ز دانا شنیدم یکی داستان ،

خِرَد شد بدین گونه ، همداستان ،



که آهسته‌دل ، کی پشیمان شود؟ ،

هم آشفته را ، هوش ، درمان شود ،



شتاب و بدی ، کارِ آهرمنست ،

پشیمانی و ، رنجِ جان و تنست ،


#شاهنامه حکیم فردوسی ص ۱۴۱

‍ شاهنامه خوانی به نثر (از ابتدا)

پیش تر از سه گروه در زمان جمشید گفتیم: گروه اول موبدان، دوم نظامیان و سوم برزگران.

اینک چهارمین گروه و بقیه ی ماجرا:
گروه چهارم پیشه وران بودند که برای کسب و کار بهتر همیشه به دنبال راهی تازه می گشتند.

به این ترتیب، جمشید برای هر یک از این گروه ها جایگاهی مشخص کرد تا هر کسی قدر و شان خود را بداند.

پس از آنکه تمامی کارها بر وفق مراد شد، دیوان را واداشت تا از خاک و آب، خشت بسازند و به کمک آنها عمارت ها و کاخ های بلندی بنا کرد و همین باعث شد جامعه، شکل شهر نشینی به خود بگیرد.

آنگاه از سنگ ها گوهرهای مختلفی مانند زمرد، یاقوت، طلا و نقره به دست آورد. سپس عطرهای گوناگونی چون کافور، مشک، عود و عنبر و گلاب تولید کرد و برای پیشگیری و درمان و تشخیص بیماری ها رازهای زیادی کشف کرد.

جمشید با رونق دادن به صنعت کشتی سازی به کشورهای مختلف سفر کرد و این گونه بود که هیچ رازی را نگشوده نگذاشت و از این نظر یکه تاز جهان شد.

جمشید برای خود تختی ساخت و آن را با گوهرهای فراوان آراست، چنانکه هیچ دیوی را یارای دست یازیدن به آن نبود. پس روز بر تخت نشستنش را که هم زمان با اول فروردین ماه بود، نوروز نامید و همه جا جشن و سرور بر پا شد.

بزرگان به شادی بیاراستند
می و رود و رامشگران خواستند

چون این جشن فرخ از آن روزگار
بمانده از آن خسروان یادگار

چنین سال سیصد همی رفت کار
ندیدند مرگ اندر آن روزگار

وقتی جمشید بر جهان استیلا یافت، غرور و کبر او را گرفت و باعث شد فر کیانی از او روی بگرداند. تا قبل از این مردم جز خوبی از پادشاه ندیدند.

#شاهنامه_از_ابتدا
#جلداول
برگردان به نثر: #سیدعلی_شاهری
#نشرچشمه ۱۳۸۸
#بخش_نهم

میاز و متاز و مناز و مرنج
چه یازی به کین و چه نازی به گنج!

که بهر تو اینست ازین تیره گوی
هنر جوی و راز جهان را مجوی!

که گر باز یابی، بپیچی ز درد
پژوهش مکن، گرد رازش مگرد!




#شاهنامه_فردوسی،
به کوشش جلال خالقی مطلق،
مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ پنجم، تهران: ۱۳۹۳ ج ۶ ص ۳۵۱

میاز و متاز و مناز و مرنج
چه یازی به کین و چه نازی به گنج!

که بهر تو اینست ازین تیره گوی
هنر جوی و راز جهان را مجوی!

که گر باز یابی، بپیچی ز درد
پژوهش مکن، گرد رازش مگرد!

#شاهنامه_فردوسی، به کوشش جلال خالقی مطلق، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ پنجم، تهران: ۱۳۹۳ ج ۶ ص ۳۵۱

خرد مرد را خلعت ایزدی است

سزاوار خلعت نگه کن که کیست

هوا را مبر پیش رای و خرد

کزان پس خرد سوی تو ننگرد

#شاهنامه_حکیم
#ابوالقاسم_فردوسی

‌فایل کامل کتاب شاهنامه فردوسی

جهان را بلندی وپستی تویی ‌
ندانم چه ای هرچه هستی تویی‌

#فردوسی
#شاهنامه

صحبت های بسيار جذاب و زیبای استاد #شهرام_ناظری، در مورد #شاهنامه_فردوسی

مبادا چُنین هرگز آیینِ من
سَزا نیست این کار در دینِ من

که ایرانیان را به کشتن دهم
خود اندر جهان تاج بر سر نهم

[شاهنامه‌ی فردوسی، داستان رستم و اسفندیار، گفتار اندر رزمِ رستم با اسفندیار]

#فردوسی
#شاهنامه

( نقش #شاهنامه در تاریخ ایران )

اگر شاهنامه نبود، کل ادبیات فارسی در جریانی دیگر سیر می‌کرد.
همه آثاری که بعد از شاهنامه بوجود آمده، پرتویی از شاهنامه را در خود داشت.
شاهنامه افق بزرگی به روی ادیبان ما باز کرد و برای همین ایران را باید به دو دوره پیش از شاهنامه و بعد از شاهنامه تقسیم کرد.
شاهنامه در دوران بعد از خود تحولات زیادی ایجاد کرد به مردم ایران دل داد و اطمینان داد تا محکم روی پای خود بایستند.

#محمدعلی_اسلامی_ندوشن

به بهانهٔ ۲۵ اردیبهشت - روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم #فردوسی

ـــــــــــــــــ

از تمامِ مشرق‌زمین؛ فردوسی.
[به بهانهٔ روز ملّی بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی]


محلی که دانشگاه هاروارد و اِم‌آی‌تی (MIT) قرار دارد، اکنون، مرکز ثقلِ علمِ کرهٔ زمین است. من در آنجا که پیاده به دفتر کارم در هاروارد می‌رفتم، می‌دیدم از سراسر جهان، توریست‌ها می‌آیند برای تماشای نقطه‌ای که هاروارد و اِم‌آی‌تی قرار دارند.
در آنجا، سنگ مرمری هست و روی آن اسم مفاخر بشریّت در تاریخ نقل شده است.
آنجا افلاطون، ارسطو، و... را می‌بینید.
روی آن سنگ از شاعران، هومر، دانته، شکسپیر و از کل مشرق زمین یعنی چین و هند و عرب و ایران، فقط یک شاعر نوشته شده است: فردوسی.

هیچ کس دیگری نیست. نه عمر خیام، نه جلال الدین مولوی، نه متنبّی، نه ابوتَمّام، نه ابوالعَلای مَعرّی و نه هیچ شاعری از هند، نه هیچ شاعری از چین.
فقط در کنار هومر، دانته و شکسپیر شما آنجا فردوسی را می‌بینید.
همچه شاعری هیچ ملتی ندارد.
خیلی اهمیت دارد که ما این را بدانیم.
ما خیال می‌کنیم هر ملتی حماسه دارد و حماسه‌اش هم در حد ارزش شاهنامه است.

محمدرضا شفیعی کدکنی
۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۷، دانشگاه تهران
#فردوسی
#شاهنامه
#شفیعی_کدکنی

تجلیل فردوسی به قلم شاعران معاصر

#فردوسی
#شاهنامه
#حسین_مسرور
#ملک_الشعراء_بهار

زال پدر رستم و رودابه مادر رستم ، همدیگر را ندیده بودند و از وصفی که دیگران از رودابه نزد زال کردند ، زال ندیده عاشق رودابه می‌شود ، همچنین از وصفی که پدر رودابه از زال نمود ، رودابه نیز ندیده عاشق زال شد و پس از آنکه یکدیگر را دیدند ، با هم چنین پیمان بستند :


عهد بستن زال با رودابه : 👇👇👇


سپهبد چنین گفت با ماهروی ،

که ای سروِ سیمین‌بر و ، مُشک‌بوی ،


منوچهر ، چون بِشنَوَد داستان ،

نباشد بِدین‌کار ، همداستان ،


#منوچهر = پادشاه وقت


همان ، سامِ نیرم ، برآرَد خروش ،

کف اندازد و ، بر من آید بجوش ،


#همان = همینطور ، همچنین

#سام = پدر زال


ولیکن ، سرمایه جان است و تن ،

همان ، خوار گیرم ، بپوشم کفن ،


پذیرفتم از دادگر داورم ،

که هرگز ، ز پیمانِ تو ، نگذرم ،


شَوَم پیشِ یزدان ستایش کنم ،

چو یزدان‌پرستان ، نیایش کنم ،


مگر ، کو ، دلِ سام و ، شاهِ زمین ،

بشویَد ز خشم و ، ز پیکار و ، کین ،


#کو = که او ( در اینجا مقصود از #کو ، یزدان می‌باشد )


جهان‌آفرین ، بشنَوَد گفتِ من ،

مگر ، کآشکارا ، شَوی جفتِ من ،



#کآشکارا = که آشکارا



رودابه نیز چنین عهد می‌بندد : 👇👇👇


بِدو گفت رودابه : ، من همچنین ،

پذیرفتم از داورِ کیش و دین ،


جهان‌آفرین ، بر زبانم گوا ،

که بر من ، نباشد کسی پادشا ،


جز از پهلوانِ جهان ، زالِ زر ،

که با تخت و تاج است و ، با نام و فَر ،


همی هر زمان ، مِهرشان بیش بود ،

خِرَد ، دور بُد ،،، آرزو ، پیش بود ،


چنین ، تا سپیده برآمد ز جای ،

تبیره برآمد ز پرده‌سرای ،


پس ، آن ماه را ،، زال بدرود کرد ،

تنِ خویش ، تار و ،،، برش ، پود کرد ،


سرِ مژه ،، کردند هر دو ، پُر آب ،

زبان برگشادند ، بر آفتاب ،


#زبان برگشادند بر آفتاب = به آفتاب اعتراض کردند


که ای فرّ گیتی ، یکی لَخت نیز ،

نبایست آمد ، چنین در ستیز ،


#فردوسی
#شاهنامه

به بربط ، چو بایِست ، برساخت ، رود ،

برآورد ، مازندرانی سُرُود ،



که ، مازندران ، شهرِ ما ، یاد باد ،

همیشه ، بَر و بومَش ، آباد باد ،



که در بوستانش ، همیشه گُل است ،

به کوه اندرون ، لاله و سنبل است ،



هوا ، خوشگوار و ،، زمین ، پُر نگار ،

نه گرم و ، نه سرد و ، همیشه ، بهار ،



نوازنده ، بلبل ،، به‌باغ اندرون ،

گرازنده ، آهو ،، به‌راغ اندرون ،



همیشه ، نیاساید از جُست و جوی ،

همه ساله ، هر جای ، رنگ است و بوی ،



گلاب است گوئی به جویَش روان ،

همی ، شاد گردد ، ز بویَش ، روان ،



دی و بهمن و ، آذر و فروَدین ،

همیشه ، پُر از لاله بینی زمین ،



همه ساله ، خندان ، لبِ جویبار ،

به هر جای ، بازِ شکاری به‌کار ،



سراسر ، همه کشور ، آراسته ،

ز دینار و دیبا ،، و از ، خواسته ،



بتانِ پرستنده ، با تاجِ زر ،

همه ، نامدارانِ زرّین‌کمر ،



کسی ، کاندر آن بومِ آباد ، نیست ،

به کام ، از دل و جانِ خود ، شاد نیست ،




#شاهنامه



تقدیم به مازندرانی‌های عزیز

بگسترد زربُفت ، بر کوهسار ،

هوا ، پُر ز بوی و ، میِ خوشگوار ،



یکی ، چون بهشتِ برین ، شهر ، دید ،

که از خرّمی ، نزدِ او ، بهر ، دید ،



همی‌گفت : خرّم زیاد ، آنکه گفت ،

که مازندران را ، بهشت است جُفت ،




#خُرّم زیاد = خُرّم زندگی کند ، شاد زندگی کند



#شاهنامه
ص ۸۴




از دیرباز مازندران را جُفتِ بهشت می‌خواندند .

تقدیم به مازندرانی‌ها :
👇👇👇👇👇



از دیرباز ، مازندران را جفت بهشت می‌خوانده‌اند به شهادت #فردوسی_بزرگ که در شاهنامه از زمانی که تاریخ مدونی از آن زمان در دست نیست و بعضی اینها را افسانه تلقی می‌کنند .

همی گفت : خُرّم زیاد ، آنک گفت ،

که مازندران را ، بهشت‌است جفت ،


* خُرّم زیاد = خُرّم زندگی کند ، شاد زندگی کند


همه شهر ، گویی مگر بتکده‌ست ،

ز دیبایِ چین ، بر گُل آذین زده‌ست ،


بتانِ بهشتند ، گویی دُرُست ،

به گلنارشان ، روی رضوان بشُست ،


در جایی دیگر چنین می‌فرماید :👇👇👇


ببربط ، چو بایست ، برساخت رود ،

برآورد ، مازندرانی‌سرود ،


که مازندران ، شهرِ ما ، یاد باد ،

همیشه ، بَر و بومش ، آباد باد ،


که در بوستانش ، همیشه گُلست ،

به‌کوه اندرون ، لاله و سنبلست ،


هوا ، خوش‌گوار و ، زمین ، پُرنگار ،

نه گرم و نه سرد و ، همیشه ، بهار ،


نوازنده بلبل ، به‌باغ اندرون ،

گرازنده آهو ، به‌راغ اندرون ،


همیشه ، نیاساید از جُست و جوی ،

همه ساله ، هر جای ، رنگست و بوی ،


گلابست گویی ، به‌جویَش روان ،

همی شاد گردد ز بویَش ، روان ،

👆👆👆
* روان در مصرع اوّل بمعنی جاری و در مصرع دوم بمعنی جان می‌باشد


دی و بهمن و آذر و فَروَدین ،

همیشه ، پُر از لاله بینی زمین ،


همه ساله ، خندان لبِ جویبار ،

به هر جای ، بازِ شکاری ، به کار ،


کسی کاندران بومِ آباد ، نیست ،

به‌کام ، از دل و جانِ خود ، شاد نیست ،


#شاهنامه_حکیم_بزرگ_طوس

#فردوسی_نامدار

خویِ مردِ دانا ، بگوئیم پنج ،

وزین پنج عادت ، نباشد به‌رنج ،




#نخست آنکه ، هرکس که دارد خِرَد ،

ندارد غمِ آنکه ، زو بگذرد،




#نه شادی کند زانکه ، نایافته ،

نه گر بگذرد زو ، شود تافته ،




#به نابودنی‌ها ، ندارد امید ،

نگوید که بار آوَرَد شاخِ بید ،




#چو از رنج و از بَد ، تن‌آسان شود ،

ز نابودنی‌ها ، هراسان شود ،




#چو سختی‌ش پیش آوَرَد روزگار ،

شود بیش و ،،، سستی نیارد بکار ،




#شاهنامه

چو نادان که عادت کند هفت چیز ،

نباشد شگفت ، ار به‌رنج است نیز ،




ز نادان که گفتیم هفت است راه ،

#یکی آنکه ، خشم آوَرَد بی گناه ،




#گشاید درِ گنج ، بر ناسزا ،

نه زو مزد یابد ، نه هرگز ، جزا ،




سه دیگر ، به‌یزدان بُوَد ناسپاس ،

نباشد خِرَدمند و گیتی‌شناس ،




چهارم که ، با هرکسی رازِ خویش ،

بگوید ، برافرازد آوازِ خویش ،




به پنجم ، به گفتارِ ناسودمند ،

تنِ خویش ، دارد به دَرد و گزند ،




ششم ، گردد ایمن ، به نااستوار ،

همه پرنیان جویَد از خار ، بار ،




به‌هفتم که ، بستیهد اندر دروغ ،

به بی‌شرمی‌اندر ، بجویَد فروغ ،




چو بر انجمن ، مرد خامُش بُوَد ،

ازآن خامُشی ، دل به رامش بُوَد ،




سپردن به دانایِ گوینده ، گوش ،

به تن ، توشه یابی ،،، به دل ، رای و هوش ،




شنیده‌سخن‌ها ، فرامُش مکن ،

که تاج است بر تختِ دانش ، سُخُن ،




#شاهنامه

تو ، مر دیو را ، مردمِ بَد ، شناس ،

کسی ، کو ، ندارد ز یزدان ، سپاس ،





هرآنکو ، گذشت از رَهِ مردمی ،

ز دیوان شِمُر ،،، مَشمُرَش زآدمی ،





#شاهنامه


آخرین پست امشب

شب‌تون ناب و خوش

- چکیده و گزیده‌ای از یک داستان #شاهنامه
قسمت اول




فردوسی بزرگ در داستانی از بهرام گور که به شکار رفته بود چنین می‌فرماید :



به نخجیر شد ، شهریارِ دلیر ،

یکی اژدها دید ، چون نرّه‌شیر ،


به بالایِ آن ، موی بُد بر سرش ،

دو پستان ، بسانِ زنان ، در بَرَش ،


کمان را ، به زِه کرد و ، تیرِ خدنگ ،

بزد بر ، برِ اژدها ، بی درنگ ،


دگر تیر ، زد ،، بر میانِ سرش ،

فرو ریخت ، خوناب و زهر ، از بَرَش ،


فرود آمد و ، خنجری برکشید ،

سراسر ، برِ اژدها ، بردرید ،


یکی مردِ بُرنا ، فرو بُرده بود ،

به خون و ، به زهر اندر ، افسرده بود ،




پس از کشتنِ اژدها در حالی که بر اثرِ زهرِ اژدها ، چشمانش تار شده بود ، گیج و منگ و تشنه و آرزومندِ آب ، به راه افتاد ، زنی سبو بر دوش دید و چنین گفت :


بِدو گفت بهرام : ، کایدر سپنج ،

دهند ، از گذشتن نباید به رنج ،


چنین گفت زن : ، کای نَبَرده‌سوار ،

تو ، این خانه ،، چون خانهٔ خویش ، دار ،



#کایدر = که ایدر


#تو ، این خانه ،، چون خانهٔ
خویش ، دار = این خانه را ،، مثلِ خانهٔ خودت بدان


بهرام گور پس از پاسخ زن ، به درونِ خانه رفت ، زن به شوهرش گفت : اسبش را تیمار کن و کاه و جو به اسبش بده .



بهرام گور پس از خوردنِ آب و غذا و استراحت ، به زن گفت :

از شاه ( بهرام گور ) گِله‌ای داری؟ یا از کارهایش رضایت داری؟


زن در مقامِ انتقاد با نارضایتی از رفتارهای شاه چنین گفت : زیان‌هایی که از شاه به ما و مردم می‌رسد با گنج و پول جبران نمی‌شود .


از سخنان زن ، بهرام گور ناراحت شد که چنین در میان مردم بدنام هست و در دلش گفت : از انسان و شاهِ عادل و مهربان کسی سپاسگزاری نمی‌کند ، مدتی درشتی و سختگیری می‌کنم تا فرق بین مهر و عدالت را از خشم و بی‌عدالتی دریابند .


زن ، گاوش را برای دوشیدن ، آورد و وقتی دست به پستانِ گاو زد ، متوجه شد پستانِ گاو شیر ندارد ، به شوهرش گفت :

دیشب پادشاه در دلش قصد ستمگری و بیداد ، کرد و ستمکار شد .

شوهرش گفت : چرا فالِ بد می‌زنی و اینگونه فکر می‌کنی؟

زن گفت : من بیهوده این حرف را نمی‌گویم .

وقتی شاه قصد ستم کند و ستمکار شود :

- نباید در آسمان ، ماه بتابد و نمی‌تابد و نور نمی‌دهد .

- در پستان‌ها ، شیر ، خشک می‌شود .

- نافه ، بویِ مُشک نمی‌دهد .

- زنا و ریا ، آشکارا می‌شود .

- دل‌های نرم ، مانند سنگِ خارا می‌شوند .

- در دشت ، گرگ ، مردم را می‌خورد .

- خردمند ، از بی‌خِرَد می‌گریزد .

- خایه ( تخم پرندگان ) وقتی پرنده روی آن برای در آوردن جوجه می‌خوابد ، در زیرِ پرنده تباه و ضایع و خراب می‌شود و به جوجه تبدیل نمی‌شود .

وقتی شاه بیدادگر شود :

- در بیابان و دشت ،، گور ، به موقع و به‌هنگام نمی‌زاید .

- چشم و دیدهٔ بچهٔ باز ، کور می‌شود .

#باز = پرنده‌ای شکاری

حال اصل و ادامهٔ داستان ، که اگر شاه از اندیشهٔ بیدادگری پشیمان شود ، روزگار دوباره خوب می‌شود ، را از زبان #فردوسی می‌خوانیم :


پُر اندیشه شد ، زآن سخن ، شهریار ،

که بَد شد وِرا ، نام ،، از آن مایه کار ،


به دل گفت پس ، شاهِ یزدان‌شناس ،

که از دادگر ، کس ندارد سپاس ،


دُرُشتی کنم زین سپس ، روزِ چند ،

که پیدا شود ، مِهر و داد ، از گزند ،


بدین تیره‌اندیشه ، پیچان بخفت ،

همه شب ، دلش با ستم ، بود جفت ،


بدانگه که خور ، چادر مشکبوی ،

بدَرّید و ، بر چرخ ، بنمود روی ،


بیامد زن از خانه ، با شوی گفت : ،

که هرکاره و آتش آر ، از نهفت ،


#هرکاره = دیگِ سنگین و آهنین


ز هرگونه تخم ، اندر افکن به‌آب ،

نباید که بیند وِرا ، آفتاب ،


کنون تا ، بدوشم من از گاو ،، شیر ،

تو ، این کارِ هرکاره ، آسان مگیر ،


#هرکاره = دیگِ سنگین و آهنین


بیاورد گاو ، از چراگاهِ خویش ،

فراوان گیا بُرد و ، بنهاد پیش ،


به پستانش بر ،، دست مالید و ، گفت : ،

بنامِ خداوندِ بی یار و جفت ،


تُهی دید پستانِ گاوش ، ز شیر ،

دلِ میزبانِ جوان ، گشت پیر ،


چنین گفت با شوی : ، کای کدخدای ،

دلِ شاهِ گیتی ،، دگر شد به رای ،


ستمکار شد ، شهریارِ جهان ،

دلش ، دوش پیچان شد ، اندر نهان ،


بِدو گفت شوی : ، از چه گوئی همی؟ ،

به فالِ بَد اندر ، چه پوئی همی؟ ،


چنین گفت زن : ، کای گرانمایه شوی ،

مرا ، بیهُده نیست این گفتگوی ،


چو بیدادگر شد ، جهاندار شاه ،

به گردون نتابد ببایست ماه ،


به پستان‌ها در ، شود شیر ، خشک ،

نباشد به نافه‌درون ، بویِ مُشک ،


زنا و ریا ،، آشکارا شود ،

دلِ نرم ،، چون سنگِ خارا ، شود ،


به دشت‌اندرون ،، گرگ ، مردم خورَد ،

خردمند ، بگریزد از بی خِرَد ،


شود خایه در زیرِ مرغان ، تباه ،

هر آنگه ، که بیدادگر گشت شاه ،


#خایه = تخم پرندگان


نزاید به‌هنگام ،، بر دشت ، گور ،

شود بچهٔ باز را ،، دیده ، کور ،


#باز = پرنده‌ای شکاری





#شاهنامه

ادامه دارد 👇👇👇