Гæбæраты Никъала. Сæгуыты лæппын (Радзырдтæ сывæллæттæн). 1980 аз.

Портрет Марии Губаевой-Хетагуровой
Джанаев А.

Нет, тебя уж никто не заменит,
Дорогая, родимая мать!
Ни во что уже сын твой не верит,—
Истомился, устал он страдать...

Будь бы ты,— как его б ты любила!
Его душу понять бы могла
И, как коршун, его б сторожила
От насилья, коварства и зла.

Ты простила б ему заблужденья,
Приласкала б его на груди,
Объяснила бы жизни значенье
И служила б опорой в пути.

К.Л. Хетагуров

КЪОСТАЙЫ РАЙГУЫРД.
Къоста райгуырд Нары хъæуы, хъæдкъул скъæты, хъæмпын лыстæныл. Йæ райгуырды хæдфæстæ йæ мад Маргъо амардис, Къоста баззад сидзæрæй. Фыццаг заман уыдис æвадат, мæгуыр рæстæг æмæ йæ ныфс ничи хаста сывæллон хæссынмæ. Фæлæ уыцы хæс йæхимæ райста Дзапарты Чендзе. Уый хъомыл кæнын байдыдта Къостайы. Мæнæ куыд дзырдта Чендзейы чындз, 110-аздзыд Козиан Къостайы тыххæй:
- Фыдбон æмæ фыддуджы райгуырд Къоста. Æнæхъæн æртæ боны æмæ æртæ æхсæвы фæцис «фæсвæд» йæ арыныл йæ мад. Æнæхъæн мыггаг æмæ йыл хъæу æмбырдтæ кодтой. Йæ фадæттæ уыдысты зын æмæ чъизи скъæты.
Сывæллоны райгуырды хæдфæстæ амардис йæ мад. Фыд Леуан фæхъыг кодта зианыл. Фæлæ йæ фæстæ цы сывæллон баззадис, уый фервæзын кæнынæн исты амæлттæ кæнын хъуыд, уæдæ цы. Æмæ уæд Хетæгкаты мыггаджы устытыл зилын райдыдта дыджызæ агурæг. Лæгъзтæ сын кодта, цæмæй сæхицæн базын кæной æмæ сывæллоны мæлын ма бауадзой. Фæлæ никæй фæндыдис йæ сывæллоны йæ дзидзийæ раскъуынын æмæ дзы искæй сывæллоны хъомыл кæнын. Чи цæмæй зыдта, сывæллон Къостайы хуызæн рауайдзæн, уый?
Æнæмæлгæ нал уыд сывæллонæн, æмæ йæ уæд ме’фсин-Гыцци райста йæхимæ. Дардта йын дзидзи. Мах, чындзытæ, дæр ын кодтам æххуыс. Афтæмæй йæ бахъомыл кодтам.
Зындарæн сывæллон нæ уыд. Æвæццæгæн, зыдта йæ сидзæры бон, кæд мах цыфæнды архайд кодтам, йæ зæрдæмæ йæ цæмæй ма хæсса, ууыл, уæддæр æмæ-иу уыдис сабыр. 2-3 азы йеддæмæ йыл нæма цыдис, уæддæр йæ фæлмæн зæрдæйæ, йæ сабырдзинадæй йæхи уарзын кодта, æмæ йæ мах дæр уарзтам хи хъæбулы хуызæн.

#цгъойтыхазби
#къостайыхабӕрттӕ

12 фактов о Коста.

В субботу Осетия отмечает 163-летие Коста Хетагурова - великого поэта, публициста и живописца.

Коста является основоположником осетинского литературного языка, его книга "Осетинская лира" переведена на 60 языков, а память о нем хранят не только в Осетии и России.

Еще больше фактов о жизни Коста - в видео Sputnik.

@SputnikOssetia

ÆНÆ ХАЙ.
Мæ Иры фæсивæд! Дæ цинæй, дæ хъыгæй
Фæластон мæ сау зæрдæ дард...
Цы ма мын кæндзынæ? – Дæ цæстытысыгæй
Æнæ хай фæуыдзæн мæ мард!..

Æцæгæлон адæм, æцæгæлон бæстæ
Æхсныфæй нуазынц мæ туг...
Мæлæтæй нæ тæрсын, фæлæ мын мæ фæстæ,
Мæ уæлмæрдмæ чи хæсдзæн суг?

Кæй чызг мыл ыскæндзæн зæрдæхалæн хъарæг,
Кæй кæуынæй риздзæн къæдзæх,
Кæй фæндыр ысцæгъддзæн мæ иунæджы зарæг,
Чи уадздзæн мæ дугъы йæ бæх?

Мæ Иры фæсивæд! Дæ цинæй, дæ хъыгæй
Фæластон мæ сау зæрдæ дард ...
Цы ма мын кæндзынæ? Дæ цæстытысыгæй
Æнæ хай фæкодтон мæ мард!..

Хетӕгкаты Къоста.
Зары Суанты Ким.

#хетӕгкатыкъоста

КЪОСТА НИЗ ЦÆМÆЙ ССАРДТА? Æлдæртты куывды бадт фæци Къоста. Æнæуынон ын уыдысты фæллойгæнæг адæмы тугцъиртæ, фæлæ æгъдау сырдты æхсæн дæр ис. Йæ зæрдæйы ахаст сын тынг не ’вдыста. Мæнг цинтæ йыл кодтой уыдон дæр, фæлæ сæм уыд фыдвæнд: нуазæныл марг ныккодтой, афтæмæй йæм æй балæвæрдтой.
Къоста æппæтдæр зыдта æмæ нуазæн цыдæр æфсонæй нæ бакуымдта. Фæлæ та йыл æлдæрттæ мæнгардæй рацыдысты. Зыдтой,Къоста æгъдауыл хæст кæй у, ирон царды фæтк æм бæрзонд æвæрд кæй у, æмæ нуазæн ног чындзы къухы фæсагътой. Уый йæ хъуамæ радтаид Къостамæ.
Æгъдау æрцахста Хетæджы-фырты - уырдыг сыстад, нуазæн райста, арфæ ракодта ног чындзæн. Стæй йе знæгтæн комкоммæ загъта:
- Ацы нуазæныл кæд марг конд ис, уæддæр æй æз райстон сылгоймаджы къухæй æмæ йæ нуазын, аргъ ын кæнгæйæ.
Уæдæй фæстæмæ Къоста йæ къахыл нал слæууыд.

#цгъойтыхазби
#къостайыхабӕрттӕ

В.Я. Икскуль. Кавказские повести. 1966 г.

«Додой» Коста - это неофициальный гимн тяжелой жизни осетинского народа и безразличия к этим тяготам властьимущих.

Фидар рæхыстæй нын не уæнгтæ сбастой,
Рухс кувæндæттæй хынджылæгкæнынц,
Мард нын нæ уадзынц, нæ хæхтæ нын байстой,
Стырæй, чысылæй нæ уистæй нæмынц...

📌 Исполняет Шота Чибиров, скрипка Григорий Тадтаев.

🍂 Немного осеннего... В горах Осетии. Транскам.

@ia_res

МÆ ÆФСЫМÆРТÆ,КÆРÆДЗИ УАРЗГÆ ЦÆРУТ!
Къоста мæлæтдзаг рынчын куы уыд, йæ низ æй йæ быны куы скодта, æмæ йемæ тох кæнынæй куы бафæллад, уæд дæр ма йæ сагъæс æмæ мæт Ирыстон, ирон адæм уыдысты. Тынг сын зыдта сæ риссæгтæ, сæ уды мæгуырдзинад - кæрæдзийыл æнувыд кæй не сты, кæрæдзи фаг кæй не ’мбарынц, æмæ йæ фæстаг ныхæстæ дæр уыдысты фæдзæхсты хуызы: «Мæ æфсымæртæ, кæрæдзи уарзгæ цæрут!»
Йæ хо Ольгæ куыд фыссы, афтæмæй ма фæстагмæ арæх дзырдта æрмæст ацы ныхас, йæ былалгъыл уыд, афтæмæй амард.

#цгъойтыхазби
#къостайыхабӕрттӕ

Æнусты фарн. Радзырдтæ, æмдзæвгæтæ, поэмæтæ. 1980 аз.
Чиныг уагъд цæуы В.И. Ленины райгуырдыл 110 азы сæххæсты бонмæ.

Сарæзта йæ Малиты Васо.
Автортæ:
ЦЫРЫХАТЫ М., ПЛИТЫ Г., ХЪАЙТЫХЪТЫ Г., ДЗАДТИАТЫ Т., ЦÆРУКЪАТЫ А., ЦÆГÆРАТЫ М., МАЛИТЫ В., ДЗЕСТЫ К., МЫРТАЗТЫ Б., ЦÆРУКЪАТЫ В., ЦÆГÆРАТЫ Г., ГÆЛУАТЫ А., ХЪАЙТТАТЫ С, ДЗАСОХТЫ М., ХОДЫ К., ТЫДЖЫТЫ Ю., ДЖЫККАЙТЫ Ш.

Бернард Шоу. Пьесæ «Пигмалион».
Ирон æвзагмæ йæ ратæлмац кодта Ходы Камал.

«Пигмалион» (полное название: Пигмалион: Роман-фантазия в пяти действиях, англ. Pygmalion: A Romance in Five Acts) — пьеса, написанная Бернардом Шоу в 1913 году.
Пьеса рассказывает о профессоре фонетики Генри Хиггинсе, который заключил пари со своим новым знакомым — полковником Британской армии Пикерингом. Суть пари состояла в том, что Хиггинс сможет за несколько месяцев обучить цветочницу Элизу Дулиттл произношению и манере общения высшего общества.
Название пьесы является аллюзией на миф о Пигмалионе.

М.Ю. Лермонтов. Равзæрст уацмыстæ. 2010 аз.

Лев Толстой. Уацмыстæ. 2008 аз.

В книгу вошли произведения Л.Н. Толстого, переведенные в разные годы на осетинский язык. Книга издается к 180-летию великого русского писателя.