راز سنگ نوشته نویافته #نقش_رستم
نویسنده: #سامان_توفیق
(دکترای باستانشناسی و مدیر پروژه غار-دژ #اسپهبد_خورشید_مازندران)
روزهای اخیر خبر یافتن یک سنگ‌نبشته نویافته در بالای سر یکی از نقوش برجسته گوردخمه #داریوش_بزرگ هخامنشی در نقش #رستم در رسانه‌ها منتشر شدکه ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و رسوبات و جلبک‌های چند هزارساله آن را از دیدگان پنهان کرده بود و به صورت اتفاقی در حین عکس‌برداری از این محوطه کشف شده است.
به گفته باستانشناسان، این کشف در حوزه زبان باستان در ۵۰ سال گذشته بی نظیر است و با کشف این کتیبه باستان شناسان پی بردند که شخصی از سران دربار #هخامنشیان بنام «پَتی شووریش» در حال انجام یک حرکت آئینی به سمت #داریوش_شاه است.
#سهیل_دلشاد که خوانش این سنگ نبشته را در درست دارد، گفته است: «بخش کمی از این کتیبه که نام یکی از بزرگان #هخامنشی در آن قسمت نقش بسته بوده از بین رفته اما خوشبختانه قسمتی که لقب آن شخص درج شده سالم مانده است.»
وی افزوده است: «لقب شخصی که این کتیبه درباره او نوشته شده «پَتی شووریش» نام دارد که به نظر یکی از بزرگان و مقامات امپراتوری هخامنشیان بوده است.» (منبع: ایران آنلاین)
واژه «پَتی شووریش»
اشاره شده است که واژه «پتی شووریش» لقب یکی از سران دربار هخامنشی است. باید تذکر بدهم که خوانش درست این نام «پتشواریش» است و اشکال دیگر این نام در سالنامه‌های آشوری با نام «پاتوش آری»[۱]، «پاتشواریش» در سنگ نبشته‌های هخامنشی[۲]، «پَرخواثَرس»[۳] در منابع یونانی، «پتشخوار»[۴] و «پتشخوارگر»[۵] در منابع دوره ساسانی از جمله کارنامه اردشیر بابکان[۶]، سنگ نوشته شاپور بر کعبه زرتشت[۷]، روایات بندهش[۸] و در گِل‌مُهری از دوره ساسانی این نام «پَریشوارگر»[۹] خوانده شده است.
در منابع اسلامی معرب این نام؛ «فرشوادگر»[۱۰] شده و در عنوان «فرشواذجرشاه» لقب «مازیارِ قارن» واپسین #اسپهبد_تبرستان در زمان خلافت عباسیان بود نیز آمده است.[۱۱]
«جاینام پتشخوارگَر» به معنای کوه، دارای والاترین فرّه (Xwarrah) است و این کوه بی‌تردید، قله #دماوند است که حماسی‌ترین و والاترین چکاد #البرزکوه است و کانون «پتشخوارگَر» باستان را هم در #البرز_مرکزی و پیرامون قله #دماوند باید دانست.[۱۲]
در سنگ نبشته نقش #رستم_داریوش بزرگ، از «گوبَرووَه پاتیشخوری، حمل کننده نیزه #داریوش_شاه» نام برده شده است.[۱۳]
«گُبریاس» در روایت #بابلی_بیستون، به نام قبیله‌ای که به آن تعلق داشته، «پاتیشْوَری» خوانده شده و از این نظر در میان پنج همدست دیگر #داریوش یگانه است. [۱۴]
#لوکوک این نام را #ایرانی می‌داند و «Pātišhuvari» را به معنی «کسانی که بسیار محترمند»، معنی می‌کند.[۱۵]لذا بی‌تردید این پسوند، «گئوبَرووَ» [گُبریاس یا گاوباره] نیزه‌دار #داریوش و یارِغار شاه هخامنشی است که از مردم «پتیشخوری» (تبرستان) و بلندپایه‌ترین شخص دربارِ #داریوش_هخامنشی بود.
پایگاه ایران دوستان مازندران
@jolgeshomali
منابع :
▪️ابن‌اسفندیار، محمد بن حسن. ۱۳۲۰، تاریخ طبرستان به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، ناشر پدیده خاور.
▪️اکبرزاده، داریوش. ۱۳۸۲، کتیبه‌های پهلوی اشکانی، تهران، انتشارات پازینه.
▪️توفیق، سامان. کوه قارن؛ برمبنای پژوهش‌های میدانی و اسناد مطالعاتی نویافته، در دست انتشار.
▪️دیاکونوف، ا.م. ۱۳۸۳، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
▪️لوکوک، پییر. ۱۳۸۶، کتیبه‌های هخامنشی، ترجمه نازیلا خلخالی، زیر نظر ژاله آموزگار، تهران، انتشارات فرزان روز.
▪️فرنبغ دادگی. ۱۳۸۵،بندهش. گزارنده مهرداد بهار. تهران. نشر توس.
▪️کامرون، جورج. ۱۳۶۵، ایران در سپیده‌دم تاریخ، ترجمه حسن انوشه، تهران، انتشارات شرکت علمی و فرهنگی.
▪️مینوی، مجتبی- هدایت، صادق. ۱۳۱۲، مازیار، تهران، انتشارات جاویدان.
▪️هدایت، صادق. ۱۳۴۲، زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر بابکان، چاپ سوم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
▪Bartholomae . Christian.,1904, repr1961; AltiranischesWorterbuch .
▪R.2007;Sasanian Seals and Sealings In The A. Saeedi Collection. Actairanica . No 44,Belgium.
▪️Kent R.G.1953,Old Persian ,New Haven,2d ed.
▪Marquart,J.1901;Erānshahr nach der Geographie des Ps.
▪Moses Xoranac’i, [Iran according to the Geography of Pseudo-Moses Xoranac’i]. Berlin.
▪Nyberg,ed. Henrik Samuel,1974 ; A manual of Pahlavi , pt. 2, Wiesbaden.
▪Lecoq .Pierre.,1997 ;Les inscriptions de la perse Achemenide, paris.
▪Ptolemy,C.1932,The Geography,Book6,Translated and Edited byEdward Luther
Stevenson,( repr.1991),New York.
▪️Strabo`s Geograpghi,Book XI-chapter8. Published in of the Loeb Classical Library edition,1917.
▪Von Voigtlander ,E, N., 1978 ; The Bisitun Inscription of Darius the Gr
نویسنده: #سامان_توفیق
(دکترای باستانشناسی و مدیر پروژه غار-دژ #اسپهبد_خورشید_مازندران)
روزهای اخیر خبر یافتن یک سنگ‌نبشته نویافته در بالای سر یکی از نقوش برجسته گوردخمه #داریوش_بزرگ هخامنشی در نقش #رستم در رسانه‌ها منتشر شدکه ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و رسوبات و جلبک‌های چند هزارساله آن را از دیدگان پنهان کرده بود و به صورت اتفاقی در حین عکس‌برداری از این محوطه کشف شده است.
به گفته باستانشناسان، این کشف در حوزه زبان باستان در ۵۰ سال گذشته بی نظیر است و با کشف این کتیبه باستان شناسان پی بردند که شخصی از سران دربار #هخامنشیان بنام «پَتی شووریش» در حال انجام یک حرکت آئینی به سمت #داریوش_شاه است.
#سهیل_دلشاد که خوانش این سنگ نبشته را در درست دارد، گفته است: «بخش کمی از این کتیبه که نام یکی از بزرگان #هخامنشی در آن قسمت نقش بسته بوده از بین رفته اما خوشبختانه قسمتی که لقب آن شخص درج شده سالم مانده است.»
وی افزوده است: «لقب شخصی که این کتیبه درباره او نوشته شده «پَتی شووریش» نام دارد که به نظر یکی از بزرگان و مقامات امپراتوری هخامنشیان بوده است.» (منبع: ایران آنلاین)
واژه «پَتی شووریش»
اشاره شده است که واژه «پتی شووریش» لقب یکی از سران دربار هخامنشی است. باید تذکر بدهم که خوانش درست این نام «پتشواریش» است و اشکال دیگر این نام در سالنامه‌های آشوری با نام «پاتوش آری»[۱]، «پاتشواریش» در سنگ نبشته‌های هخامنشی[۲]، «پَرخواثَرس»[۳] در منابع یونانی، «پتشخوار»[۴] و «پتشخوارگر»[۵] در منابع دوره ساسانی از جمله کارنامه اردشیر بابکان[۶]، سنگ نوشته شاپور بر کعبه زرتشت[۷]، روایات بندهش[۸] و در گِل‌مُهری از دوره ساسانی این نام «پَریشوارگر»[۹] خوانده شده است.
در منابع اسلامی معرب این نام؛ «فرشوادگر»[۱۰] شده و در عنوان «فرشواذجرشاه» لقب «مازیارِ قارن» واپسین #اسپهبد_تبرستان در زمان خلافت عباسیان بود نیز آمده است.[۱۱]
«جاینام پتشخوارگَر» به معنای کوه، دارای والاترین فرّه (Xwarrah) است و این کوه بی‌تردید، قله #دماوند است که حماسی‌ترین و والاترین چکاد #البرزکوه است و کانون «پتشخوارگَر» باستان را هم در #البرز_مرکزی و پیرامون قله #دماوند باید دانست.[۱۲]
در سنگ نبشته نقش #رستم_داریوش بزرگ، از «گوبَرووَه پاتیشخوری، حمل کننده نیزه #داریوش_شاه» نام برده شده است.[۱۳]
«گُبریاس» در روایت #بابلی_بیستون، به نام قبیله‌ای که به آن تعلق داشته، «پاتیشْوَری» خوانده شده و از این نظر در میان پنج همدست دیگر #داریوش یگانه است. [۱۴]
#لوکوک این نام را #ایرانی می‌داند و «Pātišhuvari» را به معنی «کسانی که بسیار محترمند»، معنی می‌کند.[۱۵]لذا بی‌تردید این پسوند، «گئوبَرووَ» [گُبریاس یا گاوباره] نیزه‌دار #داریوش و یارِغار شاه هخامنشی است که از مردم «پتیشخوری» (تبرستان) و بلندپایه‌ترین شخص دربارِ #داریوش_هخامنشی بود.
پایگاه ایران دوستان مازندران
@jolgeshomali
منابع :
▪️ابن‌اسفندیار، محمد بن حسن. ۱۳۲۰، تاریخ طبرستان به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، ناشر پدیده خاور.
▪️اکبرزاده، داریوش. ۱۳۸۲، کتیبه‌های پهلوی اشکانی، تهران، انتشارات پازینه.
▪️توفیق، سامان. کوه قارن؛ برمبنای پژوهش‌های میدانی و اسناد مطالعاتی نویافته، در دست انتشار.
▪️دیاکونوف، ا.م. ۱۳۸۳، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
▪️لوکوک، پییر. ۱۳۸۶، کتیبه‌های هخامنشی، ترجمه نازیلا خلخالی، زیر نظر ژاله آموزگار، تهران، انتشارات فرزان روز.
▪️فرنبغ دادگی. ۱۳۸۵،بندهش. گزارنده مهرداد بهار. تهران. نشر توس.
▪️کامرون، جورج. ۱۳۶۵، ایران در سپیده‌دم تاریخ، ترجمه حسن انوشه، تهران، انتشارات شرکت علمی و فرهنگی.
▪️مینوی، مجتبی- هدایت، صادق. ۱۳۱۲، مازیار، تهران، انتشارات جاویدان.
▪️هدایت، صادق. ۱۳۴۲، زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر بابکان، چاپ سوم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
▪Bartholomae . Christian.,1904, repr1961; AltiranischesWorterbuch .
▪R.2007;Sasanian Seals and Sealings In The A. Saeedi Collection. Actairanica . No 44,Belgium.
▪️Kent R.G.1953,Old Persian ,New Haven,2d ed.
▪Marquart,J.1901;Erānshahr nach der Geographie des Ps.
▪Moses Xoranac’i, [Iran according to the Geography of Pseudo-Moses Xoranac’i]. Berlin.
▪Nyberg,ed. Henrik Samuel,1974 ; A manual of Pahlavi , pt. 2, Wiesbaden.
▪Lecoq .Pierre.,1997 ;Les inscriptions de la perse Achemenide, paris.
▪Ptolemy,C.1932,The Geography,Book6,Translated and Edited byEdward Luther
Stevenson,( repr.1991),New York.
▪️Strabo`s Geograpghi,Book XI-chapter8. Published in of the Loeb Classical Library edition,1917.
▪Von Voigtlander ,E, N., 1978 ; The Bisitun Inscription of Darius the Gr