پویش اطلاعات استراتژیک» استفاده می‌گردد و گاهی اوقات نیز از واژه «پویش استراتژیک» به‌جای واژه تا حدی منفعل «پویش محیطی» یا واژه تا حدی منفی «سیستم هشدار اولیه» استفاده می‌شود.
✅ اکثر #برنامه‌ریزی_های_استراتژیک در سازمان های ایرانی فاقد پویش اطلاعات استراتژیک هستند و صرفا برنامه های راهبردی سال قبل مورد بازبینی قرار می گیرند.
2⃣ فعالیت آینده‌نگاری
این مرحله شامل سه گام با توالی منطقی است.
✅ تجزیه و تحلیل:
گام تجزیه و تحلیل بیشتر به عنوان یک مرحله مقدماتی و البته ضروری برای گام‌های بعد در نظر گرفته می‌شود. نوع سؤال‌هایی که در این مرحله پرسیده می‌شود این‌گونه است: «چه چیزی اتفاق می‌افتد؟» و ابزارهای رایج در این مرحله تجزیه و تحلیل روند، تحلیل تأثیر متقابل و تکنیک‌های تحلیلی مشابه است. نتایج حاصل از #تحلیل سپس به گام وارد می‌شوند.
✅ تفسیر:
که این سؤال را می‌پرسد «چه چیزی واقعاً اتفاق می‌افتد؟» و به دنبال کندوکاو سطوح زیرین ظاهر تجزیه و تحلیل و در پی یافتن ساختار و بینش‌های عمیق‌تر است. اینجا قلمرو آینده‌پژوهی انتقادی، تجزیه و تحلیل لایه‌ای علت‌ها، تفکر سیستمی و دیگر رویکردهای عمیق تفکر درباره #آینده است.
✅ چشم‌انداز:
این گام جایی است که دیدگاه‌های مختلف درباره #آینده_های_بدیل به‌وضوح بررسی یا خلق می‌شوند. اینجا جایی است که روش‌های سناریونویسی، چشم اندازسازی و روش‌های تجویزی در فرایند آینده‌نگاری به کار می‌روند.
3⃣ خروجی‌ها
✅ خروجی فعالیت #آینده_نگاری دو بعدی است: محسوس و نامحسوس. برخی خروجی‌های محسوس می‌توانند شامل طیف واقعی گزینه‌های خلق‌شده باشد. خروجی‌های نامحسوس شامل تغییرات در تفکر افراد درگیر در کل فرایند، به‌ویژه بینش‌های درگیر در گام تفسیر و خلق دیدگاه‌های روبه‌جلو در گام چشم‌انداز است.
✅ #خروجی_نامحسوس تا حدودی برای افراد منطقی و عینی به‌سختی قابل تأیید یا حتی تشخیص است. اما بدون شک این خروجی مهم‌ترین خروجی است، زیرا بسیاری از مکانیسم‌های توسعه استراتژی را تغییر می‌دهد. روش‌های به‌کار رفته در گام خروجی حتماً نباید آینده‌گرا باشند، چرا که تمرکز این گام بر درک بینش‌ها، پیش از تدوین استراتژی است.
4⃣ استراتژی
✅ بخش نهایی این چارچوب، #استراتژی است. از آنجایی که آینده‌نگاری به وقوع پیوسته است، حالا خروجی مناسبی برای تصمیم‌گیران در تصمیم‌گیری و هدایت اقدامات استراتژیک برای پیاده‌سازی (یعنی فعالیت‌های آشناتر توسعه استراتژی و برنامه‌ریزی استراتژیک) است.
✅ البته نتایج #فرایند_استراتژی باید به طور مرتب در قالب ورودی چارچوب آینده‌نگاری کلی بازخورد داده شود «یک حلقه بسته»، تا ارزیابی مجدد و اصلاحات مسیر در طی سفر استراتژی مستمرا امکان‌پذیر شود.
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
✅ #چهارچوب_وروس (۲۰۰۳) نشان‌دهنده مطابقت آن با نظریه موجود در آینده‌نگاری است و بر اساس مبانی مفهومی هورتن (Horton, 1999)، تمایز بین تفکر راهبردی، توسعه راهبردی و برنامه‌ریزی راهبردی مینتزبرگ (Mintzberg , 1994) و روش‌شناختی ارائه‌شده توسط اسلاتر (Slaughter, 1989)، توسعه داده شده است. چارچوب وروس شامل چند لایه اصلی است:
1⃣ ورودی‌ها
✅ این مرحله #جمع_آوری_اطلاعات و پویش اطلاعات استراتژیک است. روش‌ها، تکنیک‌ها و چارچوب‌های فراوانی وجود دارد که از آن میان، تکنیک دلفی و پویش محیطی احتمالاً شناخته‌شده‌ترین آن‌ها هستند. ابزار و فنون «هوشمندی رقابتی» در اینجا مفید هستند.
✅ زمانی که فعالیت جمع‌آوری ورودی‌ها در #سطح_سازمانی انجام می‌شود، از واژه «پویش اطلاعات استراتژیک» استفاده می‌گردد و گاهی اوقات نیز از واژه «پویش استراتژیک» به‌جای واژه تا حدی منفعل «پویش محیطی» یا واژه تا حدی منفی «سیستم هشدار اولیه» استفاده می‌شود.
✅ اکثر #برنامه‌ریزی_های_استراتژیک در سازمان های ایرانی فاقد پویش اطلاعات استراتژیک هستند و صرفا برنامه های راهبردی سال قبل مورد بازبینی قرار می گیرند.
2⃣ فعالیت آینده‌نگاری
این مرحله شامل سه گام با توالی منطقی است.
✅ تجزیه و تحلیل:
گام تجزیه و تحلیل بیشتر به عنوان یک مرحله مقدماتی و البته ضروری برای گام‌های بعد در نظر گرفته می‌شود. نوع سؤال‌هایی که در این مرحله پرسیده می‌شود این‌گونه است: «چه چیزی اتفاق می‌افتد؟» و ابزارهای رایج در این مرحله تجزیه و تحلیل روند، تحلیل تأثیر متقابل و تکنیک‌های تحلیلی مشابه است. نتایج حاصل از #تحلیل سپس به گام وارد می‌شوند.
✅ تفسیر:
که این سؤال را می‌پرسد «چه چیزی واقعاً اتفاق می‌افتد؟» و به دنبال کندوکاو سطوح زیرین ظاهر تجزیه و تحلیل و در پی یافتن ساختار و بینش‌های عمیق‌تر است. اینجا قلمرو آینده‌پژوهی انتقادی، تجزیه و تحلیل لایه‌ای علت‌ها، تفکر سیستمی و دیگر رویکردهای عمیق تفکر درباره #آینده است.
✅ چشم‌انداز:
این گام جایی است که دیدگاه‌های مختلف درباره #آینده_های_بدیل به‌وضوح بررسی یا خلق می‌شوند. اینجا جایی است که روش‌های سناریونویسی، چشم اندازسازی و روش‌های تجویزی در فرایند آینده‌نگاری به کار می‌روند.
3⃣ خروجی‌ها
✅ خروجی فعالیت #آینده_نگاری دو بعدی است: محسوس و نامحسوس. برخی خروجی‌های محسوس می‌توانند شامل طیف واقعی گزینه‌های خلق‌شده باشد. خروجی‌های نامحسوس شامل تغییرات در تفکر افراد درگیر در کل فرایند، به‌ویژه بینش‌های درگیر در گام تفسیر و خلق دیدگاه‌های روبه‌جلو در گام چشم‌انداز است.
✅ #خروجی_نامحسوس تا حدودی برای افراد منطقی و عینی به‌سختی قابل تأیید یا حتی تشخیص است. اما بدون شک این خروجی مهم‌ترین خروجی است، زیرا بسیاری از مکانیسم‌های توسعه استراتژی را تغییر می‌دهد. روش‌های به‌کار رفته در گام خروجی حتماً نباید آینده‌گرا باشند، چرا که تمرکز این گام بر درک بینش‌ها، پیش از تدوین استراتژی است.
4⃣ استراتژی
✅ بخش نهایی این چارچوب، #استراتژی است. از آنجایی که آینده‌نگاری به وقوع پیوسته است، حالا خروجی مناسبی برای تصمیم‌گیران در تصمیم‌گیری و هدایت اقدامات استراتژیک برای پیاده‌سازی (یعنی فعالیت‌های آشناتر توسعه استراتژی و برنامه‌ریزی استراتژیک) است.
✅ البته نتایج #فرایند_استراتژی باید به طور مرتب در قالب ورودی چارچوب آینده‌نگاری کلی بازخورد داده شود «یک حلقه بسته»، تا ارزیابی مجدد و اصلاحات مسیر در طی سفر استراتژی مستمرا امکان‌پذیر شود.
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
مدیریار | Modiryar
✍ سازمان و آینده نگاری #پایگاه_جامع_مدیریار www.modiryar.com @modiryar
✍ سازمانها و آینده نگاری
▪به عنوان یک مدیر اگر می‌خواهید برای سازمان و یا شرکتتان #آینده_نگاری کنید باید چند نکته را مدنظر قرار دهید:
✅ اول؛ اینکه به آینده نگاری فرصت عرض اندام بدهید.
▪نمی‌توان صرفاً به دلیل شنیدن اهمیت و ضرورت آینده نگاری یا از سر کنجکاوی به سراغ آن رفت و قبل از شنیدن صحبت‌های آن در موردش نتیجه گرفت. بارها گفته‌ام و باز تأکید می‌کنم، آینده نگاری یک سفر است و آنچه در این سفر نصیب #سازمان می‌شود بسیار مهمتر از نتیجه نهایی است. آینده نگاری یک پکیج آماده ارائه نیست، بلکه کاملاً وابسته به شرایط یک سازمان باید طراحی و اجرا شود.
✅ دوم؛ انجام آینده نگاری به متخصص این حوزه نیاز دارد.
▪صرفاً دانستن هدف آینده نگاری یا آشنایی با مدل‌های آن شما را به #آینده_نگار تبدیل نمی‌کند. این حوزه متخصصان خود را دارد، پس بهتر آن است که کار به دست اهل این حوزه انجام شود.
✅ سوم؛ تشکیل تیم است
▪#آینده_نگاری یک فعالیت اجتماعی است، نه یک فعالیت صرفاً مشاوره‌ای. بنابراین باید در سازمان تیم آینده نگاری تشکیل و هدایت شود. هدایت این تیم برعهده #مشاور است، اما این تیم است که در سفر آینده نگاری آموزش می‌بیند، با آینده‌های گوناگون آشنا می‌شود و در نهایت به عنوان یک سرمایه برای سازمان باقی می‌ماند.
▪اگر آینده نگاری به درستی پیاده سازی شود، می‌تواند #فرهنگ_سازمانی را به سمت حساسیت بیشتر به آینده و تحول خواهی سوق دهد. از لینک زیر می‌توانید تجربه‌هایی از آینده نگاری شرکتی را مرور کنید.
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
▪به عنوان یک مدیر اگر می‌خواهید برای سازمان و یا شرکتتان #آینده_نگاری کنید باید چند نکته را مدنظر قرار دهید:
✅ اول؛ اینکه به آینده نگاری فرصت عرض اندام بدهید.
▪نمی‌توان صرفاً به دلیل شنیدن اهمیت و ضرورت آینده نگاری یا از سر کنجکاوی به سراغ آن رفت و قبل از شنیدن صحبت‌های آن در موردش نتیجه گرفت. بارها گفته‌ام و باز تأکید می‌کنم، آینده نگاری یک سفر است و آنچه در این سفر نصیب #سازمان می‌شود بسیار مهمتر از نتیجه نهایی است. آینده نگاری یک پکیج آماده ارائه نیست، بلکه کاملاً وابسته به شرایط یک سازمان باید طراحی و اجرا شود.
✅ دوم؛ انجام آینده نگاری به متخصص این حوزه نیاز دارد.
▪صرفاً دانستن هدف آینده نگاری یا آشنایی با مدل‌های آن شما را به #آینده_نگار تبدیل نمی‌کند. این حوزه متخصصان خود را دارد، پس بهتر آن است که کار به دست اهل این حوزه انجام شود.
✅ سوم؛ تشکیل تیم است
▪#آینده_نگاری یک فعالیت اجتماعی است، نه یک فعالیت صرفاً مشاوره‌ای. بنابراین باید در سازمان تیم آینده نگاری تشکیل و هدایت شود. هدایت این تیم برعهده #مشاور است، اما این تیم است که در سفر آینده نگاری آموزش می‌بیند، با آینده‌های گوناگون آشنا می‌شود و در نهایت به عنوان یک سرمایه برای سازمان باقی می‌ماند.
▪اگر آینده نگاری به درستی پیاده سازی شود، می‌تواند #فرهنگ_سازمانی را به سمت حساسیت بیشتر به آینده و تحول خواهی سوق دهد. از لینک زیر می‌توانید تجربه‌هایی از آینده نگاری شرکتی را مرور کنید.
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
مدیریار | Modiryar
✍ آینده نگاری راهبردی #پایگاه_جامع_مدیریار www.modiryar.com @modiryar
✍ آینده نگاری راهبردی
✅ #آینده_نگاری_راهبردی به عنوان یک فعالیت توسط محققان و مشاوران مدیریت ایجاد شده و توسعه یافته است. نوشتار حاضر به تفکر که آینده نگاری استراتژیک به عنوان یک فعالیت سازمانی انعطاف‌پذیرِ پیوسته که به تدریج در سازمان‌دهی روزمره ظاهر می‌شود نسبت به یک فرایند خطی متوالی با یک نقطه پایانِ مشخص در انتها که توسط مشاوران خارجی سازمان طرح‌ریزی می شود، برتری می‌دهد. با الهام گرفتن از یک نگاه عملیاتی، آینده نگاری راهبردی را به عنوان یک عمل روزمره که در فعالیت‌های روزمره نقش‌آفرینان سازمانی ایفای نقش می کند، ترسیم می نماییم.
✅ پاسخگویی منطقی #آینده_نگاری راهبردی در عمل، در تعاملات اجتماعی پیوسته قرار دارد. در این کار، ما به دنبال عرضه چشم‌انداز جدیدی هستیم که ادراک ما از آینده‌نگاری در سازمانها را گسترش می‌دهد. این پارادایم جدید، همان‌طور که مطرح شده است، هیچ تلاشی برای جایگزینی یا بی‌اعتبار کردن پارادایم قبلی انجام نمی‌دهد؛ درعوض، پارادایم اول را به منظور تقویت ادراک ما از اینکه چگونه آینده‌نگاری راهبردی در عمل ممکن است از طریق فرایندهای پیوسته، «تشکیل، بازتولید، تطبیق و تعیین» شده باشد، تکمیل می‌سازد. چارچوب چهار مرحله‌ای ما یک مکانیزم مفید برای قاب‌بندی یک پژوهش وسیع در حوزه آینده‌نگاری راهبردی فراهم می‌سازد اما هم‌چنین به منظور یادآوری به محققان که چگونه مشارکت ایشان به کل پیوند می‌خورد، عمل می‌کند.
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
✅ #آینده_نگاری_راهبردی به عنوان یک فعالیت توسط محققان و مشاوران مدیریت ایجاد شده و توسعه یافته است. نوشتار حاضر به تفکر که آینده نگاری استراتژیک به عنوان یک فعالیت سازمانی انعطاف‌پذیرِ پیوسته که به تدریج در سازمان‌دهی روزمره ظاهر می‌شود نسبت به یک فرایند خطی متوالی با یک نقطه پایانِ مشخص در انتها که توسط مشاوران خارجی سازمان طرح‌ریزی می شود، برتری می‌دهد. با الهام گرفتن از یک نگاه عملیاتی، آینده نگاری راهبردی را به عنوان یک عمل روزمره که در فعالیت‌های روزمره نقش‌آفرینان سازمانی ایفای نقش می کند، ترسیم می نماییم.
✅ پاسخگویی منطقی #آینده_نگاری راهبردی در عمل، در تعاملات اجتماعی پیوسته قرار دارد. در این کار، ما به دنبال عرضه چشم‌انداز جدیدی هستیم که ادراک ما از آینده‌نگاری در سازمانها را گسترش می‌دهد. این پارادایم جدید، همان‌طور که مطرح شده است، هیچ تلاشی برای جایگزینی یا بی‌اعتبار کردن پارادایم قبلی انجام نمی‌دهد؛ درعوض، پارادایم اول را به منظور تقویت ادراک ما از اینکه چگونه آینده‌نگاری راهبردی در عمل ممکن است از طریق فرایندهای پیوسته، «تشکیل، بازتولید، تطبیق و تعیین» شده باشد، تکمیل می‌سازد. چارچوب چهار مرحله‌ای ما یک مکانیزم مفید برای قاب‌بندی یک پژوهش وسیع در حوزه آینده‌نگاری راهبردی فراهم می‌سازد اما هم‌چنین به منظور یادآوری به محققان که چگونه مشارکت ایشان به کل پیوند می‌خورد، عمل می‌کند.
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
✍ چهارچوب کلی فرایند آینده نگاری
#چهارچوب_کلی_جوزف_وروس از ترکیب و اصلاح مجدد ایده‌هایی که در منابع دیگر است، سرچشمه می‌گیرد. #مینزبرگ بین برنامه‌ریزی استراتژیک و تفکر استراتژیک تفاوت بارزی قائل می‌شود. هورتون نیز بر پروسه‌ای گسترده شامل سه مرحله تکیه داشته است:
✅ فاز اول آن متشکل از جمع‌آوری ورودی‌ها است؛
✅ فاز دوم آینده‌نگاری است و
✅ فاز سوم مربوط به خروجی ها و اقدام است.
فازهای یک و سه تا حدی مشخص هستند. فاز دوم این پروسه شامل دو مرحله است: مرحله ترجمه – برای ترجمه اطلاعات جمع‌آوری‌شده در مرحله اول به شکلی که سازمان بتواند آن را درک کند – و مرحله تفسیر که در آن دانش ترجمه‌شده باید به درک تبدیل شود.
#آینده_نگاری
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
#چهارچوب_کلی_جوزف_وروس از ترکیب و اصلاح مجدد ایده‌هایی که در منابع دیگر است، سرچشمه می‌گیرد. #مینزبرگ بین برنامه‌ریزی استراتژیک و تفکر استراتژیک تفاوت بارزی قائل می‌شود. هورتون نیز بر پروسه‌ای گسترده شامل سه مرحله تکیه داشته است:
✅ فاز اول آن متشکل از جمع‌آوری ورودی‌ها است؛
✅ فاز دوم آینده‌نگاری است و
✅ فاز سوم مربوط به خروجی ها و اقدام است.
فازهای یک و سه تا حدی مشخص هستند. فاز دوم این پروسه شامل دو مرحله است: مرحله ترجمه – برای ترجمه اطلاعات جمع‌آوری‌شده در مرحله اول به شکلی که سازمان بتواند آن را درک کند – و مرحله تفسیر که در آن دانش ترجمه‌شده باید به درک تبدیل شود.
#آینده_نگاری
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar