👈به بهانه زادروز #گوگوش

✍امیر هاشمی مقدم

⬅️امروز ۱۵ اردیبهشت، شصت و هشتمین زادروز بانو گوگوش (فائقه آتشین) است. این یادداشت را دو سال پیش و پس از بازگشتم از چند کشور آسیای میانه نوشتم. با وجودی‌که نامی از گوگوش یا دیگر خوانندگان نیاورده بودم، هیچ رسانه‌ای حاضر به انتشارش نشد. تنها یکی از خبرگزاری‌ها دو ساعت آنرا نمایش داد و دوباره برداشت.
«خوانندگان لس‌آنجلسی»، به‌طور کلی به خوانندگان ایرانی‌ای گفته می‌شود که پس از انقلاب سال 1357 و دگرگونی در ارزشهای رسمی، از ایران گریخته و عموماً مقصد #آمریکا را برگزیدند. بخش عمده‌ای از این خوانندگان در لس‌آنجلس ساکن شدند و همین باعث شد تا امروزه هر خواننده خارج‌نشینی را به‌طور کلی لس‌آنجلسی بنامند.

این خوانندگان نه تنها در ایران، بلکه در دیگر کشورهای فارس‌زبان و یا دارای اقلیت فارس هم دارای طرفدارانی پر و پا قرص هستند.
گوگوش، بانوی خواننده ایرانی در این میان جایگاه ویژه‌ای دارد. در #تاجیکستان نه تنها ترانه‌های این خواننده، بلکه رویدادهای زندگانی وی نیز با اشتیاق دنبال می‌شود.

تاجیکهای ازبکستان نیز دست‌کمی ندارند. راننده‌مان در بخارا خاطره‌اش از سفر به ایران در سال 1370، یافتن خانه گوگوش و چند دقیقه صحبت با او از پشت آیفون را با آب و تاب برایم تعریف می‌کرد. این خواننده نه تنها در میان فارس‌زبانان، بلکه در بین غیر فارس‌زبان ها هم شناخته‌شده و محبوب است. تا آنجا که #اسلام_کریموف، رئیس‌جمهور پیشین ازبکستان(که اتفاقا بسیار فارسی ستیز بود!) هم نام هنری دختر خود، «گلناره» را «گوگوشه»نهاد تا مانند گوگوش خواننده شود.

همچنین در قطار #سمرقند به #تاشکند، در کنار بانویی #روس-ازبک نشسته بودم که شنونده همیشگی ترانه‌های گوگوش بود و برخی ترانه‌های وی را نیز از بر می‌دانست.
#بلوچ_‌ها و ایرانی‌تباران ترکمنستان نیز شنونده همیشگی آهنگهای گوگوش هستند. راننده‌مان در #ترکمنستان کلا آهنگهای گوگوش گوش می‌داد و همراه با او هم‌خوانی می‌کرد.
تاجیکهای #قزاقستان و #قرقیزستان را نیز باید به این لیست بیفزاییم.

به جز #گوگوش، #اندی، #معین و #آرش نیز در این سرزمین‌ها از شهرت خوب و به‌سزایی برخوردارند. وقتی با دو تن از دوستان انسان‌شناس به مرکز فولکلور شهر بخارا رفتیم، همین که فهمیدند ایرانی هستیم، آنچنان پافشاری کردند تا بالاخره ترانه‌ای از #معین خواندیم و از چنگشان در آمدیم. همچنین یاد و خاطره کنسرت #اندی در #بخارا، هنوز به نیکی در ذهن ساکنان این شهر باقی است. از هم‌دانشگاهی "قزاقم" که هرگاه پیام می‌دهد، می‌دانم بی‌گمان دوباره معنای واژه‌ای درترانه‌های آرش را می‌خواهد بپرسد، می‌گذرم.

علاقمندی به این خوانندگان ایرانی تاثیرش را بر ترانه‌هایی که خود خوانندگان #تاجیک و #ازبک می‌خوانند نشان می‌دهد. بسیاری از ترانه‌های خوانندگان این منطقه همچون #فیروزه #جمعه_‌نیازوا، #آزاده_احدوا، #زلیخا و... این را نشان می‌دهد. حتا برخی آهنگهای‌شان بر پایه ملودی‌های #بندری، #کردی و...ساخته شده است.

بی‌گمان خوانندگان لس‌آنجلسی، یکی از مهمترین ابزارها در نزدیک‌تر کردن مردمان کشورهای #آسیای_میانه، ایران و افغانستان هستند. تجمعات گسترده در شهرهای بزرگ #افغانستان و روشن کردن شمع پس از مرگ #مرتضی_پاشایی نمونه‌ای دیگر است!

در واقع اگر #ترکیه توانسته به‌واسطه ترانه‌های استانبولی علاقمندی به زبان #ترکی را در بین کشورهای دیگر همچون ایران گسترش دهد، این نقش را برای زبان فارسی، خوانندگان و ترانه‌های #لس_‌آنجلسی بازی می‌کنند.

جمهوری اسلامی ایران گسترش #زبان #فارسی را قرار است از طریق رایزنی‌های فرهنگی به انجام برساند. اما از آنجا که رایزنان فرهنگی از طریق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزیده و معرفی می‌شوند، بیش از زبان فارسی، گسترش ارزشهای دینی و #مذهبی برای‌شان اولویت دارد و دقیقاً همین عامل، پاشنه آشیل ایران در آسیای میانه است. چرا که پافشاری جمهوری اسلامی بر گسترش ارزشهای دینی در دیگر کشورها باعث فاصله بیشتر افتادن بین #ایران با آنها شده که اکنون به دلیل ترس از نفوذ بنیادگرایی دینی در کشورهای سکولارشان، در پی محدود کردن هر چه بیشتر روابط‌شان با ایران هستند.

می‌توان ادعا کرد که هنرمندان طردشده، عامل اصلي شناخته شدن و ترويج فرهنگ ايرانی در جهان بيرونی‌اند. همانگونه که نماینده سینمای ایران در دیگر کشورها، نه فیلمهای سفارشی، بلکه دقیقاً سينمای غيرحكومتی ايران است. در #فرارودان(آسیای میانه)نیز خوانندگان لس‌آنجلسی نماینده موسیقی ایرانی در کل و زبان فارسی به‌طور ویژه هستند. اين گروه هنرمندان نه تنها مورد حمايت نهادهای فرهنگی جمهوری اسلامی نيستند بلكه مورد بی‌مهری این نهادها نیز قرار مي‌گيرند. به همين دليل در نبود سياست فرهنگی موثر جمهوری اسلامی، بايد سپاسگزار هنرمندان تبعيد شده و حاشيه‌ای نسبت به فرهنگ رسمی بود./از @moghaddames

@LoversofIRAN

#یولدوز_توردیه_وا خواننده نامدار ازبکستان در اینستاگرامش آهنگی به زبان #پارسی با هشتگ #پبوند_همتباران منتشرکرد

وی نام شهرهای #ایران_بزرگ؛ #سمرقند #بخارا #باکو #شیراز و... را به صورت هشتگ در این پست قرار داد.
او زاده ی #بخارا، از شهرهای #تاجیک نشین #ازبکستان است از baadafrah@

ازبکستان که تقریبا ۳۰ سال از بنیانش پس از فروپاشی #شوروی سابق می گذرد، پیش از چنبره #روس ها بر سرزمین های خاور و باختر دریای #کاسپی/ #خزر/ #کاسپین/ آشکارا در زمان هایی دراز از تاریخ، بخشی از سرزمین های ایرانی بود( #خوارزم خانات #خیوه و بخارا) که #زبان #فارسی در آن هم برای کتابت و دیوانداری و هم زبان بسیاری از مردم بود.
در سالهای دست اندازی روس های #کمونیست بر سرزمین های #ایران_زمین کهن تلاش های رسمی برای زدودن این زبان و جایگزینی #روسی شد که کاربرد امروزین خط #سیرلیک روس هم یادگار تلخ ان دوران است به جای #خط_فارسی
پس از استقلال با جنگ میان تاجیک ها و #ازبک ها، منطقه به #تاجیکستان و ازبکستان بخش شد اما #تاجیکان ازبکستان در فشار سیستمی سرکوبگر ماندند گرچه امروز اندکی شرایطشان بهتر شده است

@LoversofIRAN

جسور کنجایف؛
هنرپیشه و خواننده اهل #ازبکستان که به هنر #ایران علاقه دارد و آهنگهای درخواستی فارسی را بازخوانی می کند.

او این آهنگ #اندی خواننده مشهور ایرانی را بازخوانی کرده است. در آغاز اجرا به مخاطبانش با زبان #ازبکی می گوید که به درخواست شما این سرود را می خوانم؛ سپس آهنگ #فارسی را می خواند.

گوگوش، اندی، لیلافروهر، معین و ابی و... خواننده هایی هستند که در شرق و غرب دریا کاسپی، هواداران بسیاری دارند؛ از تاجیکستان و ازبکستان تا #باکو؛ حتی میان غیرفارسی زبانان، #ازبک های ازبکستان، #آذری زبانان و #تالش های باکو

ببه راستی همه ما ایرانی هستیم،
چه فارسی زبان چه غیرفارسی زبان،
همه #آریایی و #ایرانی تباریم؛
"آریا" نام باستانی "ایران" است از ریشه #ایر
به معنی سرزمین آزادگان و نجیب زادگان👍

از دوشنبه(تاجیکستان) تا بخارا(ازبکستان)
از بلخ(افغانستان) تا نیشابور(خراسان)
از تهران تا تبریز
از سنندج تا شیراز
از اهواز تا هرمز
از زاهدان تا اصفهان
از ساری تا گرگان
از رشت تا قشم
از سلیمانیه(اقلیم عراق) تا دیاربکر(ترکیه)
از کشمیر(هند) تا عفرین (سوریه)
از ایرون(اوستیا) تا باکو (جمهوری اذربایجان)


عاشقان ایران💌
@LoversofIRAN

آهنگ زیبای هنرمندان تاجیک در تجربه تلخ #کرونا

ترانه: آرزو عیسی، از #تاجیکستان

و هنرمندان تاجیک از #سمرقند #ازبکستان
آهنگ ونواختن: اومد(امید) فرهادزاده
خواننده ها: حسن حیدر؛ ایرج کمالی

ببین تا بر کجاهایی رسیدیم
که در پشت قفس ها آرمیدیم
ز دست این وبای دور مسموم
شبیه سایه بر کنجی خزیدیم
به یاد آمد که عمری از جهالت
تن سیاره خود را دریدیم
شفق را در نگاه خسته شام
از اوج نفس، حیفا که ندیدیم
به دست آدمی ای وای امروز
طناب مرگ آدم را تنیدیم
خدا ما را به گردی بر زمین زد
اگر چندی که تا کیهان پریدیم
کنون در انزوای سرد و تاریک
به قدر ایزد یکتا رسیدیم
ببین تا بر کجاهایی رسیدیم
که در پشت قفس ها آرمیدیم
ز دست این وبای دور مسموم
شبیه سایه بر کنجی خزیدیم


سمرقند و بخارا در ازبکستان امروزی روزگاری دراز از کانون های فرهنگ ایرانی و زبان فارسی بودند چنانکه یادگاران بسیاری از این دو شهر در شعر و ادب #پارسی مانده است
امروز نیز بخشی از جمعیت این شهر را تاجیکان تشکیل می دهند در کنار #ازبک ها
خوشبختانه در این دو سال شرایط زندگی #تاجیک های ازبکستان بهتر شده است و فشار دولت برای محدودکردن #فارسی زبانان کمتر

عاشقان ایران
@LoversofIRAN

.محمدرضاشفیعی کدکنی
من در آکسفورد که بودم، آ نجا در کتابخانه‌اش، یک فرد انگلیسی که اسمش، همه چیزش انگلیسی بود، عضو کمپانی هند شرقی بود، آمده بود زبان فارسی یاد گرفته بود و به #فارسی شعر می‌گفت و شعر در سبک هندی!
شماهایی که زبان مادریتان هست، شما که بعضی‌هایتان فوق لیسانس و دکتر ادبیات فارسی هستید محال است شعر بیدل را بفهمید. بیدل یک منظومۀ بسیار بسیار منسجم و پیچیده‌ای است که کُدهای هنریش را هر ذهنی نمی‌تواند دی‌کُد کند به اصطلاح زبانشناس‌ها؛ و این آدم آمده و به سبک بیدل شعر گفته و چقدر جالب و عالی… آدم باورش نمی‌شود که اینقدر این‌ها... [انگلیسی‌ها]
بعد آن وقتی که مسلّط شدند، گفتند: گور بابای زبان فارسی! شما زبان فارسی برایتان خوب نیست. شما بیایید #اُردو را که یک زبان محلّی است، این را بگیرید بزرگش کنید و همین کار را کردند. آنها می‌دانستند که زبان فارسی #شاهنامه دارد، #مثنوی دارد، #سعدی دارد، #حافظ دارد، #نظامی دارد، می‌تواند با #شکسپیر کُشتی بگیرد. ولی زبان اردو چیزی ندارد که با شکسپیر کُشتی بگیرد. بعد از مدتی بچّۀ هندی می‌گوید: گور بابای این زبان اُردو. من که می‌توانم شکسپیر بخوانم، چرا این شعرهای ضعیف و این ادبیات چی چی… را بخوانم اصلاً زبانم را انگلیسی می‌کنم، چنانکه کردند.
ببینید آن‌هایی که روی زبان‌های محلّی ما فشار می‌آورند که من آقا به لهجۀ کدکنی بهتر است شعر بگویم، او می‌داند چکار می‌کند، او می‌داند که در لهجۀ کدکنی، شاهنامه وجود ندارد، مثنوی وجود ندارد، نظامی وجود ندارد، سعدی [وجود] ندارد. این لهجه وقتی که خیلی هم بزرگ بشود چهار تا داستان کوتاه و دو سه تا شعر بند تنبانی میراثش خواهد شد. آن بچه هم می‌گوید من فاتحهٔ این را خوندم. من شکسپیر می‌خوانم یا پوشکین می‌خوانم. الان شما فکر می‌کنید روس‌ها چه کار می‌کنند در آسیای میانه، در سرزمین آسیای میانه روس‌ها الان سیاستشان همین است. هر #قومیت کوچکی را پروبال می‌دهند. می‌گویند خلق قزاق و … بگویید گور بابای ادبیات فارسی و سعدی و حافظ. شما بیایید لهجۀ خودتان را موسیقی خودتان را… و ما برایتان کف می‌زنیم، ما برایتان دپارتمان در مسکو تشکیل می‌دهیم. مطالعات قوم قزاق و چی و چی… آن بچۀ قزاق مدتی که خواند می‌گوید این زبان و فرهنگ قزاقی چیزی ندارد. من داستایوفسکی و چخوف و پوشکین می‌خوانم. لرمانتف می‌خوانم. فاتحه می‌خوانم بر زبان و #فرهنگ_ملی خودم. روس می‌شود.
این نظر من نیست که بگویید من یک شوونیست فارس هستم. زبان فارسی در همه کرۀ زمین با رباعیات #خیام و مثنوی جلال‌الدین و شاهنامه و سعدی و حافظ و نظامی و … شناخته می‌شود در همۀ دنیا. شکسپیر با آن نمی‌تواند کشتی بگیرد. پوشکین با آن نمی‌تواند کشتی بگیرد. اما با آن لهجۀ محلی که تشویقت می‌کنند، بعد از مدتی نوۀ تو، نبیرۀ تو، می‌گوید من روس می‌شوم، انگلیسی می‌شوم. شکسپیر می‌خوانم، لرمنتف می‌خوانم، پوشکین می‌خوانم. این را ما هیچ بهش توجه نمی‌کنیم.
ما نمی‌خواهیم هیچ زبان محلّی‌ای را خدای‌نکرده… چون این #زبانهای_محلّی پشتوانۀ فرهنگی ما هستند. ما اگر این زبان‌های محلّی را حفظ نکنیم، بخش اعظمی از فرهنگ مشترکمان را عملاً نمی‌فهمیم. ولی این زبان بین‌الاقوامی که قرن‌ها و قرن‌ها و قرن‌ها همۀ این اقوام درش مساهمت (همکاری و همیاری) دارند… هیچ قومی بر هیچ قوم دیگری تقدم ندارد در ساختن امواج این دریای بزرگ. ما به این باید خیلی بیشتر از این‌ها اهمیت بدهیم… همین کار الان در آسیانه میانه دارد می‌شود، سه نسل، چهار نسلِ دیگر بگذرد، بچه‌های #قزاق و #اُزبک و #تاجیک، #روس هستند (خواهند شد). الان منقطع هستند، با ما هیچ ارتباطی ندارند. پوتین اجازه نمی‌دهد به این‌ها که خط نیاکانشان را یاد بگیرند. نمی‌خواهند گلستان سعدی و بوستان سعدی و نظامی بخوانند، سنگ قبر پدربزرگشان را نمی‌توانند بخوانند این‌ها… [انگلستان] آن شبه قاره هند را هم همینطوری کرد. اول زبان فارسی را از بین برد، بعد گفت: شما اردو بخوانید. اردو چه دارد که با شکسپیر کُشتی بگیرد. خیلی مهم است. ما این را باید بدانیم. این زبان بین الاقوامی ما منحصر در فارسی‌زبانان نیست همۀ اقوام، مساهمت‌کنندگان در خلاقیت این فرهنگ و زبان هستند.

🆔https://t.me/irandoustan