Вводные занятия по шугнанскому языку и памироведению (2024 г.)
https://pamiri.online/event/intro2024

С февраля 2024 года командой памирской экспедиции (НИУ ВШЭ / ИЯз РАН / Кембриджский университет) будет проводиться серия вводных занятий, посвященных шугнанскому и близким к нему языкам. Планируется осветить ряд тем, включающих (список не окончательный):
* фонетику и фонологию шугнанского языка,
* морфонологию шугнанского,
* глагольную морфологию и грамматическую семантику шугнанского,
* социолингвистическую ситуацию на Памире,
* цифровые ресурсы и документацию памирских языков,
* элементы синтаксиса памирских языков (элайнмент, DOM, расщепленная непереходность, падежи и послелоги и прочее).

Занятия бесплатны и будут проводиться в смешанном формате (Zoom + очные встречи). Для участия необходимо заполнить форму до 6 февраля 2024 г. включительно.
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdyd3mBlEalIMIUNPfP92CRNiYK939_uY-izyPkRlgWHpGF9w/viewform

@swatslav #ss_анонс

Посредственное владение родным языком в Осетии давно уже стало общим местом. Семантика слов в осетинском языке отлична от их русских аналогов, но большинство из нас думает не на осетинском, и иногда эта мешанина становится причиной космических случаев.

Пару дней назад слушал по радио, как один из известных в Осетии музыкантов анонсировал свои новые песни. В конце анонса он, очевидно, хотел сказать по-осетински, что будет и дальше согревать своим творчеством сердца людей.

Так он и сказал - ома, мӕ зарджытӕй уын дарддӕр дӕр уӕ зӕрдӕтӕ хъарм кӕндзынӕн. Это предложение - классический пример того, как осетинскими словами говорят по-русски.

Семантика слова "зӕрдӕ" (сердце) в осетинском языке, как и в других, очень богата. Но буквального аналога русского "согревать сердце" в нашем языке нет, как в русском нет аналогов многих осетинских выражений, связанных со словом сердце (зӕрдӕхудт, зӕрдӕ дарын, зӕрдӕбынӕй итп).

Более того, излишне "согретое" сердце в осетинском указывает на состояние обморока и плохое самочувствие (зӕрдӕ бахъарм ис - буквально "сердце согрелось", означает обморочное состояние).

В итоге я понял артиста так, что он своим творчеством и дальше собирается доводить людей до обмороков и гипертонических кризов.

Архайæм…

Китайский автомобиль научили говорить на языках народов Дагестана.

Тезиаты Дзерассæ, 9 азы, Ногхъæуы скъолайы ахуырдзау, конкурс «Мæ бинонтæ-мæ царды фидар мæсыг»-ы архайæг.

"Ногдзау» расидт конкурс «Мæ бинонтæ-мæ царды фидар мæсыг», кæцы арæзт æрцыд Бинонты азмæ❤️

Конкурсæн йæ сæйрагдæр домæнтæ сты дыууæ:
🌺 радзурын хъæуы бинонты тыххæй иронау.
🌺 видеоролик дыууæ минутæй къаддæp хъуамæ ма уа.

Конкурсы архайджытæ дихгонд уыдзысты кармæ гæcгæ:

👧 кæстæp ( рæвдауæндæтты хъомылгæнинæгтæ)
👦 астæyккаг ( скъоладзаутæ)
👵 хистæp ( 18 азæй уæлæмæ)

❗️Æнæмæнгæй фæбæpæг кæнын хъæуы архайæджы ном, мыггаг, кæцæй у ( скъола, рæвдауæндон), цал азы йыл цæуы❗️

Алы къорды дæp æвзæрст æрцæудзысты уæлахиздзаутæ, кæцытæ хорзæхгонд æрцæудзысты
лæвæрттæй- нывтæй æмæ дипломтæй.

Иннæ архайджытæ та райсдзысты Кады гæxxæттытæ.

‼️Конкурс райдыдта Æртхъирæны мæйы 2 бон. Видеороликтæ æмбæлы æрвитын Хуымгæнæны мæйы 20-æм бонмæ нæ чатмæ Телеграмы👇🏻

https://t.me/JbeR4C_KvlBjYzcy

Конкурс ацæудзæн журнал «Ногдзау»-ы сæйраг сыфыл Телеграмы👇🏻

https://t.me/hR8iKvs3rnoxOTMy

Хуымгæнæны мæйы 25-æм бонмæ къамисы уæнгтæ аргъ скæндзысты æрмæгæн.

Дарддæp уæлахиздзаутæ хорзæхгонд æрцæудзысты.

Кӕйдӕр чызгай мын йӕ иу бакастӕй мӕ уд фӕхаста, ой
Ныр ӕз куы тайын ӕхсӕвӕй бонӕй мӕ судзгӕ уарзтӕй, ой

Базард:
О, мӕ хур, мӕ амонд
Хоры чызг ма ӕрбахуд мӕм, ӕрбахуд, ой
Рацу мӕм, рацу
Мӕнӕн мӕ хур, рацу
Царды дӕуӕй зынаргъдӕр нӕй, ой

Зӕгъынц, нӕ вӕййы бынтон ӕнӕуарзт ӕнусон хортӕй, ой
Нанайы чызгай, мӕ фӕлмӕн бустӕй ды уаты сурӕт, ой

Базард:
О, мӕ хур, мӕ амонд
Хоры чызг ма ӕрбахуд мӕм, ӕрбахуд, ой
Рацу мӕм, рацу
Мӕнӕн мӕ хур, рацу
Царды дӕуӕй зынаргъдӕр нӕй, ой

Тагъддзуринаг
Арс йæ лæппынимæ хъазы,
Атылд пуртийау йæ разы.

Уырымты Петка

В 1926 г. в Лондоне вышла в свет небольшая книга «Княжна Биаслант. Кавказская история». Книга написана на английском языке и сопровождена английским же предисловием Р. Б. Каннингем-Грехема. Автор работы – Агубе Куциевич Гудцов, этнический осетин, уроженец Владикавказа, хорошо известный в начале ХХ в. как виртуозный цирковой наездник. Во многих публикациях А. Гудцов прямо называется «зачинателем жанра джигитовки на цирковой арене» или даже «основоположником цирковой верховой езды»

ӕхсин II (диг.)
темно-серый, сизый

ӕхси́нӕг (ир.) / ӕхсинӕнгӕ (диг.)
голубь дикий

🇮🇷 [xašin] خشین редк.
1.
1) тёмный, серый, чёрный
2) синеватый
2. сокол чёрно-белого оперения

Ӕхсин восходит к древнеиранскому axšaina. Старое иранское обозначение темно-серого или темно-синего цвета, частью вытесненное, частью существующее рядом с субстратным цъӕх, употребительно теперь преимущественно в Дигории (и то не повсюду), но производное от него ӕхсинӕг голубь распространено по всей Осетии (сравните русское голубой и голубь, а также персидское kabud голубой и kabutar голубь).

Осетинское ӕхсин восходит непосредственно к скифскому αξειν, сохраненному древними авторами (Пиндар, Еврипид, Страбон) в названии Черного моря: Πόντσς Ἅξεινος темно-синий Понт. Впоследствии греки переделали ἅξεινος, осмысливавшееся ими как негостеприимный, в εξεινος гостеприимный: Πόντσς Εξεινος.

Этимологически axšaina- разлагается на a-xsaina-, буквально не-сияющий; сравните для второй части осетинское ӕхси́д | ӕхсед заря.

#iron_farsi

Тагъд рæстæджы дунейы рухс фендзæн Даниел Дефойы (1660–1731) зындгонд уацмыс иронау

Роман «Йæ цард æмæ йе ʼнахуыр æнæфенгæ цаутæ Робинзон Крузойæн» 1930-æм азты ирон æвзагмæ ратæлмац кодта Тогуызты Газакк (Илас Æрнигон).
Текст нырыккон ирон графикæмæ раивта, чиныгæн фæлындæн æрмæг равзæрста, разныхас ныффыста æмæ фиппаинæгтæ бацæттæ кодта Косты Лизæ.
Йæ тираж у 1000 экземпляры.

Чиныг саразæг Косты Лизæ йæ разныхасы фыссы:
«Ацы чиныг кæсгæйæ адæймагæй ферох вæййы, текст оригиналон кæй нæу, фæлæ ирон æвзагмæ ивд кæй у, уый. Афтæмæй та чиныг æппындæр ирон цардмæ ницы бар дары, стæй ма уыимæ æндæр æвзæгтæй æрбайсгæ дзырдтæй дæр йемыдзаг у. Фæлæ уыцы арæзтадон æрмæгæй тæлмацгæнæг афтæ арæхстджынæй архайы, ахæм хуызджын нывтæ дзы аразы, æмæ сæм чиныгкæсæг кæсынæй не ʼфсæды. Мæнæ бафтыди уацмысы персонаж йæ фыдæвзарæн фæндагыл цавæрдæр дæлзæххон лæгæтмæ, „йæ бын хус æмæ лæгъз, лыстæг змисæй æмбæрзт. Нæдæр дзы хъуынайы тæф, нæдæр дзы уымæлы кой, нæдæр дзы æлгъаг хилæгойты æмæ маргджын зулчъыты фæд“. Афтæ — хиуылхæцгæ æмæ дзаджджын, хуызджын æмæ нуарджын æвзагæй — нывгонд цæуынц æнахуыр бынаты уавæр æмæ æууæлтæ. Уыцы ран Робинзон бамбæлы йæ фыр зæрондæй мæлæтон удхæрттæ æвзарæг хайуаныл æмæ талынджы фыццаг фæтæрсы уымæн, комкоммæ йæм чи кастис, йæ уыцы дыууæ судзаг цæстæй — „уыдон æрттывтой стъалытау, æдде сæм цы мæнг боны рухс хæццæ кодта, уый фæстæмæ сæхицæй æппаргæйæ“. Цымæ ма нæ мадæлон æвзагыл уымæй хуыздæр равдисæн ис адæймаджы мистикон тас цавæрдæр æбæрæг уавæры, стæй, ацы ран кæуыл дзырдæуы æмæ уырыссагау „отраженный свет“ кæй хонынц, уыцы фæзынд? Æмæ, дæсны тæлмацгæнæджы дисæфтауæг арæхстдзинад уæлдай тынгдæр кæм разыны, ахæм зæрдæмæхъаргæ бынæттæ ацы чиныджы иу æмæ дыууæ нæй. Уырны, искуы сыл æнæмæнг къæрцхъус æмæ уынаг кæсджытæй исчи бæстон æрдзурдзæн».