✅ ایران نام رسمی کشور در دوران ساسانیان و اشکانیان

📝دکتر #جلال_خالقی_مطلق

#نام_ایران در زمان #اردشیر_پاپکان ، بنیاد گذار سلسله ساسانی به صورت آشکار دیده می شود. اردشیر در سنگ‌ نوشته #نقش‌_رستم ، خود را شاهانِ شاه ایران می‌نامد و پس از او پسرش شاپور یکم در سنگ ‌نوشته‌های حاجی‌آباد و نقش‌رجب و #بیشابور ، پدر خود را شاهانِ شاه ایران و خود را شاهانِ شاه ایران و انیران می‌نامد. لقب اخیر را نرسی در سنگ‌نوشته پایکولی نیز به‌کار برده است.

🔻همچنین نام #ایرانشهر را شاپور یکم در سنگ‌نوشته‌ کعبه زردشت و پس از او نرسی در سنگ‌نوشته پایکولی به کار برده‌اند. پس از آن ، در متن‌های مختلف پهلوی و عربی هم‌چنین به نام‌هایی چون ایران‌سپاه‌بد، یعنی فرمانده‌ی کل سپاه، ایران‌آمارکار، یعنی وزیر کل مالیه، ایران‌ دبیربد، ‌یعنی رییس دبیران، ایران‌انبارگ‌بد، یعنی سرپرست کل انبارها و حتا وزرگ‌فرمذار ایران و انیران، یعنی وزیر بزرگ ایران و سرزمین‌های غیر ایرانی که در تصرف ایران بود و ... برمی‌خوریم.

🔻و اما این‌که نام ایران نخستین بار در زمان اردشیر پاپکان نام رسمی کشور #ایران شده باشد بعید است ، بلکه ساسانیان نام ایران و انیران را نیز مانند لقب شاهانِ شاه و بسیاری دیگر از آیین‌های درباری و کشور داری از پارت‌ها گرفته بودند. برای اثبات این مطلب ، سنگ ‌نوشته‌های ساسانی دلیل مهمی ارایه می‌دهند.

🔻این سنگ‌ نوشته‌ها نه فقط به پهلوی ساسانی یعنی پارسیگ ، بلکه به پهلوی اشکانی یعنی پهلویگ نیز نوشته شده‌اند که خود نخست وابستگی زبان پارسیگ را به عنوان زبان رسمی اداری به زبان پهلویگ نشان می‌دهد. و اما صورت ایران در این سنگ‌نوشته‌ها در پارسیگ Eran و در پهلویگ Aryan است (هم‌چنین Aneran در پارسیگ و Anaryan در پهلویگ، Eransatr در پارسیگ و Aryanxstr در پهلویگ). از این اختلاف می‌توان و باید نتیجه گرفت که پارت‌ها قلمرو خود را آریان می‌گفتند، چون این گمان بسیار دشوار است که دبیران زمان اردشیر چنین نامی را از خود برای زبان پهلویگ ساخته باشند.

🔻این نظر را گزارش جغرافی‌دان یونانی، #استرابو که تقریباً در میانه‌ی دوره‌ی پارتی زندگی می‌کرد،‌ تأیید می‌کند. استرابو سرزمین چهارگوشی را که از خاور به رود سند، از باختر به پارت و کرمان و کوه‌هایی که پارس را جدا می‌کنند، از شمال به پامیر و پشته‌کوه پیوسته به آن با دروازه‌ی کاسپین و از جنوب به خلیج فارس محدود می‌گردد؛ آریانا (Ariana) می‌نامد. وی سپس‌تر می‌افزاید که بخشی از پارس و ماد و باکتریا و سغد نیز جزو آریاناست (استرابو، ج ۷، ص ۱۲۹، ۱۴۳)
پاینده ایران
#تاریخ
🔸برگرفته از صفحه اینستاگرام ایران‌زمین

👇کانال خبری پان ایرانیست👇
https://t.me/joinchat/AAAAADuh9PTR7tqOh54EqQ

راز سنگ نوشته نویافته #نقش_رستم

نویسنده: #سامان_توفیق
(دکترای باستان­شناسی و مدیر پروژه غار-دژ #اسپهبد_خورشید_مازندران)

روزهای اخیر خبر یافتن یک سنگ‌نبشته­ نویافته در بالای سر یکی از نقوش برجسته گوردخمه #داریوش_بزرگ هخامنشی در نقش #رستم در رسانه‌ها منتشر شدکه ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و رسوبات و جلبک‌های چند هزارساله آن را از دیدگان پنهان کرده بود و به صورت اتفاقی در حین عکس‌برداری از این محوطه کشف شده است.

به گفته باستان­شناسان، این کشف در حوزه زبان باستان در ۵۰ سال گذشته بی نظیر است و با کشف این کتیبه باستان شناسان پی بردند که شخصی از سران دربار #هخامنشیان بنام «پَتی شووریش» در حال انجام یک حرکت آئینی به سمت #داریوش_شاه است.

#سهیل_دلشاد  که خوانش این سنگ نبشته را در درست دارد، گفته است:‌ «بخش کمی از این کتیبه که نام یکی از بزرگان #هخامنشی در آن قسمت نقش بسته بوده از بین رفته اما خوشبختانه قسمتی که لقب آن شخص درج شده سالم مانده است.»

وی افزوده است: «لقب شخصی که این کتیبه درباره او نوشته شده «پَتی شووریش» نام دارد که به نظر یکی از بزرگان و مقامات امپراتوری هخامنشیان بوده است.» (منبع: ایران آنلاین)

واژه «پَتی شووریش»

اشاره شده است که واژه «پتی شووریش» لقب یکی از سران دربار هخامنشی است. باید تذکر بدهم که خوانش درست این نام «پتشواریش» است و اشکال دیگر این نام در سالنامه‌­های آشوری با نام «پاتوش آری»[۱]، «پاتشواریش» در سنگ نبشته­‌های هخامنشی[۲]، «پَرخواثَرس»[۳] در منابع یونانی، «پتشخوار»[۴] و «پتشخوارگر»[۵] در منابع دوره ساسانی از جمله کارنامه اردشیر بابکان[۶]، سنگ نوشته شاپور بر کعبه زرتشت[۷]، روایات بندهش[۸] و در گِل‌­مُهری از دوره ساسانی این نام «پَریشوارگر»[۹] خوانده شده است.

در منابع اسلامی معرب این نام؛ «فرشوادگر»[۱۰] شده و در عنوان «فرشواذجرشاه» لقب «مازیارِ قارن» واپسین #اسپهبد_تبرستان در زمان خلافت عباسیان بود نیز آمده است.[۱۱]

«جاینام پتشخوارگَر» به معنای کوه، دارای والاترین فرّه (Xwarrah) است و این کوه بی‌­تردید، قله #دماوند است که حماسی­‌ترین و والاترین چکاد #البرزکوه است و کانون  «پتشخوارگَر» باستان را هم در #البرز_مرکزی و پیرامون قله #دماوند باید دانست.[۱۲]

در سنگ نبشته­ نقش #رستم_داریوش بزرگ، از «گوبَرووَه­ پاتیشخوری، حمل کننده نیزه #داریوش_شاه» نام برده شده است.[۱۳]

«گُبریاس» در روایت #بابلی_بیستون، به نام قبیله‌­ای که به آن تعلق داشته، «پاتیشْوَری» خوانده شده و از این نظر در میان پنج همدست دیگر #داریوش یگانه است. [۱۴]

#لوکوک این نام را #ایرانی می‌­داند و «Pātišhuvari» را به معنی «کسانی که بسیار محترمند»، معنی می­‌کند.[۱۵]لذا بی­‌تردید این پسوند، «گئوبَرووَ» [گُبریاس یا گاوباره] نیزه‌­دار #داریوش و یارِغار شاه هخامنشی است که از مردم «پتیشخوری» (تبرستان) و بلندپایه‌­ترین شخص دربارِ #داریوش_هخامنشی بود.




پایگاه ایران دوستان مازندران





@jolgeshomali



منابع :

▪️ابن‌­اسفندیار، محمد بن حسن. ۱۳۲۰، تاریخ طبرستان به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، ناشر پدیده خاور.
▪️اکبرزاده، داریوش. ۱۳۸۲، کتیبه‌­های پهلوی اشکانی، تهران، انتشارات پازینه.
▪️توفیق، سامان. کوه قارن؛ برمبنای پژوهش­‌های میدانی و اسناد مطالعاتی نویافته، در دست انتشار.
▪️دیاکونوف، ا.م. ۱۳۸۳، تاریخ ماد، ترجمه‌ کریم کشاورز، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
▪️لوکوک، پی­یر. ۱۳۸۶، کتیبه‌­های هخامنشی، ترجمه نازیلا خلخالی، زیر نظر ژاله آموزگار، تهران، انتشارات فرزان روز.
▪️فرنبغ دادگی. ۱۳۸۵،بندهش. گزارنده مهرداد بهار. تهران. نشر توس.
▪️کامرون، جورج. ۱۳۶۵، ایران در سپیده‌دم تاریخ، ترجمه حسن انوشه، تهران، انتشارات شرکت علمی و فرهنگی.
▪️مینوی، مجتبی- هدایت، صادق. ۱۳۱۲، مازیار، تهران، انتشارات جاویدان.
▪️هدایت، صادق. ۱۳۴۲، زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر بابکان، چاپ سوم، تهران، انتشارات امیرکبیر.

▪Bartholomae . Christian.,1904, repr1961; AltiranischesWorterbuch .
▪R.2007;Sasanian Seals and Sealings In The A. Saeedi Collection. Actairanica . No 44,Belgium.
▪️Kent R.G.1953,Old Persian ,New Haven,2d ed.
▪Marquart,J.1901;Erānshahr nach der Geographie des Ps.
▪Moses Xoranac’i, [Iran according to the Geography of Pseudo-Moses Xoranac’i]. Berlin.
▪Nyberg,ed. Henrik Samuel,1974 ; A manual of Pahlavi , pt. 2, Wiesbaden.
▪Lecoq .Pierre.,1997 ;Les inscriptions de la perse Achemenide, paris.
▪Ptolemy,C.1932,The Geography,Book6,Translated and Edited byEdward Luther
Stevenson,( repr.1991),New York.
▪️Strabo`s Geograpghi,Book XI-chapter8. Published in of the Loeb Classical Library edition,1917.
▪Von Voigtlander ,E, N., 1978 ; The Bisitun Inscription of Darius the Gr

استان های ایران ساسانی

بنابر سنگ نوشته شاپور یکم در بن خانک (کعبه زرتشت) در کنار نقش رستم شاهنشاهی ساسانی به چندین استان بخش بندی میشد که نام آن ها در زیر آمده است:

1. پارس
2. پهلو (لرستان)
3. هوزستان (خوزستان)
4. میشان (بصره و کویت)
5. آسورستان (سوریه)
6. نود اردخشیرگان (کردستان)
7. اربایستان (اربستان)
8. آدوربادگان (آذرپادگان)
9. آرمین (ارمنستان)
10. ویروزان (گرجستان)

11. آران (بادکوبه)
12. سگان (کرانه دریای سیاه)
13. بالاسگان (داغستان)
14. کف کوف (کوه قاف، قفقاز)
15. پادیش خوارگر (گیلان و مازندران)
16. ماد (همدان)
17. گورگان (گرگان)
18. مرو
19. هری (هرات)
20. ابرشهر (خوراسان)

21. کرمان
22. سکستان (سیستان)
23. تورگیستان (توران)
24. مکوران (مکران)
25. پردان (بلوچستان)
26. هیند (پیرامون رود سند)
27. کوشان شهر (کاشغر چین)
28. سغدیانا (تاجیکستان)
29. چاچ (تاشکند)
30. مازون شهر (عمان)

#شاهنشاهی_ساسانی #ساسانی #ساسانیان #کعبه_زرتشت #نقش_رستم #شیراز #تخت_جمشید #هخامنشی #هخامنشیان #کوروش #کوروش_بزرگ #داریوش #خشایارشا #اردشیر #بابک #شاپور #انوشیروان #خسرو #پرویز #زرتشت #زررتشتی #اهورامزدا #شیروخورشید #خلیج_پارس #جاویدشاه #شاهزاده #رضاشاه_روحت_شاد #ایران #آریایی #آریابوم

🔵 تاریخ ارمنستان و رابطه آن با ایرانیان تا زمان شاه عباس

▫️ صابر صادقی
🔸 سال 521 پیش از میلاد، کتیبه‌های بیستون، نخستین جایی است که نام #ارمنستان برده شده است.
داریوش کبیر، شاهنشاه ایران، ارمنیا را یکی از ساتراپ هخامنشی می‌نامد. نامی که بار دیگر در سنگ نوشته‌ آرامگاه داریوش یکم در نقش رستم تکرار می‌شود.
در این 25 قرن، هیچگاه سرنوشت و ارمنیان و ایرانیان از هم جدا نبوده.

✅ جزئیات در فیلم.


@iranarmeniafriendship

#ایران
#ارمنستان #ارامنه_ایران #ارمنیان #ارمنی #تاریخ_ایران #تاریخ_ارمنستان #عثمانی #ترکیه #ایران_دوستان #صابر_صادقی #ارمنیا #هایک #هخامنشی #آرامگاه_داریوش #شاهنشاه_ایران #صفوی #هخامنشی #داریوش_کبیر #کتیبه_های_بیستون #نقش_رستم