#نسخه_خوانی

یک جو غم ایّام نداریم خوشیم
گر چاشت بُوَد شام نداریم خوشیم

چون پُخته به ما می‌رسد از مطبخ غیب
از کس طمع خام نداریم خوشیم

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: منسوب به ابوسعید ابوالخیر.

📕 نسخه خطی رساله در سیر و سلوک، مصنف: آقا سید مهدی بحرالعلوم، کتابخانۀ آستان قدس به شماره عمومی 605

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 برداشت برای تقدیم: السلام علیک یا علیّ بن موسی الرّضا (ع).

#نسخه_خوانی

ای تو غریب¹ در جهان! بنده غریبِ شهر تو
از تو غریب² کی بُوَد، رسم غریب‌پروری؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 نویسنده و مؤلّف کتاب: شرف الدین عبدالله بن فضل‌الله بن عبدالله وصاف شیرازی (زاده ۶۶۳ شیراز - درگذشته ۷۲۸) از ادیبان و مورخان و شاعران سده هفتم و هشتم هجری قمری.

📕 نسخۀ خطی تجزیة الامصار و تزجیة الاعصار (تاریخ وصاف) ، محفوظ در دانشگاه استانبول به شماره 1269 .

✍️ ¹- غریب در اینجا به معنی: دورافتاده، بی کس، دور از زادگاه.
²- غریب در اینجا به معنی: بعید، دور از انتظار.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 بلانسبت عموم پزشکان و اطبّای محترم حاذق و وظیفه‌شناس.

#نسخه_خوانی

[نصیرای همدانی احتمالا از باب مطایبه] به یکی از اطبّا نوشته:

ـ...

آن طبیبی که چو بِنوِشت دَوا بهرِ کسی
بود بر مرگ، همان حرف نخستینش دال¹

او طبیب است ولی هست طبیب جاهل
او مسیح است ولی هست مسیح دجّال

آن کامل‌الصّناعه که خرمن عمر [را] که ذخیرۀ چندین سالۀ ابدانِ نوع انسان است، در یک‌نَفَس به باد فنا دَردَهد! و آن حاوی علامات و اسباب مَمات که رشحۀ گلستان‌ آسایش در هدم بنیان شفا و نجات از سعی قابضان ارواح، مستغنی باشد. رأی حاذقش قانونی است کلّی در ازالۀ صحت! و حفظ مرض!؛ و حدسِ صائبش دستوری است مقرّر، جهتِ اشتدادِ علّت [یعنی بیماری]...
اسبابِ مفارقت [از آن طبیب] که باعث بقای چند روزه است، میسّر باد!

[متن کامل نامه در تصویر پیوست، هست.]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر و نویسنده: نصیرای همدانی، از شعرای دورۀ صفوی و از شاگردان شیخ بهائی.

📕 مجموعۀ خطی عرفانی-ادبی 10180 مجلس.

✍️ ¹- دال در اینجا یعنی دلیل و دلالت کننده.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

گیرم که تمام مصحف از بَر داری
با آن چه کنی که نَفْسِ کافر داری؟

سر را به زمین همی نَهی بهرِ نماز
آن را به زمین بِنِهْ که در سر داری

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: بابا افضل کاشی، «افضل‌الدین محمد بن حسن کاشانی» متخلص به «افضل» و معروف به «بابا افضل»، حکیم، عارف، ادیب و شاعر ایرانی مسلمان در قرن هفتم هجری.

📕 نسخه خطی خلاصة الافکار؛ تألیف ابوطالب خان بن محمد تبریزی اصفهانی، مجلس

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

سینه خالی مکن از درد، که مردِ رَهِ عشق
گر سَبُک‌بار شود، راه به مـنـزل نَـبَـرَد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: عرفی شیرازی

📕 یک مجموعۀ خطی مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

‍ 💠 به مرثیه‌خوانان و مدّاحان محترم اهل بیت علیهم‌السّلام.

#نسخه_خوانی

« راثی » [ یا مرثیه‌خوان ] عاقل آن است که:
- رثا [مرثیه] را محضِ مِهر و ولا سُرایَد و به اقتضای فضل و عطا، صله را مخصوصِ روزِ جزا نماید؛
- و از پِیِ تمجید و شهرت، به تکلّف، ساحتِ صنعت نپیماید و همان زبان گشاید که در مصیبت و دیار، بی‌ترقّب [بدون توقّعِ] اشتهار گشاید؛
- و هرچه درآید، مطابقِ واقعِ کردار و گفتار آید؛ [تطبیق با واقعیت و حقیقت]
- و با لحاظ محاسنِ نظمیّه، دوست را خواری ندهد و دشمن را نستاید؛
- و رخسارِ چکامه را به زیور فتح‌نامه و هنگامه نَیارایَد؛
- و به ایرادِ بدایع و صنایع، آینۀ صدق را به زنگِ دروغ، نیالایَد؛

بلی؛ فصاحت فطریّه را بی‌عزمِ تعمّد، حکمِ تغییر تعوّد [ یا عادت] نباید؛ چنانچه مصیبت‌زدگانِ نینوا را در حالِ عزا، به طرزِ ادا دنیادنیا تحیّر و عجب شاید.؛
و از این روی، مشکل‌تر[ین] اقسامِ نظم، آن است که استاد در زمینۀ این بنیاد [یعنی مرثیۀ اهل بیت (ع)] انشاد فرماید؛ و کمتر کسی است که در سِرِّ اینگونه نکات، بر دَرِ التفات آید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 مؤلف: محمدکریم خان بن ابراهیم ظهیرالدوله بن مهدی قلی‌خان (1225-1288ق)،

📕 نسخه خطی کتاب سلطانیّه ، محفوظ در کتابخانۀ کنگرۀ آمریکا.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 انواعِ دوست و دشمن.

#نسخه_خوانی

رویِ دل از دو طایفه بَرتافتَن¹، نِکوست
از دوستانِ دشمن و از دشمنانِ دوست

و از اینجاست که حکما گفته‌اند:

- دوستان سه گروه‌اند:
▪️دوست
▪️و دوستِ دوست
▪️و دشمنِ دشمن

- و دشمنان نیز سه نوع‌اند:
▪️دشمنِ ظاهر
▪️و دشمنِ دوست
▪️و دوستِ دشمن

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 مؤلّف: اَبوالْفَضْلِ عَلامی (۹۵۸-۱۰۱۱ ق)، مورخ، ادیب، اندیشمند فارسی‌زبان و صدراعظم نامدار اکبرشاه، امپراتور مغول هند.

📕 نسخۀ خطی عیار دانش ، به شمارۀ 8163 مجلس.
(این کتاب در واقع تحریر و اختصار داستانهایی است از انوار سهیلی که اَبوالْفَضْلِ عَلامی نگارش آن را در ۹۹۶ ق به پایان رسانیده است. (ر.ک منبع)

✍️ ¹- مترادف برتافتن: برگردانیدن، رو گردانیدن، سرپیچیدن، اعراض کردن.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

کجاست مَیْ که ز فکرِ جهان، کناره کنم؟
به مرگِ توبه گریـبـانِ هوش، پاره کنم

به سیـنـه رازِ تو را خواستم نهـان سازم
دلِ شکسته صدا می‌کند! چه چاره کنم؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: مرتضی‌قلی‌خان شاملو (سده یازدهم هجری)، از رجال حکومتی، ادبی و فرهنگی عصر صفوی.

📕 از یک سفینۀ خطی مجلس | تاریخ کتابت: قرن 11 و 12 ق.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

مرد را خُلقِ نکـو، کــم ز تجـارت نَبُوَد
موم، خوشبو چو شود، هست چو عنبر ممتاز

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: محمد سعید اشرف مازندرانی (متوفی در ۱۱۱۶ق‌‌)، ادیب‌، خطاط، نقاش‌، فقیه‌ و شاعر دربار اورنگ‌ زیب‌ گورکانی‌.

📕 نسخه خطی خلاصة الافکار؛ تألیف ابوطالب خان بن محمد تبریزی اصفهانی، مجلس


@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

[ از وصایای پیامبر اکرم (ص) به امیرالمؤمنین (ع) ]

روز قیامت، آن حسرت که سه کس را بُوَد، هیچکس را نباشد:

- عالِمی که جمعی به علمِ او کار کرده‌باشند و او به عِلمِ خود عمل نکرده‌باشد. آن جماعت را به بهشت بَرَند و آن عالِم را به دوزخ.

- منعمی که به محنت و مشقّت بسیار، مال فراهم کرده و [امّا] زکات و صدقه نداده و به وارثان گذاشته‌باشد و بدان مال، وارثان خیرات کرده‌باشند. صاحب مال را به تقصیر، به دوزخ بَرَند و وارثان را به بهشت.

- شخصی که طاعت بسیار کرده‌باشد، اما بر کسان، ستم کرده [و از آنها] مالِ بناحق گرفته باشد. روز قیامت خصمان را گرد آورند و طاعت‌های او را بِبَرَند [و به شاکیان او دهند] و او مفلس بماند و [نیز] گناه خصمان را به گردن وی نَهَند، پس او را به دوزخ بَرَند و خصمان [او را] به بهشت.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 کاتب: شاه‌محمود نیشابوری ملقب به زرین قلم، از خوشنویسان مشهور سده دهم. تاریخ کتابت این نسخه، سال 923 ق.

📕 نسخۀ خطی موسوم به وصیتنامه، محفوظ در کتابخانه چستر بیتی دوبلین- ایرلند با شناسۀ ( Per_232 ).

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 عید سعید قربان، مبارک باد.🌺

#نسخه_خوانی

به دستِ دوست در این عید، هرکه قربان شد
به کیـش زنده‌دلان، پای تا به سـر، جان شد

چه عیدی‌ئی بِهْ از این عاشق بلاکش را
که پیش خنجر برّانِ دوست، قربان شد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: شمس‌الدین‌ محمد کاتبی نیشابوری (م، ۸۳۸ قمری) فرزند عبدالله، عارف، خطاط و شاعر، و متخلص به کاتبی.

📕 مجموعه مرقعات ( Persan 392 ) کتابخانۀ ملی فرانسه.
خوشنویسِ این اثر، نامشخص است.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 عید سعید قربان مباک باد. ( در این روز مبارک، از احوالپرسی و مدد بی‌کسان و بیچارگان غافل نباشیم)

#نسخه_خوانی

عبدالله خان

مبارک، عید باد آن بی‌نوایِ بی کس و کو را
که نه کس را مبارکباد گوید، نه کسی او را!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: عبدالله خان! در نسخه فقط همین ذکر شده‌است. اما در دو منبع دیگر از 2 شاعر برای این بیت نام برده‌اند:

1- در تذکرۀ عرفات: عبید زاکانی، شاعر و لطیفه‌پرداز نامدارایران در قرن هشتم هـ.ق.
( تذکرۀ عرفات العاشقین و عرصات العارفین، انتشارات اساطیر، چ اول 1388، جلد4 ، ص 2472 )

2- در تذکرۀ میخانه: عُبِیدُالله خان اُزْبَک (بخارا ۹۰۰ـ۹۴۶ق)،
( تذکره میخانه، ملا عبدالنبی فخرالزمانی قزوینی، تصحیح احمد گلچین معانی، انتشارات اقبال، چاپ چهارم 1363 (با تجدید نظر کلی و اضافات)، دستنویس چاپی حاشیۀ ص 572 )

- ضمنا شیخ بهایی نیز در کشکول خود این بیت را بدون ذکر نام شاعر آورده‌است.

📕 مجموعه خطی 9061 مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

بس که بر دیده ز دل، قافله‌ی خون گذرد
تا یکی لحظـه ز هجـران تو بـیـرون گذرد

حال تنـهائیِ من، همچـو منی داند و بس
تو چه دانی که شبِ سوختگان چوُن گذرد؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: رضی‌الدّین نیشابوری، رضى الدين ابوجعفر محمد نيشابورى، شاعر و فقيه قرن ششم و هفتم هـ.ق.

📕 یک جُنگ خطی مجلس

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 دل قوی دار که بنیاد بقا محکم از اوست (سعدی)

#نسخه_خوانی

آورده‌اند که:

نوشیروان از ابوزرجمهر [بزرگمهر] حکیم پرسید که:
- شجاعت چیست؟

[بزرگمهر] گفت:
- قوّتِ دل

[انوشیروان] گفت:
- چرا قوّتِ دست نمی‌گویی؟

[بزرگمهر] گفت:
- اگر دل قوی نیست، قوّت در دست نمی‌مانَد.
و من شنیده‌ام که از مبارزانِ عرب [که] با وجود صفتِ پیری، قوّت دل داشت، روزی می‌خواست که سوار [اسب] شود، دو کس بازوی وی گرفتند [و کمک کردند] تا سوار شد. [شخصِ] بی‌ادبی سخن آغاز کرد که از این کس چه کار آید که دو کس باید او را سوار کند؟! پیری سخن او بشنید و گفت: آری، دو کس باید او را سوار کند، اما هزار کس باید، که او را [از اسب] فرود آورند [یعنی در جنگ شکست دهند].

نوشیروان سخن حکیم را مُسَلَّم داشت [و] فرمود که:
- راست گفتی؛ قوّتِ دست، تابع قوّتِ دل است.


بیت

هرکه او را دلْ قوی، بازو قوی
آدمی را قوّت دست از دل است

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📕 یک مجموعۀ خطی مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

عیشِ این باغ به اندازۀ یک تنگدل است
کاش گل غنچـه شود تا دل ما بگشـاید

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: قدسی مشهدی؛ حاجی محمّدجان قدسی مشهدی مشهور به قدسی مشهدی یکی از شاعران و سخنوران ایرانی قرن یازدهم هجری قمری.

📕 یک مجموعۀ خطی مجلس

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠در زمانۀ شاعر...

#نسخه_خوانی

حدیثِ بُخل، به حدّی‌ است در زمانۀ ما
که خواجگان نگـذارند نامِ طفل، کریم!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: امان اللّه بیگ زنگنه متخلّص به «نظیر» شاعر ادیب، اصلاً از ایل زنگنه ساکن کرمانشاهان بوده، امّا در اصفهان زندگی می کرد، و شعر می سرود. علاوه بر آن از خطّاطان زبردست نیز بوده، و به واسطه کتابت امرار معاش می کرده، در سال ۱۲۰۶ق در اصفهان وفات یافت.

📕 یک جُنگ خطی مجلس

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 ان‌شاءاللّه. به امید نابودی دشمنان ایران عزیزمان.

#نسخه_خوانی

جهان به عهد تو هرگز خراب کی گردد؟
چو تو به رسم دهاقین¹ رَوی به روز قتال

زمینِ سینه‌ی دشمن به تیغ بشکافی
پس آنگهی بنشانی در آن ز رُمح²، نهال

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: ظهیر فاریابی

📕 یک مجموعۀ خطی مجلس

✍️ ¹- دهاقین: جمع دهقان
²- رُمح: نیزه

@manuscript_ir

〰️🍃🌺