Forwarded from 𝑚𝑎𝑗𝑒𝑑 𝑠𝑜𝑚𝑎𝑙𝑧𝑖
پژوهشکده‌ٔ تاریخ و فرهنگ بلوچستان در زمینه‌های :
#زبان ، #پوشاک_و_هنر ، #اقوام ، #فرهنگ_و_رسوم ، #طبیعت و #تاریخ
طبقه بندی #تاریخ بلوچستان :
#باستان
#پیش_از_اسلام
#پس_از_اسلام
#معاصر
لینک :
@balochs_history
#زبان ، #پوشاک_و_هنر ، #اقوام ، #فرهنگ_و_رسوم ، #طبیعت و #تاریخ
طبقه بندی #تاریخ بلوچستان :
#باستان
#پیش_از_اسلام
#پس_از_اسلام
#معاصر
لینک :
@balochs_history
Forwarded from تاریخ و فرهنگ بلوچستان
نوروز در بلوچستان بر اساس اسناد تاریخی
🔰بخش اول
🔴دامداران حاشیهٔ تفتان تا حدود ۶۰ سال پیش، جشنی به‌نام «پنجم نوروز» داشتند. پنجم در گاهشماری‌های بلوچستان به فروردین گفته می‌شود. در این مراسم خوراکی به‌نام «مالیدَگ» می‌پختند. این خوراک، ترکیبی از نان و روغن است. پس از این جشن، دامداران بلوچ از محصول سال نو، به ذخیرهٔ روغن می‌پرداختند. (سلطانی، ۱۳۸۳: ص ۱۵۰).
🟠از انواع دیگر جشن‌ها در بلوچستان، جشن بهارگاه یا جشن بهارچرانی است که در ایام نوروز و از روز اول بهار شروع می‌شود و تا ۱۳ فروردین ادامه می‌یابد (بزرگ زاده، ۱۳۹۲: ص ۷۰).
🟡بلوچان را رسمی است کهن و دیرین و آن افروختن آتش است توسط اقوام و بستگان افراد در گذشته، در شامگاه نوروز…، وی که خود از نزدیک شاهد مراسم‌ها بوده است می‌نویسد:
در سال ۱۳۵۶ در آبادی درآهو در ناحیه‌ٔ دگمان شهرستان ایرانشهر در میان طایفه‌ٔ «شهلی بر»، شاهد چنین مراسمی بوده‌ام (گروسی، ۱۳۷۹: ص ۸۹).
🟢این مراسم با شعر « پس از نوروز سلطانی / چهل کنده بسوزانی» در بلوچستان بی‌ارتباط نیست. به گفته سیما سلطانی، او این شعر را از دهان پیران و گاهی جوانان بلوچ شنیده است. (سلطانی، ۱۳۸۳: ص ۱۴۹).
🔵محمدسعید جانب‌الهی در مقاله «ستاره‌شناسی و گاهشماری عشایر بلوچ و طوایف سیستان» درباره نوروز و سال‌نو در گاهشماری مردم بلوچ اطلاعاتی می‌دهد:
در گاهشماری بلوچ‌ها که بر اساس ستاره‌شناسی است، ستاره‌ای به‌نام ستاره آچشی در روز اول اسفندماه یا پس از روز هفتم اسفند به زیر زمین رفته و آن‌را گرم می‌کنند و به تدریج حرارت این ستاره زمین را داغ می‌کند و هوا گرم می‌شود. ستاره آچشی که به معنی ستاره آتشین است، نشانه‌ای از سال‌نو و نوروز و فرا رسیدن بهار برای مردم بلوچ است.
مردم مناطق تمین، لولوکدان، رسول‌آباد و مورپیش از سرحد بلوچستان و ایرانشهر از مکران در تقویم خورشیدی خود به ماه فروردین، نوروز می‌گویند. همچنین در گاهشماری ایرانشهر به مهرماه، مهرجان گفته می‌شود.
کشاورزان بلوچ از زمان خوشه کردن نخل تا پایان فصل برداشت محصول از یک تقویم مخصوص برای کشاورزی استفاده می‌کنند. این تقویم با نوروز همگانی آغاز می‌شود و با هیوار، مُک‌بَند، کَندی‌وار، نِشانه، مُک‌سُند، مُک‌بُر، نامَن، آیه‌رَهت ادامه دارد. دو روز پس از آیه‌رهت، مانتِن چله (چله مادر) و چوکین چله (چله پسر) فرا می‌رسند. ۲۵ روز پس از آن، نوروز سلطانی است که سال با آن به پایان می‌رسد و پس از ۲۵ روز، نوروز همگانی و سال نو فرا‌می‌رسد و در آن درخت نخل خوشه می‌کند.
#تاریخ
#پس_از_اسلام
#فرهنگ_و_رسوم
@balochs_history
🔰بخش اول
🔴دامداران حاشیهٔ تفتان تا حدود ۶۰ سال پیش، جشنی به‌نام «پنجم نوروز» داشتند. پنجم در گاهشماری‌های بلوچستان به فروردین گفته می‌شود. در این مراسم خوراکی به‌نام «مالیدَگ» می‌پختند. این خوراک، ترکیبی از نان و روغن است. پس از این جشن، دامداران بلوچ از محصول سال نو، به ذخیرهٔ روغن می‌پرداختند. (سلطانی، ۱۳۸۳: ص ۱۵۰).
🟠از انواع دیگر جشن‌ها در بلوچستان، جشن بهارگاه یا جشن بهارچرانی است که در ایام نوروز و از روز اول بهار شروع می‌شود و تا ۱۳ فروردین ادامه می‌یابد (بزرگ زاده، ۱۳۹۲: ص ۷۰).
🟡بلوچان را رسمی است کهن و دیرین و آن افروختن آتش است توسط اقوام و بستگان افراد در گذشته، در شامگاه نوروز…، وی که خود از نزدیک شاهد مراسم‌ها بوده است می‌نویسد:
در سال ۱۳۵۶ در آبادی درآهو در ناحیه‌ٔ دگمان شهرستان ایرانشهر در میان طایفه‌ٔ «شهلی بر»، شاهد چنین مراسمی بوده‌ام (گروسی، ۱۳۷۹: ص ۸۹).
🟢این مراسم با شعر « پس از نوروز سلطانی / چهل کنده بسوزانی» در بلوچستان بی‌ارتباط نیست. به گفته سیما سلطانی، او این شعر را از دهان پیران و گاهی جوانان بلوچ شنیده است. (سلطانی، ۱۳۸۳: ص ۱۴۹).
🔵محمدسعید جانب‌الهی در مقاله «ستاره‌شناسی و گاهشماری عشایر بلوچ و طوایف سیستان» درباره نوروز و سال‌نو در گاهشماری مردم بلوچ اطلاعاتی می‌دهد:
در گاهشماری بلوچ‌ها که بر اساس ستاره‌شناسی است، ستاره‌ای به‌نام ستاره آچشی در روز اول اسفندماه یا پس از روز هفتم اسفند به زیر زمین رفته و آن‌را گرم می‌کنند و به تدریج حرارت این ستاره زمین را داغ می‌کند و هوا گرم می‌شود. ستاره آچشی که به معنی ستاره آتشین است، نشانه‌ای از سال‌نو و نوروز و فرا رسیدن بهار برای مردم بلوچ است.
مردم مناطق تمین، لولوکدان، رسول‌آباد و مورپیش از سرحد بلوچستان و ایرانشهر از مکران در تقویم خورشیدی خود به ماه فروردین، نوروز می‌گویند. همچنین در گاهشماری ایرانشهر به مهرماه، مهرجان گفته می‌شود.
کشاورزان بلوچ از زمان خوشه کردن نخل تا پایان فصل برداشت محصول از یک تقویم مخصوص برای کشاورزی استفاده می‌کنند. این تقویم با نوروز همگانی آغاز می‌شود و با هیوار، مُک‌بَند، کَندی‌وار، نِشانه، مُک‌سُند، مُک‌بُر، نامَن، آیه‌رَهت ادامه دارد. دو روز پس از آیه‌رهت، مانتِن چله (چله مادر) و چوکین چله (چله پسر) فرا می‌رسند. ۲۵ روز پس از آن، نوروز سلطانی است که سال با آن به پایان می‌رسد و پس از ۲۵ روز، نوروز همگانی و سال نو فرا‌می‌رسد و در آن درخت نخل خوشه می‌کند.
#تاریخ
#پس_از_اسلام
#فرهنگ_و_رسوم
@balochs_history
Forwarded from تاریخ و فرهنگ بلوچستان
نوروز در بلوچستان بر اساس اسناد تاریخی
🔰بخش دوم
🟣به گفته «عطامحمد شریف»، تاریخدان و محقق بلوچ: در زمان‌های بسیار قدیم [در بلوچستان]، حکمرانان دو بار در سال ماليات را جمع‌آوری می‌كردند كه یکی از اين ايام نوروز بوده است.
🟤در دورهٔ غزنویان حاکم مکران، شاه بوالعسکر از دودمان معدانیان و حاکم قصدار (شرق بلوچستان) به همراه سایر حکام تابع غزنویان با هدایای فراوان و گرانبهایی به مناسبت جشن مهرگان در دربار غزنویان حضور یافتند. (تاریخ بیهقی، ۱۳۷۶: ص ۴۳۴)
عیسی شاه مکران در نامه خود که توسط بزرگان و ریش‌سفیدان بلوچ و قاضی مکران به درگاه محمود غزنوی فرستاده بود چنین گفته است: «...اکنون اگر خداوند بیند این ولایت بر بنده نگاه دارد و بنهد آنچه نهادنی باشد چنانکه عادل امیر بزرگ بر پدرش نهاده بود، و به فرصت بنده می‌فرستد با خدمتِ نوروز و مهرگان...» (تاریخ بیهقی، ۱۳۷۶: ص ۳۸۶).
⚪️در زبان بلوچی به فروردین ماه، نَبرۆز یا نَورۆز گفته می‌شود. معناهای دیگر این واژه، همان جشن نوروز و باد خنک و ملایم بهاری هستند (جهاندیده، ۱۳۹۶: ص ۲۳۷۰ و ۲۴۱۴).
به فصل پاییز و ماه مهر شمسی در گاهشماری مردم بلوچ «مِهرْجان» گفته می‌شود که شکلی از مهرگان است (جهاندیده، ۱۳۹۶: ص ۲۳۷۰).
سرچشمه‌ها:
📘بزرگ زاده، عبدالاسلام (پاییز ۱۳۹۲). «جشن‌های مذهبی و محلی در بلوچستان». فرهنگ مردم ایران، ش ۳۴.
📗سلطانی، سیما (بهار ۱۳۸۳). «اشتراکات فرهنگی-تاریخی بلوچ ها با سایر ایرانیان». مطالعات ملی. ش ۱۷.
📕گروسی، عباس (بهمن و اسفند ۱۳۷۹). «چشم اندازی به جشن ها و آیین های نوروزی در مناطق ایران». کتاب ماه هنر.
📙جانب‌اللهی، سعید (۱۳۷۷). «ستاره‌شناسی و گاهشماری عشایر بلوچ و طوایف سیستان». تحقیقات جغرافیایی تابستان و پاییز ۱۳۷۷ شماره ۴۹ و ۵۰.
📒بیهقی، ابوالفضل محمدبن حسین (۱۳۷۶). تاریخ بیهقی. توضیحات و تعلیقات و فهارس از منوچهر دانش‌پژوه بر اساس نسخه «غنی-فیاض» و نسخه «ادیب پیشاوری و نسخه دکتر فیاض». تهران: هیرمند، ۱۳۷۶.
📔جهاندیده، عبدالغفور (۱۳۹۶). «فرهنگ لغت فارسی-بلوچی». تهران: انتشارات معین.
#تاریخ
#پس_از_اسلام
#فرهنگ_و_رسوم
@balochs_history
🔰بخش دوم
🟣به گفته «عطامحمد شریف»، تاریخدان و محقق بلوچ: در زمان‌های بسیار قدیم [در بلوچستان]، حکمرانان دو بار در سال ماليات را جمع‌آوری می‌كردند كه یکی از اين ايام نوروز بوده است.
🟤در دورهٔ غزنویان حاکم مکران، شاه بوالعسکر از دودمان معدانیان و حاکم قصدار (شرق بلوچستان) به همراه سایر حکام تابع غزنویان با هدایای فراوان و گرانبهایی به مناسبت جشن مهرگان در دربار غزنویان حضور یافتند. (تاریخ بیهقی، ۱۳۷۶: ص ۴۳۴)
عیسی شاه مکران در نامه خود که توسط بزرگان و ریش‌سفیدان بلوچ و قاضی مکران به درگاه محمود غزنوی فرستاده بود چنین گفته است: «...اکنون اگر خداوند بیند این ولایت بر بنده نگاه دارد و بنهد آنچه نهادنی باشد چنانکه عادل امیر بزرگ بر پدرش نهاده بود، و به فرصت بنده می‌فرستد با خدمتِ نوروز و مهرگان...» (تاریخ بیهقی، ۱۳۷۶: ص ۳۸۶).
⚪️در زبان بلوچی به فروردین ماه، نَبرۆز یا نَورۆز گفته می‌شود. معناهای دیگر این واژه، همان جشن نوروز و باد خنک و ملایم بهاری هستند (جهاندیده، ۱۳۹۶: ص ۲۳۷۰ و ۲۴۱۴).
به فصل پاییز و ماه مهر شمسی در گاهشماری مردم بلوچ «مِهرْجان» گفته می‌شود که شکلی از مهرگان است (جهاندیده، ۱۳۹۶: ص ۲۳۷۰).
سرچشمه‌ها:
📘بزرگ زاده، عبدالاسلام (پاییز ۱۳۹۲). «جشن‌های مذهبی و محلی در بلوچستان». فرهنگ مردم ایران، ش ۳۴.
📗سلطانی، سیما (بهار ۱۳۸۳). «اشتراکات فرهنگی-تاریخی بلوچ ها با سایر ایرانیان». مطالعات ملی. ش ۱۷.
📕گروسی، عباس (بهمن و اسفند ۱۳۷۹). «چشم اندازی به جشن ها و آیین های نوروزی در مناطق ایران». کتاب ماه هنر.
📙جانب‌اللهی، سعید (۱۳۷۷). «ستاره‌شناسی و گاهشماری عشایر بلوچ و طوایف سیستان». تحقیقات جغرافیایی تابستان و پاییز ۱۳۷۷ شماره ۴۹ و ۵۰.
📒بیهقی، ابوالفضل محمدبن حسین (۱۳۷۶). تاریخ بیهقی. توضیحات و تعلیقات و فهارس از منوچهر دانش‌پژوه بر اساس نسخه «غنی-فیاض» و نسخه «ادیب پیشاوری و نسخه دکتر فیاض». تهران: هیرمند، ۱۳۷۶.
📔جهاندیده، عبدالغفور (۱۳۹۶). «فرهنگ لغت فارسی-بلوچی». تهران: انتشارات معین.
#تاریخ
#پس_از_اسلام
#فرهنگ_و_رسوم
@balochs_history
Forwarded from تاریخ و فرهنگ بلوچستان
مراسم و آیین‌های نوروزی و بهارگاهی در بلوچستان
🔰بخش اول
🟡مراسم هَـلـک‌‌لَـڈّی یا گِـدام‌لـڈّی
این مراسم نیز در منطقه سرحد و به‌معنای خانه‌تکانی و جابه‌جایی محل سکونت و جابه‌جایی سیاه‌چادرها از منطقه زمستانی به منطقه بهاری و تابستانی برای استفاده از مراتع و چراگاه‌ها است. در گدام‌‌لڈّی عشایر بلوچ طی مراسمی ویژه در اوایل بهار سیاه‌چادرها را گردآوری می‌کنند و زنان لیکوهایی (آواز محلی) با مضامین وداع و خداحافظی می‌خوانند. سپس به رهبری ریش‌سفید یا سردار طایفه به منطقه بهاری می‌کوچند. پس از رسیدن به منطقهٔ بهاری نیز گرد هم آمده و جشن می‌گیرند و لیکو می‌خوانند.
🟢مراسم بهارچرانی
عشایر و دامداران بلوچ همزمان با فرارسیدن بهار که زمین طراوت ویژه‌ای به خود می‌گیرد، درختان شکوفه می‌زنند و بهار به طبیعت جان تازه‌ای می‌بخشد؛ گوسفندان خود را کنار آب روان می‌برند و به شستن و تميز كردن احشام خود می‌پردازند. سپس پشم گوسفندان را چیده و شاخ آنها را می‌آرایند.
پس از شستن و پشم‌زنی گوسفندان، زنان بلوچ با رنگ‌هایی که از حنا یا پوست انار تهیه کرده‌اند پشم گوسفندان را رنگ می‌کنند و نقش‌هایی متنوع و به‌خصوص بر آنها می‌زنند.
دام‌های هر طایفه نقش و نگار ویژهٔ خود را داشتند. سپس با آویختن زنگوله به پا و گردن دام‌ها، به سوی چراگاه‌های جدید و سرسبز می‌رفتند. رهگذران با مشاهدهٔ این صحنه به فرارسیدن نوروز و بهارگاه پی می‌بردند.
🔴پخت حلوای مَدر
حلوای مَدر: با فرا رسیدن سال، عشایر سرحدی کره و خامه‌هایی را که تهیه کرده‌اند با آتش و سه‌پایه و دیگ مخصوص، به روغن حیوانی تبدیل کرده و باقی‌مانده خامه و کره را به‌همراه آرد گندم و ذرت خرد شده و خرمایی که از مکران تهیه کرده‌اند یا دوستان و آشنایان به‌عنوان هدیهٔ بهاری برایشان فرستاده‌اند مخلوط می‌کنند و حلوای مخصوصی به‌نام حلوای مَدَر تهیه می‌کنند. این حلوا را به دوستان و آشنایان خود تقدیم می‌کنند.
#فرهنگ_و_رسوم
#غذاها
@balochs_history
🔰بخش اول
🟡مراسم هَـلـک‌‌لَـڈّی یا گِـدام‌لـڈّی
این مراسم نیز در منطقه سرحد و به‌معنای خانه‌تکانی و جابه‌جایی محل سکونت و جابه‌جایی سیاه‌چادرها از منطقه زمستانی به منطقه بهاری و تابستانی برای استفاده از مراتع و چراگاه‌ها است. در گدام‌‌لڈّی عشایر بلوچ طی مراسمی ویژه در اوایل بهار سیاه‌چادرها را گردآوری می‌کنند و زنان لیکوهایی (آواز محلی) با مضامین وداع و خداحافظی می‌خوانند. سپس به رهبری ریش‌سفید یا سردار طایفه به منطقه بهاری می‌کوچند. پس از رسیدن به منطقهٔ بهاری نیز گرد هم آمده و جشن می‌گیرند و لیکو می‌خوانند.
🟢مراسم بهارچرانی
عشایر و دامداران بلوچ همزمان با فرارسیدن بهار که زمین طراوت ویژه‌ای به خود می‌گیرد، درختان شکوفه می‌زنند و بهار به طبیعت جان تازه‌ای می‌بخشد؛ گوسفندان خود را کنار آب روان می‌برند و به شستن و تميز كردن احشام خود می‌پردازند. سپس پشم گوسفندان را چیده و شاخ آنها را می‌آرایند.
پس از شستن و پشم‌زنی گوسفندان، زنان بلوچ با رنگ‌هایی که از حنا یا پوست انار تهیه کرده‌اند پشم گوسفندان را رنگ می‌کنند و نقش‌هایی متنوع و به‌خصوص بر آنها می‌زنند.
دام‌های هر طایفه نقش و نگار ویژهٔ خود را داشتند. سپس با آویختن زنگوله به پا و گردن دام‌ها، به سوی چراگاه‌های جدید و سرسبز می‌رفتند. رهگذران با مشاهدهٔ این صحنه به فرارسیدن نوروز و بهارگاه پی می‌بردند.
🔴پخت حلوای مَدر
حلوای مَدر: با فرا رسیدن سال، عشایر سرحدی کره و خامه‌هایی را که تهیه کرده‌اند با آتش و سه‌پایه و دیگ مخصوص، به روغن حیوانی تبدیل کرده و باقی‌مانده خامه و کره را به‌همراه آرد گندم و ذرت خرد شده و خرمایی که از مکران تهیه کرده‌اند یا دوستان و آشنایان به‌عنوان هدیهٔ بهاری برایشان فرستاده‌اند مخلوط می‌کنند و حلوای مخصوصی به‌نام حلوای مَدَر تهیه می‌کنند. این حلوا را به دوستان و آشنایان خود تقدیم می‌کنند.
#فرهنگ_و_رسوم
#غذاها
@balochs_history