نُسخۀ خطی
1.68K subscribers
782 photos
1 video
79 links
—« گلچینی از نُسَخِ خطّیِ فارسی »—
Download Telegram
#نسخه_خوانی

عمر دراز اگر چه زِ هَر نعمتی بِهْ است
بَد‌ نِعمـتا که عمر دراز است در نیاز

اندر نیاز ، عمر دراز ای برادران!
عمری‌ست سخت‌گونه و جان‌کندنی دراز!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: #علی_شطرنجی_سمرقندی ، ( قرن 6 ق ) ، مشهور به خواجه دهقان علی، با لامعی جرجانی مصاحب بوده و شیوۀ شاعری را از سوزنی آموخته و حکیم سوزنی در چندین قصیده او را مدح گفته. ( معرفی به نقل از مجمع الفصحاء با تلخیص)

📕 یک مجموعۀ خطی مجلس، کتابت قرن 11 و 12 ق.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 امروزه این حکایت به عنوان تجویز طبابت تلقی نشود. باید به پزشک مراجعه کرد.

#نسخه_خوانی

لطیفه

طولوزان حکیم‌باشی ناصرالدین شاه را به بالین یکی از بزرگان قدیم به طبابت آوردند که به مرض قولنج مبتلا شده[بود]؛ گفت:
- شرابش دهید.
بیمار گفت:
- هرگز نخواهم خورد.
طولوزان از پرستاران پرسید چرا نمی‌خورَد؟ گفتند:
- می‌گوید اگر شراب بخورم، به جهنّم می‌روم
[طولوزان] گفت:
- اگر نخورَد، زودتر [به جهنم] می‌رود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📕 نسخه خطی گوهر شبچراغ ( کتاب الاوصاف) ، تالیف شیخ حسن جابری انصاری ، به شماره ثبت 87088 مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
#نسخه_خوانی

رباعی

ای خضر! منم ماهیِ دریایِ شراب
چون شعله سراسیمه و جان در تَب و تاب

ما را به تو هیچ آشنائی نَبُوَد
ما زنده به آتشیم و تو زنده به آب

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸شاعر : #ذوقی_اردستانی ،علی‌شاه اردستانی معروف به «ملاّ ذوقی»، شاعر و عارف قرن یازدهم هجری در اصفهان بوده است. وی به گیوه‌دوزی اشتغال داشته و با حکیم شفائی معاصر بوده است. در سال ۱۰۴۵ق در اصفهان وفات یافته، در مقبره پیر پینه‌دوز مدفون گردید.

📙 از نسخۀ خطی خلاصه الافکار | مجلس شورای اسلامی؛ تاریخ کتابت: قرن 13 ه.ق

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
#نسخه_خوانی


زلالی خوانساری

به موری گفت غم‌نادیده موری
که مغزم را به جوش آورده شوری

بیا تا سوی دشت آریم آهنگ
که دلتنگم و منزل ‌تنگ و جا تنگ

جوابش داد موری دلشکسته
به دلتنگی میان را تَنگ بسته

مَدَم افسونِ صحرا محفلم را
که وسعت، تنگ‌تر دارد دلم را!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: #زلالی_خوانساری ، مولانا حکیم زلالی خوانساری از شاعران بنام اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری.

📕 جنگ خطی نظم و نثر 8589 ، مجلس

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 ذکر علی عبادة
🌺 میلاد مولی‌الموحدین، امیرالمؤمنین، علی‌ بن ابوطالب (ع) مبارک باد. 🌺

#نسخه_خوانی

غرض ز بیت، به غیر از ظهور معنی نیست
چو معنی آمده بیرون، علی ز بیت الله

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: #سلیم_تهرانی ، شاعر ایرانی و از شاعران فارسی‌زبان دربار مغولان هند در نیمهٔ اول سدهٔ یازدهم هجری قمری.

📕 جنگ خطی 8912 مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
#نسخه_خوانی

حکایت

نوبتی یکی از حارسان خزانۀ مُلکِ کرمان مَلِک محمد، به‌طمع، پیش پادشاه رفته گفت: « امشب در حق پادشاه، خوابی دیده‌ام»؛ و حکایتِ دور و دراز [آن خواب را ] آغاز کرد. چون حکایت تمام کرد، پادشاه [ به کارگزاران خود] فرمود که:
- دیگری را به حراست خزانه تعیین نمائید که این مرد را معزول ساختم. شخصی که چندان بخسبد که این‌همه وقایع در خواب ببیند، پاسبانی را نشاید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📕 یک جنگ خطی مجلس

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 اندر شناختن مُهرۀ مار اصلی!

#نسخه_خوانی

فایده

طریق شناختنِ مُهرۀ مار، آن است که چون بر جامۀ صوف¹ سیاه بمالند، سفید شود؛ و آن بر دو نوع است: معدنی و حیوانی.
و [نوع] حیوانیِ آن به رنگِ مار بُوَد خاکستری، و می‌شود که سیاه رنگ باشد؛ و طریق شناختن آن همان است که مذکور شد.
و اما دوم [ یعنی نوع] معدنی آن، زبرجدی و سیاه رنگ و خاکستری‌ رنگ می‌شود به شکل نگین بزرگ مربع؛ [اصلاحیه]: (مدوّر، ظاهرا مربع غلط است) و امتحان آن است که چون در میان آبلیمو اندازند در صحن² چینی ( و بعضی آب سرکه نیز گفته‌اند) به حرکت آید و روان گردد؛ و هر دو نوع در خاصیت، شریک‌اند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 کاتب/مولف: سید محمد صادق طباطبایی سنگلجی

📕 جنگ خطی 1131 مجلس.

✍️ ¹- جامۀ صوف: لباس پشمی. ²- صحن: ظرف، بشقاب

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
#نسخه_خوانی

هو

به‌حیرتم که چرا خواجه‌ام به هیچ فروخت
اگر غلام نمی‌خواست، می‌خرید از چه؟!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر که در این نسخه نامشخص است: میرزا عبدالوهاب موسوی (نشاط اصفهانی)، متخلص به نشاط، (۱۱۷۵ -۱۲۴۴) قمری. [به روایت سفینةالمحمود]

📕 مجموعه خطی 1822 مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
#نسخه_خوانی

ناله! امشب بی‌اثر هستی، نمی‌دانم چرا
گوئیا آن‌کس که باید بشنود، بیدار نیست!

[ نظیره:
هر شب از افغان من بیدار خلق اما چه سود
آنکه باید بشنود افغان من، بیدار نیست
(هاتف اصفهانی) ]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: در این نسخه، نامشخص.

📕 نسخۀ خطی 1131 مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
Forwarded from ادب و حکمت
هو الله تعالیٰ

همه شب گرد دلم می گردید
هوسِ گردِ تو گردیدنها ¹

___
1_مجموعهٔ اشعار به خط‍ّ شکسته ،کتابخانهٔ حفید افندی ترکیه ،به شمارهٔ ۴۸۴ ، برگ ۲۷


🌾🍃🍃@adabvahekmat
#نسخه_خوانی

طاهر نائینی

چو هست قوّت پایی تو را، قدم بردار
که من فتاده‌تر از نقش پایِ خویشتنم

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: ملا طاهری نائینی ، متوفی به سال 1010ﻫ .ق..

📕 یک مجموعۀ خطی مجلس

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 به آن‌هایی که «خدا! مرگم بده» لقلقۀ زبانشان شده‌است.

#نسخه_خوانی

آورده‌اند:

روزی حضرت امام موسی کاظم علیه‌السلام شنید که کسی از خدا مرگ می‌خواست.
[ امام (ع) به او] گفت: ای مرد! [آیا] میانِ تو و خدای تعالی محبّتی و قرابتی تمام است که از اشتیاق او مرگ می‌طلبی؟
گفت: نی [نه]
[ امام (ع)] گفت: [آیا] اعمال حسنۀ بسیار، پیش‌تر فرستاده‌ای که به امید آن مرگ می‌طلبی؟
گفت: نی [نه]
[ امام (ع) گفت]: پس از چه جهت، آرزوی هلاکت جاودانیِ خود را [از خدا] می‌طلبی؟!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 رسالۀ واعظ کاشفی در لطایف و ظرائف.

📕 از مجموعۀ خطی 16011 مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
#نسخه_خوانی

قلعۀ قهقهه¹، دهان کرده
تخته‌پُل² بر سرش، زبان کرده

پاره‌ای از گُهَر کشیده بر آن
زده قفلی ز لعل بر درِ آن

خنده آن را گشایَد و گفتار
کفر و دین را بر آن پُل است گذار

باد این تخته‌پُل گه و بیگاه
شـــارعِ لااله‌الّاالله

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: #زلالی_خوانساری ، مولانا حکیم زلالی خوانساری از شاعران بنام اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری.

📕 جنگ خطی نظم و نثر 8589 ، مجلس

✍️ پی‌نوشت:
¹- استعاره از دهان. ضمنا «قلعه قهقهه» نام قلعه‌ای باستانی (از دورۀ ساسانیان) در شهرستان راور استان کرمان نیز هست.
²- دهخدا: تخته پل . [ ت َ ت َ / ت ِ پ ُ ] (اِ مرکب ) جسر و معبر چوبی . (ناظم الاطباء). پلی که از تخته ها بر خندق قلعه سازند تا در قلعه آمد و رفت واقع شود. (آنندراج ). پلی از تخته . پل تخته ای.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
#نسخه_خوانی

ای به گِردِ آن زبان گردم که گفتارش تویی
جان فشانم بر سر آن دل که دلدارش تویی

من نخواهم سدره و طوبی؛ ندانم نخل طور
میرم اندر پا، نهالی را که در بارَش تویی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: میرزا مهدی، خلف میرزا غیاث طباطبایی، مکنی به ابوالحسن، از اجله‌ی سادات و فضلای اصفهان در قرن 11 هـ.ق.
میرزا محمدطاهر نصرآبادی اصفهانی نیز در تذکرۀ خود ضمن شرح حال و فضایل وی، از درک محضرش در مسجد لنبان اصفهان گفته‌است.

📕 نسخۀ خطی قصص خاقانی، ولی قلی بیک شاملو، محفوظ در کتابخانۀ مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 پیش‌زمینۀ ذهنی، پیش از خواندن متن نسخه، فارغ از درستی یا نادرستی روایت آن: آیا از نظر تجربی و یا علمی، امکان بازیابی و یا شنود صداهای مربوط به قرون گذشته به وسیلۀ تکنولوژی و یا تغییرات خاص محیطی و طبیعی میسر است؟¹

#نسخه_خوانی

درویشی گوید که:
وقتی به خرابه می‌گذشتم، آوازهایی می‌شنیدم مثل آنکه از دور، قافله حرکت کند: همه اسباب بیارند، بارها را بار کنند، امشب منزل، فلانه دِه است.
در پِیِ آواز به خرابه درآمدم، کسی را نیافتم جز پیرمردی را. از وی پرسیدم که همهمه می‌شنیدم که گویی قافله و اردوئی بوده‌است.
[آن پیرمرد] گفت: بلی. وقتی [ یعنی زمانی] اردوی زیاد در این خرابه بوده؛ آن‌ها خود و آوازشان یخ کردند؛ حال، صداهای یخ‌کردۀ آن‌هاست که به علّت گرما، یَخَش وا شده و به گوش تو می‌آید. [!]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 مولف: محمد بن فتحعلی لواسانی، قرن 13 هـ.ق

📕 نسخۀ خطی 2259 مجلس

✍️ ¹- به عنوان مثال به این گزارش رجوع فرمایید.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 اگر دیر به نزد محبوب می‌روید، این داروی آرامبخش را با خود ببرید...

#نسخه_خوانی

از آمدنم به نزد تو دیر نشد
اندیشه مکن، دلم ز تو سیر نشد

یک موی تو را به عالمی نفروشم
تو جان منی ، کسی ز جان سیر نشد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: در این نسخه، نامشخص.

📕 جنگ خطی حاجی بابای اصفهانی ، کتابخانۀ مجلس

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 حقا که مولانا ظهوری با همین بیت زیبا در ساقی‌نامۀ خود، در باب سخن، داد سخن داده‌است!

#نسخه_خوانی

کسی در مصافِ سخن، داد داد¹
که تیغ زبان را به مَیْ آب داد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 مولانا ظهوری، نورالدین محمد ترشیزی، مشهور به ظهوری، متوفی به سال 1024 هـ.ق.

📕 یک نسخۀ خطی مجلس.

✍️ توضیح:
¹- از معانی لغوی «داد»، عدل و انصاف؛ و در اینجا به عنوان قافیه، مجازا به معنی حق چیزی را چنان که بایسته و شایسته است، ادا کردن.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 عید مبعث حضرت محمد مصطفی (ص) مبارک باد.🌺

#نسخه_خوانی

درود و سلام بر بهترین کائنات و خلاصۀ موجودات، صدر صفۀ صفا، بدر خطۀ وفا یعنی حضرت محمد مصطفی صل الله علیه [وآله] و سلّم.

ای راهنمای مُلک معنی
پیغمبر کردگار یعنی

سردفتر قدسیان افلاک
مقصود بنای عالم خاک

ای هادی کاروان گمراه
وی شافع عاصیان درگاه

ای دیدن رویت آرزویم
این است همیشه گفت و گویم

هر روز ز ما درود بی‌حد
بر روضۀ مصطفی محمد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 سلطان محمد هروی، متخلص به فخری؛ شاعر، ادیب، تذکره‌نویس و مترجم شبه قاره در قرن 10 هـق.

📕 نسخۀ خطی هفت کشور، تالیف فخری هروی (شاعر شعر بالا)، محفوظ در کتابخانۀ هایدلبرگ آلمان.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 علاج ضعف دل ما به لب حوالت کن / که این مفرح یاقوت در خزانۀ توست (حافظ)

#نسخه_خوانی

گفتم بگو به لب، که کند ضعف دل، علاج
لب را گزید و گفت به گفتن چه احتیاج؟!

عشق تو خسروی است که هر سو سپاه او
صبر و خِرَد ز کشور دلها بَرَد خراج

فخری! خیال لعل لبش از درون دل
تابنده است چو مَیِ یاقوتی از زجاج¹

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 سلطان محمد هروی، متخلص به فخری؛ شاعر، ادیب، تذکره‌نویس و مترجم شبه قاره در قرن 10 هـق.

📕 سفینۀ خطی محمد تقی مازندرانی، مجلس

✍️ توضیح:
¹- زجاج: شیشه، بلور

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💠 یا رب!

#نسخه_خوانی

از یارب من بسوخت این کوکب‌ها
یا رب! دل تو نسوخت زان یارب‌ها؟!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: نامشخص

📕 از یک مجموعۀ خطی محفوظ در کتابخانۀ پاریس، تاریخ کتابت قرن 9 هـ.ق

@manuscript_ir

〰️🍃🌺