🟢♻️🟢« زنان، کنش‌گری مرزی و ورود به کانون قدرت در ایران »


🔵 با قدردانی از نظریه‌ی کنش‌گران مرزی دکتر #مقصود_فراستخواه و برداشتم از آن به‌عنوان یک دانش‌آموخته‌ی جامعه‌شناسی؛ #کنش‌گری_زنان در گروه‌ها و طبقات گوناگون ایران طی سده‌ی اخیر به دلیل تأثیرگذاری ویژه بر شرایط سیاسی_اجتماعی این کشور و مخالفت و موافقت صاحبان قدرت در نظام‌های حکمرانی این دوره‌ را می‌توان براساس نظریه‌ی ایشان با چنین ویژگی‌هایی برشمرد. با این توضیح که نوع و گستره‌ی کنش زنان در این دوره‌، از فراز و فرود زیادی برخوردار بوده است:

۱- زنان به‌ویژه از دوران مشروطه تاکنون به تدریج و با تلاش و مرارت بسیار و البته جسارت و هزینه‌ی فراوان، موفق به ورود به مراکز قدرت و کسب پایگاه‌های حداقلی در آن در مواجهه و هم‌کنشی با سایر کانون‌های قدرت در حاکمیت و دیگر طبقات جامعه‌ی ایران؛ شده‌اند.
 
۲- خلق لحظه‌های مومنتومی تحول و دگرگونی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در ایران؛ از دیگر دستاوردهای بااهمیت زنان در تاریخ این کشور است. لحظات تحولی هم‌چون:
🔹کنش‌ زنان در ایجاد مدارس جدید و تثبیت #حق_آموزش با وجود تلاش و واکنش سلبی گروه‌هایی از جامعه به‌ویژه طبقه‌ی روحانیون و بنیادگرایان اسلامی
🔹تلاش برای گرفتن و تثبیت #حق_رای با وجود مخالفت بخشی از روحانیت
🔹رشد چشم‌گیر سوادآموزی و استمرار تحصیلات تا سطوح تکمیلی ارشد و دکتری با وجود تبعیض و نابرابری در سهمیه‌بندی رشته‌ها و کاهش پذیرش و جذب در اشتغال
🔹ورود به عرصه‌ی هنر و ادبیات و تولید آثار آوانگارد و تابوشکن
🔹اعتراض به اجباری شدن حجاب در آغاز استقرار حاکمیت جمهوری اسلامی
🔹تداوم کنش‌گری حق پوشش اختیاری در چهاردهه‌ی اخیر
🔹 کنش‌گری برای ورود به عرصه‌ی تسخیر شده‌ی مناصب سیاسی و اداری و آموزشی
🔹آشکار نمودن مبارزه‌ی مدنی در حوزه‌ی خشونت علیه زنان و برابری خواهی
🔹عزم راسخ برای ماندن و فعالیت در عرصه‌های هنری، ورزشی، علمی و سیاسی
🔹رسیدن به میدان #زن‌زندگی‌آزادی از شهریور سال ۱۴۰۱، نه به حجاب اجباری، انتخاب پوشش اختیاری و تداوم حضور در این میدان و به چالش کشاندن گفتمان رسمی؛ نمونه‌های شگفت‌انگیزی از این لحظه‌های مومنتومی تحول و دگرگونی اجتماعی است که ازسوی زنان خلق شده و می‌شود.
  
۳- کمک به شکل‌گیری، گسترش و تقویت شبکه‌های کنش‌گران مرزی در طبقات مختلف جامعه از دیگر دستاوردهای بااهمیت زنان در این سرزمین بوده و هست.

۴- سازندگی نقش‌ها و قواعد زندگی اجتماعی بجای گرفتن و اجرای نقش‌ها و انتظارات جامعه ازسوی زنان، ایشان را به‌عنوان افرادی نقش‌ساز ( Role maker ) در تاریخ این کشور ثبت نموده است.

♻️ با بررسی ویژگی‌های کنش‌گری زنان ایران، می‌بینیم که واکاوی برای تشخیص و یافتن کنش‌گران مرزی از سطح خرد و مصادیق آن در میان افراد شاخص فراتر رفته و در میان طبقات و گروه‌های اجتماعی دیگر در این سرزمین نیز مصداق و عینیت دارد. همان‌گونه که در دیگر جوامع دنیا نیز کنش‌گران مرزی در معادلات سیاسی و اجتماعی وارد شده و موازنه‌ی کانون‌های قدرت را به چالش کشیده‌اند.

✳️ ازجمله گروه‌های کنش‌گر مرزی در ایران که زنان در نقش برخی‌از آن‌ها ایفای کنش‌گری نموده و می‌نمایند، می‌توان چنین نام برد:

- کارآفرینان
- مدیران برخی نهادها و سازمان‌ها
- خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای
- معلمان و استادان نهادهای آموزشی
- کارگران
- تجار و صاحبان سرمایه
- هنرمندان
- نظامیان
- فعالین محیط زیست
- دانشجویان
- فعالان اقوام و مذاهب
- فعالین سازمان‌های مردم‌نهاد
و برخی گروههای دیگر که طرح  و شرح بیشتر آن به مجالی و نوشتاری دیگر نیازمند است.

🔰زنان به علت محرومیت طولانی و تاریخی از بسیاری از حقوق طبیعی و دور نگه داشته شدن از کانون‌های قدرت، در دوره‌هایی از این تاریخ با کنشی آگاهانه و معطوف به هدف؛ نقبی به میادین قدرت زده و با یک گام هرچند اندک و کوچک در مناسبات قدرت و گامی دیگر در بطن جامعه، گاه به تنهایی و تحمل تحقیر و طرد و سرکوب و گاه نیز با همیاری سایر کنش‌گران مرزی که از برخی‌از آن‌ها نام برده شد؛ تأثیری شگرف از خود بجای نهاده‌اند.
حتی اگر موافق کنش‌گری زنان در این سرزمین نباشیم یا نوع کنش‌ایشان را به دلیل هم‌سو نبودن با هنجارهای مورد قبول خود تأیید نکنیم؛ در شگرف بودن تأثیر و برون‌داد این برهه‌ها، نمی‌توانیم تردید نموده و آن‌ها را انکار و نفی کنیم.
🗨️ آن‌چه مهم است اینست که تاریخ و تحولات ایران همواره سرشار از بیم و امید بوده و هست. و کانون‌های قدرت نیز هرگز در انحصار و چنبره‌ی حاکمیت‌ و نظام‌های حکم‌رانی نبوده است؛ بلکه گروه‌ها و طبقات گوناگونی در این معادلات و مناسبات و میادین قدرت، سهم داشته و کانون‌های متنوع و متکثری خلق نموده اند.
و این حکایت هم‌چنان باقی است...

✍️ فریبا نظری
۷ بهمن ۱۴۰۲


#کنش‌گران_مرزی
#زنان_نقش_ساز
#کانون_قدرت
#زن‌زندگی‌آزادی

https://t.me/Sociologyofsocialgroups