#lifehack💡💡💡Бугун байрам арафаси! Меҳнат қонунчилигида байрам арафасида алоҳида кафолат назарда тутилган!

❗️Меҳнат кодексининг 121-моддасига кўра, байрам (ишланмайдиган) кунлари арафасида кундалик иш (смена) муддати барча ходимлар учун камида 1️⃣ соатга қисқартирилади. Яъни бугун барча ташкилот ходимлари (бу қоида мулкчилик шаклидан қатъи назар барчага яъни бюджет ва хусусий корхоналарга ҳам тааллуқли) камида 1 соат эртароқ кетишлари мумкин. Ходим 0,5 ёки 0,75 ставкада ишлашини ҳам фарқи йўқ. Улар ҳам камида 1 соат эрта кетишади.

❗️Эътибор қилинг Меҳнат кодексида камида деб ёзилган! Чунки жамоа шартномасида, корхонанинг бошқа локал ҳужжатида байрам (ишланмайдиган) кунлари арафасида кундалик иш (смена) муддати барча ходимлар учун икки соатга қисқартирилиши мумкинлиги ҳам назарда тутилиши мумкин. Бу ғайриқонуний ҳисобланмайди.

❗️Шунинг учун ҳам жамоа шартномасини бир қараб чиқсангиз айни муддао!

Чунки Меҳнат кодексининг 4-моддасига кўра, ходимлар учун меҳнат ҳуқуқларининг ва кафолатларининг энг паст даражаси қонунлар билан белгилаб қўйилади.

Қонунлардагига нисбатан қўшимча меҳнат ҳуқуқлари ва кафолатлари бошқа норматив ҳужжатлар, шу жумладан шартнома йўсинидаги ҳужжатлар (жамоа келишувлари, жамоа шартномалари, бошқа локал ҳужжатлар), шунингдек ходим ва иш берувчи ўртасида тузилган меҳнат шартномалари билан белгиланиши мумкин.

⚠️ Мансабдор шахс томонидан меҳнат ва меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузиш базавий ҳисоблаш миқдорининг 5 бараваридан 10 бараваригача миқдорда (3 миллион сўмгача) жарима солишга сабаб бўлади.

Худди шундай ҳуқуқбузарлик маъмурий жазо чораси қўлланилганидан кейин бир йил давомида такроран содир этилган бўлса, бундан била туриб ғайриқонуний ишдан бўшатиш мустасно, базавий ҳисоблаш миқдорининг 10 бараваридан 15 бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.

Мансабдор шахс томонидан меҳнат ва меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузиш вояга етмаган шахсга нисбатан содир этиш, базавий ҳисоблаш миқдорининг 10 бараваридан 20 бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.

💻 Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇https://t.me/mehnathuquqi

#lifehack O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 21-dekabrdagi “Yangi O‘zbekiston ma’muriy islohotlarini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF–269-son Farmoni munosabati bilan ko’plab tashkilotlar xodimlarga ogohlantirish xatlari bera boshlashdi. Ogohlantirish xatini qonunchilik talablariga rioya qilgan holda rasmiylashtirish muhim ahamiyatga ega. Ko’plab murojaatlarni e’tiborga olib, Sizlarga qonunchilik talablari bo’yicha to’g’ri rasmiylashtirilgan ogohlantitish xati namunasini taqdim qilamiz.

P.S. Xodim bilan mehnat shartnomasini bekor qilish haqida faqat mehnat munosabatlarini bekor qilish huquqiga ega mansabdor shaxsgina ogohlantirishi mumkinligidan kelib chiqib, ogohlantirish tegishli mansabdor shaxs tomonidan imzolanishiga alohida e'tibor qarating!

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang: https://t.me/mehnathuquqi

#lifehack Audioni 2x qilib eshitsanglar, 6 daqiqalik audioni 3 daqiqada eshitib bo'lasizlar))

#lifehack💡 Иш берувчи Сизни ишдан бўшашга ариза ёзишга мажбур қилмоқда⁉️ Бундай вазиятда меҳнат қонунчилиги нима дейди❓
‼️Меҳнат шартномасини бекор қилишга ходим шу корхонадаги ишни ҳақиқатда ташлаб кетиш истагини билдирган ёзма аризасига биноан йўл қўйилади. Судлар даъвогарнинг меҳнат шартномасини бекор қилиш ҳақидаги аризани иш берувчининг қистови натижасида берганлиги тўғрисидаги важларини синчковлик билан текширмоқлари лозим🔍. (Асос: Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 17 апрелдаги 12-сонли «Судлар томонидан меҳнат шартномаси (контракти)ни бекор қилишни тартибга солувчи қонунларнинг қўлланилиши ҳақида»ги қарори 15-банди).
Агар ходим мен аризани иш берувчининг қистови натижасида берганман деган даъво билан чиқса, меҳнат шартномасини бекор қилинишининг асослилигини исботлаб бериш мажбурияти иш берувчи масъулиятига юклатилишини эсдан чиқармаслик лозим❗️ (Асос: Меҳнат кодекси 111-моддаси).
Демак, иш берувчи Сизни ишдан бўшатишнинг асослилигини исботлаб бера олмаса, Суд Сизни ишга тиклайди.
⚠️Эслатма! Судга ходимга у билан меҳнат шартномаси бекор қилинганлиги ҳақидаги буйруқнинг нусхаси берилган кундан бошлаб 1️⃣ой ичида мурожаат қилиш керак. Муддат узрли сабабларга кўра ўтказиб юборилган тақдирда, суд муддатни қайта тиклаши мумкин (Асос: Меҳнат кодекси 270-моддаси)!                                                         Ишга тикланганда иш берувчига ходимга етказилган зарарни қоплаш мажбурияти юклатилади.
Зарарни қоплаш:
мажбурий прогул вақти учун ҳақ тўлаш шартлигидан
меҳнат шартномаси бекор қилинганлиги ёки ходим бошқа ишга ўтказилганлиги устидан шикоят қилиш билан боғлиқ қўшимча харажатлар (мутахассислардан маслаҳат олиш, иш юритиш учун кетган харажатлар ва бошқалар) учун компенсация тўлашдан;
маънавий зарар учун компенсация тўлашдан иборатдир. Маънавий зарар учун тўланадиган компенсациянинг миқдори иш берувчининг хатти-ҳаракатига берилган баҳони ҳисобга олиб, суд томонидан белгиланади, лекин бу миқдор ходимнинг ойлик иш ҳақидан кам бўлиши мумкин эмас.
Ходимнинг илтимосига кўра суд ишга тиклаш ўрнига унинг фойдасига  камида уч ойлик иш ҳақи миқдорида қўшимча ҳақ ундириб бериши мумкин (Асос: Меҳнат кодекси 112-моддаси).
⚠️Эслатма! Иш ҳақини ундириш тўғрисидаги даъволар ва меҳнат ҳуқуқлари муносабатларидан келиб чиқадиган бошқа талаблар юзасидан даъвогарлар Фуқаролик ишлари бўйича судларда давлат божини тўлашдан озод қилинади (Асос: “Давлат божи тўғрисида”ги Қонун 8-моддаси).

Telegramdagi kanalimizga ulanishni unutmang 👇 👇 👇
@mehnathuquqi

#lifehack 1-maydan “O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi to‘g‘risida”gi Konstitutsiyaviy qonun kuchga kirdi. Unga ko’ra, 1992-yil 8-dekabrda 12-chaqiriq Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 11-sessiyasida qabul qilingan Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritilib, yangi tahriri tasdiqlandi.

Hurmatli talabalar, magistrlik ishlari va bitiruv malakaviy ishlaringning copy+paste bo’lgan joylariga yana bir bor e’tibor bilan qarab qo’yinglar)) Masalan, ishlaringda O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 37-moddasiga ko’ra, “Har bir shaxs mehnat qilish, erkin kasb tanlash…huquqiga ega” degan joylarni O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 42-moddasiga ko’ra, “Har kim munosib mehnat qilish, kasb va faoliyat turini erkin tanlash…huquqiga ega” deb o’zgartirib qo’yarsizlar…

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#lifehack Audioni 2x qilib eshitsanglar, 9 daqiqalik audioni 4.5 daqiqada eshitib bo'lasizlar))

#lifehack Hurmatli super erinchoq obunachilarimiz)) Sizlar uchun maxsus layfhak! Ko’pchilikdan eski kodeksdagi falon modda yangi kodeksda nechanchi moddada degan murojaatlar ko’plab kelmoqda. Afsuski, juda erinchoqmizda kodeksni ochib, qidirib topishga harakat ham qilib ko’rmaymiz. Kompyuterda CTRL+F ni bossangiz osongina qidirib topa olasiz... Lekin shu arzimas ish uchun ham Ustozlarni bezovta qilishimiz kerakda)) Ana shunday super erinchoqlar uchun shpargalka. Amaliyotda eng ko’p qo’llaniladigan moddalarning eski va yangi kodeksdagi tartib raqamlarini Siz erinchoqlar uchun taqdim qilamiz.

Imkon bo’lsa, Sizlar yana qo’shimchalar qo’shib, yanada boyitib bizga jo’nating. Kanalga joylaymiz. Siz kabi ko’pchilik erinchoqlar uchun yanada manfaatli bo’ladi))

P.S. Material uchun Toʼrtkoʼl tuman adliya boʼlimi Yuridik xizmat koʼrsatish markazi boshligʼi B.Аvazmetovga rahmat aytib qolamiz👍

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#lifehack Hurmatli supererinchoqlar, audioni 2x qilib eshitsanglar, 11 daqiqalik audioni 5.5 daqiqada eshitib bo'lasizlar))

#lifehack Hurmatli supererinchoqlar, audioni 2x qilib eshitsanglar, 14 daqiqalik audioni 7 daqiqada eshitib bo'lasizlar))

#lifehack ⚠️ Huquqlaringizni biling va talab qiling, Sizni dam olish va ishlanmaydigan bayram kunlari g'ayriqonuniy ravishda ishga jalb qilishyaptimi, unda audioni oxirigacha eshiting.

❗️Hurmatli supererinchoqlar, audioni 2x qilib eshitsanglar, 16 daqiqalik audioni 8 daqiqada eshitib bo'lasizlar))

#lifehack ❌ Ayollar eshitmasin😊
✅ Erkaklar uchun lifehacklar! Mehnat qonunchiligidagi kafolatlar nega faqat ayollar (onalar)ga deb so'raydiganlar uchun lifehacklar)) Yangi Mehnat kodeksi biz erkaklar (otalar)ni ham esdan chiqargani yo'q. Hurmatli erkaklar (otalar) bizlar uchun "soqqali" ya'ni oila budjeti uchun foydali maslahatlarni tinglang! Audioni oxirigacha eshiting👆

#lifehack Hurmatli ish beruvchilar, 5.1 million so’mgacha jarima to’lashni istamasangiz quyidagi maslahatlarimizga quloq tuting!

❗️Oila kodeksi 138-moddasiga ko’ra, sudning hal qiluv qarori yoki aliment to‘lash to‘g‘risidagi notarial tartibda tasdiqlangan kelishuv bo‘yicha aliment ushlab qolishi lozim bo‘lgan ish beruvchi (tashkilot ma’muriyati) aliment to‘lovchi shaxs bilan mehnat shartnomasi bekor qilinganligi haqida, shuningdek uning yangi ish, o‘qish joyi yoki turar joyi unga ma’lum bo‘lsa, bu haqda sudning hal qiluv qarori ijro etiladigan joydagi davlat ijrochisiga yoki aliment oluvchi shaxsga 3️⃣ kun muddat ichida xabar berishi shart.

❗️O‘zbekiston Respublikasining “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida” Qonunining 64-moddasiga ko’ra, qarzdor bilan tuzilgan mehnat shartnomasi bekor qilinganda, u o‘qishni bitirganda (boshqa joyga o‘tkazilganda), pensiya va boshqa daromadlar olish joyidan ketganda, qarzdor jismoniy shaxsga ish haqi yoki boshqa unga tenglashtirilgan to‘lovlarni to‘layotgan tashkilot yoki o‘zga shaxs bu haqda darhol davlat ijrochisiga xabar berishi va amalga oshirilgan undiruvlar to‘g‘risida belgi qo‘yilgan ijro hujjatini unga qaytarishi shart.

❗️O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining 198-2-moddasiga ko’ra, sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risidagi qonunchilikni buzganlik, ya’ni qarzdorning daromadlari va mulkiy ahvoli haqida noto‘g‘ri ma’lumotlar berganlik, ijro hujjatini yo‘qotganlik, undiruvni qarzdorning ish haqidan hamda unga tenglashtirilgan to‘lovlardan ushlab qolish uchun yuborilgan ijro hujjatlarini ijro etish, ularning hisobini yuritish va ularni saqlash tartibini buzganlik, shuningdek qarzdor o‘zining yangi ish, o‘qish joyi, pensiya va boshqa daromadlar olish joyi haqida ma’lum qilmaganligi, fuqarolarga bazaviy hisoblash miqdorining besh baravaridan o‘n baravarigacha, mansabdor shaxslarga esa — o‘n baravaridan o‘n besh baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi.

⚠️ E’tibor bering yuqoridagi normalarda mehnat shartnomasi bekor qilinganda deyilmoqda. Demak, shartnoma MK 155-moddasida ko’rsatilgan asoslarga ko’ra bekor qilinganda davlat ijrochisiga darhol  xabar bering!

❗️Demak, hurmatli ish beruvchilar, 5.1 million so’mgacha jarima to’lamay desangiz, aliment to’lovchi shaxs va qarzdor bilan mehnat shartnomasi bekor qilinganda davlat ijrochisiga xabar berishni unutmang!

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇https://t.me/mehnathuquqi

#lifehack Hurmatli supererinchoqlar, audioni 2x qilib eshitsanglar, 13 daqiqalik audioni 6.5 daqiqada eshitib bo'lasizlar))

#lifehack Hurmatli supererinchoqlar, yana bir bor eslatib o'tamiz: audioni 2x qilib eshitsanglar, 8 daqiqalik audioni 4 daqiqada eshitib bo'lasizlar😊

#lifehack Сайтдаги маълумотни кўчиришнинг (копировать) имкони йўқми? Имконсиз нарсанинг ўзи йўқ. Қаловини топсангиз қор ҳам ёнади. Агар Сиз Google chrome, Mozilla Firefox, Opera браузерида ишлаётган бўлсангиз. Ctrl+U тугмаларини босинг. Шунда HTML ойнаси очилади ва ўзингиз учун зарур маълумотни Ctrl+F тугмалари орқали қидириб топиб, бемалол Ctrl+С ҳамда Ctrl+V қилишингиз мумкин.

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#lifehack Ёққанда ёки ёғганда?

Бу саволга жавоб матн қайси алифбода ёзилишига қараб турлича бўлади. Биз ҳануз икки алифбодан бирдек фойдаланаётган давлат бўлиб қолаётган эканмиз, ҳар иккисининг қоидаларини билиб қўйганимиз ўринли бўлади.

— Кирилл алифбосида
Ўзаги ғ ҳарфи билан тугайдиган сўзларга -га, -ган, -ганча, -гунча, -гани каби қўшимчалар қўшилса, талаффузда ҳам, ёзувда ҳам товуш алмашиши (қ + қа) кузатилади:
Тоғ + га = тоққа
Ёғ + ган = ёққан
Оғ + гунча = оққунча

— Лотин алифбосида
Ўзаги g‘ ҳарфи билан тугайдиган сўзларга -ga, -gan, -gancha, -guncha, -gani каби қўшимчалар қўшилса, фақатгина нутқда товуш алмашиши кузатилади (q + qa), ёзувда эса аслича қолаверади (g‘ + ga):
Tog‘ + ga = tog‘ga
Yog‘ + gan = yog‘gan
Og‘ + guncha = og‘guncha

— Талаффузда
Аслида, талаффузда ҳам товушлар ўзгаради: боши оққан томонга кетди, қор ёққанда боққа борамиз.

Аммо сўнгги пайтларда аслича айтиш ҳам урфга киряпти. Балки, бир неча йиллар ўтиб, сўзлашувдаги ҳолат таъсирида ёзилганидек айтилиши (bog‘ga, yog‘ganda...) меъёрга айланиб қолар.

—

Демак, ёзувда:

Қор ёғганда ❌
Қор ёққанда ✅

Qor yoqqanda ❌
Qor yog‘ganda ✅

Manba: @xatoliklar kanali

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇

#lifehack Yuqoridagi postimizda ta’kidlab o’tganimizdek, yoshga doir pensiyaga chiqish uchun kamida 7️⃣ yil ish staji bo’lishi kerak. https://t.me/mehnathuquqi/7256
7 yillik ish stajga ega bo’lish uchun aynan mehnat shartnomasi tuzib davlat tashkilotida yoki biror bir nodavlat tashkilotda ishlash shart emas. Stajga ega bo’lishning eng oddiy usuli bu – o’zini o’zi band qilishdir.

Fuqarolar Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 8-iyundagi “Tadbirkorlik faoliyati va oʼzini oʼzi band qilishni davlat tomonidan tartibga solishni soddalashtirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi 4742-sonli Qarorda (https://lex.uz/docs/4849607#4850688) belgilangan 1️⃣0️⃣1️⃣ turdagi mehnat faoliyati bilan shugʼullansa hamda oʼrnatilgan tartibda oʼzini-oʼzi band qilgan shaxs sifatida roʼyxatdan oʼtib, bazaviy hisoblash miqdorining kamida bir barobari (340 ming soʼm)da ijtimoiy soliq toʼlovini toʼlasa, 1 yillik ish staji hisoblanadi. Agar fuqaro ijtimoiy soliqni qancha ko‘p to‘lasa, pensiya miqdori ham shuncha yuqori bo‘ladi.

✅ Demak, fuqaro 7 yil davomida har yili Pensiya jamgʼarmasiga oʼzini oʼzi band qilgan fuqaro sifatida ijtimoiy soliq toʼlovini amalga oshirgan taqdirda, kelgusida pensiya olish huquqiga ega boʼladi. Yoshga doir pensiya tayinlash uchun eng kam staj 7 yilni tashkil qiladi. Yaʼni erkaklar 60 yoshga toʻlganda va ayollar esa 55 yoshga toʻlganda kamida 7 yillik stajlari boʻlsa, yoshga doir pensiya olish huquqiga ega boʻladilar.

Hozirgi kunda, ish staji toʼliq boʼlmagan chogʼdagi yoshga doir pensiyaning eng kam miqdori qoʼshimcha toʼlovni hisobga olgan holda — oyiga 621 000 soʼmni tashkil etadi.

❗️Soddaroq qilib tushuntiraman, o'zini o'zi band qilib 1 yilga 340 ming so’m to’ladingiz. Tushunarliroq bo'lishi uchun, bazaviy hisoblash miqdorini o’zgarmas miqdor deb tasavvur qilaylik (aslida bu miqdor o’zgaradi, oshib boradi) 340 ming * 7 yil = 2 million 380 ming so’m. 7 yilga shartli ravishda 2 million 380 ming so’m to’laysiz. 7 yillik stajga ega bo'lib, yoshga doir pensiya chiqdingiz. Ana endi umrbod har oyda shartli miqdorda 621 ming so’m pensiya olasiz, chunki pensiya miqdori oshsa 621 ming ham oshib boradi Agar ijtimoiy soliqni qancha ko‘p to‘lasangiz, pensiya miqdori ham shuncha yuqoriroq bo’ladi.

❌ 2 million 380 ming so’mni birdaniga to’lab, 7 yillikni stajni sotib olish mumkinmi❓ Yo’q, bu mumkin emas. Bazaviy hisoblash miqdorining bir baravari miqdoridagi ijtimoiy soliqni har yili 7 yil davomida to’lab borishingiz kerak bo’ladi!

❗️O’zini o’zi band qilib mehnat stajiga ega bo‘lmoqchi bo‘lgan fuqarolar o‘z yashash joylaridagi Davlat xizmatlari markaziga va Soliq organlariga bevosita tashrif buyurgan holda yoki Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali onlayn murojaat qilishlari mumkin.

💻 Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#lifehack Moddiy yordam haqida imkon qadar soddaroq va batafsilroq tushuntirishga harakat qildik. Xodim va ish beruvchilarga yuborib qo'yamiz))

Hurmatli supererinchoqlar, yana bir bor eslatib o'tamiz: audioni 2x qilib eshitsanglar, 15 daqiqalik audioni 7.5 daqiqada eshitib bo'lasizlar😊

Postlarimiz Siz uchun manfaatli bo'layotgan bo'lsa, mana bu havola orqali o'tib, donat qilishingiz mumkim https://tirikchilik.uz/Muhammadamin

Yoki quyidagi plastik karta raqamiga ham donat qilishingiz mumkin: 5614 6812 1616 2671

Donat qilaman deganlarning esa himmatini ko'ramiz 😊. Toma toma ko'l bo'lur. E’tiboringiz uchun katta rahmat!