Қазір елде жалға берілетін баспана бағасы аспандап тұр. Қалада арзан үй іздеген жастар көп.

Соларға арнап бұрын нұсқаулық жазып едік.

Пәтерді жалға аларда неге мән берген жөн? Ай сайынғы ақысын бере алмасаңыз, үй иесі қуып шыға ала ма? Туыстарды кіргізуге бола ма?

Осы сұрақтарға жауап бердік. Оқи отырыңыз.

Сайттан оқыңыз.

#masalaw #masaархиві

Бұрын 25 қазан күні Қазақстанда Республика күні деп атап өтілетін. Мемлекеттік мереке болғасын халық бұл күні жұмыс істемейтін. Бірақ 2009 жылы «Мерекелер туралы» заңы түзетіліп, Республика күні мерекелер күнтізбесінен алып тасталды.

Мереке қалай пайда болғаны, оның мәні мен қалай ұмыт болғаны туралы сөз қозғаймыз.

Сайттан оқыңыз.

#masaархиві

Қазақстанда жұмысшы құқығы жиі бұзылады: жұмыс беруші жалақыны дұрыс, уақытылы бермейді, артық жұмыс береді, бірақ ақысын төлемейді және тағысын-тағы.

masa.media бұрын осы заңсыздықтар болмасын деп жұмысшы құқығы туралы материалдар топтамасын жасаған еді.

📍Жұмыстан шығару мен қысқарту туралы

📍Жалақы қашан және қалай төленуі керек?

📍Уақытша жұмыс істей алмау не «больничный» туралы

📍Еңбекшарты қалай жасалуы керек?

📍Ереуілге шығам дегендерге де айтарымыз бар.

#masaархиві

20 қараша — Дүниежүзілік балалар күні. БҰҰ балаларды түсініп, олардың ісіне әрдайым қолдау көрсету қажет дейді.

1 маусыммен шатастырмаңыз. Ол — балаларды қорғау күні.

Masa.media 1,5 жылда балаларға арнап бірнеше материал жазған екен. Оқи отырыңыз.

Бала да адам, оның да құқығы бар. Қандай құқы барын мына жерден біліңіз

Жұмыс істеп жүрген балалардың құқығы қандай?

Ата-анасынан, тәрбиешісінен жәбір көрген балаларды қалай қорғау керек?

Мектепте әлімжеттік көретін оқушылардың Қазақстандағы жағдайын да біле жүріңіз.

Бала асырап алам дегендер қайтсе болады?

Оқушы құқығы туралы да жаздық.

Бала неге 18-ге келгенде ересек атанады?

#masaархиві

Бүгін бірінші президент күні.

Қылмыстық кодексте бұрынғы президент Нұрсұлтан Назарбаевқа қатысты үш бап бар: оның өміріне қол сұғу, оған тиіспеушілікті бұзу және тіл тигізу (қорлау). 
 
Назарбаевқа тіл тигізу деген не? Оның заңнамадағы «жай» қорлаудан қандай айырмасы бар?

Сайттан оқыңыздар.

#masaархиві

Бүгін — бірінші президент күні. Соның құрметіне ол алып тастаған бірінші Конституциясы туралы оқиық.

Сайттан көріңіз.

#masaархиві

Бүгін, 10 желтоқсан — Адам құқықтары күні.

Кеттік, адам құқығы не, неге қажет екенін, қайдан пайда болғанын еске түсірейік.

«Адам құқығы» түсінігі қайдан пайда болды?

Адамға құқықты мемлекет «бермейді». Сонда кім береді?

Әр адамның құқығы бар. Ал міндеті бар ма?

Қазақстан ратификациялаған адам құқықтары туралы сегіз құжат

Құқық қорғаушы деген кім? Немен айналысады?

Балалардың қандай құқығы бар?

Оқушы да адам: Мектепте оқитындардың қандай құқығы бар?

Пойызда қандай құқығымыз бар?

Сұлулық салонында құқығыңызды қалай қорғасаңыз болады?

Рейс кідіріп жатса, қайткен жөн: Жолаушының ұшақта қандай құқығы бар?

Құқығыңыз туралы барлық материалды «Заң және құқық» айдарымыздан оқи аласыз.

#masaархиві

Жұмыс берушімен арадағы дауды шешу үшін жұмысшылар ереуілге шыға алады. Конституцияда солай жазылған, бірақ наразылық ұйымдастыру үшін негізгі заңдағы бір бапқа қарап алысқа бара алмайсыз. Оның бірнеше нюансы бар және олар Еңбек кодексінде жазылған. 
 
Біз соған сүйене отырып, ереуіл ұйымдастырамын не оған қатысамын дегендер нені білуі керек екенін айтып береміз. 

#masaархиві

Бейресми дерекке сай, Қазақстанда 1990 жылдан 2003 жылға дейін 536 адам қылмысы үшін атылған. Бұрын елімізде өлім жазасы қандай жағдайда берілетінін айтып берген едік. Оқи отырыңыз. 

#masaархиві

Премьер-министр — үкімет басшысы. Бұл орган не істейтінін және сол үшін біздің қалтамыздан қанша ақша алатынын жазған едік. Интернет барда оқып алыңыз.

#masaархиві

Қаңтар оқиғасы кезінде Қазақстанда іс-түссіз жоғалып кеткендер көп.

Бұрын біз жақыныңызды қалай іздеу керегін айтып бергенбіз. Оқи отырыңыз, таратыңыз. Көмегі тиер деп үміттенеміз.

Сайттан оқыңыз.

ДЕРЕУ ІЗДЕҢІЗ 
 
Іздеуге қаншалық дереу кіріссеңіз, соншалық жақсы. Жақыныңыз жұмыстан кешігіп жатыр ма, не дүкенге шығып кетіп, үйге оралмай жатыр ма, оған қоңырау шалыңыз. Тұтқаны алмаса, оның достарына, әріптестері мен достарына хабарласыңыз. Кішкентай бала жоғалса не кешігіп жатса, мұғаліміне, достары мен олардың ата-анасына телефон соғыңыз. 
 
МАҢЫЗДЫ: «Кешігіп жатқан шығар, қазір келеді ғой» деп қамықпай отырмау керек. Дереу әрекет етіңіз. 
 
ПОЛИЦИЯҒА ХАБАРЛАҢЫЗ
 
Жақыныңыздан ешқандай хабар жоқ, оның достары, таныстары мен көршілеріңіз еш нәрсе білмесе, полицияға дереу хабарлаңыз. Ол үшін 102 нөміріне қоңырау шалыңыз не кез келген полиция бөлімшесіне барыңыз. Арыз жазу үшін жоғалғанынан үш күн өтуі керек деген шектеу жоқ. 
 
Полицейлерге жоғалған адамға қатысты барлық мәліметті беруге тырысыңыз: жеке мәліметтерінен басқа (аты-жөні, туған жылы мен күні, түр-әлпеті, киімі), оның неге қызығатынын (компьютер клубы, футбол және тағысын-тағы), қай жерге барғанды жақсы көретінін, жоқ болып кететін әдеті, қандай да бір ауруы бар ма, жоқ па — бәрін айту керек. Ең кейін түсірілген суретін беріңіз. 5-10 жыл бұрын түсірілген фотоның адамды іздеп табуға көмектесуі екіталай. 
 
МАҢЫЗДЫ: Полицияға арыз берерде, жоғалған адамға қатысты ешбір мәліметті жасырмаңыз. Басында бір нәрсе айтуды ұмытып кетуіңіз мүмкін, есіңізге түсірген бойда іске жауапты полицейге хабар беріңіз. 
 
ЕРІКТІЛЕРГЕ ЖҮГІНІҢІЗ
 
Еріктілерге жүгінсеңіз болады. Бірақ, Ирина Мордасованың айтуынша, Lider.kz еріктілері полициямен тікелей байланысып отырады. Арыз түсті ме, оны полицейлер дереу Lider.kz координаторына жібереді екен. 
 
Алайда сіз полиция құжаттарды толтырып, базаға енгізеді дегенше, еріктілерге өзіңіз хабарлассаңыз болады. Ұйымның әр қалада филиалы бар. Солардың кез келгеніне әлеуметтік желілер не сонда көрсетіліп тұрған телефон нөмірі арқылы хабарласаңыз. Instagram-да Lider.kz деп іздесеңіз болады. 
 
Оларға полицияда берілген, ісіңіздің нөмірі жазылып тұрған талонды көрсетіңіз. Сіз осылайша жақыныңыз шынымен де хабар-ошарсыз кеткенін дәлелдей аласыз. 
 
— Кейде бізге алимент төлемей, жасырынып жүрген жұбайын іздеп жүрген әйелдер де хабарласады. Ал біз шынымен де жоғалып кеткен адамдарды іздейміз. Адам шынымен хабар-ошарсыз кеткенін полицияға берілген арыз дәлелдейді, — дейді Ирина. 
 
ӨЗІҢІЗ ІЗДЕҢІЗ
 
Полиция мен еріктілерден хабар күтпей, жоғалған адамды танитын туыстарыңызды, достарыңыз бен таныстарыңызды іздеуге қатысуын өтініңіз: еріктілерге қосылсын, әлеуметтік желілерде өз парақшасынан хабар берсін, аурухана не моргтарды тексеріп шықсын. Негізі, полиция өз базасы арқылы аурухана мен моргтарды тексеріп шыға алады, десе де өзіңіз аралап не хабараласып шыққаныңыз артық етпес.
 
Сонымен бірге жергілікті БАҚ-қа не жазылушысы көп блогерлерге жаңалық/пост жазғызсаңыз болады.
 
Бірақ өз бетіңізбен әрекет етер алдында полицейлер, еріктілермен бір ақылдасып алған жөн. Әрекетіңіз олардың қызметіне кедергі келтірмесін. 
 
 Бұл кезде бар ресурсты пайдаланған маңызды. 
 
МҰНДАЙ КЕЗДЕ НЕ ІСТЕМЕГЕН ЖӨН?
 
• Еріктілер мен полициянікінен бөлек хабарлама жазам десеңіз, жеке телефон нөміріңізді жария етпеңіз. Әйтпесе біреулер «балаңыз/жұбайыңыз/досыңыз/туысыңыз қайда екенін білемін» деп, оның мекенжайын айту үшін сізден ақша талап етуі мүмкін. Хабараламада полиция не жауапты еріктінің нөмірін көрсетіңіз. 
 
• «Полиция түк бітірмейді, оларға барудың қажеті жоқ» деп, өз бетіңізбен іздемеңіз. Біріншіден, полициясыз еріктілер көмегіне жүгіне алмайсыз, екіншіден, іздестіруде олардың мүмкіндігі көп: медицина мекемелерімен, еріктілермен тікелей байланысы мен арнайы иттері бар. 
 
• Балгер, көріпкелге барамын деп алаяқтарға ұрынып қалмаңыз. Адам жақынын табамын деп қолынан келгенін жасап бағады, тауып берем дегенге ақша бере салады. Сақ болыңыз.

#masaархиві

Nur Otan қандай партия өзі, мақсаты не еді дегендерге кезінде материал жазғанбыз. Оқи отырыңыз.

Сайттан оқыңыз.

#masaархиві

Бұрын masa.media мемлекеттің сатып алуы саласын қысқаша түсіндіріп берген еді: онда мемлекеттік тендер қалай өтетінін, неге біздің елдегі тендерлерге сарапшылардың көңілі толатынын айттық.

Оқи отырыңыз.

#masaархиві

Офшор деген не?

Ағылшынның offshore — «арғы бетте» деген сөзінен шыққан. Шетел компанияларының бизнесін тіркеу үшін қолайлы жағдай ұсынатын елдер осылай аталады.

Мысалы, жеңілдетілген салық немесе одан мүлдем босату, салық есебін оңай тапсыру, мемлекетке есеп беруден босату, бизнес қожайындарын жарияламауға рұқсат беру. Офшор деп шетелде сондай шартпен ашылған ұйымдарды да айтады. 

Офшорда ақша сақтау қылмыс емес, бірақ ондай бизнес көбіне заңсыз мақсатқа пайдаланылады: қаржы жымқыру, жемқорлық, алаяқтық. Айталық, өз елінде кәсіпкерлікпен айналысуға тыйым салынғандықтан шенеунік офшорда бизнес ашуы мүмкін. Дегенмен офшор аймағының заңнамасы бойынша шетел азаматтары бизнесін өз еркімен емес, жергілікті заңды тұлға арқылы тіркей алады. Сол себепті офшор ұйымдарында бір заңды мекенжай көрсетілуі мүмкін. Жергілікті компаниялар сондай заңды делдалдар арқылы табыс тауып, өз елінің бюджетін толтырады. 

Әйгілі офшор аймақтары — Кипр, Ағылшын аралдары архипелагы, Мальта, Панама.

Global Financial Integrity халықаралық сарапшыларының мәліметінше, 2019 жылы Қазақстаннан 167 миллиард доллардан астам ақша офшорға заңсыз шығарылған. 

#masadictionary #masaархиві

2006 жылы 13 ақпанда бұрынғы ақпарат министрі, оппозиционер Алтынбек Сәрсенбайұлы күзетшісі және жүргізушісімен бірге Алматы іргесінде өлі күйінде табылды. 
 
Сәрсенбайұлын өлтіргендер сотталғанмен оппозиционердің жақтастары бұл ресми қорытындыға сенбейді.
 
Алтынбек Сәрсенбайұлы деген кім? 12 жыл бойы мемлекеттік қызметте болған адам неліктен оппозицияға өтті? 

#masaархиві

🇰🇿 16 желтоқсан Тәуелсіздік алған күн ғана емес.

Күннің тақырыбы бойынша материалдарды еске түсіреміз:
▪️Желтоқсан туралы 10 факт
▪️Жаңаөзен оқиғасы туралы 10 факт
▪️Жаңаөзен оқиғасы туралы үш монолог

#masaархиві

Халықаралық әйелдер күні — көктем, махаббат және нәзіктік мерекесі емес. Бұл шын мәнінде әйелдердің құқықтар мен эмансипация үшін күрестегі ынтымақтастық күні.

Есте сақтауды ұсынамыз:
▪️ Феминизм дегеніміз не және оның мақсаты қандай
▪️ Гендер дегеніміз не және оны неге биологиялық жыныспен шатастырудың қажеті жоқ
▪️Мизогиния дегеніміз не және ол қандай салдарға әкеледің
▪️ Сексизм дегеніміз не және одан төнетін қауіп қандай
▪️ Male Gaze туралы неліктен маңызды
▪️ Неліктен әйелді өз автономиясы жоқ объект ретінде қарастырудан арылуымыз керек

Біз сондай-ақ 8 наурыздан бастап қалай дұрыс құттықтау керектігі туралы жаздық.

#masaархиві