✍ پدر و مادر
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
 
📖 بِالْوالِدَینِ إِحْساناً :

🔴 (به پدر و مادر نیکی کنید)
 
✅ #قرآن_کریم به عنوان بهترین برنامه زندگی برای سعادت انسان ها نازل شده است. این کتاب آسمانی در زمینه های مختلف توصیه های عبرت آموز و سعادت آفرین دارد که یکی از این موارد نگاه ویژه و همراه با «محبت و احترام» به چایگاه پدر و مادر است. توصیه به «احسان» در قرآن یعنی نهایت تعظیم و تکریم پدر و مادر و هر نوع نیکی که شایسته جایگاه آن ها باشد.

✅ تقدم واژه «والدین» بر «احسان» نیز نشان از شدت و اهمیت این امر و جایگاه بالای این نوع اطاعت است. بر اساس توصیه کتاب خدا احسان به پدر و مادر به صورت مطلق آمده است، یعنی فرقی میان آن دو نیست؛ چه والدین خوب باشند و چه بد، حد و مرزی ندارد و هر شکل نیکی کردن در حق آن ها را در بر می گیرد. #پروردگار_مهربان بعد از فرمان احسان به والدین پنج دستور می فرماید که عمل کردن به آن واجب است:
 
📖 ۱: فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ:

🔴 (کمترین اهانتی به آنها روا مدار)
 
✅ «اف» کوچک‌ترین کراهت، و بی‌احترامی، آزار و اذیت حتی در ‌اندازه خیلی کم و یا هر صدایی که نشان دهنده ملامت، کدورت و #کسالت باشد را شامل می شود. طبق این جمله ترک هر نوع بی‌احترامی نسبت به والدین چون فریاد زدن، دشنام دادن و زدن آنها لازم است؛ حتی اگر فرزند مورد اذیت و آزار والدین قرار گرفته باشد. امام صادق(ع) فرمود: «اگر در منع نافرمانی والدین، لفظی کوتاه‌تر وجود داشت، خداوند همان را می گفت» بنابراین نگفتن کلمه «اف» پایین‌ترین مرتبه رعایت حقوق والدین محسوب می شود.
 
📖 ۲: وَ لا تَنْهَرْهُما:

🔴 (بر آنها فریاد مزن)
 
✅ مقصود این فرمان اجتناب از فریاد زدن بر سر والدین و حتی پرهیز از درشت سخن گفتن و صدا را بالاتر از صدای آنها بردن است. این فرمان مواردی همچون سخت‌گیری و سرزنش کردن را نیز شامل می شود؛ پس نباید به والدین سخت گرفته شود و با آنها اظهار مخالفت کرد، سخنانشان را تکذیب و آنها را به خاطر رفتارشان سرزنش نمود. حتی امکان دارد در پیری و بی‌حوصلگی والدین کارهایی انجام دهند که ضرر و زیان فرزند را به دنبال داشته باشد، که در این حالت هم #پرخاشگری جایز نیست.
 
📖 ۳: وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کرِیماً:

🔴 (سنجیده و بزرگوارانه با آنها سخن بگو)
 
✅ این جمله بالاترین سطح ادب و #مردانگی در گفتار را فرمان می دهد. فرزندان باید با والدین خود نرم، محترمانه و کریمانه سخن گویند. آن ها را گرامی دارند و از خشونت پرهیز کنند. برخی از موارد قول کریمانه شامل این موارد است: آنها را با نام خطاب نکنند، در برابرشان مانند خادم وفادار باشند، لطیف‌ترین و زیباترین کلام را به کار برند و حتی در صورتی که او را زدند برایشان طلب خیر کنند. در «قول کریمانه» شرط مقابله وجود ندارد. یعنی اگر آنان با فرزند خود کریمانه سخن نگفتند، فرزند وظیفه دارد تا کریمانه پاسخ دهد.
 
📖 ۴: وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ:

🔴 (بال‌های تواضع خویش را از محبّت، در برابر آنان فرود آر)
 
✅ این قسمت مبالغه در «تواضع و فروتنی» و «عدم کبر و غرور» در برابر والدین را امر می کند. اطاعت از والدین باید همراه با «محبت و کرامت» باشد. یعنی آنچنان که پرنده بال‌های خود را روی جوجه‌هایش می‌گستراند، فرزند نیز باید در مقابل والدین خود خاضع و تسلیم اوامر باشد. در هر موقعیتی که قرار دارد کمالات خود را به رُخ  پدر و مادر نکشد، آن ها را گرامی بدارد و به‌گونه‌ای رفتار کند که پدر و مادر #خضوع و خشوع و همچنین مهر و محبت فرزند را از عمق جان احساس کنند.
 
📖 ۵: وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کما رَبَّیانِی صَغِیراً:

🔴 (پروردگارا! همانگونه که آنها مرا در کوچکی تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده)
 
✅ یکی از راه‌های احسان به والدین و نشانه شکرگزاری از آن ها دعای خیر فرزند است که به نوعی جبران زحمات و یادآور رحمتی است که والدین در تربیت و حمایت فرزندشان در دوران طفولیت داشتند. پدر و مادر در تربیت و پرورش فرزند زحمات و رنج بسیاری را متحمل می‌شوند و این رنج‌ها به سادگی قابل جبران نیستند، بنابراین باید از خداوند بخواهند تا رنج‌های آنها را جبران کرده و سختی‌هایی که در این سن متحمل می‌شوند را برطرف نماید. دعا برای #والدین تنها محدود به زمان حیات آنها نیست و فرزند باید برای پدر و مادر وفات یافته نیز دعا کند.
 
🔺منبع: #روزنامه_شهرآرا،
🔻سه‌شنبه ۱۰ مرداد ۱۴۰۲، شماره ۴۰۰۲
 
#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار

www.modiryar.com

@modiryar

✍ غیبتش نباشد
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
 
🔴 میزگرد غیبت
 
✅ نمی دانم برای شما هم اتفاق افتاده یانه؟ در جمعی با گروهی از دوستان نشسته اید که فردی شروع به بدگویی از دیگران می کند. معمولاً هم آغاز کلام با این واژه است که؛ «غیبتش نباشد!» و بعد شروع می کند به #بدگویی_کردن، که فلانی چنین و چنان است. در این میان اگر کسی هم نهی از منکر کند و بگوید: «آقا،غیبت نکن!» پاسخ می دهد: «من دیدم که دارم می گویم. اگر ندیده بودم که نمی گفتم».

✅ خوب باید به این افراد گفت همین که دیدی در واقع غیبت است. اگر ندیده بودی که تهمت بود. این گونه با چنین کلامی یک محفل سالم دوستانه تبدیل به «میزگرد غیبت» و مجالی برای #گناه می شود. بر اساس اصول اخلاقی، غیبت به عنوان یک رفتار نابهنجار محسوب می شود. این رفتار ضدارزشی، موجب بروز آسیب ها و مشکلات متعدد اجتماعی می گردد و از آنجاکه متأسفانه اکنون در جامعه رواج زیادی دارد، بازکاوی و آسیب شناسی این پدیده ضروری به نظر می رسد، تا با درمان آن گامی مهم در مقابل انحرافات برداشته شود.

✅ عمده‌ترين آسيب‌هاي غيبت كه كمتر بدان پرداخته شده، آسيب‌هاي اجتماعي آن است؛ چراكه نتايج و آثار تخريبي غيبت در جانب اجتماعي آن، به طورِ قطع مهيب‌تر و تباه‌كننده‌ترند. این گناه بزرگ قابلیت این را داردکه در #محیط_کاری و خانوادگی نظام تعاملات اجتماعی را به شدت تخریب نماید.
 
🔴 شرایط تحقق غیبت
 
✅ از نظر مفهومی غیبت عبارت است از: سخن گفتن پشت سر دیگران به گونه ای که غیبت شونده راضی و خشنود نباشد. غیبت از جمله گناهانی است که علاوه بر جنبه حق اللهی، جنبه حق الناسی هم دارد. همانطور که غیبت کردن حرام است، گوش دادن به غیبت هم گناه محسوب می شود. غیبت نه تنها موجب فساد در ایمان و اخلاق شخص و رسوایی در دنیا و آخرت می گردد، بلکه مفاسد اجتماعی را هم به دنبال دارد.

✅ شرایط تحقق غیبت شامل موارد زیر است:

1⃣ فردی که از او غیبت می شود در جمع حاضر نباشد.

2⃣ آن سخن عیب و نقص محسوب شود.

3⃣ این عیب از عیوب پنهان باشد.

4⃣ فرد از شنیدن آنچه در موردش گفته می شود کراهت داشته باشد.

✅ اگر در رابطه های قطع شده دوستی، همکاری یا فامیلی تحقیق کنیم و به ریشه های آن برسیم، غیبت را از اساسی ترین دلایل خواهیم یافت. در بین ما معمولاً مشکلاتی وجود دارد که می توانیم منطقی با آنها برخورد و برایش راه حل پیدا کنیم. اما وقتی پشت سر هم صحبت می کنیم از مشکلات معمولی، دلخوری های شدید ایجاد شده و دیگر حل مشکلات محال می گردد. لذا قطع روابط و پاک کردن صورت مسئله تنها راهی است که باقی می ماند. غیبت می کنیم چون خشمگین و رنجیده ایم اما بلد نیستیم چگونه به طریقه ای صحیح خشممان را از بین ببریم.
 
🔴 جایگزینی انتقاد سازنده با غیبت
 
✅ آدم های قوی و معتدل وقتی نیاز به اصلاح اخلاق یا رفتار کسی ببینند انتقاد می کنند اما ضعیف ها و آنها که قلبشان بیمار شده است به غیبت پناه می برند و با غیبت احساسات خشم آلود خود را تعدیل می کنند. از حضرت علی(ع) روایت شده که غیبت کوشش شخص عاجز است. کسی #غیبت می کند که شهامت ندارد در حضور فرد از رفتار او انتقاد کند. لذا اگر چه ساکت است، راضی نیست و با غیبت احساسش را تخلیه می کند.

✅ اما از آنجا که هنگام بدگویی کردن پشت سر وی، فرد غیبت شونده حضور ندارد، می تواند مبالغه کند و حدس و گمان خود را نیز به آن اضافه کند، لذا بیشتر غیبت ها با تهمت همراهند. گاهی در برخی خانواده ها بدگویی دیگران تبدیل به یک عادت و سرگرمی می شود. در چنین خانواده هایی اعضای خانواده به تدریج، از جاده #تعادل_اخلاقی خارج می شوند.

✅ #قرآن_کریم فاش کردن بدی ها و زشتی های مسلمانان را به شدت نهی کرده و نسبت به آن این گونه انذار داده است: «کسانی‏ که دوست دارند زشتی ها درباره مسلمانان و مومنان اشاعه پیدا کند، برایشان عذابی بزرگ در انتظار خواهد بود» باید مراقب باشیم و تمرین کنیم زمانی که دور هم هستیم و یا در جمعی قرار داریم لذت معاشرت با اقوام، دوستان و آشنایان خود را آلوده به گناه کبیره غیبت نکنیم.

🔺منبع: #روزنامه_شهرآرا،
🔻سه شنبه ۳۱ مردادماه ۱۴۰۲، شماره ۴۰۱۸

#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار

www.modiryar.com

@modiryar

✍ دل که رنجید از کسی
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی

✅ کمی آهسته تر قدم بردارید، با حیا راه بروید، تخت گاز نروید، مراقب حرف زدن ها و تیکه انداختن های خود باشید، چشم و ابرو بالا نیندازید، مراعات مردم را بکنید و در رفتار و گفتار خود اندازه نگه دارید که اندازه نکوست. بعضی ها زبان گزنده ای دارند، رفتارشان آزار دهنده است، خواسته یا ناخواسته دیگران را از خود می رنجانند، دل آن ها را می شکنند و بدون آن که متوجه باشند باعث رنجش و دلشکستن اطرافیانشان می شوند. آنجایی که به اطراف و اکناف خود بی تفاوت باشیم یا ملاحظه مردم، علایق و احترام آن ها را نکنیم شروع گمراهی در رفتار است و به همین سادگی می تواند ما را در مسیر انحطاط و #سقوط_اخلاقی قرار دهد.

✅ گاهی یک کلام و برخورد ساده سبب ایجاد #ناامیدی و دلشکستگی در دیگران می شود و بلایی بر سر روح و روان آن ها می آورد که مدت ها حالشان را خراب می کند و شاید اصلاً قابل جبران نباشد. عده ای به غلط می پندارند حرف باد هواست و در هرجا و هر لحظه هر چه دلشان خواست می توانند به زبان بیاورند و حساب پس و پیش آن را نکنند. این گونه می شود که صبح از خانه خارج می شوند تا شب باعث رنجش دیگران می شوند و حس و حال منفی را به آن ها انتقال می دهند. این مهم در آموزه های اخلاقی و دینی نیز بسیار مورد توجه و تأکید قرار دارد.

✅ در برخی از آیات #قرآن_کریم راه هایی که ممکن است موجب شکستن دل انسان شود مورد اشاره قرار گرفته اند:

▪عیب جویی:
«وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُم‏؛ (حجرات، ۱۱)»

▪با تکبر و غرور راه رفتن:
«لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحا؛ (لقمان، ۱۸)»

▪روی از دیگران برگرداندن:
«وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاس‏؛ (لقمان، ۱۸)»

▪یکدیگر را با نام زشت خواندن:
«وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقاب؛ (حجرات، ۱۱)»

▪سر از کار دیگران در آوردن و غیبت کردن:
«وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضا؛ (حجرات، ۱۲)»

▪مسخره کردن دیگران:
«یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا یسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسی‏ أَنْ یکُونُوا خَیراً مِنْهُمْ ‏؛(حجرات، ۱۱)»

✅ همواره نحوه برخورد برخی از افراد فکر آدم را مشغول و چالش ذهنی جدی ایجاد می کند؛ به راستی کسانی که #غرور کسی را له می کنند، بنده ای را نادیده می گیرند، آن هایی که کاخ آرزوهای دیگران را به ویرانه ای مبدل می سازند، شمع امید کسی را فوت می کنند، گوش خود را می بندند تا صدای شکستن دل دیگران را نشنوند، این نوع از آدم ها دستانشان را به سوی کدام آسمان دراز می کنند تا برای خوشبختی خود دعا کنند؟ به راستی برای این دسته افراد رویی پیش خداوند مهربانی که بندگانش را دوست دارد باقی می ماند؟ به طور کلی شکستن دل انسان دیگر (که در آموزه های ما احترام او را بیش از کعبه تعبیر کرده اند)، دارای آثار و جنبه های بسیاری است،

✅ دل که رنجید از کسی به سادگی التیام نمی یابد، اثر آن بعضاً مدت ها و شاید تا آخر عمر فرد باقی می ماند و ممکن است هیچ گاه قابل جبران نباشد. بنابراین انسان باید مراقب باشد تا دلی را شکسته و خاطری را آزرده نسازد. اگر ناخواسته این اتفاق رخ دهد باید خیلی زود به دنبال دلجویی و جبران آن باشد و رضایت شخص را جلب کند زیرا تنها استغفار و طلب آمرزش کافی نیست. حسن ختام این نوشتار دو بیت زیبا از #صائب_تبریزی در همین رابطه است که این گونه می سراید:

(دل که رنجید از کسی خرسند کردن مشکل است
شیشه ی بشکسته را پیوند کردن مشکل است

کوه را با آن بزرگی می توان هموار کرد
حرف ناهموار را هموار کردن مشکل است)

🔺منبع: #هفته_نامه_نخست،
🔻پنجشنبه ۲۵ آبان ماه ۱۴۰۲، شماره ۹۸۸

#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار


www.modiryar.com

@modiryar