🔴 اردوغان، ارس و آذربایجان

✍ علی دینی‌ترکمانی
اقتصاددان


سخنان اردوغان را برخلاف برخی که با خوش‌بینی از کنارش عبور می‌کنند باید جدی گرفت. در عرف دیپلماتیک، خواندن شعر "اراز آراز آی آراز" را با هرگونه مسامحه و نرمشی نمی‌توان به چیزی جز اقدامی تحریک‌امیز و مداخله‌جویانه در امر تمامیت ارضی ایران، ارزیابی نکرد. بخصوص، وقتی مشخص است که در این سو، هستند افرادی که سودای یکی شدن دو سوی ارس را در سر می‌پرورانند، ولو اینکه درصد قابل توجهی نباشند.

ضمن محکوم بودن چنین سخنان تحریک آمیزی، من بر این باورم که اردوغان به‌عمد این حرف را زده است تا از آن به عنوان تاکتیکی در جهت پیشبرد استراتژی تقویت نفوذ منطقه‌ای خود و واداشتن ایران به رعایت منافع این کشور در جایی چون سوریه استفاده کند.

با فرض صحیح بودن این حدس، می‌توان نکته‌ی دیگری را بر آن اضافه کرد. اگر طی چند دهه‌ی گدشته، ایران به لحاظ اقتصادی، مانند ترکیه رشد می‌کرد و با قدرت‌های بزرگ و کشورهای منطقه تعاملات بی‌تنش یا کم‌تنش می‌داشت، هم جمهوری آذربایجان با توجه به قرابت فرهنگی بیش‌تر تحت هژمونی ایران قرار می‌گرفت و خوانش شعر آراز آراز تعبیر وارونه پیدا می‌کرد و هم ترکیه نمی‌توانست در موقعیتی قرار بگیرد که با احساس برتری در تعادل قوا دست به چنین تلنگر‌زدن‌های شیطنت‌آمیزی بزند.

دیوارکشی به طول ۸۰ کیلومتر در نوار مرزی ایران و ترکیه و ایجاد کریدور ریلی بین ترکیه و چین شاخص‌هایی از نوع نگاه ترکیه به ایران و تلاش این کشور برای دور زدن ایران است.

در سال ۱۳۸۹، در پژوهشی با عنوان "چشم‌انداز نظام اقتصاد بین‌الملل و جایگاه ایران در آن" که بعدا در سال ۱۳۹۰ کتاب شد، چنین اتفاقاتی را کم و بیش پیش‌بینی کرده بودم:

"تركيه و ايران دو قدرت اصلی منطقه‌ای خاورميانه هستند. البته تركيه بر مبنای شاخص قدرت ملی رتبه‌ی بالاتری دارد و به نظر مي‌رسد كه با توجه به مناسبات بهتری كه در سطح اقتصاد جهانی با قدرت‌های مركزی دارد توانايی ادامه‌ی اين جايگاه را نيز دارد. برای مثال، شاخص جذب سرمايه‌گذاری خارجي نشان می‌دهد كه فاصله قابل توجهی ميان عملكرد تركيه و ايران وجود دارد.

استمرار اين وضع، به معنای امكان دسترسی بيشتر تركيه به دانش علمی و فني پيشرو جهاني، امكان افزايش ظرفيت‌های توليدي با مزیت رقابتی بالا و در تحليل نهايی اثرگذاری بر شكل‌گيری نظم منطقه‌ای است. اين نظم، به عنوان فيلتري كه نظم جهانی از درون آن عبور مي‌كند و شكل می‌يابد، مستلزم مناسبات دست‌كم قابل تحمل در سطح كشورهای يك منطقه است (همگنی سياسی و فرهنگی).

روابط و مناسبات در حال گسترش تركيه با كشورهای خاورميانه و موقعيت بهتر آن بر مبنای شاخص قدرت ملی نشان مي‌دهد كه در صورت ادامه‌ تنش‌های موجود ميان ايران و كشورهای منطقه و همين‌طور ميان ايران و قدرت‌های مركزی، به‌ويژه آمريكا، ايران به‌رغم برخورداری از موقعيت ژئوپلتيك بسيار خوب، توانايی لازم براي شكل دادن به نظم منطقه‌ای را از دست خواهد داد.

در چارچوب تنش‌های موجود، به نظر می‌رسد تركيه با جا پا باز كردن بيش‌تر و نزديك شدن به رويای احيای امپراتوری عثمانی، موقعيت ژئوپلتيك ايران را تهديد خواهد كرد. يعني، اين كشور با پيشبرد پروژه‌هايی چون خط لوله نفت باكو - جيحون در گذشته‌ نزديك و خط لوله تركمنستان - تركيه - اروپا در چند سال آينده، به عنوان تامين كننده‌ی انرژی اروپا ظاهر می‌شود و به نوعی بر موقعيت منابع طبيعی ايران سايه می‌اندازد. در اصل، تركيه بدون برخورداری از منابع طبيعی نفت و گاز، صرفا به خاطر مناسبات باثبات منطقه‌ای و جهانی تبديل به مكانی برای انتقال اين منابع شده كه از يك سو حكم گلوگاه استراتژيك برای كشورهای صادر‌كننده را پيدا می‌كند و از سوی ديگر ايران را دور می‌زند.

اگر پروژه‌های ديگری چون خط لوله گاز تركمنستان - افغانستان - پاكستان - هند (تاپی) را به اين مجموعه اضافه كنيم، می‌توان تضعيف اين موقعيت ژئوپلتيك را بيش‌تر دريافت. بنابراين، جذب ضعيف سرمايه خارجی كه در چنين پروژه‌هايی و همينطور ظرفيت توليدی پايين‌تر نفت و گاز ايران تبلور مي‌يابد، در كوتاه مدت به از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی و در ميان‌مدت و بلند‌مدت به از دست رفتن موقعيت ژئوپلتيك منجر خواهد شد. بنابراين، در اين چارچوب انتظاری كه می‌رود حاشيه‌ای شدن اقتصاد ايران و کاهش نفوذ آن است".

گذشته چراغ راه آینده است. مناقشات مرزی و مداخله‌ها بخشی از چالش‌های پیش‌روی کشورهاست. این واقعیت مسلم پیش‌ روی ماست. عوامل مختلفی از جاه‌طلبی‌های رهبران سیاسی گرفته تا تقسیمات جغرافیایی مناقشه‌برانگیز و مسائل قومی، موجب بروز چنین مناقشه‌هایی می‌شود.

در چنین شرایطی، در صورت احساس برتری در تعادل قوا، امکان تغییر نوع بازی منطقه‌ای توسط کشوری چون ترکیه وجود دارد.


#سیاست_منطقه‌ای
#ترکیه
#جمهوری_آذربایجان



پایگاه ایران دوستان مازندران

@jolgeshomali

📍خلاصه فرازوفرود متجاسرین فرقه دموکرات

⛔️تشکیل دولت مزدور پیشه‌وری در۲۱ آذر۱۳۲۴ بود و سقوط خفت‌بارش هم در ۲۱ آذر ۱۳۲۵
(متجاسرین=گردن‌کشان، متجاوزان)

📌برای بررسی گزیده رویدادهای یکسال تجاوز تجزیه‌طلبان به آذربایجان، رشته توییتی خوب از خانم SoudehEb بااندکی ویرایش می‌گذارم🔻

۱۲ شهریور۱۳۲۴ #فرقه_دموکرات #آذربایجان با پخش اعلامیه به دو زبان #ترکی و #فارسی اعلام موجودیت کرد. #شوروی بلافاصله حمایت خود را از فرقه اعلام کرد و مطبوعات ستون‌های روزنامه‌های خود را به چاپ اعلامیه اختصاص دادند!

طبق اسناد، کمیته مرکزی #حزب_کمونیست #جمهوری_آذربایجان، ۲۴ مرداد۱۳۲۴ ذیل عنوان «موضوع تاسیس فرقه دموکرات آذربایجان» دستور داده بود وسایل سفر #پیشه‌وری و #کام‌بخش به #باکو برای انجام مذاکره آماده شود. پیش از آن نیز "نام فرقه" در کمیته مرکزی«حزب کمونیست شوروی»تعیین شده بود!

۲۹ مهر۱۳۲۴ نخستین کنگره ملی فرقه دموکرات با حضور ۶۵۰ نماینده در #تبریز برگزارشد. در بیانیه‌ای که صادرشد، از دولت‌های بزرگ خواسته بودند از خودمختاری آذربایجان حمایت کنند

۲۴ آبان۱۳۲۴ با حمله به پاسگاه‌های عجب‌شیر و قلی‌کندی، قیام مسلحانه فرقه آغازشد. ولی نیروهای شوروی از حرکت نیروهای نظامی دولت(ایران) به آذربایجان جلوگیری کردند

اما با وجود تهدیدهای شوروی، #سرتیپ_ارفع به درخشانی، "فرمانده لشگر ۳ آذربایجان"، دستور داد:«لشگر باید تا آخرین نفش در مقابل متجاسرین مقاومت کند»
نیروهای(نظامی) شوروی به بهانه ناامنی, ماموران دولتی(ایران) را خلع سلاح و اخراج کردند! برخی از این نیروها هم به فرقه پیوستند

۲۱ آذر۱۳۲۴ مجلس ملی آذربایجان(در واقع ضدملی و‌ضد آذربایجان) افتتاح شد و پیشه‌وری دولت خود را به این مجلس(کذایی) معرفی کرد
همزمان(در تهران) دولت «صدر» جای خود را به «حکیمی» داد

حکیمی از مجید آهی، #سفیر ایران در #مسکو، خواست با مقامات شوروی مذاکره کند که البته آنها نپذیرفتند!
آنها درخواست حکیمی برای سفر و شرکت در کنفرانس مسکو را هم رد کردند

حکیمی در روزهای پایان نخست‌وزیری خود از تقی‌زاده، #سفیر ایران در #لندن، خواست مقدمات شکایت از مداخلات شوروی در ایران را در سازمان ملل فراهم کند. اما سازمان ملل توصیه کرد طرفین مشکلات خود را از طریق مذاکرات مستقیم حل کنند

حکیمی ناتوان از حل بحران، استعفا داد
۱ بهمن۱۳۲۴ #قوام (سیاستمدار کهنه‌کار و تیزهوش) مامور تشکیل کابینه شد
#استالین آمادگی مسکو برای پذیرایی از قوام را اعلام کرد. قوام در نخستین اقدام دستور داد؛ شکایت از شوروی در #سازمان_ملل پیگیری شود و همزمان برای گفتگو عازم مسکو شد

درطول مذاکرات هم قوام حاضر نشد در برابر خواسته شوروی درباره آذربایجان و امتیاز #نفت_شمال کوتاه بیاید و تاکید داشت:«آذربایجان جزء لاینفک کشور ایران است و مذاکره درباره امتیاز نفت شمال هم منوط به تخلیه کامل قوای شوروی است»

۱۵ فروردین۱۳۲۵ قوام و سادچیکف نامه‌های مربوط به خروج نیروهای شوروی از ایران و تاسیس یک«شرکت مختلط نفتی» را مبادله کردند. دولت شوروی پذیرفت مساله آذریایجان «مساله داخلی ایران»است

از این پس مذاکرات دولت ایران و #پیشه‌وری آغازشد. پیشه‌وری در مذاکرات سرسختی نشان داد! در نهایت #استالین در تلگرافی به او دستور داد که؛ با دولت مرکزی ایران همکاری کند و گفت:«هر انقلابی فرازونشیب دارد. اکنون باید به نشیب تن دهید»

آذر۱۳۲۵ #ارتش_ایران برای برقراری نظم هنگام برگزاری انتخابات به سوی آذربایجان حرکت کرد. به پیشه‌وری هم گفته شد(از سوی حزب)؛ به باکو عزیمت کند و جای خود را به بی‌ریا بدهد که صلح‌جوتر بود! همچنین به نیروهای فرقه دستور داده شد اجازه مقاومت ندارند و فقط تعداد اندکی می‌توانند به خاک شوروی پناهنده شوند!
🔺پایان رشته توییت

📌#ایران تنها کشوری بود که زمان استالین توانست شوروی را ازخاک خود بیرون کند
حزبی که شوروی با دست خود در ایران ساخت و از باکو برایش مقر تقویتی زد و قوای نظامی فرستاد (فقط در یک فقره، ۸۰خودروی نظامی روس به ایران گسیل شد)را به سادگی به دولت مرکزی ایران فروخت! آنهم در روزهایی که‌دولت مرکزی نوپا بود، نه مقتدر! فقط۴سال از رفتن رضاشاه و برتخت‌نشستن محمدرضاشاه گذشته بود

روس‌ها به ویژه در تاریخ معاصر؛ مشهور به معامله‌گرانی بی‌اخلاق بوده‌اند که؛ دوستان خود را هم به پیشنهادات خوب فروخته‌اند!
این عبرتی بزرگ است برای کسانی‌که امروز سودای خیانت بر میهن با وعده بیگانه را دارند

اتفاقا #ترکیه هم نشان داده که معامله‌گر خوبی است و پای قراداد برسد؛ دوستان خود را می‌فروشد؛ بخصوص که این دوستان مزدورانی باشند با بار مالی برای دولت رو به نشیب #اردوغان که باید به آنها مقرری ماهیانه بدهد!

امروز اعلام شد: ارزش لیر از «۱ دلار=۱۴ لیر» هم گذشت و‌ سقوطی دوباره ‌کرد. در یکسال گذشته ارزش لیر ۵۰٪ سقوط داشته که رخدادی بسیار عجیب است❗️


⛔️کمپین تحریم پانترکیسم
@ban_Turkey