تراوشات

💠این نکات را در جواب دوستانی نوشته‌ام که خواسته‌اند یادداشت‌هاشان را ویرایش کنم یا راهنمایی‌شان کنم برای بهتر شدن نوشته‌هاشان.
یک‌جا جمع‌شان کرده‌ام تا شما هم استفاده کنید.

١- اگر می‌خواهی خوب بنویسی کتاب زیاد بخوان. آن‌هم نه هر کتابی. کتاب‌های خوبی که قلمت را بهتر کنند.

٢- زیاد بنویس. می‌گویند نویسنده‌های بزرگ روزی پنجاه تا صد صفحه می‌نوشته‌اند.

٣- صرفا دنبال گزارش نویسی نباش. نوشته‌های ما خیلی وقت‌ها گزارش هستند تا روایت. گاهی ما می‌خواهیم فقط نوشته باشیم تا یک راوی خوب.

۴- نویسنده باید جزیی نگر باشد. برای همین می‌بایست دقتش زیاد باشد تا تمام جزییاتی مثل رنگ، بو، اندازه و ... را به ذهن بسپارد.
طوری جزئیات را بنویس که مخاطب همه‌ی آن را تصور کند. انگار خودش آن‌جا بوده.

۵- متن را بنویس. یک روز سراغش نرو. ۲۴ ساعت بعد با صدای بلند بخوانش. ایرادش دستت می‌آید. بعد ویرایش کن. تا زمانی که جا داری برای ویرایش باز هم این کار را بکن. دوباره خوانی هم یک جور اعجاز است.

۶- از تشبیهات به جا استفاده کن. تشبیهات کلیشه‌ای ممنوع.
مثلاً بگویی «دندان‌هایش مثل مروارید در شب می‌درخشید» یا «از خوشحالی چشمانش برق می‌زد». این‌ها را خیلی شنیده‌ایم. کسل کننده‌اند.
تشبیه باید طوری باشد که اصطلاحاً داستان در حرکت باشد و شما تشبیه‌ت را هم کرده باشی. نه یک طوری باشد که قصه را متوقف کنی بنشینی به تشبیه کردن، تشبیهات که تمام شد بعد بروی سراغ ادامه قصه. در همان حین حرکت، تشبیه‌ات را بده به خورد داستان.

٧- زیاد حرف نزن. صرفا راوی باش. قضاوت‌های خودت را به خورد مخاطب نده. هر چیزی را دیدی روایت کن. همین.

٨- ما مذهبی‌ها فکر می‌کنیم همه جا باید برای مردم منبر برویم. توی داستان می‌خواهی اثر بگذاری منبر نرو. بگذار خود مخاطب نتیجه بگیرد. شما این همه قصه می‌بافی به مخاطب پیام را برسانی. ته‌ش لازم نیست مستقیم آن را لقمه کنی برایش. این شیوه گاهی اثر عکس دارد.
٩- خیلی تو نخ تبلیغ نباش. سعی کن با خوب نوشتن دیده شوی، نه با تبلیغ. وارد این فضاها شدن آدم را از هدف اصلی‌ش دور می‌کند. هدفت را برای خودت مشخص کن.

١٠- از کلمات مرسوم در محاوره استفاده کن نه کلمات رسمی. کلمه‌ای را که شفاهی می‌گویی کتبی هم بنویس. یعنی چه؟ یعنی کلماتی را بنویس که در حرف زدن معمول است نه کلمات ادبی و به اصطلاح کتابی. مثال: «زل زدن» به جای خیره شدن. «اخت شدن» به جای صمیمی شدن. «نا نداشتم» به جای توانی نداشتم. «حال نداری» به جای درد جسمی. «خوشی» به جای هیجان و شادی.

١١- هیچ وقت مستقیم حالاتی مثل غم، شادی، نگرانی و ... را در متن نیاور. با نوشتن، این حالات را نشان بده. در ضمن ما وقتی داریم خاطره‌ای را روایت می‌کنیم بهتر است حالت منبر به خودش نگیرد. مثلاً نگویید «دختر نعمته. قدر بدونین و ...». باید این را جوری توی متن بنویسی که منِ مخاطب به این جمله برسم. نه با گفتن مستقیم شما. هنر داستان به همین قشنگ و جذاب بیان کردن‌ش است، نه یک راست مخاطب را نشاندن سرسفره حاضری.

مثال: «در صحرای کربلا شمر بر سینه امام حسین نشست و سرش را برید.» شما احساسی شدید الان؟ اشک تان درآمد؟ نه.
اما فرض کنید یک مداح این جا بود و میدان رفتن حضرت علی اکبر را و نه حتا شهادت امام حسین را برای شما روایت می‌کرد. غیر مستقیم با ذکر جزییات و حواشی طوری می‌گفت که همه شما منقلب می‌شدید.
دوباره تاکید می کنم بیان مستقیم دارای کمترین شیوه اثرگذاری است. بگذارید مخاطب خودش نتیجه را از متن شما استنباط کند.

١٢- یک نکته را خیلی به‌ش توجه کن. و آن نوشتن جملات کوتاه هست. جملات کوتاه معجزه می‌کنند. «و، اما، ولی، و...» را از بین جملات حذف کن. جمله بدون این‌ها آسیبی نمی‌بیند. هم‌چنین حذف جملات اضافه که بودنشان به متن کمکی نمی‌کند.
متن بلند: «با زهرا که از کتابخانه اومدیم بیرون اصلا حال و حوصله نداشتم مثل بقیه روزا باهاش حرف بزنم هر چی اون میگفت من فقط گوش میکردم که حتی حوصله شنیدنش هم نداشتم که بین راه زهرا باید از من جدا میشد و سمت خونه خودشون میرفت و من قسمتی از راه تنها میشدم»
با جملات کوتاه: «با زهرا از کتابخانه آمدیم بیرون. حوصله نداشتم مثل هر روز باهاش حرف بزنم. هر چه می‌گفت فقط گوش می‌کردم. بین راه زهرا از من جدا می‌شد. یک تکه‌اش را تنها می‌شدم.»

۱٣- شکسته نویسی ممنوع. اگر می‌خواهی صمیمی بنویسی این صمیمیت باید در قالب کلمات منتقل شود، نه با محاوره نویسی. مثلا خانه‌مان را بنویسی خونه‌مون، می‌گوید را می‌گه و ...

۱۴- برای خودت یک دفتر یا کانال یا هرچیزی که دم دستت هست درست کن. جملات خوب، کلمات خوب، تشبیهات خوب، اسامی خوب، ایده‌های خوب را تویش بنویس. بعد برای نوشتن از آنها استفاده کن. یا حتا ایده‌ای را که از خواندن یک متن به ذهنت می‌رسد آن جا بنویس.

زینب خزایی

#نویسندگی_خلاق

@HarfeHEzafeH

17 views06:42