Qadrli kanalimiz obunachilari, ushbu rasmda Geopora turkumiga mansub zamburug‘lar tasvirlangan.
Sizdan so‘ramoqchi bo‘lganim, shunga o‘xshash zamburug‘ni o‘z yashash hududingiz atrofida uchratgan bo‘lsangiz, iltimos, bizga xabar bersangiz. Biz mana shu zamburug‘ni izlayapmiz. Katta rahmat!
@hujayrauz
Sizdan so‘ramoqchi bo‘lganim, shunga o‘xshash zamburug‘ni o‘z yashash hududingiz atrofida uchratgan bo‘lsangiz, iltimos, bizga xabar bersangiz. Biz mana shu zamburug‘ni izlayapmiz. Katta rahmat!
@hujayrauz
Janubiy Osiyo daryo delfini (Platanista gangetica) ning ikkita kenja turi bor: Gang daryo delfini (Platanista gangetica gangetica) va hind daryo delfini (Platanista gangetica minor).
Yaqinda o'tkazilgan taksonomik tadqiqotda ushbu ikki kenja tur aslida alohida mustaqil turlar (Platanista gangetica va Platanista minor) ekanligini ayon bo'ldi. Hind daryo delfini faqatgina Pokistondagi Hind daryosida, Gang daryo delfini esa Hindiston, Bangladesh va Nepal hududidan oqib o'tuvchi Gang, Brahmaputra, Meghna daryolarida uchraydi. Ikki tur geografik jihatdan alohida areallarda yashaydi. Molekulyar tadqiqot ushbu ikki tur genomi orasida so'nggi 0,55 mln yil davomida genlar oqimi kuzatilmaganini ko'rsatmoqda.
Ikkala tur ham Xalqaro qizil kitobga yo'qolib borayotgan turlar maqomida kiritilgan.
@hujayrauz
Yaqinda o'tkazilgan taksonomik tadqiqotda ushbu ikki kenja tur aslida alohida mustaqil turlar (Platanista gangetica va Platanista minor) ekanligini ayon bo'ldi. Hind daryo delfini faqatgina Pokistondagi Hind daryosida, Gang daryo delfini esa Hindiston, Bangladesh va Nepal hududidan oqib o'tuvchi Gang, Brahmaputra, Meghna daryolarida uchraydi. Ikki tur geografik jihatdan alohida areallarda yashaydi. Molekulyar tadqiqot ushbu ikki tur genomi orasida so'nggi 0,55 mln yil davomida genlar oqimi kuzatilmaganini ko'rsatmoqda.
Ikkala tur ham Xalqaro qizil kitobga yo'qolib borayotgan turlar maqomida kiritilgan.
@hujayrauz
O'n yettinchi kun hisoboti
Xayriyamizning o'n yettinchi kuniga ham yetib oldik. O'tgan to'rt kunda 4 kishi xayriyada ishtirok etishdi. Barcha xayriya qilayotganlarga tashakkurlar! Ilm-fan uchun qilayotgan xayriyangizni Alloh barokatli qilsin!
O'n yettinchi kungi natija: 70 000 so'm, ya'ni 6.67 dollar
Jami: 1 697 220 so‘m, ya'ni 161.79 dollar
Marragacha 400 823 so'm (38.21 dollar) qoldi.
Marraga juda ham yaqin qoldik. Inshaalloh 200$ lik marraga yaqin kunlarda yetib olamiz. Fauna va florani o'rganish uchun xayriya qilayotgan barcha-barchaga katta rahmatlar 😊
Xayriya uchun karta raqami:
8600 1404 9337 6660
Baxtiyor Sheraliyev
@hujayrauz
Xayriyamizning o'n yettinchi kuniga ham yetib oldik. O'tgan to'rt kunda 4 kishi xayriyada ishtirok etishdi. Barcha xayriya qilayotganlarga tashakkurlar! Ilm-fan uchun qilayotgan xayriyangizni Alloh barokatli qilsin!
O'n yettinchi kungi natija: 70 000 so'm, ya'ni 6.67 dollar
Jami: 1 697 220 so‘m, ya'ni 161.79 dollar
Marragacha 400 823 so'm (38.21 dollar) qoldi.
Marraga juda ham yaqin qoldik. Inshaalloh 200$ lik marraga yaqin kunlarda yetib olamiz. Fauna va florani o'rganish uchun xayriya qilayotgan barcha-barchaga katta rahmatlar 😊
Xayriya uchun karta raqami:
8600 1404 9337 6660
Baxtiyor Sheraliyev
@hujayrauz
Siz bilmaydigan biologik faktlar
Siz o'qigan barcha biologiya darsliklarida RNK ning DNK dan farqli ravishda bitta zanjirdan iborat ekanligi aytiladi, shunday emasmi? Bundan tashqari ko'pchilik RNK ning faqatgina 3 ta turi (i-RNK, t-RNK, r-RNK) mavjud xolos deb o'ylashadi. Aslida RNK ning bir necha o'nlab turlari mavjud (bular haqida alohida maqola qilamiz), qolaversa kamiga xuddi DNK kabi ikki komplementar zanjirga ega RNK turi ham mavjud. Xato o'qimadingiz, xuddi shunday RNK bor))
Ikki zanjirli RNK (iz-RNK) DNK kabi ikki komplementar zanjirdan iborat bo'lib, u deyarli barcha hujayralarda aniqlangan, unda DNK dan farqli ravishda timin o'rniga uratsil bo'ladi. iz-RNK ba'zi bir viruslarning genetik materiali hisoblanadi. Ayrim RNK li viruslarda ana shunaqa ikki zanjirli RNK uchraydi. Virus RNK si yoki kichik interferlovchi RNK (ki-RNK) kabi ikki zanjirli RNK lar eukariotlarda RNK interferensiyasiga sabab bo'ladi. Umurtqali organizmlardagi interferon oqsili sintezidagi RNK interferensiya jarayoni aynan mana shu iz-RNK lar ishtirokida kechadi.
@hujayrauz
Siz o'qigan barcha biologiya darsliklarida RNK ning DNK dan farqli ravishda bitta zanjirdan iborat ekanligi aytiladi, shunday emasmi? Bundan tashqari ko'pchilik RNK ning faqatgina 3 ta turi (i-RNK, t-RNK, r-RNK) mavjud xolos deb o'ylashadi. Aslida RNK ning bir necha o'nlab turlari mavjud (bular haqida alohida maqola qilamiz), qolaversa kamiga xuddi DNK kabi ikki komplementar zanjirga ega RNK turi ham mavjud. Xato o'qimadingiz, xuddi shunday RNK bor))
Ikki zanjirli RNK (iz-RNK) DNK kabi ikki komplementar zanjirdan iborat bo'lib, u deyarli barcha hujayralarda aniqlangan, unda DNK dan farqli ravishda timin o'rniga uratsil bo'ladi. iz-RNK ba'zi bir viruslarning genetik materiali hisoblanadi. Ayrim RNK li viruslarda ana shunaqa ikki zanjirli RNK uchraydi. Virus RNK si yoki kichik interferlovchi RNK (ki-RNK) kabi ikki zanjirli RNK lar eukariotlarda RNK interferensiyasiga sabab bo'ladi. Umurtqali organizmlardagi interferon oqsili sintezidagi RNK interferensiya jarayoni aynan mana shu iz-RNK lar ishtirokida kechadi.
@hujayrauz
Odatda bo‘sh vaqtlarimda youtube da hayvonlar haqidagi videolarni tomosha qilaman. Ba'zan esa hayvonlarga g‘amxo‘rlik qiladiganlarning faoliyatlari haqidagi roliklarni ko‘rib, hind kinosi ko‘rgandek ham yig‘lab, ham xursand bo‘lib o‘tiraman. Yovvoyi tabiatda hayvonning ozginagina olgan jarohati ham uni o‘limga mahkum qiladi.
Yaxshi odamlar esa mana shunday hayvonlarni qutqarish bilan shug‘ullanadilar. Mana bu qisqa videoda suvdagi bo‘ynidan jarohatlangan oqqushni tutib davolashgani haqida ko‘rsatilgan. Bolaligimni yodimga soldi. Men ham 3 sinfda o‘qigan vaqtimda qanoti singan (to‘g‘rirog‘i qanotidan o‘q yegan) laylakni uyda parvarishlaganim, uni davolashga uringanim, har kuni maktabdan kela solib zovurdan unga baliq tutib kelishlarim yodimga tushib ketdi...
Hayvonlar bizning eng yaqin do‘stlarimiz, jigarlarimiz, ularga g‘amxo‘rlik qilishga burchlimiz. Hayvonsevarlarga videoni tomosha qilishni tavsiya qilaman.
https://m.youtube.com/watch?v=T9p_UaUV8Jg
Yaxshi odamlar esa mana shunday hayvonlarni qutqarish bilan shug‘ullanadilar. Mana bu qisqa videoda suvdagi bo‘ynidan jarohatlangan oqqushni tutib davolashgani haqida ko‘rsatilgan. Bolaligimni yodimga soldi. Men ham 3 sinfda o‘qigan vaqtimda qanoti singan (to‘g‘rirog‘i qanotidan o‘q yegan) laylakni uyda parvarishlaganim, uni davolashga uringanim, har kuni maktabdan kela solib zovurdan unga baliq tutib kelishlarim yodimga tushib ketdi...
Hayvonlar bizning eng yaqin do‘stlarimiz, jigarlarimiz, ularga g‘amxo‘rlik qilishga burchlimiz. Hayvonsevarlarga videoni tomosha qilishni tavsiya qilaman.
https://m.youtube.com/watch?v=T9p_UaUV8Jg
YouTube
Swan rescued after HORRIFIC bite injury
Swan rescues have become a rather common call for us recently and, sadly, this poor swan was one of the most horrific cases we've seen for a while...
We were called to a local park after multiple reports of a swan with bite wounds to the neck. Whilst Simon…
We were called to a local park after multiple reports of a swan with bite wounds to the neck. Whilst Simon…
Mamlakatdagi eng asosiy kasblar uchta bo‘lsa, shularning biri jamoat tartibini saqlovchilardir. Men mana bu holatda o‘z xizmat vazifasini bajarayotgan YPX ni urishga HARAKAT QILGAN (hali urmagan) fuqaroning jazolanganini to‘la qo‘llab-quvvatlayman. Fuqarolarning bunaqa qilig‘iga aslo chidash kerak emas!
Tanganing boshqa tomoni ham bor. Kunda OAV larida xizmat vazifasini bajarayotgan shifokorlarni fuqarolar tarafidan ayamasdan do‘pposlab, reanimatsiyaga tushadigan holatga solinayotgani haqida ham o‘qiymiz. Lekin negadir shifokorni urayotganlarga bunaqa chora ko‘rilmaydi. Impotent SSV chiqib bir g‘ingshiydi, shu bilan tamom, maksimum jarima qo‘llaniladi.
Nega? Shifokorlar bizga o‘gaymi? Hukumat nega shifokorlarning himoyasi haqida melisalarnikichalik qayg‘urmaydi, nega?
Vatandoshlar, aslida shifokorlar bu dunyoda bizga hamma kasblardan ham eng kerakli insonlar hisoblanadi. Ularni qadrlamas ekanmiz, holat yaxshilanmaydi.
@hujayrauz
Tanganing boshqa tomoni ham bor. Kunda OAV larida xizmat vazifasini bajarayotgan shifokorlarni fuqarolar tarafidan ayamasdan do‘pposlab, reanimatsiyaga tushadigan holatga solinayotgani haqida ham o‘qiymiz. Lekin negadir shifokorni urayotganlarga bunaqa chora ko‘rilmaydi. Impotent SSV chiqib bir g‘ingshiydi, shu bilan tamom, maksimum jarima qo‘llaniladi.
Nega? Shifokorlar bizga o‘gaymi? Hukumat nega shifokorlarning himoyasi haqida melisalarnikichalik qayg‘urmaydi, nega?
Vatandoshlar, aslida shifokorlar bu dunyoda bizga hamma kasblardan ham eng kerakli insonlar hisoblanadi. Ularni qadrlamas ekanmiz, holat yaxshilanmaydi.
@hujayrauz
Hurmatli biologlar, yuqidagi rasmga diqqat bilan qarang va unda nima tasvirlanganini topishga harakat qiling. Yordam sifatida aytishim mumkin, bu yerda tasvir ancha kattalashtirib ko'rsatilgan.
@hujayrauz
@hujayrauz
Yuqoridagi rasm Triplophysa spp. balig'ining chap ko'krak suzgich qanotining yuza tomondan ko'rinishi edi.
Endi savolni yanada aniqlashtiraman. Nega baliq qanotining yuza qatlami bunday mayda bo'rtiqchalar (tubercle) bilan qoplangan?
Balki sizga yordam bo'larmikan degan maqsadda "Bu bo'rtiqchalar qachon hosil bo'ladi?" ko'rinishidagi qo'shimcha savolni ham qo'shib qo'yaman.
@hujayrauz
Endi savolni yanada aniqlashtiraman. Nega baliq qanotining yuza qatlami bunday mayda bo'rtiqchalar (tubercle) bilan qoplangan?
Balki sizga yordam bo'larmikan degan maqsadda "Bu bo'rtiqchalar qachon hosil bo'ladi?" ko'rinishidagi qo'shimcha savolni ham qo'shib qo'yaman.
@hujayrauz
Baliqlardagi jinsiy dimorfizm
Baliqlarda ham jinsiy dimorfizm kuzatiladi. Ayrim guruh baliqlarda (masalan, Gambusia) bu yaqqol ko'zga tashlansa, ikkinchi bir guruh baliqlarida uni mutlaqo sezish qiyin bo'ladi.
O'zbekiston suv havzalarida uchrovchi Nemacheilidae oilasi Triplophysa urug'iga mansub baliq turlarida ushbu oilaning boshqa urug'lariga qaraganda jinsiy dimorfizmning kuchli namoyon bo'lishi bilan farqlanadi. Ko'payish davrida ushbu urug' vakillarining erkaklarida ko'krak suzgich qanoti yuzasida va ko'zning pastki qismida mayda bo'rtiqchalar (tubercle) hosil bo'ladi. Ushbu belgi (autapomorfiya) erkak baliqning jinsiy jihatdan voyaga yetganini, urg'ochisini urug'lantira olish qobiliyatiga ega ekanligini bildiradi.
Bu belgi urg'ochi va voyaga yetmagan baliqlarda yuzaga kelmaydi. Mana shu belgisiga qarab Triplophysa baliqlarida erkak va urg'ochi baliqlarni osongina ajratib olish mumkin.
P.S. Sizlarga xudo xohlasa ramazon oyi ichi mana shu baliqlarga oid ajoyib bir yangilik aytaman. Juda oz qoldi 😉
@hujayrauz
Baliqlarda ham jinsiy dimorfizm kuzatiladi. Ayrim guruh baliqlarda (masalan, Gambusia) bu yaqqol ko'zga tashlansa, ikkinchi bir guruh baliqlarida uni mutlaqo sezish qiyin bo'ladi.
O'zbekiston suv havzalarida uchrovchi Nemacheilidae oilasi Triplophysa urug'iga mansub baliq turlarida ushbu oilaning boshqa urug'lariga qaraganda jinsiy dimorfizmning kuchli namoyon bo'lishi bilan farqlanadi. Ko'payish davrida ushbu urug' vakillarining erkaklarida ko'krak suzgich qanoti yuzasida va ko'zning pastki qismida mayda bo'rtiqchalar (tubercle) hosil bo'ladi. Ushbu belgi (autapomorfiya) erkak baliqning jinsiy jihatdan voyaga yetganini, urg'ochisini urug'lantira olish qobiliyatiga ega ekanligini bildiradi.
Bu belgi urg'ochi va voyaga yetmagan baliqlarda yuzaga kelmaydi. Mana shu belgisiga qarab Triplophysa baliqlarida erkak va urg'ochi baliqlarni osongina ajratib olish mumkin.
P.S. Sizlarga xudo xohlasa ramazon oyi ichi mana shu baliqlarga oid ajoyib bir yangilik aytaman. Juda oz qoldi 😉
@hujayrauz
O'tgan yilgi bir vebinarimda ilm ostonasiga qadam qo'yayotganlarga maslahatlar bergandim...
Bugun nima bo'di-yu, 2-3 yil avval mendan maslahat so'rab yozgan bakalavrni bitirgan, magistraturaga kirgan yoshlar bilan yozishmalarimizni qayta o'qib chiqdim. Asosan "nima mavzuda ilmiy ish qilay?", "qaysi sohaga magistraturaga kiray?" kabi savollarni berishgan ekan. Barchalariga deyarli bir xilda "o'zingiz qiziqqan soha/mavzuni tanlang. Undan keyin maqsadni aniqlashtiring" degan ekanman.
Afsus, gaplashganlarimning 90 foizi o'shanda qanday bo'lsa hozir ham xuddi shunday holatda qolibdi. Na ilmda o'sish bo'lgan, na boshqada. Shundaylari borki, o'zi o'qiyotgan/ishlayotgan soha bo'yicha elementar narsalardan xabarsiz.
Buning hammasi maqsadning yo'qligidan. Ilm ostonasida turgan aziz uka-singillarim, yana o'sha gap, hammasidan avval maqsadni aniqlab olmas ekansiz, 10 yildan keyin ham o'sha turgan joyingizda turaverasiz, siljish bo'lmaydi.
O'sha vebinarda rasmdagi eshak haqida aytib berganlarimni eslang...
@hujayrauz
Bugun nima bo'di-yu, 2-3 yil avval mendan maslahat so'rab yozgan bakalavrni bitirgan, magistraturaga kirgan yoshlar bilan yozishmalarimizni qayta o'qib chiqdim. Asosan "nima mavzuda ilmiy ish qilay?", "qaysi sohaga magistraturaga kiray?" kabi savollarni berishgan ekan. Barchalariga deyarli bir xilda "o'zingiz qiziqqan soha/mavzuni tanlang. Undan keyin maqsadni aniqlashtiring" degan ekanman.
Afsus, gaplashganlarimning 90 foizi o'shanda qanday bo'lsa hozir ham xuddi shunday holatda qolibdi. Na ilmda o'sish bo'lgan, na boshqada. Shundaylari borki, o'zi o'qiyotgan/ishlayotgan soha bo'yicha elementar narsalardan xabarsiz.
Buning hammasi maqsadning yo'qligidan. Ilm ostonasida turgan aziz uka-singillarim, yana o'sha gap, hammasidan avval maqsadni aniqlab olmas ekansiz, 10 yildan keyin ham o'sha turgan joyingizda turaverasiz, siljish bo'lmaydi.
O'sha vebinarda rasmdagi eshak haqida aytib berganlarimni eslang...
@hujayrauz
Avstraliyaning janubiy qismidan tovus o'rgimchaklar (Maratus) ning yangi turi kashf qilindi.
Tovus o'rgimchaklar sakrovchi o'rgimchaklar mansub bo'lib, hozirgacha Avstraliya va Xitoyda uchrashi qayd qilingan. Ularning kattaligi odatda 4-6 mm atrofida bo'ladi. Ushbu o'rgimchaklarda urg'ochisidan farqli ravishda erkagining bosh va qorin qismida turli rangli dog'lari bo'ladi. Yangi kashf qilingan o'rgimchakka Uolt Disney multqahramoni Nemo sharafiga Maratus nemo deb nom berildi. Shu bilan tovus o'rgimchaklarning soni 92 taga yetdi.
Bundan avval erkak tovus o'rgimchakning urg'ochisi e'tiborini jalb qilish uchun raqs tushayoti tasvirlangan videoni taqdim etgan edim.
@hujayrauz
Tovus o'rgimchaklar sakrovchi o'rgimchaklar mansub bo'lib, hozirgacha Avstraliya va Xitoyda uchrashi qayd qilingan. Ularning kattaligi odatda 4-6 mm atrofida bo'ladi. Ushbu o'rgimchaklarda urg'ochisidan farqli ravishda erkagining bosh va qorin qismida turli rangli dog'lari bo'ladi. Yangi kashf qilingan o'rgimchakka Uolt Disney multqahramoni Nemo sharafiga Maratus nemo deb nom berildi. Shu bilan tovus o'rgimchaklarning soni 92 taga yetdi.
Bundan avval erkak tovus o'rgimchakning urg'ochisi e'tiborini jalb qilish uchun raqs tushayoti tasvirlangan videoni taqdim etgan edim.
@hujayrauz
Uolter dukiri kashf etilganidan 10 yil o'tib ilk marotaba yovvoyi tabiatda qayd etildi
Afrikaning Togo, Benin va Negeriya davlatlarida uchraydi deb ishonilgan, 2010-yilda yovvoyi hayvonlar go'shti sotiladigan bozordan sotib olingan namunasi asosida kashf qilib fanga kiritilgan Uolter dukiri (Philantomba walteri) ilk marotaba tirik holda yovvoyi tabiatda uchrashi qayd etildi.
Jufttuyoqlilar turkumi qovushshoxlilar (Bovidae) oilasiga mansub ushbu kokildor antilopaning bo'yi 40 sm atrofida, og'irligi 4-6 kg keladi. Oksford universiteti qoshidagi Yovvoyi tabiatni muhofaza qilish bo'yicha tadqiqot bo'limi ( Wildlife Conservation Research Unit, WildCRU) Togodagi Fazao-Malfakassa milliy bog'iga yovvoyi holda yashayotgan sutemizuvchilarni o'rganish maqsadida 100 dan ortiq kamera o'rnatadi. Ana o'sha kuzatuvlar davomida kashf etilganidan beri biror marotaba ham tirik holda qayd etilmagan Uolter dukiri ko'rinish bergan.
Bu haqida African Journal of Ecology nashrida kattagina maqola e'lon qilindi.
@hujayrauz
Afrikaning Togo, Benin va Negeriya davlatlarida uchraydi deb ishonilgan, 2010-yilda yovvoyi hayvonlar go'shti sotiladigan bozordan sotib olingan namunasi asosida kashf qilib fanga kiritilgan Uolter dukiri (Philantomba walteri) ilk marotaba tirik holda yovvoyi tabiatda uchrashi qayd etildi.
Jufttuyoqlilar turkumi qovushshoxlilar (Bovidae) oilasiga mansub ushbu kokildor antilopaning bo'yi 40 sm atrofida, og'irligi 4-6 kg keladi. Oksford universiteti qoshidagi Yovvoyi tabiatni muhofaza qilish bo'yicha tadqiqot bo'limi ( Wildlife Conservation Research Unit, WildCRU) Togodagi Fazao-Malfakassa milliy bog'iga yovvoyi holda yashayotgan sutemizuvchilarni o'rganish maqsadida 100 dan ortiq kamera o'rnatadi. Ana o'sha kuzatuvlar davomida kashf etilganidan beri biror marotaba ham tirik holda qayd etilmagan Uolter dukiri ko'rinish bergan.
Bu haqida African Journal of Ecology nashrida kattagina maqola e'lon qilindi.
@hujayrauz
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
Ushbu harakatli tasvirda Orol dengizining atigi yarim asrda qanday qilib butunlay qurib bitganini ko'rish mumkin. Dengizning qurishi u yerdagi ixtiofaunaning batamom qirilib ketishiga sabab bo'ldi.
@hujayrauz
@hujayrauz
Yigirma ikkinchi kun hisoboti
Xayriyamizning yigirma ikkinchi kuniga ham yetib oldik. O'tgan besh kunda 1 kishi xayriyada ishtirok etishdi. Barcha xayriya qilayotganlarga tashakkurlar! Ilm-fan uchun qilayotgan xayriyangizni Alloh barokatli qilsin!
Yigirma ikkinchi kungi natija: 50 000 so'm, ya'ni 4.76 dollar
Jami: 1 747 220 so‘m, ya'ni 166.32 dollar
Marragacha 353 808 so'm (33.68 dollar) qoldi.
Marraga juda ham yaqin qoldik. Inshaalloh 200$ lik marraga yaqin kunlarda yetib olamiz. Fauna va florani o'rganish uchun xayriya qilayotgan barcha-barchaga katta rahmatlar 😊
Xayriya haqida xabardor bo'lmagan ishtirokchilar bo'lsa, ushbu manzildan nima maqsadda xayriya o'tkazayotganimiz haqida o'qib ko'rishlari mumkin.
Xayriya uchun karta raqami:
8600 1404 9337 6660
Baxtiyor Sheraliyev
@hujayrauz
Xayriyamizning yigirma ikkinchi kuniga ham yetib oldik. O'tgan besh kunda 1 kishi xayriyada ishtirok etishdi. Barcha xayriya qilayotganlarga tashakkurlar! Ilm-fan uchun qilayotgan xayriyangizni Alloh barokatli qilsin!
Yigirma ikkinchi kungi natija: 50 000 so'm, ya'ni 4.76 dollar
Jami: 1 747 220 so‘m, ya'ni 166.32 dollar
Marragacha 353 808 so'm (33.68 dollar) qoldi.
Marraga juda ham yaqin qoldik. Inshaalloh 200$ lik marraga yaqin kunlarda yetib olamiz. Fauna va florani o'rganish uchun xayriya qilayotgan barcha-barchaga katta rahmatlar 😊
Xayriya haqida xabardor bo'lmagan ishtirokchilar bo'lsa, ushbu manzildan nima maqsadda xayriya o'tkazayotganimiz haqida o'qib ko'rishlari mumkin.
Xayriya uchun karta raqami:
8600 1404 9337 6660
Baxtiyor Sheraliyev
@hujayrauz
Tarixdan saboq olish xayrlidir
Orolni eslagandan keyin bir yil avval yozgan ushbu maqolamni ham sizlar bilan qaytadan bo'lishgim keldi. Bu mavzu hozir ham dolzarb.
XX asrning birinchi yarmi... Hali Orol dengizining qurishini hech kim tasavvur qilmagan paytlar... Orol dengizidan mintaqaning endemigi hisoblangan Orol bahrisi (Acipenser nudiventris) yoki shunchaki bakra deb nomlangan baliqdan har yili bir necha yuz tonnalab ovlanar edi. Masalan, 1929 yili 347,2 tonna, 1936 yili 620,8 tonna baliq ovlangan. Bitta bakra o'rtacha 13-20 kg ekanligini hisobga olsak, har yili 31 000 - 47 000 tagacha baliq ovlangan.
1933-1934 yillarda Kaspiy dengizidan sevryuga (Acipenser stellatus) balig'i Orol dengiziga olib kelib iqlimlashtiriladi. Lekin bu baliqlar Orol dengizi suviga moslasha olmaydi va ko'p o'tmay o'lib ketadi. Lekin... Lekin bu baliq o'zi bilan birga Nitzschia sturionis degan jabra parazitini olib kelgan edi. Sevryuganing o'zi bu parazit bilan ming yillardan beri birga yashagani bois o'zaro bir-biriga moslashib ketgan. Biroq bakra uchun bu mutlaqo yangi parazit edi. Sevryugalar o'lib ketgan bo'lsa ham, ularning jabrasida kelgan parazitlar o'lib ketmaydi, ular o'zlariga yangi xo'jayib topishadi. Ha, adashmadingiz, bakralar yangi xo'jayin vazifasini o'taydi.
Natijada oradan ikki yil o'tib 1936-yilga kelib Orol dengizida bakralarning ommaviy tarzda halok bo'lishi kuzatiladi. Shu vaqtgacha katta daromad olib kelayotgan baliqlar butun dengiz bo'ylab birdaniga halok bo'lishni boshlaydi. Oqibatda bakra ovlanishiga taqiq qo'yiladi. Bu taqiq 1962-yilga kelibgina qisman olib tashlanadi, lekin bu davrga kelganda Orol dengizi ham chekinishni boshlagan edi. 1983-yilda bakra ovlanishiga qaytadan butunlay taqiq o'rnatiladi. Dengiz esa shiddat bilan qurishda davom etadi. 1996-yilga kelib osyotrsimon baliqlar bo'yicha xalqaro komissiya bakra baliqlarning Orol populyatsiyasi Yer yuzidan butunlay qirilib ketganini rasman e'lon qiladi. Shunday qilib butun boshli bir tur o'zining kelib chiqish markazida yo'qlikka singib ketadi.
Bu gaplarni nega yozyapman. Bugun kun.uz da Toshkent viloyatidagi Pskem daryosida losossimonlarga mansub qimmatbaho baliqlarni ko'paytirish bilan shug'ullanadigan "SALMONIDAE" nomli fermer xo'jaligi haqida maqola chiqqan ekan. Maqolada bu tadbirkor shunday noyob baliqlarni olib kelib ko'paytiraman deganida qandaydir qarshiliklar bo'lgani, viloyat hokimi esa uning muammosini hal qilib bergani haqida yozilgan. Yashasin, bizga ana shunday noyob, qimmatbaho baliq turlarini ko'paytirib, bozorga import narxdan arzonroq chiqarib sotadigan tadbirkorlar kerak. LEKIN...
Lekin bu yangi baliq turlarini bizning suv havzalarimizga hech qanday tekshiruvsiz, ilmiy o'rganmasdan turib olib kelish qanchalik to'g'ri bo'lar ekan? Bu ishdan Respublika ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo'mitasining xabari bormi? Tadbirkorlar qaysidir baliq turini olib kelishdan avval Fanlar akademiyasi qoshidagi Zoologiya institutidan ilmiy tomondan ruxsat olishganmi? (Institutdagilar bilan bog'lanib shu haqida so'rasam ulardan hech qanday xulosa olinmaganini aytishdi) Bilaman, losossimon baliqlar qimmatbaho baliq turlari hisoblanadi, lekin iqtisodiy foydasi bo'lmasa-da, boshqalarning ko'ziga mayda-chuyda ko'rinadigan mahalliy baliq turlari bizning biologik boyligimiz hisoblanadi. O'zbekiston 1995-yilda "Biologik xilma-xillik to'g'risida"gi Xalqaro konvensiyaga qo'shilgan. Bu degani u o'z hududidagi barcha biologik turlarni himoya qilish majburiyatini o'z zimmasiga olgan. Yangi turlarni mamlakat hududiga olib kirishdan avval ilmiy asosda o'rganish, ularning mahalliy baliq turlariga xavf darajasini baholash juda-juda ham muhim. Aks holatda bakraning taqdiri boshqa mahalliy baliq turlarida takrorlanmaydi deb hech kim kafolat bera olmaydi.
@hujayrauz
Orolni eslagandan keyin bir yil avval yozgan ushbu maqolamni ham sizlar bilan qaytadan bo'lishgim keldi. Bu mavzu hozir ham dolzarb.
XX asrning birinchi yarmi... Hali Orol dengizining qurishini hech kim tasavvur qilmagan paytlar... Orol dengizidan mintaqaning endemigi hisoblangan Orol bahrisi (Acipenser nudiventris) yoki shunchaki bakra deb nomlangan baliqdan har yili bir necha yuz tonnalab ovlanar edi. Masalan, 1929 yili 347,2 tonna, 1936 yili 620,8 tonna baliq ovlangan. Bitta bakra o'rtacha 13-20 kg ekanligini hisobga olsak, har yili 31 000 - 47 000 tagacha baliq ovlangan.
1933-1934 yillarda Kaspiy dengizidan sevryuga (Acipenser stellatus) balig'i Orol dengiziga olib kelib iqlimlashtiriladi. Lekin bu baliqlar Orol dengizi suviga moslasha olmaydi va ko'p o'tmay o'lib ketadi. Lekin... Lekin bu baliq o'zi bilan birga Nitzschia sturionis degan jabra parazitini olib kelgan edi. Sevryuganing o'zi bu parazit bilan ming yillardan beri birga yashagani bois o'zaro bir-biriga moslashib ketgan. Biroq bakra uchun bu mutlaqo yangi parazit edi. Sevryugalar o'lib ketgan bo'lsa ham, ularning jabrasida kelgan parazitlar o'lib ketmaydi, ular o'zlariga yangi xo'jayib topishadi. Ha, adashmadingiz, bakralar yangi xo'jayin vazifasini o'taydi.
Natijada oradan ikki yil o'tib 1936-yilga kelib Orol dengizida bakralarning ommaviy tarzda halok bo'lishi kuzatiladi. Shu vaqtgacha katta daromad olib kelayotgan baliqlar butun dengiz bo'ylab birdaniga halok bo'lishni boshlaydi. Oqibatda bakra ovlanishiga taqiq qo'yiladi. Bu taqiq 1962-yilga kelibgina qisman olib tashlanadi, lekin bu davrga kelganda Orol dengizi ham chekinishni boshlagan edi. 1983-yilda bakra ovlanishiga qaytadan butunlay taqiq o'rnatiladi. Dengiz esa shiddat bilan qurishda davom etadi. 1996-yilga kelib osyotrsimon baliqlar bo'yicha xalqaro komissiya bakra baliqlarning Orol populyatsiyasi Yer yuzidan butunlay qirilib ketganini rasman e'lon qiladi. Shunday qilib butun boshli bir tur o'zining kelib chiqish markazida yo'qlikka singib ketadi.
Bu gaplarni nega yozyapman. Bugun kun.uz da Toshkent viloyatidagi Pskem daryosida losossimonlarga mansub qimmatbaho baliqlarni ko'paytirish bilan shug'ullanadigan "SALMONIDAE" nomli fermer xo'jaligi haqida maqola chiqqan ekan. Maqolada bu tadbirkor shunday noyob baliqlarni olib kelib ko'paytiraman deganida qandaydir qarshiliklar bo'lgani, viloyat hokimi esa uning muammosini hal qilib bergani haqida yozilgan. Yashasin, bizga ana shunday noyob, qimmatbaho baliq turlarini ko'paytirib, bozorga import narxdan arzonroq chiqarib sotadigan tadbirkorlar kerak. LEKIN...
Lekin bu yangi baliq turlarini bizning suv havzalarimizga hech qanday tekshiruvsiz, ilmiy o'rganmasdan turib olib kelish qanchalik to'g'ri bo'lar ekan? Bu ishdan Respublika ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo'mitasining xabari bormi? Tadbirkorlar qaysidir baliq turini olib kelishdan avval Fanlar akademiyasi qoshidagi Zoologiya institutidan ilmiy tomondan ruxsat olishganmi? (Institutdagilar bilan bog'lanib shu haqida so'rasam ulardan hech qanday xulosa olinmaganini aytishdi) Bilaman, losossimon baliqlar qimmatbaho baliq turlari hisoblanadi, lekin iqtisodiy foydasi bo'lmasa-da, boshqalarning ko'ziga mayda-chuyda ko'rinadigan mahalliy baliq turlari bizning biologik boyligimiz hisoblanadi. O'zbekiston 1995-yilda "Biologik xilma-xillik to'g'risida"gi Xalqaro konvensiyaga qo'shilgan. Bu degani u o'z hududidagi barcha biologik turlarni himoya qilish majburiyatini o'z zimmasiga olgan. Yangi turlarni mamlakat hududiga olib kirishdan avval ilmiy asosda o'rganish, ularning mahalliy baliq turlariga xavf darajasini baholash juda-juda ham muhim. Aks holatda bakraning taqdiri boshqa mahalliy baliq turlarida takrorlanmaydi deb hech kim kafolat bera olmaydi.
@hujayrauz
Mana vanihoyat AstraZeneca vaksinasining qon tomirlarda tromboz hosil qilishi tasdiqlanibdi. O‘zbekiston ushbu vaksinaning 660 ming donasini mart oyida COVAX dasturi asosida qabul qilib olgan edi.
Xabarda aytilishicha vaksina bilan emlangan yoshlarda miya trombozi kutilganidan ko‘p uchramoqda ekan. Vaksinalar xavfsiz vosita degan eski qarashlarimni saqlagan holda, AstraZeneca vaksinasi bilan emlanishdan tiyilish kerak deb hisoblayman.
O‘zbekiston olib kelgan AstraZeneca vaksinasining taqdiri nima bo‘lgan edi?
@hujayrauz
Xabarda aytilishicha vaksina bilan emlangan yoshlarda miya trombozi kutilganidan ko‘p uchramoqda ekan. Vaksinalar xavfsiz vosita degan eski qarashlarimni saqlagan holda, AstraZeneca vaksinasi bilan emlanishdan tiyilish kerak deb hisoblayman.
O‘zbekiston olib kelgan AstraZeneca vaksinasining taqdiri nima bo‘lgan edi?
@hujayrauz
Bugun xalqaro suv qunduzlari kuni
"Qunduz amakining qissalari" multserialini ko'rmaganlar oramizda topilmasa kerak. Bugun aynan mana shu multfilm qahramonlari bo'lgan qunduzlarning kuni. Suv qunduzlari kemiruvchilar (Rodentia) turkumi qunduzlar (Castoroidae) oilasiga mansub, bor yo'g'i ikki turdan iborat ajoyib hayvonlardir.
Shimoliy Amerika qit'asida - Kanada suv qunduzi (Castor canadensis)
Yevropada, qisman Osiyoda - Oddiy suv qunduzi (Castor fiber)
Bu kemiruvchilarning hayoti suv bilan bog'liq bo'lib, ular daryolarning o'zanida to'g'on qurishi bilan nom qozongan. Ularni "o'rmon muhandislari" deb ham atashadi. Chunki qunduzlar daryo bo'yidagi o'rmondagi katta-katta daraxtlarni qulatib, daryoga olib kelib suv yo'lini to'sib, o'zlari uchun yashash sharoitini yaratadilar.
Suv qunduzlari Kanadaning milliy ramzlaridan biri hisoblanadi.
@hujayrauz
"Qunduz amakining qissalari" multserialini ko'rmaganlar oramizda topilmasa kerak. Bugun aynan mana shu multfilm qahramonlari bo'lgan qunduzlarning kuni. Suv qunduzlari kemiruvchilar (Rodentia) turkumi qunduzlar (Castoroidae) oilasiga mansub, bor yo'g'i ikki turdan iborat ajoyib hayvonlardir.
Shimoliy Amerika qit'asida - Kanada suv qunduzi (Castor canadensis)
Yevropada, qisman Osiyoda - Oddiy suv qunduzi (Castor fiber)
Bu kemiruvchilarning hayoti suv bilan bog'liq bo'lib, ular daryolarning o'zanida to'g'on qurishi bilan nom qozongan. Ularni "o'rmon muhandislari" deb ham atashadi. Chunki qunduzlar daryo bo'yidagi o'rmondagi katta-katta daraxtlarni qulatib, daryoga olib kelib suv yo'lini to'sib, o'zlari uchun yashash sharoitini yaratadilar.
Suv qunduzlari Kanadaning milliy ramzlaridan biri hisoblanadi.
@hujayrauz
Forwarded from “Аkademnashr” nashriyoti
#qayta_nashr #naq_beshinchisi
Umumta’lim maktablari, litsey va kollejlarda genetika fanini o‘qitishda masala va mashqlar ishlash bo‘yicha qo‘llanmalarga ehtiyoj kamaymagan. Talabni-ku, gapirmasa bo‘ladi.
Keyingi yillari bir qator oliy o‘quv yurtlariga kirish imtihonlarida genetika bilan birga biologiyaning boshqa sohalariga oid masalalar test savollaridan o‘rin olmoqda.
Ammo abituriyentlarning aksari bunday masalalarni yechishda ancha qiynaladi.
Biologiya fanidan xalqaro olimpiadaga saralash bosqichida ham deyarli barcha savollar genetika fanidan beriladi.
5-marta qayta nashr etilgan "Biologiya va genetikadan masalalar" fanga oid muammolaringizga tayyor yechimdir. Qo‘llanmadagi masalalar:
📌 Mavzulashtirilgan
📌Barcha masalalarning javoblari bilan
📌Murakkab masalalarning yechimi bilan berilgan.
Olsangiz, o‘qisangiz, puxta tayyorlansangiz, albatta, maqsadingizga yetasiz!
Nomi: "Biologiya va genetikadan masalalar"
Muallif: Baxtiyor Sheraliyev
Narxi: 16.000 so‘m
Xarid: @akademsavdo
@akademnashr
Umumta’lim maktablari, litsey va kollejlarda genetika fanini o‘qitishda masala va mashqlar ishlash bo‘yicha qo‘llanmalarga ehtiyoj kamaymagan. Talabni-ku, gapirmasa bo‘ladi.
Keyingi yillari bir qator oliy o‘quv yurtlariga kirish imtihonlarida genetika bilan birga biologiyaning boshqa sohalariga oid masalalar test savollaridan o‘rin olmoqda.
Ammo abituriyentlarning aksari bunday masalalarni yechishda ancha qiynaladi.
Biologiya fanidan xalqaro olimpiadaga saralash bosqichida ham deyarli barcha savollar genetika fanidan beriladi.
5-marta qayta nashr etilgan "Biologiya va genetikadan masalalar" fanga oid muammolaringizga tayyor yechimdir. Qo‘llanmadagi masalalar:
📌 Mavzulashtirilgan
📌Barcha masalalarning javoblari bilan
📌Murakkab masalalarning yechimi bilan berilgan.
Olsangiz, o‘qisangiz, puxta tayyorlansangiz, albatta, maqsadingizga yetasiz!
Nomi: "Biologiya va genetikadan masalalar"
Muallif: Baxtiyor Sheraliyev
Narxi: 16.000 so‘m
Xarid: @akademsavdo
@akademnashr
Shanba 10-aprel kuni Toshkent vaqti bilan soat 20:00 da "Yosh biolog pedagoglarga tavsiyalar" mavzusida audiochat tashkil qilamiz. Unda maktabda endi ish boshlagan yosh biolog-pedagoglarimizga kerakli bo'lgan tavsiyalar bilan bo'lishaman. Tajribali ustozlarimiz ham qatnashsalar zo'r bo'lar edi. Yoshlarga ularning ham tavsiyalari, o'zlariga xos metodikalari haqida gapirib berar edilar.
Audiochat vaqtida savollaringizni bemalol ovozli tarzda so'rasangiz yoki yozma holatda yozib so'rasangiz bo'ladi.
@hujayrauz
Audiochat vaqtida savollaringizni bemalol ovozli tarzda so'rasangiz yoki yozma holatda yozib so'rasangiz bo'ladi.
@hujayrauz
Paxmoq arining yangi turi kashf etildi
Molekulyar genetik tekshiruv asosida AQSh dagi Bombus sylvicola paxmoq arisi tekshirilganda aslida u allaqachon simpatrik usulda ikki turga ajralib bo'lganligi ma'lum bo'ldi. Shunday qilib Bombus incognitus deb nomlangan yangi tur fanga kiritildi. Tadqiqot haqida Molecular Biology and Evolution jurnalida chop etilgan maqolada o'qishingiz mumkin.
@hujayrauz
Molekulyar genetik tekshiruv asosida AQSh dagi Bombus sylvicola paxmoq arisi tekshirilganda aslida u allaqachon simpatrik usulda ikki turga ajralib bo'lganligi ma'lum bo'ldi. Shunday qilib Bombus incognitus deb nomlangan yangi tur fanga kiritildi. Tadqiqot haqida Molecular Biology and Evolution jurnalida chop etilgan maqolada o'qishingiz mumkin.
@hujayrauz