Häkimiýetler 'şanly baýramçylyga' çörek nobatlaryny gizläp, satyjylaryň soganlaryny alyp taýýarlanýar
Ministrler kabinetiniň başlygynyň orunbasary Çary Gylyjowyň ýylyň sekiz aýy boýunça beren hasabatynda aýdylmagyna görä, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, söwda dolanyşygynyň ösüşi 120,8 göterime, önüm öndürmegiň ösüşi bolsa 117,6 göterime deň boldy. Emma muňa garamazdan, Azatlygyň habarçylary ýurduň döwlet dükanlaryndaky, şol sanda bazarlardaky söwda hyzmatynyň derejesiniň Garaşsyzlygyň 30 ýyllyk baýramçylygynyň öňüsyrasynda ozal görülmedik derejelerde pese gaçandygyny, bu ýagdaýyň ilatda barha kän alada we nägilelik döredýändigini habar berýärler.
Döwlet dükanlaryndaky iş tertibine laýyklykda, olaryň käbiri ir sagatdan 7-den agşam sagat 20-ä, beýlekileri 8-den 21-e çenli işlemeli. Emma Aşgabatda indi, bir aýa golaý wagt bäri, dükanlar ir sagat 5-de açylýar we ‘saňa ýetdi-de, maňa ýetmedi’ diýilýän dawaly döwlet söwdasynda çörek alyp ýetişjek adamlar bu ýere has ir, alagaraňkyda gelmeli bolýar. Sebäbi, ýaşaýjylaryň aýtmaklaryna görä, giç gelene çörek ýetmeýär.
Ýerli synçylar daňdan edilýän çörek söwdasynyň sebäbini Garaşsyzlygyň ýetip gelýän 30 ýyllyk baýramçylygy, azyk üpjünçiliginiň döredilendigi baradaky resmi beýanatlary ýalana çykarýan uly nobatlary, barha beter ýakasyny tanadýan ykdysady çökgünligi görer gözden ýaşyrmak üçin görülýän wagtlaýyn çäreler bilen baglanyşdyrýarlar.
Öňki ýyllarda türkmen prezidenti baýramçylyklardan öň dükanlardaky söwda medeniýetini, azyk üpjünçiligini we elýeterliligini ýokarlandyrmak tabşyryklaryny bererdi, emma ol soňky döwürde, näme üçindir, bu tabşyrygy bermeýär.
Şonuň bilen bir wagtda, dollaryň gara bazar nyrhynyň arzanlamagy hem dollar bilen gymmatlan azyklaryň arzanlamagyna getirmeýär. Synçylar bu ýagdaýy dowamly çökgünligiň barha çuňlaşmagy, häkimiýetleriň çäresizligi bilen düşündirýärler.
Çörek diňe paýtagtdaky dükanlarda satylýar, beýleki ýerlerde, merkezden daşraga gitdigiňçe, çörek üpjünçiligi gaty kyn ýagdaýda diýip, Azatlygyň habarçysy aýdýar.
Onuň sözlerine görä, görnüşinden, häkimiýetler diňe paýtagtdaky çörek üpjünçiliginiň aladasyny edýär, sebäbi bu ýerde dünýä ýurtlarynyň diplomatik wekilhanalary ýerleşýär.
Mundan öň häkimiýetler, azyk nobatlaryny görer gözden gizlejek bolup, subsidirlenen azyk önümlerini adamlaryň öýlerine paýlamak düzgünini girizdi.
Eýsem, dükanlaryň işgärleri harytlary adamlaryň öýlerine eltip bermek, dükanlary iş wagtyndan has ir açmak ýaly, öz iş borçlaryna girmeýän talaplara nähili garaýar?
Habarçy dükan işgärleriniň bu talaplardan gaty ýadandygyny, sebäbi olara goşmaça zähmet üçin hiç bir goşmaça hak tölenmeýändigini aýtdy.
“Ýöne olaryň çydamakdan başga çykalgasy ýok, sebäbi işe ukyply her iki adamyň biri işsiz” diýip, habarçy özüniň işsizlik üçin döwletden kömek puluny alýan bir adamy hem bilmeýändigini sözüne goşdy.
Türkmenistanda 1990-njy ýyllaryň başynda, döwlet edara-kärhanalarynyň ýapylmagy, täze iş orunlarynyň ýeterlik döredilmezligi we oba hojalygyndaky gazanç mümkinçiliginiň peselmegi bilen başlanan işsizlik torbaly söwdegärler diýilýänleriň we köçe satyjylarynyň ýyl-ýyldan köpelmegine, häkimiýetleriň olara garşy yzygiderli göreşmegine alyp geldi.
Azatlygyň Marydaky habarçysynyň maglumatyna görä, şu aralykda, belki-de ýetip gelýän baýramçylyk bilen bagly, polisiýa köçe söwdagärlerini tutmak we olaryň ellerindäki harytlaryny güýç bilen almak çärelerini güýçlendirdi.
Bazarlar ýapyk bolansoň, Mary we Baýramaly şäherlerinde göterip biljek azyklaryny alyp, köp gatly jaýlaryň kwartiralarynyň gapylaryny kakyp, gapyma-gapy diýen ýaly aýlanýan, jaýlaryň arasynda awtoulagly durup, ýaşaýjylara öz önümlerini hödürleýän adamlaryň harytlary polisiýa tarapyndan tussag edilýär diýip, habarçy aýdýar.
“Şu gün polisiýa üsti garpyzly ýük ulagyny polisiýa edarasyna alyp gitdi, sürüjiniň ‘men kireýine tutulan, öz ýüküm däl’ diýen sözlerini diňlän tapylmady; onuň sürüjilik şahadatnamasyny alyp, işini salgyt işgärlerine geçirdiler” diýip, habarçy 11-nji sentýabrda beren maglumatynda aýtdy.
Ministrler kabinetiniň başlygynyň orunbasary Çary Gylyjowyň ýylyň sekiz aýy boýunça beren hasabatynda aýdylmagyna görä, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, söwda dolanyşygynyň ösüşi 120,8 göterime, önüm öndürmegiň ösüşi bolsa 117,6 göterime deň boldy. Emma muňa garamazdan, Azatlygyň habarçylary ýurduň döwlet dükanlaryndaky, şol sanda bazarlardaky söwda hyzmatynyň derejesiniň Garaşsyzlygyň 30 ýyllyk baýramçylygynyň öňüsyrasynda ozal görülmedik derejelerde pese gaçandygyny, bu ýagdaýyň ilatda barha kän alada we nägilelik döredýändigini habar berýärler.
Döwlet dükanlaryndaky iş tertibine laýyklykda, olaryň käbiri ir sagatdan 7-den agşam sagat 20-ä, beýlekileri 8-den 21-e çenli işlemeli. Emma Aşgabatda indi, bir aýa golaý wagt bäri, dükanlar ir sagat 5-de açylýar we ‘saňa ýetdi-de, maňa ýetmedi’ diýilýän dawaly döwlet söwdasynda çörek alyp ýetişjek adamlar bu ýere has ir, alagaraňkyda gelmeli bolýar. Sebäbi, ýaşaýjylaryň aýtmaklaryna görä, giç gelene çörek ýetmeýär.
Ýerli synçylar daňdan edilýän çörek söwdasynyň sebäbini Garaşsyzlygyň ýetip gelýän 30 ýyllyk baýramçylygy, azyk üpjünçiliginiň döredilendigi baradaky resmi beýanatlary ýalana çykarýan uly nobatlary, barha beter ýakasyny tanadýan ykdysady çökgünligi görer gözden ýaşyrmak üçin görülýän wagtlaýyn çäreler bilen baglanyşdyrýarlar.
Öňki ýyllarda türkmen prezidenti baýramçylyklardan öň dükanlardaky söwda medeniýetini, azyk üpjünçiligini we elýeterliligini ýokarlandyrmak tabşyryklaryny bererdi, emma ol soňky döwürde, näme üçindir, bu tabşyrygy bermeýär.
Şonuň bilen bir wagtda, dollaryň gara bazar nyrhynyň arzanlamagy hem dollar bilen gymmatlan azyklaryň arzanlamagyna getirmeýär. Synçylar bu ýagdaýy dowamly çökgünligiň barha çuňlaşmagy, häkimiýetleriň çäresizligi bilen düşündirýärler.
Çörek diňe paýtagtdaky dükanlarda satylýar, beýleki ýerlerde, merkezden daşraga gitdigiňçe, çörek üpjünçiligi gaty kyn ýagdaýda diýip, Azatlygyň habarçysy aýdýar.
Onuň sözlerine görä, görnüşinden, häkimiýetler diňe paýtagtdaky çörek üpjünçiliginiň aladasyny edýär, sebäbi bu ýerde dünýä ýurtlarynyň diplomatik wekilhanalary ýerleşýär.
Mundan öň häkimiýetler, azyk nobatlaryny görer gözden gizlejek bolup, subsidirlenen azyk önümlerini adamlaryň öýlerine paýlamak düzgünini girizdi.
Eýsem, dükanlaryň işgärleri harytlary adamlaryň öýlerine eltip bermek, dükanlary iş wagtyndan has ir açmak ýaly, öz iş borçlaryna girmeýän talaplara nähili garaýar?
Habarçy dükan işgärleriniň bu talaplardan gaty ýadandygyny, sebäbi olara goşmaça zähmet üçin hiç bir goşmaça hak tölenmeýändigini aýtdy.
“Ýöne olaryň çydamakdan başga çykalgasy ýok, sebäbi işe ukyply her iki adamyň biri işsiz” diýip, habarçy özüniň işsizlik üçin döwletden kömek puluny alýan bir adamy hem bilmeýändigini sözüne goşdy.
Türkmenistanda 1990-njy ýyllaryň başynda, döwlet edara-kärhanalarynyň ýapylmagy, täze iş orunlarynyň ýeterlik döredilmezligi we oba hojalygyndaky gazanç mümkinçiliginiň peselmegi bilen başlanan işsizlik torbaly söwdegärler diýilýänleriň we köçe satyjylarynyň ýyl-ýyldan köpelmegine, häkimiýetleriň olara garşy yzygiderli göreşmegine alyp geldi.
Azatlygyň Marydaky habarçysynyň maglumatyna görä, şu aralykda, belki-de ýetip gelýän baýramçylyk bilen bagly, polisiýa köçe söwdagärlerini tutmak we olaryň ellerindäki harytlaryny güýç bilen almak çärelerini güýçlendirdi.
Bazarlar ýapyk bolansoň, Mary we Baýramaly şäherlerinde göterip biljek azyklaryny alyp, köp gatly jaýlaryň kwartiralarynyň gapylaryny kakyp, gapyma-gapy diýen ýaly aýlanýan, jaýlaryň arasynda awtoulagly durup, ýaşaýjylara öz önümlerini hödürleýän adamlaryň harytlary polisiýa tarapyndan tussag edilýär diýip, habarçy aýdýar.
“Şu gün polisiýa üsti garpyzly ýük ulagyny polisiýa edarasyna alyp gitdi, sürüjiniň ‘men kireýine tutulan, öz ýüküm däl’ diýen sözlerini diňlän tapylmady; onuň sürüjilik şahadatnamasyny alyp, işini salgyt işgärlerine geçirdiler” diýip, habarçy 11-nji sentýabrda beren maglumatynda aýtdy.
Şol gün Oguzhan köçesinde ýerleşýän polisiýa edarasynyň töwereginde, şäher polisiýasynyň agzynda, hatda arka tarapdaky Baýramaly köçesinde, derwezäniň daşynda hem, ‘bikanun söwdada’ tutulan we ellerindäki harytlary alnan adam gaty kän bolupdyr.
Polisiýa elindäki azyk önümleri alnan raýatlara birinji gün gelmelidigini, şoňa çenli derňew işleriniň dowam etjekdigini, hatyrlaryny yzyna bermelimi ýa däl diýen meseläniň indiki hepde çözüljekdigini aýdypdyr, azyklaryň birinji güne çenli zaýalanjakdygy baradaky sözleri diňlemändir.
Azatlygyň habarçysy bilen gürleşen adamlaryň biri başga alaç tapman, öýe un, çörek, ýag almak üçin öz öndüren azyk önümlerini satjak bolandygyny aýdyp, ‘biz indi ogurlyk etmelimi, jenaýata baş goşmalymy ýa-da 12 gat jaýyň üstüne çykyp, öz janymyza kast etmelimi?’ diýip, häkimiýetlerden örän nägile bolandygyny daşyna çykardy.
Ýaşaýjylaryň sözlerine görä, hökümet indi adamlara “un paýogyny hem berip bilenok, üstesine garyp halkyň elindäki 5 kilogram sogana göz dikýär”.
Azatlyk bu habarlar bilen baglylykda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrliginden, türkmen IIM-inden goşmaça maglumat ýa-da düşündiriş alyp bilmedi.
Polisiýa elindäki azyk önümleri alnan raýatlara birinji gün gelmelidigini, şoňa çenli derňew işleriniň dowam etjekdigini, hatyrlaryny yzyna bermelimi ýa däl diýen meseläniň indiki hepde çözüljekdigini aýdypdyr, azyklaryň birinji güne çenli zaýalanjakdygy baradaky sözleri diňlemändir.
Azatlygyň habarçysy bilen gürleşen adamlaryň biri başga alaç tapman, öýe un, çörek, ýag almak üçin öz öndüren azyk önümlerini satjak bolandygyny aýdyp, ‘biz indi ogurlyk etmelimi, jenaýata baş goşmalymy ýa-da 12 gat jaýyň üstüne çykyp, öz janymyza kast etmelimi?’ diýip, häkimiýetlerden örän nägile bolandygyny daşyna çykardy.
Ýaşaýjylaryň sözlerine görä, hökümet indi adamlara “un paýogyny hem berip bilenok, üstesine garyp halkyň elindäki 5 kilogram sogana göz dikýär”.
Azatlyk bu habarlar bilen baglylykda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrliginden, türkmen IIM-inden goşmaça maglumat ýa-da düşündiriş alyp bilmedi.
Awazada dynç alyş möwsümi gutaransoň, myhmanhanalar 1600 töweregi işgärini işden boşatdy
Azatlygyň çeşmelerine görä, awgustyň ahyrlarynda Aşgabatdan Awaza baran dört adamda koronawirusyň delta görnüşiniň anyklanmagyndan soňra, kurort şäherçesinde dynç alýan adamlar duýdansyz öýlerine ugradyldy. Azatlyk Radiosynyň habarçysy indi Awazadaky myhmanhana işgärleriniň köpçülikleýin işden boşadylýandyklaryny habar berýär.
Onuň maglumatlaryna görä, Awaza kurort şäherçesinde ýerleşýän myhmanhanalar 1600 töweregi işçisini işden boşatdy. Syýahatçylyk pudagynyň işçileri awgust aýy üçin özleriniň zähmet haklaryny alyp bilmeýändiklerini aýdýarlar.
Azatlygyň habarçysyna görä, awgustyň ahyrynda myhmanhana işçilerine ilkibaşda 10-njy sentýabra çenli Türkmenbaşy şäherinde garaşmak tabşyryldy. 10 günüň dowamynda olara öz iş orunlarynyň saklanyp galjakdygy ýa-da togtadyljakdygy barada hiç zat aýdylmandyr.
“Otelleriň başlyklary bize ‘garaşyň’ diýdi. Olaryň özleri hem boljak zatlardan bihabardyklaryny aýtdylar” diýip, Mary welaýatyndan baryp, Awazada işlän Merjen (ady üýtgedildi – red) Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi.
“Biziň hem näme boljagyndan habarymyz ýok” diýip, Merjen otel başlygynyň sözlerini getirýär.
Awazanyň otelleriniň birinde aşpez bolup işlän Merjen, öz sözlerine görä, 1750 manat töwereginde aýlyk alýan ekeni.
Azatlygyň habarçysyna görä, 10-njy sentýabrdan soň, Awazada işleýän 1600 töweregi adam, şol sanda myhmanhana işçileri, bagbanlar, ussalar, howuz hünärmenleri, aragatnaşyk işgärleri, tämizlikçiler, garawullar, şofýorlar öz işlerinden boşadyldylar.
Işden boşadylan möwsümleýin işçilere, eger 2022-nji ýylda karantin bolmasa, olaryň täzeden işe kabul edilmek ähtimallyklary duýdurylypdyr. Şeýle-de, işden boşadylan adamlara olaryň aýlyk haklarynyň bank hasaplaryna geçiriljegi aýdylypdyr.
Syýahatçylyk işçileri özlerine awgust aýy üçin aýlyk haklarynyň tölenilmändigini aýdýarlar.
Azatlygyň habarçysy Awazadaky işçileriň 80 göterim töwereginiň başga welaýatlaryň ýaşaýjylarydygyny habar berýär.
“Başga welaýatlardan gelip işleýän raýatlar öz sebitlerine aşmakda uly kynçylyk çekýärler. Mysal üçin, Mara gatnaýan taksileriň tölegi dört müň manat, Lebap taksileri alty müň manat” diýip, Azatlyk Radiosynyň habarçysy habar berdi.
Işini ýitiren syýahatçylyk pudagynyň işgärleriniň käbiri ýol töleginiň özleriniň Awazada tomsuň dowamynda gazanan ähli girdejilerinden has köpdügini gürrüň berýärler.
Ýatlasak, Türkmenistanda koronawirus pandemiýasynyň dowamynda sebitleriň arasynda hereket berk çäklendirilidi. Otly we uçar gatnawlarynyň tertibi birnäçe gezek üýtgedildi.
Galyberse-de, Awazada köpçülikleýin iş orunlarynyň ýapylmagy Türkmenistanda soňky birnäçe hepde bäri koronawirus pandemiýasynyň täzeden möwjeýän wagtyna, şol bir wagtda, ýurtda ýiti ykdysady kynçylyklaryň dowam edýän pursatyna hem-de syýahatçylyk möwsüminiň tamamlanýan wagtlaryna gabat gelýär.
Tomsuň başlarynda Awazanyň dynç alyş möwsümi bu ýyl pandemiýa bilen bagly goşmaça çäreler bilen başlapdy. Sebitlerden we Aşgabatdan Awaza syýahat etmek isleýän raýatlardan sanjym kepilnamasy, ýerli Migrasiýa gullugyndan rugsatnama ýaly goşmaça resminamalar talap edildi. Şol bir wagtda, transport gatnawlarynyň çäklendirilmegi hem Awazada dynç almaga mümkinçiligi bolan raýatlar üçin goşmaça bökdençlik döretdi.
Bu aralykda, Azatlygyň habarçysyna görä, Türkmenbaşynyň polisiýasy Awazada iş şertnamasy uzaldylmadyk içerki migrantlardan gysga wagtyň içinde öz welaýatlaryna gitmegi talap edýär; ýogsa-da, olara Serdar etrabynyň gowaça meýdanlarynda mejbury pagta ýygdyrmak haýbatyny atýar.
Ýatlasak, Awazada dynç alýan raýatlar awgustyň ahyrlarynda duýdansyz ýagdaýda syýahatçylyk zolagyndan çykaryldy.
Azatlyk Radiosynyň çeşmesi bu ýagdaýa Aşgabatdan Awaza gelen syýahatçylaryň dört sanysynda koronawirusyň “delta” görnüşiniň anyklanmagynyň sebäp bolandygyny habar berdi.
Munuň yz ýany, Awazanyň etrap häkimi wezipesinden boşadyldy.
Azatlygyň çeşmelerine görä, awgustyň ahyrlarynda Aşgabatdan Awaza baran dört adamda koronawirusyň delta görnüşiniň anyklanmagyndan soňra, kurort şäherçesinde dynç alýan adamlar duýdansyz öýlerine ugradyldy. Azatlyk Radiosynyň habarçysy indi Awazadaky myhmanhana işgärleriniň köpçülikleýin işden boşadylýandyklaryny habar berýär.
Onuň maglumatlaryna görä, Awaza kurort şäherçesinde ýerleşýän myhmanhanalar 1600 töweregi işçisini işden boşatdy. Syýahatçylyk pudagynyň işçileri awgust aýy üçin özleriniň zähmet haklaryny alyp bilmeýändiklerini aýdýarlar.
Azatlygyň habarçysyna görä, awgustyň ahyrynda myhmanhana işçilerine ilkibaşda 10-njy sentýabra çenli Türkmenbaşy şäherinde garaşmak tabşyryldy. 10 günüň dowamynda olara öz iş orunlarynyň saklanyp galjakdygy ýa-da togtadyljakdygy barada hiç zat aýdylmandyr.
“Otelleriň başlyklary bize ‘garaşyň’ diýdi. Olaryň özleri hem boljak zatlardan bihabardyklaryny aýtdylar” diýip, Mary welaýatyndan baryp, Awazada işlän Merjen (ady üýtgedildi – red) Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi.
“Biziň hem näme boljagyndan habarymyz ýok” diýip, Merjen otel başlygynyň sözlerini getirýär.
Awazanyň otelleriniň birinde aşpez bolup işlän Merjen, öz sözlerine görä, 1750 manat töwereginde aýlyk alýan ekeni.
Azatlygyň habarçysyna görä, 10-njy sentýabrdan soň, Awazada işleýän 1600 töweregi adam, şol sanda myhmanhana işçileri, bagbanlar, ussalar, howuz hünärmenleri, aragatnaşyk işgärleri, tämizlikçiler, garawullar, şofýorlar öz işlerinden boşadyldylar.
Işden boşadylan möwsümleýin işçilere, eger 2022-nji ýylda karantin bolmasa, olaryň täzeden işe kabul edilmek ähtimallyklary duýdurylypdyr. Şeýle-de, işden boşadylan adamlara olaryň aýlyk haklarynyň bank hasaplaryna geçiriljegi aýdylypdyr.
Syýahatçylyk işçileri özlerine awgust aýy üçin aýlyk haklarynyň tölenilmändigini aýdýarlar.
Azatlygyň habarçysy Awazadaky işçileriň 80 göterim töwereginiň başga welaýatlaryň ýaşaýjylarydygyny habar berýär.
“Başga welaýatlardan gelip işleýän raýatlar öz sebitlerine aşmakda uly kynçylyk çekýärler. Mysal üçin, Mara gatnaýan taksileriň tölegi dört müň manat, Lebap taksileri alty müň manat” diýip, Azatlyk Radiosynyň habarçysy habar berdi.
Işini ýitiren syýahatçylyk pudagynyň işgärleriniň käbiri ýol töleginiň özleriniň Awazada tomsuň dowamynda gazanan ähli girdejilerinden has köpdügini gürrüň berýärler.
Ýatlasak, Türkmenistanda koronawirus pandemiýasynyň dowamynda sebitleriň arasynda hereket berk çäklendirilidi. Otly we uçar gatnawlarynyň tertibi birnäçe gezek üýtgedildi.
Galyberse-de, Awazada köpçülikleýin iş orunlarynyň ýapylmagy Türkmenistanda soňky birnäçe hepde bäri koronawirus pandemiýasynyň täzeden möwjeýän wagtyna, şol bir wagtda, ýurtda ýiti ykdysady kynçylyklaryň dowam edýän pursatyna hem-de syýahatçylyk möwsüminiň tamamlanýan wagtlaryna gabat gelýär.
Tomsuň başlarynda Awazanyň dynç alyş möwsümi bu ýyl pandemiýa bilen bagly goşmaça çäreler bilen başlapdy. Sebitlerden we Aşgabatdan Awaza syýahat etmek isleýän raýatlardan sanjym kepilnamasy, ýerli Migrasiýa gullugyndan rugsatnama ýaly goşmaça resminamalar talap edildi. Şol bir wagtda, transport gatnawlarynyň çäklendirilmegi hem Awazada dynç almaga mümkinçiligi bolan raýatlar üçin goşmaça bökdençlik döretdi.
Bu aralykda, Azatlygyň habarçysyna görä, Türkmenbaşynyň polisiýasy Awazada iş şertnamasy uzaldylmadyk içerki migrantlardan gysga wagtyň içinde öz welaýatlaryna gitmegi talap edýär; ýogsa-da, olara Serdar etrabynyň gowaça meýdanlarynda mejbury pagta ýygdyrmak haýbatyny atýar.
Ýatlasak, Awazada dynç alýan raýatlar awgustyň ahyrlarynda duýdansyz ýagdaýda syýahatçylyk zolagyndan çykaryldy.
Azatlyk Radiosynyň çeşmesi bu ýagdaýa Aşgabatdan Awaza gelen syýahatçylaryň dört sanysynda koronawirusyň “delta” görnüşiniň anyklanmagynyň sebäp bolandygyny habar berdi.
Munuň yz ýany, Awazanyň etrap häkimi wezipesinden boşadyldy.
Awaza myhmanhanalarynda işgärleriň köpçülikleýin işden boşadylmagy barada Azatlyk Radiosynyň Awaza etrap häkimliginden goşmaça maglumat almak synanyşygy netije bermedi.
Aşgabadyň polisiýasy köpçülige “şortyly” barýan adamlara jerime salyp başlady
Aşgabat häkimiýetleri köpçüligiň öňünde gysga balak geýýän adamlara jerime töledip başlady. Bu barada garaşsyz turkmen.news neşiri öz çeşmelerine salgylanyp, habar berýär.
Neşiriň habaryna görä, ýaňy-ýakynda Aşgabadyň seýilgähleriniň birinde gysga balakda gezip ýören bir ýetginjege polisiýa tarapyndan jerime töledildi.
Polisiýa parkda "şortikli" gezip ýören ýetginjege diňe bir duýduryş bermän, eýsem, oňa 25 manat möçberinde jerime salypdyr. Ýetginjek soňra üst-başyny çalyşmak üçin öýüne gitmeli bolupdyr.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy geçen hepde kelte balakly bir adamyň Aşgabatda bir bankyň binasyna goýberilmändigini habar berdi.
"7-nji sentýabrda Türkmen-türk bankynyň "Garaşsyzlygyň 15 ýyllygy" söwda merkeziniň golaýyndaky şahamçasyndan aýlygyny almaga baran bir raýat bankyň içine goýberilmedi. Gapynyň öňünde duran polisiýa işgäri oňa "şortyda" gelendigini we banka "şortyly" we "şypbykly" raýatlaryň goýberilmeýändigini aýdyp, ondan öýüne gidip, "şortysyny" balaga çalşyp gelmegi talap etdi. Polisiýa işgäri onuň diňe şondan soň banka goýberiljekdigini duýdurdy" diýip, waka şaýat bolan aşgabatly ýaşaýjy anonimlik şertinde habarçymyza gürrüň berdi.
Türkmen häkimiýetleri ýyllarboýy býujet işgärlerinden, talyplardan we mekdep okuwçylaryndan geýim kadalaryna eýermekligi talap edip gelýär.
Talyp gyzlardan gyzyl köýnek we tahýa geýmek talap edilýär. Talyp oglanlardan köplenç ak köýnek, gara jalbar we tahýa geýmeklik talap edilýär. Türkmen mekdeplerinde gyz okuwçylardan ýaşyl köýnek geýmek talap edilýär. Oglanlar tahýa geýmeli bolýar.
Döwlet telewideniýesinde görkezilýän ak, çal ýa-da gara sakgally ýaşuly erkek adamlar köplenç ak ýa-da gara telpekde we milli donda efire çykarylýar.
Şol bir wagtda, ýurduň tans toparlarynda çykyş edýän oglanlar we gyzlar öz çykyşlaryny elmydama milli egin-eşikde ýerine ýetirýär.
Türkmenistanyň kanunçylygy raýatlaryň geýim kadalaryny çäklendirmeýär. Kanunçylykda egin-eşik düzgünleri bilen bagly jeza çäreleri diňe belli-belli ýagdaýlary öz içine alýar.
Meselem, Türkmenistanyň Administratiw hukuk bozulmalary hakynda kodeksine görä, köpçülik transport serişdelerine kiri ýokuşýan egin-eşikde münmeklik ol adama duýduryş berilmegine ýa-da binýatlyk mukdaryň 0,1 bölegine çenli möçberde jerime salynmagyna eltýär.
Ýa-da bolmasa, harby we hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň geýim lybaslaryna hukugy bolmadyk adamlaryň uniforma geýmegi jerime tölemek jezasy bilen jezalandyrylýar.
Ýöne, “şorty” ýa-da kelte balak Türkmenistanda harby ýa-da hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň uniformasy hasaplanmaýar. Muňa garamazdan, mälim bolan maglumatlara görä, soňky günlerde Aşgabatda azyndan bir adam kelte balak üçin jerime tölemeli edildi.
Merkezi Aziýa ýurtlarynda köpçülik ýerlerinde “şorty” ýa-da kelte balak geýilmegi mundan ozal hem köpçülik diskusiýalaryna ýol açypdy.
Mundan ozal, 2016-njy ýylyň tomsuna çenli Özbegistanyň hassahanalaryna we banklaryna “şorty” geýip baran adamlaryň goýberilmeýändigi mälim bolupdy.
Geýim-gejim barada aýdylanda, Özbegistan bir hepde töweregi mundan ozal, mekdeplerde gyzlaryň baş örtük dakmagyna rugsat berdi.
Şeýle-de, özbek prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň iýulda gol çeken täze kanuny döwlet tarapyndan din ruhanysy hökmünde resmi taýdan bellige alynmadyk adamlaryň köpçülik ýerlerine din lybasynda barmagyny gadagan edýär.
2016-njy ýyla çenli Daşkendiň polisiýa edaralaryna-da kelte jalbarly barmak gadagan edilýärdi.
Gazagystanda kazyýet binalaryna “şortyly” barmak gadagan edilýärdi.
Geçen ýyllarda Gyrgyzystanyň Oş şäherinde metjide “şortyly” baran bir ýaş ýigit metjite baran beýleki bir raýat tarapyndan urlup ýenjildi.
Aşgabat häkimiýetleri köpçüligiň öňünde gysga balak geýýän adamlara jerime töledip başlady. Bu barada garaşsyz turkmen.news neşiri öz çeşmelerine salgylanyp, habar berýär.
Neşiriň habaryna görä, ýaňy-ýakynda Aşgabadyň seýilgähleriniň birinde gysga balakda gezip ýören bir ýetginjege polisiýa tarapyndan jerime töledildi.
Polisiýa parkda "şortikli" gezip ýören ýetginjege diňe bir duýduryş bermän, eýsem, oňa 25 manat möçberinde jerime salypdyr. Ýetginjek soňra üst-başyny çalyşmak üçin öýüne gitmeli bolupdyr.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy geçen hepde kelte balakly bir adamyň Aşgabatda bir bankyň binasyna goýberilmändigini habar berdi.
"7-nji sentýabrda Türkmen-türk bankynyň "Garaşsyzlygyň 15 ýyllygy" söwda merkeziniň golaýyndaky şahamçasyndan aýlygyny almaga baran bir raýat bankyň içine goýberilmedi. Gapynyň öňünde duran polisiýa işgäri oňa "şortyda" gelendigini we banka "şortyly" we "şypbykly" raýatlaryň goýberilmeýändigini aýdyp, ondan öýüne gidip, "şortysyny" balaga çalşyp gelmegi talap etdi. Polisiýa işgäri onuň diňe şondan soň banka goýberiljekdigini duýdurdy" diýip, waka şaýat bolan aşgabatly ýaşaýjy anonimlik şertinde habarçymyza gürrüň berdi.
Türkmen häkimiýetleri ýyllarboýy býujet işgärlerinden, talyplardan we mekdep okuwçylaryndan geýim kadalaryna eýermekligi talap edip gelýär.
Talyp gyzlardan gyzyl köýnek we tahýa geýmek talap edilýär. Talyp oglanlardan köplenç ak köýnek, gara jalbar we tahýa geýmeklik talap edilýär. Türkmen mekdeplerinde gyz okuwçylardan ýaşyl köýnek geýmek talap edilýär. Oglanlar tahýa geýmeli bolýar.
Döwlet telewideniýesinde görkezilýän ak, çal ýa-da gara sakgally ýaşuly erkek adamlar köplenç ak ýa-da gara telpekde we milli donda efire çykarylýar.
Şol bir wagtda, ýurduň tans toparlarynda çykyş edýän oglanlar we gyzlar öz çykyşlaryny elmydama milli egin-eşikde ýerine ýetirýär.
Türkmenistanyň kanunçylygy raýatlaryň geýim kadalaryny çäklendirmeýär. Kanunçylykda egin-eşik düzgünleri bilen bagly jeza çäreleri diňe belli-belli ýagdaýlary öz içine alýar.
Meselem, Türkmenistanyň Administratiw hukuk bozulmalary hakynda kodeksine görä, köpçülik transport serişdelerine kiri ýokuşýan egin-eşikde münmeklik ol adama duýduryş berilmegine ýa-da binýatlyk mukdaryň 0,1 bölegine çenli möçberde jerime salynmagyna eltýär.
Ýa-da bolmasa, harby we hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň geýim lybaslaryna hukugy bolmadyk adamlaryň uniforma geýmegi jerime tölemek jezasy bilen jezalandyrylýar.
Ýöne, “şorty” ýa-da kelte balak Türkmenistanda harby ýa-da hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň uniformasy hasaplanmaýar. Muňa garamazdan, mälim bolan maglumatlara görä, soňky günlerde Aşgabatda azyndan bir adam kelte balak üçin jerime tölemeli edildi.
Merkezi Aziýa ýurtlarynda köpçülik ýerlerinde “şorty” ýa-da kelte balak geýilmegi mundan ozal hem köpçülik diskusiýalaryna ýol açypdy.
Mundan ozal, 2016-njy ýylyň tomsuna çenli Özbegistanyň hassahanalaryna we banklaryna “şorty” geýip baran adamlaryň goýberilmeýändigi mälim bolupdy.
Geýim-gejim barada aýdylanda, Özbegistan bir hepde töweregi mundan ozal, mekdeplerde gyzlaryň baş örtük dakmagyna rugsat berdi.
Şeýle-de, özbek prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň iýulda gol çeken täze kanuny döwlet tarapyndan din ruhanysy hökmünde resmi taýdan bellige alynmadyk adamlaryň köpçülik ýerlerine din lybasynda barmagyny gadagan edýär.
2016-njy ýyla çenli Daşkendiň polisiýa edaralaryna-da kelte jalbarly barmak gadagan edilýärdi.
Gazagystanda kazyýet binalaryna “şortyly” barmak gadagan edilýärdi.
Geçen ýyllarda Gyrgyzystanyň Oş şäherinde metjide “şortyly” baran bir ýaş ýigit metjite baran beýleki bir raýat tarapyndan urlup ýenjildi.
Aşgabadyň morgyna günde ýüzlerçe ölen eltilýär. Maryda waksina almadyklara işden kowulmak howpy abanýar
Aşgabatda ölüm derejesi görlüp-eşidilmedik derejede ýokarlandy. Her gün ýüzlerçe ölen adam şäheriň morgyna düşýär. Gonamçylyklarda mazarlary taýýarlamak üçin ekskawatorlar ulanylýar, adamlar el bilen gazyp, ýetişmeýärler. Maryda waksina almadyk döwlet işgärlerine işden aýrylmak howpy abanýar. Bu barada Azatlygyň ýurtdaky habarçylary habar berdiler. Türkmenistanyň häkimiýetleri COVID-19 keselçiligini henizem ykrar etmeýärler.
Azatlygyň habarçylarynyň paýtagtyň saglygy saklaýyş edaralaryndaky çeşmelere salgylanyp habar bermegine görä, morga her gün ýüzlerçe merhum düşýär. Çoganlydaky morga her gün 200-300 merhumyň alnyp barylýandygy Azatlyga 10-njy sentýabrda mälim boldy.
Çoganlydaky gonamçylykda ölenleri jaýlamak işleri günde ir 8-den agşam 9-a çenli dowam edýär. Mazarlar indi el bilen taýýarlanmaýar, ekskawatorlar gazýar, sebäbi gonamçylyk işgärleri mazar gazyp ýetişmeýärler.
Habarçylar şeýle hem köpleriň öýde ölýändigini, soň morga äkidilmän, öýden gonamçylyga eltilip, jaýlanandygyny habar berdiler. Köplenç hassahanalarda ölen hassalar plastik paketlerde jaýlanýar, köp halatlarda jaýlanyş çäreleri merhumyň ýakynlary gatnaşmazdan geçirilýär.
Häkimiýetleriň dymmagyna garamazdan, Türkmenistanda koronawirusyň ýaýramagy dowam edýär. Azatlygyň habarçylaryna we çeşmelerine görä, koronawirus synaglary Türkmenistanda COVID-19-yň "Delta" görnüşiniň bardygyny tassyklaýar.
Habarçylarynyň aýtmagyna görä, 13-nji sentýabrda Aşgabatdaky ähli hassahanalarda, şol sanda demir ýol we trawmatologiýa keselhanalarynda boş ýer ýok.
Ölüm derejesiniň ýokarlanmagy bilen bagly ýagdaý sebitlerde-de dowam edýär. Türkmenabatda soňky iki günde ölüm hadysalarynyň sany biraz gowşan ýaly boldy, Daşoguzda bolsa ölüm köpelýär. Bu barada Azatlygyň sebitlerdäki ýerli habarçylary habar berdiler.
Azatlyga mälim bolan käbir anyk hadysalarda bir maşgalada birnäçe agzasy yzly-yzyna koronawirusdan ýogaldy. Olarda COVID-19-yň barlygy testler arkaly keselhanalarda ýüze çykaryldy.
Bu aralykda, ýurtda koronawirusyň bardygyny inkär edýän Türkmenistanyň häkimiýetleri bu keseliň öňüni almak üçin çäreleri güýçlendirýärler. Soňky günlerde ilata waksina etdirmek üçin basyş artdy. Sanjym edilmedik döwlet işgärlerine işden aýrylmak howpy abanýar.
Maryda döwlet edaralarynyň we kärhanalarynyň işgärlerine koronawirusa garşy sanjym edilmese işden aýrylmak barada duýduryş berildi.
Azatlygyň habarçysynyň 13-nji sentýabrda aýdyşy ýaly, waksina etdirmedik işgärler sanjym alýança tölegsiz dynç alyşa ugradylýar.
Sanjym ýurtda hökmany hasaplanýar. Muňa garamazdan, ilatyň arasynda sanjymlara bolan ynamsyzlyk we netijelerinden gorky barha artýar.
"Adamlar sanjymdan soň dostlarynyň nädip ölýändigini görýärler. Köplenç sanjymdan soň temperatura ýokarlanýar, adam üsgürýär, dem almak kynlaşýar. Käbir ýagdaýlarda adamlar sanjymyň yzýany ölýärler. Lukmanlar hassalar üçin ölümiň başga sebäbini görkezýärler" -diýip, adynyň aýdylmazlygy şertlerinde gürlän maryly çeşme Azatlyga gürrüň berdi.
Ilatyň arasynda waksinalara garşy duýgynyň artýan fonunda döwlet işgärleri işlerini ýitirmezlik üçin sanjym almaga mejbur bolýarlar. Sanjym edilmezden ozal adamlar waksina etdirmek kararyna meýletin gelendigi barada dilhat ýazmaga mejbur edilýär.
Habarçylaryň sözlerine görä, ilat köpçüligine hytaý waksinasy edilýär. Ýurtda "Sputnik V" rus waksinasy hem resmi hasaba alynan.
Türkmenistan ilata edilýän sanjymlara degişli statistikany çap etmeýär. Azatlygyň çeşmelerine görä, sanjymy iýun aýyndan öň alanlaryň arasynda ölümli ýagdaýlar köp bolmandyr.
Ilata COVID-19-a garşy köpçülikleýin waksina etmek işi şu ýylyň fewral aýynda başlandy we sanjym iýul aýynda hökmany edildi. Ýurtda hökmany waksinasiýanyň yglan edilenden soň sanjymlaryň ýetmezçiligi döredi.
Ýurduň häkimiýetleri henizem koronawirusyň ýaýramagyny resmi taýdan ykrar etmeýärler. Emma çäklendiriji çäreleri güýçlendirip, koronawirus howpunyň bardygyny gytaklaýyn tassyklaýarlar.
Aşgabatda ölüm derejesi görlüp-eşidilmedik derejede ýokarlandy. Her gün ýüzlerçe ölen adam şäheriň morgyna düşýär. Gonamçylyklarda mazarlary taýýarlamak üçin ekskawatorlar ulanylýar, adamlar el bilen gazyp, ýetişmeýärler. Maryda waksina almadyk döwlet işgärlerine işden aýrylmak howpy abanýar. Bu barada Azatlygyň ýurtdaky habarçylary habar berdiler. Türkmenistanyň häkimiýetleri COVID-19 keselçiligini henizem ykrar etmeýärler.
Azatlygyň habarçylarynyň paýtagtyň saglygy saklaýyş edaralaryndaky çeşmelere salgylanyp habar bermegine görä, morga her gün ýüzlerçe merhum düşýär. Çoganlydaky morga her gün 200-300 merhumyň alnyp barylýandygy Azatlyga 10-njy sentýabrda mälim boldy.
Çoganlydaky gonamçylykda ölenleri jaýlamak işleri günde ir 8-den agşam 9-a çenli dowam edýär. Mazarlar indi el bilen taýýarlanmaýar, ekskawatorlar gazýar, sebäbi gonamçylyk işgärleri mazar gazyp ýetişmeýärler.
Habarçylar şeýle hem köpleriň öýde ölýändigini, soň morga äkidilmän, öýden gonamçylyga eltilip, jaýlanandygyny habar berdiler. Köplenç hassahanalarda ölen hassalar plastik paketlerde jaýlanýar, köp halatlarda jaýlanyş çäreleri merhumyň ýakynlary gatnaşmazdan geçirilýär.
Häkimiýetleriň dymmagyna garamazdan, Türkmenistanda koronawirusyň ýaýramagy dowam edýär. Azatlygyň habarçylaryna we çeşmelerine görä, koronawirus synaglary Türkmenistanda COVID-19-yň "Delta" görnüşiniň bardygyny tassyklaýar.
Habarçylarynyň aýtmagyna görä, 13-nji sentýabrda Aşgabatdaky ähli hassahanalarda, şol sanda demir ýol we trawmatologiýa keselhanalarynda boş ýer ýok.
Ölüm derejesiniň ýokarlanmagy bilen bagly ýagdaý sebitlerde-de dowam edýär. Türkmenabatda soňky iki günde ölüm hadysalarynyň sany biraz gowşan ýaly boldy, Daşoguzda bolsa ölüm köpelýär. Bu barada Azatlygyň sebitlerdäki ýerli habarçylary habar berdiler.
Azatlyga mälim bolan käbir anyk hadysalarda bir maşgalada birnäçe agzasy yzly-yzyna koronawirusdan ýogaldy. Olarda COVID-19-yň barlygy testler arkaly keselhanalarda ýüze çykaryldy.
Bu aralykda, ýurtda koronawirusyň bardygyny inkär edýän Türkmenistanyň häkimiýetleri bu keseliň öňüni almak üçin çäreleri güýçlendirýärler. Soňky günlerde ilata waksina etdirmek üçin basyş artdy. Sanjym edilmedik döwlet işgärlerine işden aýrylmak howpy abanýar.
Maryda döwlet edaralarynyň we kärhanalarynyň işgärlerine koronawirusa garşy sanjym edilmese işden aýrylmak barada duýduryş berildi.
Azatlygyň habarçysynyň 13-nji sentýabrda aýdyşy ýaly, waksina etdirmedik işgärler sanjym alýança tölegsiz dynç alyşa ugradylýar.
Sanjym ýurtda hökmany hasaplanýar. Muňa garamazdan, ilatyň arasynda sanjymlara bolan ynamsyzlyk we netijelerinden gorky barha artýar.
"Adamlar sanjymdan soň dostlarynyň nädip ölýändigini görýärler. Köplenç sanjymdan soň temperatura ýokarlanýar, adam üsgürýär, dem almak kynlaşýar. Käbir ýagdaýlarda adamlar sanjymyň yzýany ölýärler. Lukmanlar hassalar üçin ölümiň başga sebäbini görkezýärler" -diýip, adynyň aýdylmazlygy şertlerinde gürlän maryly çeşme Azatlyga gürrüň berdi.
Ilatyň arasynda waksinalara garşy duýgynyň artýan fonunda döwlet işgärleri işlerini ýitirmezlik üçin sanjym almaga mejbur bolýarlar. Sanjym edilmezden ozal adamlar waksina etdirmek kararyna meýletin gelendigi barada dilhat ýazmaga mejbur edilýär.
Habarçylaryň sözlerine görä, ilat köpçüligine hytaý waksinasy edilýär. Ýurtda "Sputnik V" rus waksinasy hem resmi hasaba alynan.
Türkmenistan ilata edilýän sanjymlara degişli statistikany çap etmeýär. Azatlygyň çeşmelerine görä, sanjymy iýun aýyndan öň alanlaryň arasynda ölümli ýagdaýlar köp bolmandyr.
Ilata COVID-19-a garşy köpçülikleýin waksina etmek işi şu ýylyň fewral aýynda başlandy we sanjym iýul aýynda hökmany edildi. Ýurtda hökmany waksinasiýanyň yglan edilenden soň sanjymlaryň ýetmezçiligi döredi.
Ýurduň häkimiýetleri henizem koronawirusyň ýaýramagyny resmi taýdan ykrar etmeýärler. Emma çäklendiriji çäreleri güýçlendirip, koronawirus howpunyň bardygyny gytaklaýyn tassyklaýarlar.
Häzirki wagtda Türkmenistanda berk çäklendirmeler dowam edýär. Söwda, hyzmatlar we güýmenje obýektleri ýapyk durýar. Ýas çärelerini geçirmek üçin üýşmeleňler gadagan edilýär.
Maryda koronawirusa garşy çäreleri bozýanlary tutmak üçin reýdler güýçlendi. Şenbe we ýekşenbe günleri, Mary welaýatynyň ýaşaýyş ýerlerinde, şol sanda obalarynda polisiýa işgärlerini alyp barýan awtobuslary görmek mümkin olar maskasyz adamlary tutýarlar.
Şol bir wagtyň özünde habarçylaryň sözlerine görä, maskasyzlardan başga-da, polisiýa serhoş adamlary tutmak, dilegçilik edýänleri we zibil gaplaryndan galyndylary gözleýänleri saklamak üçin reýd geçirýär. Mundan başga-da, aliment tölemeýänleri we düzgün bozandygy üçin garyndaşlary we goňşulary tarapyndan habar berlen adamlar polisiýa çagyrylýar. Köplenç tussaglar pagta ýygmaga iberilýär. Olara berilýän gündelik plana görä, adam başyna 70 kilogram pagta düşýär.
Maryda pagta ýygym resmi taýdan 8-nji sentýabrda başlandy.
"Tutulan adam pagta ýygmagy bilmeýän bolsa we günüň ahyrynda, mysal üçin 10-15 kilogramy ýygsa, onda ol zerur mukdarda pagta ýygýança gaýtadan meýdana iberilýär" -diýip, çeşme aýtdy.
Bellemeli zat, reýd geçirýän polisiýa işgärleri ýaşaýan ýerlerinden başga sebitlerde işlemeli edildi. Mysal üçin, Garagum sebitinden bolan polisiýa işgärleri Baýramalyda reýd geçirmäge iberilýär. Çeşmelere görä, bu polisiýa işgärleriniň öz dostlary we garyndaşlary üçin eglişik etmezligi üçin edilýär.
Polisiýa reýdleri duşenbe güni hem dowam etdirdi. Irden Maryda we Baýramalyda, irden 8-den başlap, zibil gaplarynyň golaýynda adamlary saklaýan, şeýle hem köçelerde maskasyz mekdep okuwçylaryny tutýan polisiýa awtobuslaryny görmek bolýar.
Hemişelik iş ýeri bolan adamlar we mekdep okuwçylary 21 manat jerime töläp öýzne gidip bilýär, işsizler bolsa saklanýar we pagta ýygmaga iberilýär.
Maryda koronawirusa garşy çäreleri bozýanlary tutmak üçin reýdler güýçlendi. Şenbe we ýekşenbe günleri, Mary welaýatynyň ýaşaýyş ýerlerinde, şol sanda obalarynda polisiýa işgärlerini alyp barýan awtobuslary görmek mümkin olar maskasyz adamlary tutýarlar.
Şol bir wagtyň özünde habarçylaryň sözlerine görä, maskasyzlardan başga-da, polisiýa serhoş adamlary tutmak, dilegçilik edýänleri we zibil gaplaryndan galyndylary gözleýänleri saklamak üçin reýd geçirýär. Mundan başga-da, aliment tölemeýänleri we düzgün bozandygy üçin garyndaşlary we goňşulary tarapyndan habar berlen adamlar polisiýa çagyrylýar. Köplenç tussaglar pagta ýygmaga iberilýär. Olara berilýän gündelik plana görä, adam başyna 70 kilogram pagta düşýär.
Maryda pagta ýygym resmi taýdan 8-nji sentýabrda başlandy.
"Tutulan adam pagta ýygmagy bilmeýän bolsa we günüň ahyrynda, mysal üçin 10-15 kilogramy ýygsa, onda ol zerur mukdarda pagta ýygýança gaýtadan meýdana iberilýär" -diýip, çeşme aýtdy.
Bellemeli zat, reýd geçirýän polisiýa işgärleri ýaşaýan ýerlerinden başga sebitlerde işlemeli edildi. Mysal üçin, Garagum sebitinden bolan polisiýa işgärleri Baýramalyda reýd geçirmäge iberilýär. Çeşmelere görä, bu polisiýa işgärleriniň öz dostlary we garyndaşlary üçin eglişik etmezligi üçin edilýär.
Polisiýa reýdleri duşenbe güni hem dowam etdirdi. Irden Maryda we Baýramalyda, irden 8-den başlap, zibil gaplarynyň golaýynda adamlary saklaýan, şeýle hem köçelerde maskasyz mekdep okuwçylaryny tutýan polisiýa awtobuslaryny görmek bolýar.
Hemişelik iş ýeri bolan adamlar we mekdep okuwçylary 21 manat jerime töläp öýzne gidip bilýär, işsizler bolsa saklanýar we pagta ýygmaga iberilýär.
Aşgabatda PÝGG-niň huşsuz işgärine “hiç kim kömege gelmedi”
Türkmenistanda dowam edýän “Ýol hereketiniň howpsuzlygy – ömrümiziň rahatlygy” biraýlygynyň çäginde Polisiýanyň ýol gözegçilik gullugynyň (PÝGG) işgärleriniň sürüjilerden “dürli bahanalary arap” jerime ýazýandygy, şol sanda para bermäge mejbur edýändigi baradaky habarlaryň köpelmeginiň arasynda, ilatda ýol polisiýanyň işine barha nägilelikleriň artýandygy bellenilýär. Azatlygyň habarçylary muňa bir mysal hökmünde geçen hepde paýtagt Aşgabadyň gatnawly köçeleriniň birinde ençeme minutlap huşsuz ýatan PÝGG işgärine hiç kimiň hemaýata gelmändigini belleýärler.
“Geçen anna güni Aşgabadyň Atatürk köçesinde motosikli barýan ýol polisiýa işgäri dolandyryşyny ýitirip, motosikli bilen agdaryldy. Ol huşuny ýitirip, 5-6 minut töweregi ýerinden galman ýatdy. Onuň görnüp duran şikesleri ýokdy. Emma hadysadyň ‘Türkmenbaşy’ bankynyň gabat garşysynda, şeýle-de köp gatnawly köçäniň ugrunda ýüze çykandygyna garamazdan, hiç kim oňa hemaýata gelmedi. Polisiýa ýerinden turup, sähel çaýkanyp ötä gidýänçä oňa ilkinji medisina hemaýaty berilmedi, hat-da suwam hödürlenmedi. Garaz, galyp bilmän asfaltda ýatan polisiýa işgäriniň dadyna hiç kim gelmedi” diýip, bu wakalara şaýat bolan aşgabatlylaryň biri 14-nji awgustda habarçymyza gürrüň berdi.
Bu hadysa, şeýle-de PÝGG işgäriniň soňky saglyk ýagdaýy barada Içeri işler ministrliginden kommentariýa ýa goşmaça maglumat almak başartmady.
Bu aralykda, Azatlygyň habarçysy huşsuz ýatan polisiýa işgärine näme sebäpden hemaýatyň berilmändigi bilen gyzyklanyp, bu wakalara şaýat bolan adamlaryň ýene birnäçesi bilen söhbetdeş boldy, şeýle-de bu hadysa boýunça beýleki aşgabatlylaryň pikiri bilen gyzyklandy. Habarçymyz özi bilen söhbetdeş bolan raýatlaryň tas ählisiniň diýen ýaly PÝGG-niň işinden nägile bolýandyklaryny belledi.
“Meniň şahsy özüm ýöriteläp [huşundan giden polisiýa işgärine] kömege gelmedim. Olar köçede saklanlarynda juda gödek, ulumsy, kä halatlarda paýyş sözleri hem ulanyp gürleşýärler. Olar ulagyň daşky görnüşi hapa, reňki goýy .... ýaly dürli bahanalary arap, jerime ýazjakdygy bilen haýbat atyp, para soraýarlar. Bu ýol howpsuzlygy aýynda hasam güýjeýär. Olaryň ählisi diýen ýaly sürüjiniň düşündirişine, nalyşyna gulak gabartjak hem bolmaýarlar. Mende, şeýle-de gürrüňdeş bolýan beýleki tanyşlarymyň köpüsinde ýol polisiýa işgärlerine sylag ýa-da hormat galmady” diýip, özüni Ylýas diýip tanyşdyran aşgabatlylaryň ýene biri gürrüň berdi.
Şol bir wagtda, Polisiýanyň ýol gözegçilik gullugynyň işgärleri özleriniň ýolbaşçylarynyň, kä halatlarda diňe dil üsti berilýän buýruklaryny berjaý edýändiklerini, soralýan gündelik jerime planyny dolup bilmeseler, aradaky tapawudy öz hasaplaryna dolmaly bolýandyklaryny aýdýarlar.
“Hökümet bizi [ýol polisiýa işgärlerini] öz bähbidi üçin ulanýar. Munuň netijesinde raýatlaryň gözünden düşýändigimizi özümiz hem bilýäris. Emma buýrugy berjaý etmekden başga alajymyz ýok” diýip, atlandyrylmasyzlygyny soran PÝGG işgäriniň biri 14-nji sentýabrda habarçymyza gürrüň berdi.
Galyberse-de, tutuş sentýabry öz içine alýan “Ýol hereketiniň howpsuzlygy – ömrümiziň rahatlygy” ady bilen geçirilýän çäreler kagyz ýüzünde ýol hereketiniň asudalygyny we howpsuzlygyny üpjün etmek, agyr ýol-ulag hadysalarynyň öňüni almak maksadyndan ugur alýar.
Ýöne Azatlygyň habarçylary bilen söhbetdeş bolýan raýatlar biraýlygyň dowamynda PÝGG-niň işgärleriniň aglaba çola ýollarda tizligi ýokarlandyran sürüjileri “awlamak”, olara jerime salmak ýa-da olardan para almak bilen meşguldygyny aýdýarlar.
Mundan başga-da, Azatlygyň habarçylary bilen söhbetdeş bolýan raýatlar öňki ýyllarda aýallaryň awtoulag sürmegine, gara ýa goýy reňkli awtoulaglara garşy alyp baran erjel göreşi bilen tanalan häkimiýetleriň köçelerdäki howpsuzlyk ýagdaýyny ýokarlandyryp biljekdigine biraz şübheli garaýarlar. Bellesek, Azatlyk bu biraýlygyň ilkinji günlerinde bolan ençeme, şol sanda adam pidaly ýol hadysalary barada hem habar beripdi.
Türkmenistanda dowam edýän “Ýol hereketiniň howpsuzlygy – ömrümiziň rahatlygy” biraýlygynyň çäginde Polisiýanyň ýol gözegçilik gullugynyň (PÝGG) işgärleriniň sürüjilerden “dürli bahanalary arap” jerime ýazýandygy, şol sanda para bermäge mejbur edýändigi baradaky habarlaryň köpelmeginiň arasynda, ilatda ýol polisiýanyň işine barha nägilelikleriň artýandygy bellenilýär. Azatlygyň habarçylary muňa bir mysal hökmünde geçen hepde paýtagt Aşgabadyň gatnawly köçeleriniň birinde ençeme minutlap huşsuz ýatan PÝGG işgärine hiç kimiň hemaýata gelmändigini belleýärler.
“Geçen anna güni Aşgabadyň Atatürk köçesinde motosikli barýan ýol polisiýa işgäri dolandyryşyny ýitirip, motosikli bilen agdaryldy. Ol huşuny ýitirip, 5-6 minut töweregi ýerinden galman ýatdy. Onuň görnüp duran şikesleri ýokdy. Emma hadysadyň ‘Türkmenbaşy’ bankynyň gabat garşysynda, şeýle-de köp gatnawly köçäniň ugrunda ýüze çykandygyna garamazdan, hiç kim oňa hemaýata gelmedi. Polisiýa ýerinden turup, sähel çaýkanyp ötä gidýänçä oňa ilkinji medisina hemaýaty berilmedi, hat-da suwam hödürlenmedi. Garaz, galyp bilmän asfaltda ýatan polisiýa işgäriniň dadyna hiç kim gelmedi” diýip, bu wakalara şaýat bolan aşgabatlylaryň biri 14-nji awgustda habarçymyza gürrüň berdi.
Bu hadysa, şeýle-de PÝGG işgäriniň soňky saglyk ýagdaýy barada Içeri işler ministrliginden kommentariýa ýa goşmaça maglumat almak başartmady.
Bu aralykda, Azatlygyň habarçysy huşsuz ýatan polisiýa işgärine näme sebäpden hemaýatyň berilmändigi bilen gyzyklanyp, bu wakalara şaýat bolan adamlaryň ýene birnäçesi bilen söhbetdeş boldy, şeýle-de bu hadysa boýunça beýleki aşgabatlylaryň pikiri bilen gyzyklandy. Habarçymyz özi bilen söhbetdeş bolan raýatlaryň tas ählisiniň diýen ýaly PÝGG-niň işinden nägile bolýandyklaryny belledi.
“Meniň şahsy özüm ýöriteläp [huşundan giden polisiýa işgärine] kömege gelmedim. Olar köçede saklanlarynda juda gödek, ulumsy, kä halatlarda paýyş sözleri hem ulanyp gürleşýärler. Olar ulagyň daşky görnüşi hapa, reňki goýy .... ýaly dürli bahanalary arap, jerime ýazjakdygy bilen haýbat atyp, para soraýarlar. Bu ýol howpsuzlygy aýynda hasam güýjeýär. Olaryň ählisi diýen ýaly sürüjiniň düşündirişine, nalyşyna gulak gabartjak hem bolmaýarlar. Mende, şeýle-de gürrüňdeş bolýan beýleki tanyşlarymyň köpüsinde ýol polisiýa işgärlerine sylag ýa-da hormat galmady” diýip, özüni Ylýas diýip tanyşdyran aşgabatlylaryň ýene biri gürrüň berdi.
Şol bir wagtda, Polisiýanyň ýol gözegçilik gullugynyň işgärleri özleriniň ýolbaşçylarynyň, kä halatlarda diňe dil üsti berilýän buýruklaryny berjaý edýändiklerini, soralýan gündelik jerime planyny dolup bilmeseler, aradaky tapawudy öz hasaplaryna dolmaly bolýandyklaryny aýdýarlar.
“Hökümet bizi [ýol polisiýa işgärlerini] öz bähbidi üçin ulanýar. Munuň netijesinde raýatlaryň gözünden düşýändigimizi özümiz hem bilýäris. Emma buýrugy berjaý etmekden başga alajymyz ýok” diýip, atlandyrylmasyzlygyny soran PÝGG işgäriniň biri 14-nji sentýabrda habarçymyza gürrüň berdi.
Galyberse-de, tutuş sentýabry öz içine alýan “Ýol hereketiniň howpsuzlygy – ömrümiziň rahatlygy” ady bilen geçirilýän çäreler kagyz ýüzünde ýol hereketiniň asudalygyny we howpsuzlygyny üpjün etmek, agyr ýol-ulag hadysalarynyň öňüni almak maksadyndan ugur alýar.
Ýöne Azatlygyň habarçylary bilen söhbetdeş bolýan raýatlar biraýlygyň dowamynda PÝGG-niň işgärleriniň aglaba çola ýollarda tizligi ýokarlandyran sürüjileri “awlamak”, olara jerime salmak ýa-da olardan para almak bilen meşguldygyny aýdýarlar.
Mundan başga-da, Azatlygyň habarçylary bilen söhbetdeş bolýan raýatlar öňki ýyllarda aýallaryň awtoulag sürmegine, gara ýa goýy reňkli awtoulaglara garşy alyp baran erjel göreşi bilen tanalan häkimiýetleriň köçelerdäki howpsuzlyk ýagdaýyny ýokarlandyryp biljekdigine biraz şübheli garaýarlar. Bellesek, Azatlyk bu biraýlygyň ilkinji günlerinde bolan ençeme, şol sanda adam pidaly ýol hadysalary barada hem habar beripdi.
Garaşsyzlygyň 30 ýyllygynyň öňýany Aşgabatda it-pişikler tutulýar, olary halas etmegiň tölegi gymmatlaýar
Garaşsyzlyk gününiň öňüsyrasynda Aşgabatda öý haýwanlaryny tutmak işi ýene-de güýçlendi. Haýwanlary goraýjylar öýde saklanýan itleriň we pişikleriň ýitirim bolmagy hem-de köçe haýwanlaryny köpçülik öňünde tutmak ýagdaýlarynyň köpelmegi barada, şäher häkimliginiň işgärleriniň bolsa itleri we pişikleri tutup getirmek planynyň ýokarlanandygy barada habar berýärler.
Türkmenistanyň häkimiýetleri ýurduň garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna taýýarlyk görýän mahaly, paýtagtyň köçelerinde itleri we pişikleri tutýan ýörite ulaglar köpeldi.
Jemgyýetçilik işgärlerine Garaşsyzlyk gününden öň köçelerdäki ähli haýwanlary ýygnamak tabşyryldy. Pişikleri tutmak zenan işgärlere ynanyldy we erkek işgärler itleri ýygnamaly edildi.
"Biziň gözümiziň öňünde jemagat gullugynyň işgärleriniň geýimindäki iki aýal pişigi kolbasa bilen aldap tutdy, halta saldy we alyp gitdi" - diýip, Aşgabadyň ýaşaýjysy gürrüň berdi.
Aşgabadyň jemagat gulluklarynyň işgärleri bilen söhbetdeş bolan habarçylarymyzyň sözlerine görä, tutulan haýwanlar öý dolandyryş edaralaryna tabşyrylýar we soň sanjym edilip, öldürilýär.
"Duralganyň golaýyndaky ýolda bir pişigiň sesi eşidildi, awtobus duralgasynda duran adamlar pişigi nirä alyp barýaňyz diýip soradylar? Olar:"Biz buýrugy ýerine ýetirýäris. Pişikleri tutup, Mäti Kösäýew we Ata Gowşudow köçelerindäki edara tabşyrýarys. Şol ýerde Köpetdag etrabynyň öý hojalyk edarasy ýerleşýär "- diýip, Azatlygyň başga bir söhbetdeşi öz görenini gürrüň berdi.
Habarçylaryň sözlerine görä, şäheriň ýaşaýjylary, şol sanda çagalar hem haýwanlary tutmak işine goşulýar. Çagalar pişikleri tutýarlar, ýöne soňky döwürde olary öldürmeýärler-de pul üçin öý hojalyk edaralaryna diriligine tabşyrýarlar.
Bu aralykda, haýwanlary goraýan aktiwistler tutulan itleriň we pişikleriň arasynda öýde saklanýar, emma azaşan ýa-da ogurlanan haýwanlaryň köpdügini habar berdiler. Şol bir wagtyň özünde şeýle öý haýwanlaryny yzyna almak üçin soralýan tölegleriň bahasy ýokarlanýar.
"Itler we pişikler agyr azapda ölýärler. Diri galmak mümkinçiligi diňe ýitirilen ýa-da bilkastlaýyn ogurlanan öý itlerinde bar. Bu bir biznes" -diýip, aşgabatly aktiwist aýdýar.
Onuň sözlerine görä, itleri yzyna almak üçin häzirki ortaça nyrh soňky iki ýylda iki esse artyp, 350 manada ýetipdir.
Tutulan haýwanlar häzirem köplenç Çoganlydaky zir-zibilleri gaýtadan işleýän desgadaky angara äkidilýär.
"Bu aýylganç konslager henizem bar, ýöne indi meýletinlere ol ýere barmaga rugsat berilmeýär. Olar angara diwaryna azyk getirip goýýarlar. Bu azyklar köplenç haýwanlar üçin dowzah zolagynyň işgärleri tarapyndan talanýar" -diýip, haýwanlary goraýjy aktiwist 14-nji sentýabrda gürrüň berdi.
Aşgabatly aktiwistler we haýwanlary goraýjylar jemagat gulluklarynyň işgärleriniň arasynda has rehimsizleriň duş gelýändigini habar berdiler. Aşgabat şäheriniň ýaşaýjylary zalymlyk bilen tapawutlanýan birnäçe jemagat işgäriniň atlaryny we wezipelerini Azatlyga habar berdi.
"Ol 15 ýyl bäri itleri öldürýär. Onuň "edermenligi" hakynda gürrüň edilende hatda haýwanlary tutýan beýleki işgärler-de seslerini peseldip gürleşýärler. Haýwanlary goraýjylar onuň Änewde şahsy wagonynyň bardygyny bilýärler. Ol şol ýere tutulan itleri getirdip, olary haýallyk bilen öldürýär, haýwanlaryň akyla sygmajak azabyny uzaldyp, olaryň çekýän ejirinden lezzet alýar"- diýip, Aşgabatly haýwan goraýjy aktiwist it-pişikleri tutmak işini ýerine ýetirýän işgärleriň biri hakynda gürrüň berdi.
Azatlyk Radiosy şäheriň jemagat gulluklarynyň biriniň bu işgäriniň adyny agzamakdan saklanýar.
Garaşsyzlyk gününiň öňüsyrasynda Aşgabatda öý haýwanlaryny tutmak işi ýene-de güýçlendi. Haýwanlary goraýjylar öýde saklanýan itleriň we pişikleriň ýitirim bolmagy hem-de köçe haýwanlaryny köpçülik öňünde tutmak ýagdaýlarynyň köpelmegi barada, şäher häkimliginiň işgärleriniň bolsa itleri we pişikleri tutup getirmek planynyň ýokarlanandygy barada habar berýärler.
Türkmenistanyň häkimiýetleri ýurduň garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna taýýarlyk görýän mahaly, paýtagtyň köçelerinde itleri we pişikleri tutýan ýörite ulaglar köpeldi.
Jemgyýetçilik işgärlerine Garaşsyzlyk gününden öň köçelerdäki ähli haýwanlary ýygnamak tabşyryldy. Pişikleri tutmak zenan işgärlere ynanyldy we erkek işgärler itleri ýygnamaly edildi.
"Biziň gözümiziň öňünde jemagat gullugynyň işgärleriniň geýimindäki iki aýal pişigi kolbasa bilen aldap tutdy, halta saldy we alyp gitdi" - diýip, Aşgabadyň ýaşaýjysy gürrüň berdi.
Aşgabadyň jemagat gulluklarynyň işgärleri bilen söhbetdeş bolan habarçylarymyzyň sözlerine görä, tutulan haýwanlar öý dolandyryş edaralaryna tabşyrylýar we soň sanjym edilip, öldürilýär.
"Duralganyň golaýyndaky ýolda bir pişigiň sesi eşidildi, awtobus duralgasynda duran adamlar pişigi nirä alyp barýaňyz diýip soradylar? Olar:"Biz buýrugy ýerine ýetirýäris. Pişikleri tutup, Mäti Kösäýew we Ata Gowşudow köçelerindäki edara tabşyrýarys. Şol ýerde Köpetdag etrabynyň öý hojalyk edarasy ýerleşýär "- diýip, Azatlygyň başga bir söhbetdeşi öz görenini gürrüň berdi.
Habarçylaryň sözlerine görä, şäheriň ýaşaýjylary, şol sanda çagalar hem haýwanlary tutmak işine goşulýar. Çagalar pişikleri tutýarlar, ýöne soňky döwürde olary öldürmeýärler-de pul üçin öý hojalyk edaralaryna diriligine tabşyrýarlar.
Bu aralykda, haýwanlary goraýan aktiwistler tutulan itleriň we pişikleriň arasynda öýde saklanýar, emma azaşan ýa-da ogurlanan haýwanlaryň köpdügini habar berdiler. Şol bir wagtyň özünde şeýle öý haýwanlaryny yzyna almak üçin soralýan tölegleriň bahasy ýokarlanýar.
"Itler we pişikler agyr azapda ölýärler. Diri galmak mümkinçiligi diňe ýitirilen ýa-da bilkastlaýyn ogurlanan öý itlerinde bar. Bu bir biznes" -diýip, aşgabatly aktiwist aýdýar.
Onuň sözlerine görä, itleri yzyna almak üçin häzirki ortaça nyrh soňky iki ýylda iki esse artyp, 350 manada ýetipdir.
Tutulan haýwanlar häzirem köplenç Çoganlydaky zir-zibilleri gaýtadan işleýän desgadaky angara äkidilýär.
"Bu aýylganç konslager henizem bar, ýöne indi meýletinlere ol ýere barmaga rugsat berilmeýär. Olar angara diwaryna azyk getirip goýýarlar. Bu azyklar köplenç haýwanlar üçin dowzah zolagynyň işgärleri tarapyndan talanýar" -diýip, haýwanlary goraýjy aktiwist 14-nji sentýabrda gürrüň berdi.
Aşgabatly aktiwistler we haýwanlary goraýjylar jemagat gulluklarynyň işgärleriniň arasynda has rehimsizleriň duş gelýändigini habar berdiler. Aşgabat şäheriniň ýaşaýjylary zalymlyk bilen tapawutlanýan birnäçe jemagat işgäriniň atlaryny we wezipelerini Azatlyga habar berdi.
"Ol 15 ýyl bäri itleri öldürýär. Onuň "edermenligi" hakynda gürrüň edilende hatda haýwanlary tutýan beýleki işgärler-de seslerini peseldip gürleşýärler. Haýwanlary goraýjylar onuň Änewde şahsy wagonynyň bardygyny bilýärler. Ol şol ýere tutulan itleri getirdip, olary haýallyk bilen öldürýär, haýwanlaryň akyla sygmajak azabyny uzaldyp, olaryň çekýän ejirinden lezzet alýar"- diýip, Aşgabatly haýwan goraýjy aktiwist it-pişikleri tutmak işini ýerine ýetirýän işgärleriň biri hakynda gürrüň berdi.
Azatlyk Radiosy şäheriň jemagat gulluklarynyň biriniň bu işgäriniň adyny agzamakdan saklanýar.
"17-nji awgustda ol öý iti Reks atly owçarkany gynap öldürdi, haýwanlary goraýjylar bu jenaýatyň ähli jikme-jikliklerini we yzygiderliligini anykladylar. Suratlar we subutnamalar sosial mediada ýaýrady. Biparh bolmadyk adamlar wagşynyň adyny, familiýasyny, ýaşyny, adresini, telefonyny bildiler. Ol öz şahsy telefon belgisini käbir öý hojalyk işgärlerine berip, käbir raýatlaryň öwzarsyz it barada öý hojalyk edarasyna jaň edenlerinde şony tutmak üçin hut öz awtoulagynda barypdyr" diýip, Azatlygyň söhbetdeşi gürrüň berýär.
Onuň sözlerine görä, adamlar bu işgäre jaň edip başladylar, onuň bilen duşuşdylar we bu waka köpçülige giňden mälim boldy. Adamlaryň ençemesi köpçülikden gol toplap, Baş prokuratura we beýleki edaralara aladaly hat ýazdy. Tizara raýat eşikli adamlar beýannama gol çeken käbir raýatlaryň ýanyna baryp başladylar we hat ibermezlige ündäp, munuň olara "gowulyk getirmejegini" duýdurypdyr.
Köp ýyl bäri paýtagtda haýwanlaryň tutulmagy baýramçylyk seneleriň we möhüm wakalaryň öňüsyrasynda, welaýatlarda bolsa prezidentiň saparlarynyň öňüsyrasynda hasam güýçlenýär.
Haýwanlary goraýjylaryň belleýşi ýaly, Türkmenistanda itleriň we pişikleriň köpçülikleýin ýok edilmegi ilkinji prezident Saparmyrat Nyýazowyň döwründe başlanypdyr. Ol ölenden soň haýwanlary ýok etmek prosesi başda birneme haýallap, tiz wagtdan ýene-de güýçlenipdir we beýleki şäherlere geçipdir.
Bu aralykda ýurtda it kulty ösdürilýär. Prezident Gurbanguly Berdimuhamedow özüni alabaý tohumy itleriň bilermeni hökmünde görkezýär. Prezident birnäçe gezek goşgulary we kitaplary itlere bagyşlady. 2021-nji ýylda ýurtda türkmen alabaýyň baýramçylygy döredildi, şeýle hem itleriň arasynda gözellik bäsdeşliginiň ýeňijilerini sylamak üçin medal, "Hormatly itşynasy" we "Halk itşynasy" diýen hormatly atlar döredildi.
Azyk krizisiniň we ilat üçin azyk ýetmezçiliginiň fonunda häkimiýetler alabaýlar üçin paýok bermegi karar etdi.
Onuň sözlerine görä, adamlar bu işgäre jaň edip başladylar, onuň bilen duşuşdylar we bu waka köpçülige giňden mälim boldy. Adamlaryň ençemesi köpçülikden gol toplap, Baş prokuratura we beýleki edaralara aladaly hat ýazdy. Tizara raýat eşikli adamlar beýannama gol çeken käbir raýatlaryň ýanyna baryp başladylar we hat ibermezlige ündäp, munuň olara "gowulyk getirmejegini" duýdurypdyr.
Köp ýyl bäri paýtagtda haýwanlaryň tutulmagy baýramçylyk seneleriň we möhüm wakalaryň öňüsyrasynda, welaýatlarda bolsa prezidentiň saparlarynyň öňüsyrasynda hasam güýçlenýär.
Haýwanlary goraýjylaryň belleýşi ýaly, Türkmenistanda itleriň we pişikleriň köpçülikleýin ýok edilmegi ilkinji prezident Saparmyrat Nyýazowyň döwründe başlanypdyr. Ol ölenden soň haýwanlary ýok etmek prosesi başda birneme haýallap, tiz wagtdan ýene-de güýçlenipdir we beýleki şäherlere geçipdir.
Bu aralykda ýurtda it kulty ösdürilýär. Prezident Gurbanguly Berdimuhamedow özüni alabaý tohumy itleriň bilermeni hökmünde görkezýär. Prezident birnäçe gezek goşgulary we kitaplary itlere bagyşlady. 2021-nji ýylda ýurtda türkmen alabaýyň baýramçylygy döredildi, şeýle hem itleriň arasynda gözellik bäsdeşliginiň ýeňijilerini sylamak üçin medal, "Hormatly itşynasy" we "Halk itşynasy" diýen hormatly atlar döredildi.
Azyk krizisiniň we ilat üçin azyk ýetmezçiliginiň fonunda häkimiýetler alabaýlar üçin paýok bermegi karar etdi.
Türkmenistan Türki Geňeşiň doly hukukly agzasy bolar
Öňümizdäki noýabrda Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşi "Türki dilli döwletleriň guramasy" adyna eýe bolar. Şeýle-de, geňeşe Türkmenistanyň doly hukukly agza hökmünde goşulmagyna garaşylýar.
Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň (Türki geňeşiň) öňümizdäki aý geçiriljek sammitinde Türkmenistanyň geňeşe doly hukukly agza bolmagyna garaşylýar. Bu barada Türkiýäniň hökümet başyndaky “Adalat we ösüş partiýasynyň” (AKP) başlygynyň orunbasary Binaly Ýyldyryma salgylanyp, Azerbaýjanyň Report.az neşiri habar berýär.
Türki geňeşiň VIII sammiti 12-nji noýabrda Türkiýäniň Stambul şäherinde geçiriler.
Azerbaýjan neşiriniň habaryna görä, gurama başlyklyk gezegi öňümizdäki sammitde Türkiýä geçiriler.
Şeýle-de, Stambul sammitinde geňeşiň adynyň üýtgedilmegine garaşylýar. Binaly Ýyldyrymyň sözlerine görä, Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşi (Türki geňeş) “Türki dilli döwletleriň guramasy” adyna eýe bolar.
Ýatlasak, geňeşe agza ýurtlaryň döwlet baştutanlarynyň mart aýynda wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen resmi däl sammitinde Türkiýäniň prezidenti Rejep Taýýip Erdogan geňeşiň statusynyň üýtgedilmegini teklip edipdi.
Mundan ozal, iýunyň ahyrynda Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi Türkmenistanyň Türki geňeşe ýörite status bilen goşulmak mümkinçiliklerine garalýandygyny habar berdi.
Geňeşiň baş sekretary Bagdat Amreýew 28-29-njy iýunda Aşgabada sapar edip, Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow bilen hem-de wise-premýer we daşary işler ministri Raşid Meredow bilen duşuşdy.
Häzirki wagtda Azerbaýjan, Gazagystan, Gyrgyzystan, Özbegistan we Türkiýe Türki Geňeşiň doly hukukly agzasydyr, Wengriýa geňeşiň synçy agzasydyr. Gurama 2009-njy ýylda esaslandyryldy we agza ýurtlaryň döwlet baştutanlary bu guramanyň türk dilli döwletleriň arasynda ýakyn hyzmatdaşlygy nazarlaýandygyny nygtaýarlar.
Synçylara görä, Türkmenistan özüniň hemişelik bitaraplyk statusyna salgylanyp, Türki geňeşe agzalykdan gaça durýardy.
Geňeşiň 31-nji martda geçirilen sammitinde eden çykyşynda Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow ýurduň hemişelik bitaraplyk statusyny ýene bir gezek nygtady we öz ýurdunyň geňeşe agza ýurtlar bilen halkara guramalaryň çäginde hyzmatdaşlyk edýändigini aýtdy.
Öňümizdäki noýabrda Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşi "Türki dilli döwletleriň guramasy" adyna eýe bolar. Şeýle-de, geňeşe Türkmenistanyň doly hukukly agza hökmünde goşulmagyna garaşylýar.
Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň (Türki geňeşiň) öňümizdäki aý geçiriljek sammitinde Türkmenistanyň geňeşe doly hukukly agza bolmagyna garaşylýar. Bu barada Türkiýäniň hökümet başyndaky “Adalat we ösüş partiýasynyň” (AKP) başlygynyň orunbasary Binaly Ýyldyryma salgylanyp, Azerbaýjanyň Report.az neşiri habar berýär.
Türki geňeşiň VIII sammiti 12-nji noýabrda Türkiýäniň Stambul şäherinde geçiriler.
Azerbaýjan neşiriniň habaryna görä, gurama başlyklyk gezegi öňümizdäki sammitde Türkiýä geçiriler.
Şeýle-de, Stambul sammitinde geňeşiň adynyň üýtgedilmegine garaşylýar. Binaly Ýyldyrymyň sözlerine görä, Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşi (Türki geňeş) “Türki dilli döwletleriň guramasy” adyna eýe bolar.
Ýatlasak, geňeşe agza ýurtlaryň döwlet baştutanlarynyň mart aýynda wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen resmi däl sammitinde Türkiýäniň prezidenti Rejep Taýýip Erdogan geňeşiň statusynyň üýtgedilmegini teklip edipdi.
Mundan ozal, iýunyň ahyrynda Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi Türkmenistanyň Türki geňeşe ýörite status bilen goşulmak mümkinçiliklerine garalýandygyny habar berdi.
Geňeşiň baş sekretary Bagdat Amreýew 28-29-njy iýunda Aşgabada sapar edip, Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow bilen hem-de wise-premýer we daşary işler ministri Raşid Meredow bilen duşuşdy.
Häzirki wagtda Azerbaýjan, Gazagystan, Gyrgyzystan, Özbegistan we Türkiýe Türki Geňeşiň doly hukukly agzasydyr, Wengriýa geňeşiň synçy agzasydyr. Gurama 2009-njy ýylda esaslandyryldy we agza ýurtlaryň döwlet baştutanlary bu guramanyň türk dilli döwletleriň arasynda ýakyn hyzmatdaşlygy nazarlaýandygyny nygtaýarlar.
Synçylara görä, Türkmenistan özüniň hemişelik bitaraplyk statusyna salgylanyp, Türki geňeşe agzalykdan gaça durýardy.
Geňeşiň 31-nji martda geçirilen sammitinde eden çykyşynda Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow ýurduň hemişelik bitaraplyk statusyny ýene bir gezek nygtady we öz ýurdunyň geňeşe agza ýurtlar bilen halkara guramalaryň çäginde hyzmatdaşlyk edýändigini aýtdy.
COVID-19: Maryda ölüm sanlary ýokarlanýar, waksinasiýa batlanýar. Türkmenabatda ýagdaý kadalaşýar
Mary welaýatynda koronawirus näsaglarynyň gürelmegi we ölüm sanlarynyň ýokarlanmagy bilen ilat arasynda waksinasiýa işleri batlanýar. Lebap welaýatynyň Hojambaz ertabynda epidemiologiki ýagdaý ýaramazlaşýar, Türkmenabat şäherinde we Çärjew etrabynda ýagdaý kadalaşýar. Bular barada Azatlyk Radiosynyň habarçylary we çeşmeleri habar berýärler.
Soňky birnäçe hepde bäri möwjeýän koronawirus ýokuşmalarynyň fonunda, Türkmenistanyň hökümeti heniz hem ýurduň çäginde koronawirus hiç hili koronawirus hadysasyny hasaba almady.
Azatlygyň Marydaky habarçysy sebit hassahanalarynyň näsagdan dolandygyny habar berdi. “Hassahanalarda ýer ýok” diýip, bir sebit ýaşaýjysy Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi.
Şol bir wagtda, habarçymyz dermanhanalara barýan adamlaryň köpdügini habar berdi.
Bu aralykda, sebit ilatynyň arasynda sanjym işleri batlanýar. Azatlygyň habarçysy waksina kabul etmedik adamlaryň edara-kärhanalarda işe goýberilmeýändigini habar berdi.
Türkmenistan 18 ýaşdan ýokary raýatlar üçin koronawirus waksinansyny hökmany diýip yglan eden az sanly ýurtlaryň hatarynda galýar.
“Hassahanalara barýan adamlardan soralýan ilkinji sorag olaryň waksina alanlygy barada bolýar. Hassahanalar adamlaryň hökmany suratda waksina kabul etmelidiklerini aýdýarlar” diýip, Azatlyk Radiosynyň habarçysy habar berdi. Şeýle-de, ol lukmanlaryň we şepagat uýalarynyň arasynda koronawirusa ýolugan adamlaryň bardygyny habar berdi.
Lebap sebitinde Hojmabaz etraby keselçiligiň gürelýän sebitine öwrülýär.
Azatlyk Radiosynyň sebitdäki habarçysy Hojambaz etrabynda köpelýän koronawirus näsaglarynyň 15-nji sentýabrdan başlap, Türkmenabadyň hassahanalaryna getirilip başlananadygyny habar berdi.
Şeýle-de, habarçymyz ýerli çeşmelere salgylanyp, Türkmenabat şäherinde we Çärjew etrabynda epidemiologiki ýagdaýyň kadalaşýandygyny, wirusyň ýaýramagynyň gowşaýandygyny habar berýär.
Türkmenistanyň Saglyk ministrligi koronawirus ýokuşmalarynyň gerimi, onuň ýaýramagynyň depgini barada statistiki sanlary mälim etmeýär. Saglyk hünärmenleriniň özleriniň bu ýagdaýlar boýunça barlag geçirip-geçirmeýändikleri nämälim galýar.
Lebapda ýerli häkimiýetlere ýakyn bir çeşmäniň maglumatlaryna görä, Azatlyk Radiosy derman ýetmezçiligi barada birnäçe gezek habar berenden soňra, Aşgabatdan baran prokuratura işgärleri Lebabyň hassahanalarynda barlag geçiripdirler.
Ýerli çeşme prokuratura barlaglaryndan soňra, Lebap welaýatynyň köpugurly hassahanasynda hem-de Ýokanç keselleri hassahanasynda näsaglara wirusa garşy dermanlaryň berlip başlanandygyny habar berdi.
Bu aralykda, Azatlyk Radiosynyň habarçysy Lebap welaýatynyň administratiw merkezinde karantin çäklendirmeleriniň dowam edýändigini habar berdi.
Onuň maglumatlaryna görä, häzirki wagtda Türkmenabatda ähli bazarlar we dükanlar ýapyk bolmagynda galýar; karantin güýçli depginde dowam edýär.
Habarçymyz bilen gürrüňdeş bolan birnäçe dükan eýesi we satyjylar 1-nji oktýabrdan başlap, öňki tertipde öz işlerine dowam etmäge rugsat beriljekdiginiň özlerine aýdylandygyny gürrüň berdiler.
Ýerli çeşme Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde koronawirus näsaglarynyň bejergisinde maşgala lukmanlarynyň tagallalarynyň ýokary bolandygyny gürrüň berdi.
Onuň maglumatlaryna görä, Türkmenabatda maşgala lukmanlary hassahanada ýatman öýde bejergi alýan köp näsaga Türkmenistanyň Saglyk ministrligi tarapyndan tassyklanan bir bejergi esasynda saglyk ýardamlaryny beripdirler.
“Şol bejergi köp näsaga kömek etdi. Häzirki wagtda Lebapda Welaýat hassahanasy we Ýokanç keseller hassahanasy koronawirus näsaglaryny kabul edýär” diýip, çeşme aýtdy.
Maryda waksinasiýa işleri batlanýan mahaly, Azatlyk Radiosynyň habarçysy ýerli çeşmelere salgylanyp, Türkmenabat boýunça 50 göterim raýata sanjym edilendigini habar berdi.
Türkmenistan sanjym işleriniň depgini boýunça statistiki malgumatlary köpçülige äşgär etmeýär.
Mary welaýatynda koronawirus näsaglarynyň gürelmegi we ölüm sanlarynyň ýokarlanmagy bilen ilat arasynda waksinasiýa işleri batlanýar. Lebap welaýatynyň Hojambaz ertabynda epidemiologiki ýagdaý ýaramazlaşýar, Türkmenabat şäherinde we Çärjew etrabynda ýagdaý kadalaşýar. Bular barada Azatlyk Radiosynyň habarçylary we çeşmeleri habar berýärler.
Soňky birnäçe hepde bäri möwjeýän koronawirus ýokuşmalarynyň fonunda, Türkmenistanyň hökümeti heniz hem ýurduň çäginde koronawirus hiç hili koronawirus hadysasyny hasaba almady.
Azatlygyň Marydaky habarçysy sebit hassahanalarynyň näsagdan dolandygyny habar berdi. “Hassahanalarda ýer ýok” diýip, bir sebit ýaşaýjysy Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi.
Şol bir wagtda, habarçymyz dermanhanalara barýan adamlaryň köpdügini habar berdi.
Bu aralykda, sebit ilatynyň arasynda sanjym işleri batlanýar. Azatlygyň habarçysy waksina kabul etmedik adamlaryň edara-kärhanalarda işe goýberilmeýändigini habar berdi.
Türkmenistan 18 ýaşdan ýokary raýatlar üçin koronawirus waksinansyny hökmany diýip yglan eden az sanly ýurtlaryň hatarynda galýar.
“Hassahanalara barýan adamlardan soralýan ilkinji sorag olaryň waksina alanlygy barada bolýar. Hassahanalar adamlaryň hökmany suratda waksina kabul etmelidiklerini aýdýarlar” diýip, Azatlyk Radiosynyň habarçysy habar berdi. Şeýle-de, ol lukmanlaryň we şepagat uýalarynyň arasynda koronawirusa ýolugan adamlaryň bardygyny habar berdi.
Lebap sebitinde Hojmabaz etraby keselçiligiň gürelýän sebitine öwrülýär.
Azatlyk Radiosynyň sebitdäki habarçysy Hojambaz etrabynda köpelýän koronawirus näsaglarynyň 15-nji sentýabrdan başlap, Türkmenabadyň hassahanalaryna getirilip başlananadygyny habar berdi.
Şeýle-de, habarçymyz ýerli çeşmelere salgylanyp, Türkmenabat şäherinde we Çärjew etrabynda epidemiologiki ýagdaýyň kadalaşýandygyny, wirusyň ýaýramagynyň gowşaýandygyny habar berýär.
Türkmenistanyň Saglyk ministrligi koronawirus ýokuşmalarynyň gerimi, onuň ýaýramagynyň depgini barada statistiki sanlary mälim etmeýär. Saglyk hünärmenleriniň özleriniň bu ýagdaýlar boýunça barlag geçirip-geçirmeýändikleri nämälim galýar.
Lebapda ýerli häkimiýetlere ýakyn bir çeşmäniň maglumatlaryna görä, Azatlyk Radiosy derman ýetmezçiligi barada birnäçe gezek habar berenden soňra, Aşgabatdan baran prokuratura işgärleri Lebabyň hassahanalarynda barlag geçiripdirler.
Ýerli çeşme prokuratura barlaglaryndan soňra, Lebap welaýatynyň köpugurly hassahanasynda hem-de Ýokanç keselleri hassahanasynda näsaglara wirusa garşy dermanlaryň berlip başlanandygyny habar berdi.
Bu aralykda, Azatlyk Radiosynyň habarçysy Lebap welaýatynyň administratiw merkezinde karantin çäklendirmeleriniň dowam edýändigini habar berdi.
Onuň maglumatlaryna görä, häzirki wagtda Türkmenabatda ähli bazarlar we dükanlar ýapyk bolmagynda galýar; karantin güýçli depginde dowam edýär.
Habarçymyz bilen gürrüňdeş bolan birnäçe dükan eýesi we satyjylar 1-nji oktýabrdan başlap, öňki tertipde öz işlerine dowam etmäge rugsat beriljekdiginiň özlerine aýdylandygyny gürrüň berdiler.
Ýerli çeşme Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde koronawirus näsaglarynyň bejergisinde maşgala lukmanlarynyň tagallalarynyň ýokary bolandygyny gürrüň berdi.
Onuň maglumatlaryna görä, Türkmenabatda maşgala lukmanlary hassahanada ýatman öýde bejergi alýan köp näsaga Türkmenistanyň Saglyk ministrligi tarapyndan tassyklanan bir bejergi esasynda saglyk ýardamlaryny beripdirler.
“Şol bejergi köp näsaga kömek etdi. Häzirki wagtda Lebapda Welaýat hassahanasy we Ýokanç keseller hassahanasy koronawirus näsaglaryny kabul edýär” diýip, çeşme aýtdy.
Maryda waksinasiýa işleri batlanýan mahaly, Azatlyk Radiosynyň habarçysy ýerli çeşmelere salgylanyp, Türkmenabat boýunça 50 göterim raýata sanjym edilendigini habar berdi.
Türkmenistan sanjym işleriniň depgini boýunça statistiki malgumatlary köpçülige äşgär etmeýär.
Azatlygyň habarçysyna görä, Türkmenabatda koronawirus hassalaryny kabul edýän hassahanalar ýerli näsaglaryň sany azalansoň, Hojambaz we beýleki etraplardan hassa kabul edip başlapdyr.
“Ýene bir ýatlamaly ýagdaý – bu wirusyň “pik” tolkuny geçdi. Häzir bu wirus assa-ýuwaş azalyp başlady. Indi Türkmenabat boýunça näsag azaldy. Hassahanalara Hojambaz we beýleki etraplardan hassa kabul etmek tabşyryldy” diýip, bir ýerli lukman anonim şertlerde Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi.
“Ýene bir ýatlamaly ýagdaý – bu wirusyň “pik” tolkuny geçdi. Häzir bu wirus assa-ýuwaş azalyp başlady. Indi Türkmenabat boýunça näsag azaldy. Hassahanalara Hojambaz we beýleki etraplardan hassa kabul etmek tabşyryldy” diýip, bir ýerli lukman anonim şertlerde Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi.
Türkmenistana aşmak we ýurtdan çykmak isleýänleriň nobatlary saklanýar
Häzirki wagtda Russiýadaky türkmenler Türkmenistana gaýdyp gelmek mümkinçiligine garaşýarlar. Şol bir wagtda-da, Türkmenistandan çykmak isleýän we munuň üçin mümkinçilik gözleýän adamlaryň sany artýar. COVID-19 pandemiýasy bilen baglanyşykly çäklendiriji çäreleriň berkidilmegine garamazdan, Türkmenistanda ilatyň arasynda ýurdy terk etmek islegler saklanýar.
Azatlygyň çeşmelerine görä, diňe Moskwada azyndan 2500 adam Russiýadan Türkmenistana guralýan uçuşlara garaşýar. Sanawlar Türkmenistanyň ilçihanalarynda düzülýär we olara diňe ähli resminamalary bar bolan raýatlar girýär.
Çeşmelere görä, türkmenistanlylaryň ýene ençemesi Russiýanyň beýleki şäherlerinde, Sankt-Peterburg, Kazan, Astrahan ýaly türkmen konsullyklary bar bolan ýerlerinde-de garaşýar.
Bu aralykda, Azatlyk Radiosynyň Türkmenistandaky habarçylary ýurtdan çykmagyň örän kyndygyny habar berýärler. Karantin çäklendirmeleriniň pugtalandyrylmagy, pasport almakdaky kynçylyklar we edaralaryň iş tertibiniň çäklendirilmegi köpleriň ýurtdan çykmak mümkinçiliklerini hasam azaltdy.
Azatlyk bilen anonim gürleşen türkmen resmileri ilatyň ýurtdan gitmeginiň hökümetde alada döredýändigini aýtdy.
"Prezident Migrasiýa we Daşary işler ministrligine her dürli sebäp bilen ilatyň gelmeginiň öňüni almagy tabşyrdy" -diýip, habarçymyz resmini sitirleýär.
Onuň sözlerine görä, prezidentiň bu buýrugy Türkmenistany terk etmek isleýänleriň köplügi we bu meselede Russiýanyň ilçihanasynyň Türkmenistandan uçar gatnawynyň sanyny köpeltmek baradaky teklibi bilen baglanyşykly.
"Diňe bir koronawirusdan adamlar ýogalýarka, bu eýsem Türkmenistanda galan raýatlaryň hem çykarmak teklibi bolýar" -diýip, çeşme aýdýar.
Azatlygyň çeşmelerine görä, ýurt demografiki krizisiň golaýynda.
Ýurduň häkimiýetleri ilatyň 2,7-2,8 milliona çenli azalandygyny anyklapdyr. Güýçli ykdysady krizis sebäpli durmuşyň yzygiderli ýaramazlaşmagy köpleri iş gözläp, ýa-da has amatly şertleri isläp ýurdy terk etmäge mejbur edýär.
Häkimiýetler hem öz gezeginde demografiki krizisiň bardygyny resmi taýdan ykrar etmeýärler, ýöne raýatlaryň gitmeginiň öňüni almak üçin dürli çäreleri görýärler, şol sanda pasport bermegiň gijikdirilmegi we ret edilmegi, döwlet edaralarynyň işgärlerinden pasportlarynyň elinden alynmagy, türkmen raýatlarynyň daşary ýurt pasportlaryndan ýüz öwürmegi üçin olara basyş etmek we we ýurtda çykmakda dürli gadaganlyklary girizmek ýaly hereketleri edýär.
Bu aralykda garaşsyz neşir “Turkmen.news” Russiýadan Türkmenistana türkmen raýatlaryny alyp barmak üçin gatnawlaryň sanynyň köpelendigini habar berdi. Neşiriň habaryna görä, indiki iki aýda Russiýadan Türkmenistana alty sany çarter reýsi guralar. Ýörite uçuşlaryň Russiýadan Türkmenistana we Türkmenistandan Russiýa ýolagçylary alyp barmagyna garaşylýar. Neşir bu barada Moskwadaky türkmenleriň medeni merkeziniň başlygy Gülnabat Tekäýewa salgylanýar. Ol iki çarter uçuşynyň 17-nji we 29-njy sentýabrda meýilleşdirilýändigini aýdýar.
Türkmen.news neşiri Orsýetiň "S7" awiakompaniýasynyň pandemiýa başlaly bäri Türkmenistandan Russiýa birnäçe gezek çarter uçuşlaryny amala aşyrandygyny, awiakompaniýanyň köplenç Türkmenistana boş uçýandygyny habar berdi.
10-njy sentýabrda ýedi ýolagçy Russiýadan Türkmenistana uçarly uçdy. Uçar Türkmenistandan Russiýa bolsa 171 ýolagçyny alyp gitdi diýip neşir ýazýar.
Türkmenistan geçen ýylyň awgust aýynda koronawirus pandemiýasy sebäpli daşary ýurtlara giden raýatlaryny yzyna getirip başlady. Türkmenistanyň daşary ýurtlara adaty howa gatnawy 2020-nji ýylyň 17-nji martynda bes edildi.
Häzirki wagtda Russiýadaky türkmenler Türkmenistana gaýdyp gelmek mümkinçiligine garaşýarlar. Şol bir wagtda-da, Türkmenistandan çykmak isleýän we munuň üçin mümkinçilik gözleýän adamlaryň sany artýar. COVID-19 pandemiýasy bilen baglanyşykly çäklendiriji çäreleriň berkidilmegine garamazdan, Türkmenistanda ilatyň arasynda ýurdy terk etmek islegler saklanýar.
Azatlygyň çeşmelerine görä, diňe Moskwada azyndan 2500 adam Russiýadan Türkmenistana guralýan uçuşlara garaşýar. Sanawlar Türkmenistanyň ilçihanalarynda düzülýär we olara diňe ähli resminamalary bar bolan raýatlar girýär.
Çeşmelere görä, türkmenistanlylaryň ýene ençemesi Russiýanyň beýleki şäherlerinde, Sankt-Peterburg, Kazan, Astrahan ýaly türkmen konsullyklary bar bolan ýerlerinde-de garaşýar.
Bu aralykda, Azatlyk Radiosynyň Türkmenistandaky habarçylary ýurtdan çykmagyň örän kyndygyny habar berýärler. Karantin çäklendirmeleriniň pugtalandyrylmagy, pasport almakdaky kynçylyklar we edaralaryň iş tertibiniň çäklendirilmegi köpleriň ýurtdan çykmak mümkinçiliklerini hasam azaltdy.
Azatlyk bilen anonim gürleşen türkmen resmileri ilatyň ýurtdan gitmeginiň hökümetde alada döredýändigini aýtdy.
"Prezident Migrasiýa we Daşary işler ministrligine her dürli sebäp bilen ilatyň gelmeginiň öňüni almagy tabşyrdy" -diýip, habarçymyz resmini sitirleýär.
Onuň sözlerine görä, prezidentiň bu buýrugy Türkmenistany terk etmek isleýänleriň köplügi we bu meselede Russiýanyň ilçihanasynyň Türkmenistandan uçar gatnawynyň sanyny köpeltmek baradaky teklibi bilen baglanyşykly.
"Diňe bir koronawirusdan adamlar ýogalýarka, bu eýsem Türkmenistanda galan raýatlaryň hem çykarmak teklibi bolýar" -diýip, çeşme aýdýar.
Azatlygyň çeşmelerine görä, ýurt demografiki krizisiň golaýynda.
Ýurduň häkimiýetleri ilatyň 2,7-2,8 milliona çenli azalandygyny anyklapdyr. Güýçli ykdysady krizis sebäpli durmuşyň yzygiderli ýaramazlaşmagy köpleri iş gözläp, ýa-da has amatly şertleri isläp ýurdy terk etmäge mejbur edýär.
Häkimiýetler hem öz gezeginde demografiki krizisiň bardygyny resmi taýdan ykrar etmeýärler, ýöne raýatlaryň gitmeginiň öňüni almak üçin dürli çäreleri görýärler, şol sanda pasport bermegiň gijikdirilmegi we ret edilmegi, döwlet edaralarynyň işgärlerinden pasportlarynyň elinden alynmagy, türkmen raýatlarynyň daşary ýurt pasportlaryndan ýüz öwürmegi üçin olara basyş etmek we we ýurtda çykmakda dürli gadaganlyklary girizmek ýaly hereketleri edýär.
Bu aralykda garaşsyz neşir “Turkmen.news” Russiýadan Türkmenistana türkmen raýatlaryny alyp barmak üçin gatnawlaryň sanynyň köpelendigini habar berdi. Neşiriň habaryna görä, indiki iki aýda Russiýadan Türkmenistana alty sany çarter reýsi guralar. Ýörite uçuşlaryň Russiýadan Türkmenistana we Türkmenistandan Russiýa ýolagçylary alyp barmagyna garaşylýar. Neşir bu barada Moskwadaky türkmenleriň medeni merkeziniň başlygy Gülnabat Tekäýewa salgylanýar. Ol iki çarter uçuşynyň 17-nji we 29-njy sentýabrda meýilleşdirilýändigini aýdýar.
Türkmen.news neşiri Orsýetiň "S7" awiakompaniýasynyň pandemiýa başlaly bäri Türkmenistandan Russiýa birnäçe gezek çarter uçuşlaryny amala aşyrandygyny, awiakompaniýanyň köplenç Türkmenistana boş uçýandygyny habar berdi.
10-njy sentýabrda ýedi ýolagçy Russiýadan Türkmenistana uçarly uçdy. Uçar Türkmenistandan Russiýa bolsa 171 ýolagçyny alyp gitdi diýip neşir ýazýar.
Türkmenistan geçen ýylyň awgust aýynda koronawirus pandemiýasy sebäpli daşary ýurtlara giden raýatlaryny yzyna getirip başlady. Türkmenistanyň daşary ýurtlara adaty howa gatnawy 2020-nji ýylyň 17-nji martynda bes edildi.
Kärendeçiler harmana tabşyran pagtasynyň puluny alyp bilmeýär
Faraply kärendeçiler awgustyň 20-sinden bäri harmana tabşyran pagtasynyň puluny alyp bilmeýär. 20-nji awgust Türkmenistanyň käbir gündogar künjeklerinde pagta ýygym möwsüminiň başlananan döwürlerine gabat gelýär.
Azatlygyň habarçysyna görä, ýygnalan pagtanyň 1 kilogramy üçin kärendeçä 50 teňňe töweregi pul tölenýär.
Mundan ozal, Azatlygyň habarçylary pagta ýygymyna mejbury çekilýän býujet işgärlerine ýa-da olaryň hakyna tutan adamlaryna 1 kilogram pagta üçin 20-30 teňňe töwereklerinde töleg tölenilýändigini habar berdi.
Türkmenistanda köp gektar meýdany kärendesine alan kärendeçiler köplenç öz daýhan hojalyklarynyň agzalarynyň gapdalyndan ýygym üçin ýygymçy tutýarlar. Kärendeçi harmana tabşyrylan bir kilogram pagta üçin döwletden kabul eden töleginiň belli bir möçberini ýygymçylara berýär. Şeýle geleşikler köplenç ýazmaça ylalaşyk bolmazdan, dilden gepleşik esasynda amala aşyrylýar. Ýygnalan pagta üçin her on günde bir gezek hasaplaşyk geçirilýär.
Galyberse-de, Azatlygyň habarçysynyň maglumatlaryna görä, Farap etrabynyň kärendeçilerinden bir gektar gowaça meýdany üçin döwlet harmanyna bu ýyl 2 tonna pagta tabşyrmak talap edilýär.
Ýerli oba hojalyk hünärmeni Azatlygyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde bir gektar ýeriň adaty döwlet plan borçnamasynyň 1,800 kilogram pagta barabardygyny gürrüň berdi. Bu ýagdaýda, görnüşinden, faraply kärendeçiler harmana 200 kilogram artykmaç pagta tabşyrmaga mejbur edilýärler.
Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanda pagtaçy kärendeçiler şertnama esasynda döwletden kärendesine alan gowaça meýdanlaryndan ýygnan pagtasyny döwlete tabşyrýar. Döwlet kärendeçi daýhanyň pagtasyny öňünden kesgitlenen baha boýunça satyn alýar.
Azatlygyň habarçysy bir tonna birinji sort pagta üçin döwletiň daýhana 1500 manat möçberinde töleg töleýändigini aýdýar.
2018-nji ýylda Türkmenistan täze oba hojalyk özgertmelerini kabul etdi. Munuň yz ýany, 2019-njy ýylyň hasyl möwsüminden başlap, ýurt boýunça pagtanyň we bugdaýyň döwlet satyn alyş nyrhy ýokarlandy.
Soňky bahalara görä, bir tonna nah pagta üçin döwlet daýhana, hasylynyň ýygnalan wagtyna görä, 1355 – 1500 manat aralygynda töleg töleýär. Pagtanyň döwlet satyn alyş nyrhy hasyl harmana näçe ir tabşyrylsa şonça ýokary bolýar.
Bir tonna ýüpek pagtanyň satyn alyş nyrhy 1820 – 2000 manat aralygynda üýtgeýär.
Nah we ýüpek pagtanyň iň ýokary satyn alyş nyrhlary degişlilikde 1500 we 2000 manada barabardyr. Bu dollaryň resmi bahasy boýunça degişlilikde $428 we $571 dollara barabar bolýar, gara bazar nyrhy boýunça degişlilikde $50 we $66 dollar töwereklerinde bolýar.
Halkara biržalarda pagtanyň satyn alyş nyrhlary ýokardydyr. “Business Insider” neşiriniň 16-njy sentýabr birža maglumatlaryna görä, bir biržada bir kilogram pagtanyň bahasy $2,09-a barabardyr. Bu dollaryň resmi kursy boýunça 7 manat 30 teňňä, gara bazar nyrhy boýunça tas 63 manada barabar bolýar.
Türkmenistan bir tonna pagtany daýhandan 50-60 dollar töwereklerinde baha bilen satyn alýar, ýöne pagta çig malynyň haýsy ýurtlara, ýa-da taraplara nähili şertlerde eksport edilýändigi, ýurtda öndürilen pagtanyň näçe göteriminiň içerki önümçilige iberilýändigi barada jikme-jik maglumat bermeýär.
Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasy satuwa çykarylan pagtanyň gündelik bahasynyň “Cotton Outlook” agentligine görä kesgitlenilýändigini aýdýar.
Ynsan hukuklaryny goraýjy halkara guramalar Türkmenistanyň hökümetini pagta önümçiliginde mejbury zähmetden peýdalanmakda tankyt edýärler.
ABŞ-nyň Gümrük gullugy 2018-nji ýylyň maýynda türkmen pagtasynyň hem-de türkmen pagtasyndan öndürilen islendik önümiň ýurduň çägine girizilmegine gadagançylyk girizdi.
Bu ýylyň pagta möwsüminde Türkmenistanyň hökümeti býujet işgärleriniň, mekdep okuwçylarynyň, esgerleriň we beýlekileriň zähmet güýjünden mejburylyk ulanyp peýdalandy. Bu barada Azatlyk Radiosynyň habarçylary awgustyň ortalaryndan bäri habar berýär.
Şol bir wagtda, türkmen daýhanlary tehnika, suw we mineral dökün ýetmezçiligi bilen bagly meseleleriň ýyllarboýy çözülmeýändigini aýdýarlar.
Faraply kärendeçiler awgustyň 20-sinden bäri harmana tabşyran pagtasynyň puluny alyp bilmeýär. 20-nji awgust Türkmenistanyň käbir gündogar künjeklerinde pagta ýygym möwsüminiň başlananan döwürlerine gabat gelýär.
Azatlygyň habarçysyna görä, ýygnalan pagtanyň 1 kilogramy üçin kärendeçä 50 teňňe töweregi pul tölenýär.
Mundan ozal, Azatlygyň habarçylary pagta ýygymyna mejbury çekilýän býujet işgärlerine ýa-da olaryň hakyna tutan adamlaryna 1 kilogram pagta üçin 20-30 teňňe töwereklerinde töleg tölenilýändigini habar berdi.
Türkmenistanda köp gektar meýdany kärendesine alan kärendeçiler köplenç öz daýhan hojalyklarynyň agzalarynyň gapdalyndan ýygym üçin ýygymçy tutýarlar. Kärendeçi harmana tabşyrylan bir kilogram pagta üçin döwletden kabul eden töleginiň belli bir möçberini ýygymçylara berýär. Şeýle geleşikler köplenç ýazmaça ylalaşyk bolmazdan, dilden gepleşik esasynda amala aşyrylýar. Ýygnalan pagta üçin her on günde bir gezek hasaplaşyk geçirilýär.
Galyberse-de, Azatlygyň habarçysynyň maglumatlaryna görä, Farap etrabynyň kärendeçilerinden bir gektar gowaça meýdany üçin döwlet harmanyna bu ýyl 2 tonna pagta tabşyrmak talap edilýär.
Ýerli oba hojalyk hünärmeni Azatlygyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde bir gektar ýeriň adaty döwlet plan borçnamasynyň 1,800 kilogram pagta barabardygyny gürrüň berdi. Bu ýagdaýda, görnüşinden, faraply kärendeçiler harmana 200 kilogram artykmaç pagta tabşyrmaga mejbur edilýärler.
Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanda pagtaçy kärendeçiler şertnama esasynda döwletden kärendesine alan gowaça meýdanlaryndan ýygnan pagtasyny döwlete tabşyrýar. Döwlet kärendeçi daýhanyň pagtasyny öňünden kesgitlenen baha boýunça satyn alýar.
Azatlygyň habarçysy bir tonna birinji sort pagta üçin döwletiň daýhana 1500 manat möçberinde töleg töleýändigini aýdýar.
2018-nji ýylda Türkmenistan täze oba hojalyk özgertmelerini kabul etdi. Munuň yz ýany, 2019-njy ýylyň hasyl möwsüminden başlap, ýurt boýunça pagtanyň we bugdaýyň döwlet satyn alyş nyrhy ýokarlandy.
Soňky bahalara görä, bir tonna nah pagta üçin döwlet daýhana, hasylynyň ýygnalan wagtyna görä, 1355 – 1500 manat aralygynda töleg töleýär. Pagtanyň döwlet satyn alyş nyrhy hasyl harmana näçe ir tabşyrylsa şonça ýokary bolýar.
Bir tonna ýüpek pagtanyň satyn alyş nyrhy 1820 – 2000 manat aralygynda üýtgeýär.
Nah we ýüpek pagtanyň iň ýokary satyn alyş nyrhlary degişlilikde 1500 we 2000 manada barabardyr. Bu dollaryň resmi bahasy boýunça degişlilikde $428 we $571 dollara barabar bolýar, gara bazar nyrhy boýunça degişlilikde $50 we $66 dollar töwereklerinde bolýar.
Halkara biržalarda pagtanyň satyn alyş nyrhlary ýokardydyr. “Business Insider” neşiriniň 16-njy sentýabr birža maglumatlaryna görä, bir biržada bir kilogram pagtanyň bahasy $2,09-a barabardyr. Bu dollaryň resmi kursy boýunça 7 manat 30 teňňä, gara bazar nyrhy boýunça tas 63 manada barabar bolýar.
Türkmenistan bir tonna pagtany daýhandan 50-60 dollar töwereklerinde baha bilen satyn alýar, ýöne pagta çig malynyň haýsy ýurtlara, ýa-da taraplara nähili şertlerde eksport edilýändigi, ýurtda öndürilen pagtanyň näçe göteriminiň içerki önümçilige iberilýändigi barada jikme-jik maglumat bermeýär.
Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasy satuwa çykarylan pagtanyň gündelik bahasynyň “Cotton Outlook” agentligine görä kesgitlenilýändigini aýdýar.
Ynsan hukuklaryny goraýjy halkara guramalar Türkmenistanyň hökümetini pagta önümçiliginde mejbury zähmetden peýdalanmakda tankyt edýärler.
ABŞ-nyň Gümrük gullugy 2018-nji ýylyň maýynda türkmen pagtasynyň hem-de türkmen pagtasyndan öndürilen islendik önümiň ýurduň çägine girizilmegine gadagançylyk girizdi.
Bu ýylyň pagta möwsüminde Türkmenistanyň hökümeti býujet işgärleriniň, mekdep okuwçylarynyň, esgerleriň we beýlekileriň zähmet güýjünden mejburylyk ulanyp peýdalandy. Bu barada Azatlyk Radiosynyň habarçylary awgustyň ortalaryndan bäri habar berýär.
Şol bir wagtda, türkmen daýhanlary tehnika, suw we mineral dökün ýetmezçiligi bilen bagly meseleleriň ýyllarboýy çözülmeýändigini aýdýarlar.
Bu ýyl ýurduň gowaça meýdanlaryndan 1 million 250 müň tonna pagta ýygnamak göz öňünde tutulýar. Bu geçen ýylyň plan borçnamasyna deňdir. Million tonnalap pagta öndürýändigini aýdýan Türkmenistanda, şu günler, Azatlygyň habarçysyna görä, bir litr pagta ýagy 80-100 manat aralygynda bahalanýar, bir kilogram künjara 7 manat.
Galyberse-de, pagtaçy kärendeçileriň pulunyň tölenilmezligi ýurtda ýiti ykdysady çökgünligiň dowam edýän wagtyna gabat gelýär.
Azatlyk Radiosynyň Farapda kärendeçi daýhanlaryň tölegleriniň gijikdirilmegi bilen bagly etrap häkimliginden kommentariýa almak synanyşyklary netije bermeýär.
Galyberse-de, pagtaçy kärendeçileriň pulunyň tölenilmezligi ýurtda ýiti ykdysady çökgünligiň dowam edýän wagtyna gabat gelýär.
Azatlyk Radiosynyň Farapda kärendeçi daýhanlaryň tölegleriniň gijikdirilmegi bilen bagly etrap häkimliginden kommentariýa almak synanyşyklary netije bermeýär.
Bank kartlaryny aldaw bilen ele geçirýän toparlar “köpelýär”
Türkmenistanda dowam edýän ýiti ykdysady kynçylyklaryň, nagt pul we azyk ýetmezçiliginiň arasynda raýatlaryň bank kartlaryndaky zähmet haklaryny we kömek pullaryny nagtlaşdyryp bilmän kösenýän döwri, maliýe serişdelerini nobatsyz nagtlaşdyryp bermek boýunça dürli näresmi hyzmatlar hödürlenip başlandy. Şol bir wagtda, raýatlaryň ynamyna girip, bank kartlaryny hilegärlik bilen ele geçirýän jenaýatçy toparlaryň hem hereket edip başlandygy bellenilýär.
“Lebabyň Farap etrabynda diňe “Daýhanbankyň” we “Halkbankyň” öňündäki bankomatlardan pullary nagtlaşdyryp bolýar. Emma bu adaty raýatlar üçin tas mümkin däl diýen ýaly... Sebäbi sebitiň kanun goraýjy edaralarynyň ýolbaşçylarynyň garyndaşlary bankomatlara nobatsyz geçip, ellerindäki onlarça kartdan yzly-yzyna pul çekýärler. Olaryň ‘towugyna tok’ diýýän ýok" diýip, bu wakalara şaýat bolan faraplylaryň biri 15-nji sentýabrda ýerli habarçymyza gürrüň berdi.
Ol sözüni dowam etdirip: "Her bir kartdan 500 manat nagtlaşdyryp bereni üçin, olar ‘hyzmat haky’ hökmünde 50 manat tutup galýarlar. Olar köplenç bankomatlarda pul gutarandan soň gidýärler we netijede nobatdaky adaty raýatlara hiç zat galmaýar” diýip, belledi.
Ol onlarça bank kartlary bilen nobatsyz gelýänlere närazylyk bildiriljek bolanlaryda, gözegçilik edip duran polisiýa işgärleriniň “ses-üýni çykarmazlygy” tabşyrýandyklaryny, bolmasa tussag edip pagta ýygymyna ugratjakdyklary bilen haýbat atýandyklaryny hem sözüne goşdy.
“Adamlarda indi polisiýa işgärleriniň garyndaşlarynyň şular ýaly näresmi toparyna kartlaryny bermekden başga çäreleri galmady. Bolmasa, indi adaty ýagdaýda kartyňdaky puluňy eliňe aljak gümanaň ýok” diýip, Farabyň 50 ýaşlaryndaky ýaşaýjysy sözüni ýetirdi.
Şol bir wagtda, sebitde şular ýaly hyzmatlary hödürleýändigini öňe sürüp, soňy bilen dürli hilegärliklere baş goşýanlaryň hem köpelýändigi bellenilýär.
“Bular ýaly toparlar soňy bilen ‘kartyňy ýitirdim’ diýip, yza çekilmek bilen bolýarlar. Soňky günlerde onlarça raýat şular ýaly aldawa düşürildi. Olaryň käbiri bankyň üsti bilen kartyny wagtynda petikletmäge ýetişen bolsa, käbirleriniň hasaplaryndan eýýäm pul çekilipdir. Bu barada polisiýa şikaýat edilse hem, kanun goraýjy işgärler ‘kartlary keseki raýatlara bermezlik barada kartlaryň bukjalarynda duýduryşlaryň ýazylandygyny’ aýdyp, aldanan adamlaryň arzasyny kabul etmekden ýüz öwürýärler. Netijede, täze kart almak üçin arza ýazmaly bolýar. Bu hem ençeme aýa çekip bilýär” diýip, efirde adynyň üýtgedilip Yhlas diýlip tutulmagyny soran Farabyň ýaşaýjysy belledi.
Ýokarda beýan edilen ýagdaýlar boýunça Içeri işler ministrligiň Lebap welaýaty boýunça bölüminden kommentariýa ýa goşmaça maglumat almak başartmady.
Türkmenistan soňky ýedi ýylyň dowamynda, tapgyrlaýyn esasda, adamlaryň aýlyk haklarynyň, pensiýalarynyň, döwlet kömek pullarynyň nagt däl görnüşde tölenmegini ýola goýdy. Muňa laýykda, raýatlar pullaryny öz plastik bank kartlary esasynda diňe bankomatlardan nagtlaşdyryp bilýärler.
2016-njy ýyldan bäri Türkmenistan agyr ykdysady kynçylyklary başdan geçirýär. Şondan bäri Azatlygyň habarçylary türkmen raýatlarynyň manat nagtlaşdyrmak kynçylyklary barada yzygiderli habar berýärler.
Türkmen häkimiýetleri ýurtdaky ykdysady kynçylyklary boýun almaýarlar we nagt pul ýetmezçiliginiň sebäpleri barada hiç bir düşündiriş hem bermeýärler. Muňa derek häkimiýetler bankomat nobatlaryny ýaşyryp, bu baradaky habarlara garşy göreşýärler.
Türkmenistanda dowam edýän ýiti ykdysady kynçylyklaryň, nagt pul we azyk ýetmezçiliginiň arasynda raýatlaryň bank kartlaryndaky zähmet haklaryny we kömek pullaryny nagtlaşdyryp bilmän kösenýän döwri, maliýe serişdelerini nobatsyz nagtlaşdyryp bermek boýunça dürli näresmi hyzmatlar hödürlenip başlandy. Şol bir wagtda, raýatlaryň ynamyna girip, bank kartlaryny hilegärlik bilen ele geçirýän jenaýatçy toparlaryň hem hereket edip başlandygy bellenilýär.
“Lebabyň Farap etrabynda diňe “Daýhanbankyň” we “Halkbankyň” öňündäki bankomatlardan pullary nagtlaşdyryp bolýar. Emma bu adaty raýatlar üçin tas mümkin däl diýen ýaly... Sebäbi sebitiň kanun goraýjy edaralarynyň ýolbaşçylarynyň garyndaşlary bankomatlara nobatsyz geçip, ellerindäki onlarça kartdan yzly-yzyna pul çekýärler. Olaryň ‘towugyna tok’ diýýän ýok" diýip, bu wakalara şaýat bolan faraplylaryň biri 15-nji sentýabrda ýerli habarçymyza gürrüň berdi.
Ol sözüni dowam etdirip: "Her bir kartdan 500 manat nagtlaşdyryp bereni üçin, olar ‘hyzmat haky’ hökmünde 50 manat tutup galýarlar. Olar köplenç bankomatlarda pul gutarandan soň gidýärler we netijede nobatdaky adaty raýatlara hiç zat galmaýar” diýip, belledi.
Ol onlarça bank kartlary bilen nobatsyz gelýänlere närazylyk bildiriljek bolanlaryda, gözegçilik edip duran polisiýa işgärleriniň “ses-üýni çykarmazlygy” tabşyrýandyklaryny, bolmasa tussag edip pagta ýygymyna ugratjakdyklary bilen haýbat atýandyklaryny hem sözüne goşdy.
“Adamlarda indi polisiýa işgärleriniň garyndaşlarynyň şular ýaly näresmi toparyna kartlaryny bermekden başga çäreleri galmady. Bolmasa, indi adaty ýagdaýda kartyňdaky puluňy eliňe aljak gümanaň ýok” diýip, Farabyň 50 ýaşlaryndaky ýaşaýjysy sözüni ýetirdi.
Şol bir wagtda, sebitde şular ýaly hyzmatlary hödürleýändigini öňe sürüp, soňy bilen dürli hilegärliklere baş goşýanlaryň hem köpelýändigi bellenilýär.
“Bular ýaly toparlar soňy bilen ‘kartyňy ýitirdim’ diýip, yza çekilmek bilen bolýarlar. Soňky günlerde onlarça raýat şular ýaly aldawa düşürildi. Olaryň käbiri bankyň üsti bilen kartyny wagtynda petikletmäge ýetişen bolsa, käbirleriniň hasaplaryndan eýýäm pul çekilipdir. Bu barada polisiýa şikaýat edilse hem, kanun goraýjy işgärler ‘kartlary keseki raýatlara bermezlik barada kartlaryň bukjalarynda duýduryşlaryň ýazylandygyny’ aýdyp, aldanan adamlaryň arzasyny kabul etmekden ýüz öwürýärler. Netijede, täze kart almak üçin arza ýazmaly bolýar. Bu hem ençeme aýa çekip bilýär” diýip, efirde adynyň üýtgedilip Yhlas diýlip tutulmagyny soran Farabyň ýaşaýjysy belledi.
Ýokarda beýan edilen ýagdaýlar boýunça Içeri işler ministrligiň Lebap welaýaty boýunça bölüminden kommentariýa ýa goşmaça maglumat almak başartmady.
Türkmenistan soňky ýedi ýylyň dowamynda, tapgyrlaýyn esasda, adamlaryň aýlyk haklarynyň, pensiýalarynyň, döwlet kömek pullarynyň nagt däl görnüşde tölenmegini ýola goýdy. Muňa laýykda, raýatlar pullaryny öz plastik bank kartlary esasynda diňe bankomatlardan nagtlaşdyryp bilýärler.
2016-njy ýyldan bäri Türkmenistan agyr ykdysady kynçylyklary başdan geçirýär. Şondan bäri Azatlygyň habarçylary türkmen raýatlarynyň manat nagtlaşdyrmak kynçylyklary barada yzygiderli habar berýärler.
Türkmen häkimiýetleri ýurtdaky ykdysady kynçylyklary boýun almaýarlar we nagt pul ýetmezçiliginiň sebäpleri barada hiç bir düşündiriş hem bermeýärler. Muňa derek häkimiýetler bankomat nobatlaryny ýaşyryp, bu baradaky habarlara garşy göreşýärler.
Aşgabatda dollar arzanlaýar, bazarlarda harytlar gymmatlaýar
Türkmenistanda dollaryň gara bazardaky nyrhy ýene belli bir derejede arzanlap, durnuksyzlygyny saklaýan mahaly, Aşgabatda azyk we senagat harytlarynyň bahalary gymmatlaýar. Munuň bilen bir wagtda, subsidirlenen azyk önümleriniň ilata öz wagtynda paýlanmagy bilen bagly problemalar saklanyp galýar. Aşgabadyň käbir etrapçalarynyň ýaşaýjylaryna azyk paýlary awgustyň üçünji ongünlüginden bäri berilmeýän mahaly, käbir paýtagtlylara "çüýrän" towuk butlary paýlandy. Bu ýagdaýlar barada Azatlyk Radiosynyň habarçysy Aşgabatdan maglumat berýär.
16-njy sentýabrda paýtagtyň gara bazarynda bir dollaryň alyş-çalyş bahasy 28 manat 50 teňňä çenli arzanlady. Geçen hepdäniň ahyrynda gara bazar söwdagärleri bir dollary 30 manatdan satyn alyp, 30 manat 40 teňňeden satýardylar.
Ýatlasak, 10 gün çemesi ozal dollaryň gara bazar bahasy ýurduň dürli künjeklerinde, şol sanda Mary we Türkmenbaşy şäherlerinde duýdansyz 22 manada çenli aşaklady. Mundan ozal ýurduň gara bazarlarynda bir dollar 34 manat töwereklerinde bahalanýardy.
Habarçymyzyň maglumatyna görä, dollaryň gara bazar nyrhynyň 28 manada çenli aşaklamagy dollar bilen gymmatlan azyklaryň arzanlamagyna getirmeýär. Muňa derek, azyk we senagat harytlarynyň bahalary öňküsinden-de gymmatlaýar.
"Bir kilogram käşiriň bahasy 12 manada ýetdi. Bir hepde ozal onuň bahasy 5 manatdy. Içimlik suwlar 8-10 manatdan, "Arçalyk" atly suw 13 manatdan bahalanýar. Gazagystanda öndürilen "Granum" atly unuň 5 kilogramy 105 manada ýetdi" diýip, efirde atlandyrylmasyzlygyny soran aşgabatly ýaşaýjy 16-njy sentýabrda habarçymyza beren maglumatynda ýurtda ortaça pensiýa hakynyň 600 manatdygyny, ýöne 200 manat pensiýa alýan raýatlaryň bardygyny hem ýatlatdy.
Türkmenistanyň Merkezi banky dollaryň resmi alyş-çalyş bahasyny 2015-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan bäri 3,5 manatlygynda saklaýan mahaly, walýutanyň gara bazarynda dollaryň bahasy birnäçe ýyl bäri durnuksyz bolmagynda galýar.
Apreliň birinji ongünlüginde dollaryň manada bolan gatnaşygy rekord derejä ýetip, bir dollar 41 manada çenli ýokarlanypdy.
Türkmenistanda dowam edýän ykdysady kynçylyklaryň arasynda, ýurduň Merkezi banky 2016-njy ýylyň ýanwar aýyndan başlap dollaryň resmi söwdasyny gadagan etdi. Bu gadagançylygyň yzysüre, ýurtda walýutanyň gara bazary emele geldi.
Bu aralykda, bazarlarynda harytlarynyň bahalary gymmatlaýan mahaly, subsidirlenen azyk önümleriniň ilata öz wagtynda paýlanmagy bilen bagly problemalar saklanyp galýar.
Aşgabadyň käbir etrapçalarynyň ýaşaýjylaryna azyk paýlary soňky gezek 21-nji awgustda eltilip berlen bolsa, käbir paýtagtlylara "çüýrän" towuk butlary paýlandy.
"Soňky hepdelerde käbir etrapçalarda azyk paýlaryny öýlere eltip bermek işlerini gaýtadan ýola goýdular. Şäheriň 10-njy etrapçasynyň ýaşaýjylaryna çüýrük towuk butlarynyň paýlanmagy bilen bagly köp waka boldy. Olaryň gaty ýaramaz, porsy ysy bar. 11-nji etrapçada bolsa, ilata towuk butlaryna derek, öňler bitin berlen towugyň indi ýarysy paýlandy" diýip, sebitiň ýaşaýjysy anonimlik şertinde 16-njy sentýabrda habarçymyza gürrüň berdi.
Habarçymyz subsidirlenen azyk önümleriniň az getirilýändigi sebäpli, onuň üstünde ýakalaşyklaryň hem bolýandygyny aýtdy. Onuň sözlerine görä, şeýle wakalaryň biri 14-nji sentýabrda Parahat-3 etrapçasynda boldy.
Bellesek, häkimiýetleriň azyk nobatlaryny görer gözden gizlemek maksady bilen, subsidirlenen azyk önümlerini adamlaryň öýlerine paýlamak boýunça maý aýynda girizen düzgüni bilen bagly bökdençlikler saklanyp galýar.
Häkimiýetler iýulyň başyndan awgustyň soňky ongünlügine çenli ilata azyk önümlerini her 10 günde bir gezek paýlan bolsa, 6-njy sentýabrda azyk paýlarynyň mundan beýläk aýda diňe bir gezek paýlanjakdygyny mälim etdi.
Habarçymyzyň sözlerine görä, häzirki wagt ýaşaýjylar subsidirlenen azyk önümleriniň 27-nji sentýabrda belleniljkek Garaşsyzlyk gününden soň doly ýatyrylmak ähtimallygyndan hem alada edýärler.
Türkmenistanda dollaryň gara bazardaky nyrhy ýene belli bir derejede arzanlap, durnuksyzlygyny saklaýan mahaly, Aşgabatda azyk we senagat harytlarynyň bahalary gymmatlaýar. Munuň bilen bir wagtda, subsidirlenen azyk önümleriniň ilata öz wagtynda paýlanmagy bilen bagly problemalar saklanyp galýar. Aşgabadyň käbir etrapçalarynyň ýaşaýjylaryna azyk paýlary awgustyň üçünji ongünlüginden bäri berilmeýän mahaly, käbir paýtagtlylara "çüýrän" towuk butlary paýlandy. Bu ýagdaýlar barada Azatlyk Radiosynyň habarçysy Aşgabatdan maglumat berýär.
16-njy sentýabrda paýtagtyň gara bazarynda bir dollaryň alyş-çalyş bahasy 28 manat 50 teňňä çenli arzanlady. Geçen hepdäniň ahyrynda gara bazar söwdagärleri bir dollary 30 manatdan satyn alyp, 30 manat 40 teňňeden satýardylar.
Ýatlasak, 10 gün çemesi ozal dollaryň gara bazar bahasy ýurduň dürli künjeklerinde, şol sanda Mary we Türkmenbaşy şäherlerinde duýdansyz 22 manada çenli aşaklady. Mundan ozal ýurduň gara bazarlarynda bir dollar 34 manat töwereklerinde bahalanýardy.
Habarçymyzyň maglumatyna görä, dollaryň gara bazar nyrhynyň 28 manada çenli aşaklamagy dollar bilen gymmatlan azyklaryň arzanlamagyna getirmeýär. Muňa derek, azyk we senagat harytlarynyň bahalary öňküsinden-de gymmatlaýar.
"Bir kilogram käşiriň bahasy 12 manada ýetdi. Bir hepde ozal onuň bahasy 5 manatdy. Içimlik suwlar 8-10 manatdan, "Arçalyk" atly suw 13 manatdan bahalanýar. Gazagystanda öndürilen "Granum" atly unuň 5 kilogramy 105 manada ýetdi" diýip, efirde atlandyrylmasyzlygyny soran aşgabatly ýaşaýjy 16-njy sentýabrda habarçymyza beren maglumatynda ýurtda ortaça pensiýa hakynyň 600 manatdygyny, ýöne 200 manat pensiýa alýan raýatlaryň bardygyny hem ýatlatdy.
Türkmenistanyň Merkezi banky dollaryň resmi alyş-çalyş bahasyny 2015-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan bäri 3,5 manatlygynda saklaýan mahaly, walýutanyň gara bazarynda dollaryň bahasy birnäçe ýyl bäri durnuksyz bolmagynda galýar.
Apreliň birinji ongünlüginde dollaryň manada bolan gatnaşygy rekord derejä ýetip, bir dollar 41 manada çenli ýokarlanypdy.
Türkmenistanda dowam edýän ykdysady kynçylyklaryň arasynda, ýurduň Merkezi banky 2016-njy ýylyň ýanwar aýyndan başlap dollaryň resmi söwdasyny gadagan etdi. Bu gadagançylygyň yzysüre, ýurtda walýutanyň gara bazary emele geldi.
Bu aralykda, bazarlarynda harytlarynyň bahalary gymmatlaýan mahaly, subsidirlenen azyk önümleriniň ilata öz wagtynda paýlanmagy bilen bagly problemalar saklanyp galýar.
Aşgabadyň käbir etrapçalarynyň ýaşaýjylaryna azyk paýlary soňky gezek 21-nji awgustda eltilip berlen bolsa, käbir paýtagtlylara "çüýrän" towuk butlary paýlandy.
"Soňky hepdelerde käbir etrapçalarda azyk paýlaryny öýlere eltip bermek işlerini gaýtadan ýola goýdular. Şäheriň 10-njy etrapçasynyň ýaşaýjylaryna çüýrük towuk butlarynyň paýlanmagy bilen bagly köp waka boldy. Olaryň gaty ýaramaz, porsy ysy bar. 11-nji etrapçada bolsa, ilata towuk butlaryna derek, öňler bitin berlen towugyň indi ýarysy paýlandy" diýip, sebitiň ýaşaýjysy anonimlik şertinde 16-njy sentýabrda habarçymyza gürrüň berdi.
Habarçymyz subsidirlenen azyk önümleriniň az getirilýändigi sebäpli, onuň üstünde ýakalaşyklaryň hem bolýandygyny aýtdy. Onuň sözlerine görä, şeýle wakalaryň biri 14-nji sentýabrda Parahat-3 etrapçasynda boldy.
Bellesek, häkimiýetleriň azyk nobatlaryny görer gözden gizlemek maksady bilen, subsidirlenen azyk önümlerini adamlaryň öýlerine paýlamak boýunça maý aýynda girizen düzgüni bilen bagly bökdençlikler saklanyp galýar.
Häkimiýetler iýulyň başyndan awgustyň soňky ongünlügine çenli ilata azyk önümlerini her 10 günde bir gezek paýlan bolsa, 6-njy sentýabrda azyk paýlarynyň mundan beýläk aýda diňe bir gezek paýlanjakdygyny mälim etdi.
Habarçymyzyň sözlerine görä, häzirki wagt ýaşaýjylar subsidirlenen azyk önümleriniň 27-nji sentýabrda belleniljkek Garaşsyzlyk gününden soň doly ýatyrylmak ähtimallygyndan hem alada edýärler.
Synaglar, alamatlar, netijeler. Türkmen epidemiologlary yzygiderli işleýärler
Azatlygyň Türkmenistandaky habarçylary COVID-19-yň ýaýramagy bilen bagly ýagdaýlar barada jikme-jiklik habar bermegini dowam etdirýärler. Soňky habarlara görä, test ettirmek üçin nobatlar, ýokary keselçilik we ölüm derejesi saklanýar. Ilat zerur lukmançylyk kömegini alyp bilmeýär. Lukmançylyk işgärleri we jaýlanyş çärelerini geçirýän işgärler gyssagly ýagdaýda işleýärler.
"Ýagdaý adatdan daşary, keselçiligiň iň ýokary derejesine entek ýetilmedi, emma aşak hem düşenok. 'Delta' möwç alýar, 1 ýaşdan 5 ýaş aralygyndaky näsag çagalar köp. Köpüsiniň derisine zeper ýetýär, rezin ýaly bolýar we jaýrylýar" -diýip, Azatlygyň çeşmelerinden biri 16-njy sentýabrda gürrüň berdi.
Test etdirmäge islegler gaty ýokary bolmagynda galýar, Çoganlydaky kliniki we epidemiologiki lukmançylyk institutynyň işgärleri gije gündüziň dowamynda üç gezek çalşyp işlemeli bolýarlar. Synaglaryň köpüsi, saglyk işgärleriniň bellemegine görä, koronawirusyň bardygyny tassyklaýar.
Köp hassalar synaglar üçin özbaşdak ýüz tutýarlar, testiň bahasy 100 manat. Saglygy goraýyş işgärlerine görä, düzgünlere laýyklykda, koronawirusa ýokaşan adamyň maşgala agzalary mugt synaglary geçirip bilbär, ýöne bu iş ýüzünde edilmeýär.
Ýurt ýolbaşçylaryna görä, Türkmenistanda henizem koronawir ýok.
Hassahanalaryň we morglaryň işgärleri hem gyssagly ýagdaýda işleýärler.
"Olarda jesetleri morglara ýygnamaga wagt ýetenok. Plastik örtgä dolanan merhumyň jesedine adamyň familiýasy ýazylan kagyzlar ýelmelýär" - diýip, çeşme aýdýar.
Onuň sözlerine görä, gyssagara ýalňyşlyklar hem ýüze çykýar. Çeşme bir zenanyň garyndaşlarynyň ýalňyşlyk bilen başga biriniň jesedini jaýlandygyna hut özüniň şaýat bolandygyny aýdýar. Azatlyk, öz çeşmeleriniň gizlinligini we howpsuzlygyny üpjün etmek üçin bu paka degişli jukme-jiklikleriň ählisini beýan etmekden saklanýar.
Morgda koronawirusdan ölenleriň jesetleri beýleki merhumlardan aýratyn çykarylýar.
"Morgda, bir otagda kowidden ölenlerde başgalar çykarylýar, hatda jaýlanyş çäresi hem hoşlaşyk dabaralary geçirilýär. Başga bir ýerde gapdalda merhumlar selofanda berilýär. Hoşlaşyk bary-ýogy 10 minutda gutarýar" diýip, çeşme aýdýar.
Azatlygyň habarçylary Aşgabatdaky hassahanalarda, şol sanda reanimasiýa bölümlerinde boş ýeriň ýokdugyny, koronawirusly näsaglar üçin karantin zolaklarynda hem hassalaryň aşa köpdügini aýdýarlar.
Hususan-da, “Polimex” -iň binalarynda ýerleşýän karantin hem doly. Lukmançylyk edarasyndaky ýer we nahar hassalara mugt berilýär, dermany hassalar satyn aldyrmaly bolýar. Şol bir wagtyň özünde, derman gytçylygy dowam edýär.
Habarçy tassyklanan koronawirusly näsaglaryň ep-esli böleginiň öýde bejergi alýandygyny, olaryň arasynda öýkenine 20% we 50% zeper ýeten näsaglaryň bardygyny habar berdi. Näsaglaryň arasynda sanjym edilenler hem bar.
Bu aralykda ilatyň arasynda lukmançylyk kömegi we dermanlar elýeterli däl şertlerinde özara kömek güýçlendi.
"Döwletiň hereketsizligi, dermanlaryň we azyk önümleriniň bahasynyň ýokarlanmagy bilen bir hatarda köp adam adamkärçilik görkezýär. Galan dermanlary mugt bermek teklip edilýär, "Polimex"-den gaýdýanlary öz awtoulaglarynda daşaýanlar tapylýar, goňşulary hassalara öýlerinde kömek edýärler "diýip, Aşgabadyň ýaşaýjysy Azatlyga gürrüň berdi.
Ýurtda häkimiýetler koronawirusyň bardygyny inkär edýän wagtynda, ilata hökmany sanjym etmek talaplarynyň berjaý edilişine gözegçiligi güýçlendirýär.
Ýurduň gündogaryndaky Lebap welaýatynda häzirki wagtda waksina edilmedik ilat etraplaryň arasynda hereket edip bilmeýär. Sanjym şahadatnamasy, esasanam Farap bilen Türkmenabatyň arasyndaky postda talap edilýär.
Ýerli ýaşaýjylaryň pikiriçe, diňe sanjym edilmedikler däl, eýsem sanjym alan, emma şahadatnama alp ýetişmedik raýatlar hem öz welaýatynda gatnamak mümkinçiligini ýitirdi. Şahadatnama taýýarlatmagyň wagty azyndan 15 güne çekýär. Bolmasa şadatnamany 500 manat para berip has tiz alyp bolýar.
Azatlyk bilen gizlin gürleşen Farabyň ýaşaýjylarynyň sözlerine görä, köpler para berip, polisiýa postundan geçýärler.
Azatlygyň Türkmenistandaky habarçylary COVID-19-yň ýaýramagy bilen bagly ýagdaýlar barada jikme-jiklik habar bermegini dowam etdirýärler. Soňky habarlara görä, test ettirmek üçin nobatlar, ýokary keselçilik we ölüm derejesi saklanýar. Ilat zerur lukmançylyk kömegini alyp bilmeýär. Lukmançylyk işgärleri we jaýlanyş çärelerini geçirýän işgärler gyssagly ýagdaýda işleýärler.
"Ýagdaý adatdan daşary, keselçiligiň iň ýokary derejesine entek ýetilmedi, emma aşak hem düşenok. 'Delta' möwç alýar, 1 ýaşdan 5 ýaş aralygyndaky näsag çagalar köp. Köpüsiniň derisine zeper ýetýär, rezin ýaly bolýar we jaýrylýar" -diýip, Azatlygyň çeşmelerinden biri 16-njy sentýabrda gürrüň berdi.
Test etdirmäge islegler gaty ýokary bolmagynda galýar, Çoganlydaky kliniki we epidemiologiki lukmançylyk institutynyň işgärleri gije gündüziň dowamynda üç gezek çalşyp işlemeli bolýarlar. Synaglaryň köpüsi, saglyk işgärleriniň bellemegine görä, koronawirusyň bardygyny tassyklaýar.
Köp hassalar synaglar üçin özbaşdak ýüz tutýarlar, testiň bahasy 100 manat. Saglygy goraýyş işgärlerine görä, düzgünlere laýyklykda, koronawirusa ýokaşan adamyň maşgala agzalary mugt synaglary geçirip bilbär, ýöne bu iş ýüzünde edilmeýär.
Ýurt ýolbaşçylaryna görä, Türkmenistanda henizem koronawir ýok.
Hassahanalaryň we morglaryň işgärleri hem gyssagly ýagdaýda işleýärler.
"Olarda jesetleri morglara ýygnamaga wagt ýetenok. Plastik örtgä dolanan merhumyň jesedine adamyň familiýasy ýazylan kagyzlar ýelmelýär" - diýip, çeşme aýdýar.
Onuň sözlerine görä, gyssagara ýalňyşlyklar hem ýüze çykýar. Çeşme bir zenanyň garyndaşlarynyň ýalňyşlyk bilen başga biriniň jesedini jaýlandygyna hut özüniň şaýat bolandygyny aýdýar. Azatlyk, öz çeşmeleriniň gizlinligini we howpsuzlygyny üpjün etmek üçin bu paka degişli jukme-jiklikleriň ählisini beýan etmekden saklanýar.
Morgda koronawirusdan ölenleriň jesetleri beýleki merhumlardan aýratyn çykarylýar.
"Morgda, bir otagda kowidden ölenlerde başgalar çykarylýar, hatda jaýlanyş çäresi hem hoşlaşyk dabaralary geçirilýär. Başga bir ýerde gapdalda merhumlar selofanda berilýär. Hoşlaşyk bary-ýogy 10 minutda gutarýar" diýip, çeşme aýdýar.
Azatlygyň habarçylary Aşgabatdaky hassahanalarda, şol sanda reanimasiýa bölümlerinde boş ýeriň ýokdugyny, koronawirusly näsaglar üçin karantin zolaklarynda hem hassalaryň aşa köpdügini aýdýarlar.
Hususan-da, “Polimex” -iň binalarynda ýerleşýän karantin hem doly. Lukmançylyk edarasyndaky ýer we nahar hassalara mugt berilýär, dermany hassalar satyn aldyrmaly bolýar. Şol bir wagtyň özünde, derman gytçylygy dowam edýär.
Habarçy tassyklanan koronawirusly näsaglaryň ep-esli böleginiň öýde bejergi alýandygyny, olaryň arasynda öýkenine 20% we 50% zeper ýeten näsaglaryň bardygyny habar berdi. Näsaglaryň arasynda sanjym edilenler hem bar.
Bu aralykda ilatyň arasynda lukmançylyk kömegi we dermanlar elýeterli däl şertlerinde özara kömek güýçlendi.
"Döwletiň hereketsizligi, dermanlaryň we azyk önümleriniň bahasynyň ýokarlanmagy bilen bir hatarda köp adam adamkärçilik görkezýär. Galan dermanlary mugt bermek teklip edilýär, "Polimex"-den gaýdýanlary öz awtoulaglarynda daşaýanlar tapylýar, goňşulary hassalara öýlerinde kömek edýärler "diýip, Aşgabadyň ýaşaýjysy Azatlyga gürrüň berdi.
Ýurtda häkimiýetler koronawirusyň bardygyny inkär edýän wagtynda, ilata hökmany sanjym etmek talaplarynyň berjaý edilişine gözegçiligi güýçlendirýär.
Ýurduň gündogaryndaky Lebap welaýatynda häzirki wagtda waksina edilmedik ilat etraplaryň arasynda hereket edip bilmeýär. Sanjym şahadatnamasy, esasanam Farap bilen Türkmenabatyň arasyndaky postda talap edilýär.
Ýerli ýaşaýjylaryň pikiriçe, diňe sanjym edilmedikler däl, eýsem sanjym alan, emma şahadatnama alp ýetişmedik raýatlar hem öz welaýatynda gatnamak mümkinçiligini ýitirdi. Şahadatnama taýýarlatmagyň wagty azyndan 15 güne çekýär. Bolmasa şadatnamany 500 manat para berip has tiz alyp bolýar.
Azatlyk bilen gizlin gürleşen Farabyň ýaşaýjylarynyň sözlerine görä, köpler para berip, polisiýa postundan geçýärler.
"Şahadatnama ýok bolsa, 50 manat töläp, barlag nokadyndan geçip bolýar. Her gezek tölemeli. Günde iki gezek geçseň 100 manada düşýär" - diýip, Farabyň ýaşaýjysy aýdýar.
Waksinasiýa Mary welaýatda-da güýçlendi. Waksina bolmasa edaralaryň we kärhanalaryň işgärlerine işe barmaga rugsat berilmeýär. Sanjym şahadatnamasy hassahana kabul edilende hem soralýar.
Bu sebitde söwda, hyzmat we güýmenje desgalarynyň hemmesi diýen ýaly ýapyk.
Habarçylaryň sözlerine görä, şäherdäki durmuş haýallady, diňe dermanhanalarda we hassahanalarda adam köp. Lukmançylyk işgärleriniň arasynda keselçilik ýokarlandy. Marynyň ýokanç keseller keselhanasynda lukmanyň aradan çykandygy bilen belli boldy. Bölüm müdiri 13-nji sentýabrda aradan çykyp, 15-nji sentýabrda jaýlandy.
Waksinasiýa Mary welaýatda-da güýçlendi. Waksina bolmasa edaralaryň we kärhanalaryň işgärlerine işe barmaga rugsat berilmeýär. Sanjym şahadatnamasy hassahana kabul edilende hem soralýar.
Bu sebitde söwda, hyzmat we güýmenje desgalarynyň hemmesi diýen ýaly ýapyk.
Habarçylaryň sözlerine görä, şäherdäki durmuş haýallady, diňe dermanhanalarda we hassahanalarda adam köp. Lukmançylyk işgärleriniň arasynda keselçilik ýokarlandy. Marynyň ýokanç keseller keselhanasynda lukmanyň aradan çykandygy bilen belli boldy. Bölüm müdiri 13-nji sentýabrda aradan çykyp, 15-nji sentýabrda jaýlandy.
Duşenbede ŞHG sammitine gatnaşan Berdimuhamedow güýçlendirilen howpsuzlygyň arasynda ýurda dolanýar
Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň anna güni täjik paýgatynda geçirilen sammitine gatnaşan Gurbanguly Berdimuhamedow, güýçlendirilen howpsuzlygyň astynda Türkmenabada dolanýar.
17-nji sentýabrda Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň liderleri Täjigistanyň paýtagty Duşenbede duşuşyp, Owganystany maslahat etdi. Duşuşyga Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow myhman hökmünde gatnaşdy. Azatlyk Radiosynyň habarçysy 17-nji sentýabrda günüň ikinji ýarymynda Berdimuhamedowyň Duşenbeden Türkmenabada dolanýandygyny we muňa görülýän taýýarlyklar barada habar berýär.
20 ýyl ozal esaslandyrylan Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy ilkibaşda Hytaý, Russiýa, Gyrgyzystan, Gazagystan, Täjigistan we Özbegistan ýaly ýurtlardan ybaratdy. Hytaý ýolbaşçylygyndaky bu gurama 2017-nji ýylda Pakistan we Hindistan hem goşuldy.
Agza ýurtlaryň döwlet baştutanlary ABŞ ýolbaşçylygyndaky halkara harby güýçleriň Owganystandan goşun çekmeginiň yz ýany duşuşyp, Owganystandaky ýagdaýlary maslahat edýär.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy ýagdaýdan habarly çeşmelere salgylanyp, 17-nji sentýabrda Gurbanguly Berdimuhamedowyň uçarynyň Duşenbeden Türkmenabada dolanmagyna garaşylýandygyny habar berdi.
Azatlyga mälim bolan maglumatlara görä, daşary ýurtdan dolanýan Berdimuhamedowyň hem-de onuň egindeşleriniň Türkmenabatda koronawirus barlagyndan geçmegine garaşylýar.
Türkmenistanda pandemiýa bilen bagly girizilen syýahat çäklendirmelerine laýyklykda, daşary ýurtdan dolanýan ähli ýolagçylardan koronawirus testi talap edilýär. Galyberse-de, ýurda dolanýan raýatlardan 21 gün möhlet bilen karantinde bolmak talap edilýär.
Mälim bolan maglumatlara görä, Täjigistana sapar eden türkmen wekiliýetiniň agzalaryna, ministrlere niýetlenip, Amyderýanyň çep kenarynda bir günlük izolýasiýa üçin karantin ýerleri taýýarlanypdyr.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy ýagdaýdan habarly çeşmelere salgylanyp, prezidentiň ogly we wise-premýer Serdar Berdimuhamedowyň prezidenti garşy almak üçin 17-nji sentýabr güni ir bilen Türkmenabada gelendigini habar berdi.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy Türkmenabatda soňky iki gün bäri aeroportdan prezidentiň rezidensiýasyna çenli aralykda ýollaryň petikli galýandygyny habar berdi. Onuň maglumatlaryna görä, 17-nji sentýabr güni irden ýerli sagat bilen 6-dan soň petikli ýollar sebäpli hatda işe gatnaýan adamlaryň hem ýoldan geçmegine rugsat berilmedi.
Galyberse-de, habarçymyz şäherde hususy awtoulaglaryň we kiçi awtobuslaryň hereketiniň çäklendirilendigini, diňe döwlet belgili awtobuslaryň hereketine rugsat berilýändigini habar berdi. Şol bir wagtda, onuň maglumatlaryna görä, ähli edara-kärhanalara SSSR döwründen galan köne awtoulaglaryny köçä çykarmazlyk tabşyrylypdyr.
Bir gün ozal, penşenbe güni Azatlyk Radiosynyň sebitdäki ikinji habarçysy Türkmenabatda howpsuzlygyň güýçlendirilendigini habar berdi.
Onuň maglumatlaryna görä, Türkmenabadyň Bitarap Türkmenistan (öňki Kostandowa) köçesinde penşenbe güni kiçi awtobuslaryň hereketi bes edildi.
Şeýle-de, habarçymyz penşenbe güni günuzyn Bitarap Türkmenistan (öňki Kostandowa) köçesiniň ugrundaky ýol bellikleriniň reňklenendigini habar berdi. Şeýle-de, ikinji habarçy penşenbe güni günüň ikinji ýarymynda prezidentiň rezidensiýasyna çenli 3-4 çatrygyň petiklenendigini, anna güni Bitarap Türkmenistan köçesiniň ugrunda her çatryga polisiýanyň hem-de milli howpsuzlyk gullugynyň işgärleriniň ýerleşdirilendigini habar berdi.
Şeýle-de, ses gataldyjy enjam we duýduryş çyralary (migalka) bilen enjamlaşdyrylan awtoulaglar iki gün mundan ozal köçäniň ugrunda park edilen ulaglaryň aýrylmagyny talap edipdir.
Azatlygyň habarçysy Türkmenabatda güýçlendirilen howpsuzlygyň arasynda beýleki welaýatlardan goşmaça polisiýa güýçleriniň şähere getirilendigini habar berdi.
Bu aralykda, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Duşenbede geçirilen duşuşygynda Türkmenistanyň Owganystan boýunça beýan eden pozisiýasy barada döwlet metbugaty heniz habar bermedi.
Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň anna güni täjik paýgatynda geçirilen sammitine gatnaşan Gurbanguly Berdimuhamedow, güýçlendirilen howpsuzlygyň astynda Türkmenabada dolanýar.
17-nji sentýabrda Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň liderleri Täjigistanyň paýtagty Duşenbede duşuşyp, Owganystany maslahat etdi. Duşuşyga Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow myhman hökmünde gatnaşdy. Azatlyk Radiosynyň habarçysy 17-nji sentýabrda günüň ikinji ýarymynda Berdimuhamedowyň Duşenbeden Türkmenabada dolanýandygyny we muňa görülýän taýýarlyklar barada habar berýär.
20 ýyl ozal esaslandyrylan Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy ilkibaşda Hytaý, Russiýa, Gyrgyzystan, Gazagystan, Täjigistan we Özbegistan ýaly ýurtlardan ybaratdy. Hytaý ýolbaşçylygyndaky bu gurama 2017-nji ýylda Pakistan we Hindistan hem goşuldy.
Agza ýurtlaryň döwlet baştutanlary ABŞ ýolbaşçylygyndaky halkara harby güýçleriň Owganystandan goşun çekmeginiň yz ýany duşuşyp, Owganystandaky ýagdaýlary maslahat edýär.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy ýagdaýdan habarly çeşmelere salgylanyp, 17-nji sentýabrda Gurbanguly Berdimuhamedowyň uçarynyň Duşenbeden Türkmenabada dolanmagyna garaşylýandygyny habar berdi.
Azatlyga mälim bolan maglumatlara görä, daşary ýurtdan dolanýan Berdimuhamedowyň hem-de onuň egindeşleriniň Türkmenabatda koronawirus barlagyndan geçmegine garaşylýar.
Türkmenistanda pandemiýa bilen bagly girizilen syýahat çäklendirmelerine laýyklykda, daşary ýurtdan dolanýan ähli ýolagçylardan koronawirus testi talap edilýär. Galyberse-de, ýurda dolanýan raýatlardan 21 gün möhlet bilen karantinde bolmak talap edilýär.
Mälim bolan maglumatlara görä, Täjigistana sapar eden türkmen wekiliýetiniň agzalaryna, ministrlere niýetlenip, Amyderýanyň çep kenarynda bir günlük izolýasiýa üçin karantin ýerleri taýýarlanypdyr.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy ýagdaýdan habarly çeşmelere salgylanyp, prezidentiň ogly we wise-premýer Serdar Berdimuhamedowyň prezidenti garşy almak üçin 17-nji sentýabr güni ir bilen Türkmenabada gelendigini habar berdi.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy Türkmenabatda soňky iki gün bäri aeroportdan prezidentiň rezidensiýasyna çenli aralykda ýollaryň petikli galýandygyny habar berdi. Onuň maglumatlaryna görä, 17-nji sentýabr güni irden ýerli sagat bilen 6-dan soň petikli ýollar sebäpli hatda işe gatnaýan adamlaryň hem ýoldan geçmegine rugsat berilmedi.
Galyberse-de, habarçymyz şäherde hususy awtoulaglaryň we kiçi awtobuslaryň hereketiniň çäklendirilendigini, diňe döwlet belgili awtobuslaryň hereketine rugsat berilýändigini habar berdi. Şol bir wagtda, onuň maglumatlaryna görä, ähli edara-kärhanalara SSSR döwründen galan köne awtoulaglaryny köçä çykarmazlyk tabşyrylypdyr.
Bir gün ozal, penşenbe güni Azatlyk Radiosynyň sebitdäki ikinji habarçysy Türkmenabatda howpsuzlygyň güýçlendirilendigini habar berdi.
Onuň maglumatlaryna görä, Türkmenabadyň Bitarap Türkmenistan (öňki Kostandowa) köçesinde penşenbe güni kiçi awtobuslaryň hereketi bes edildi.
Şeýle-de, habarçymyz penşenbe güni günuzyn Bitarap Türkmenistan (öňki Kostandowa) köçesiniň ugrundaky ýol bellikleriniň reňklenendigini habar berdi. Şeýle-de, ikinji habarçy penşenbe güni günüň ikinji ýarymynda prezidentiň rezidensiýasyna çenli 3-4 çatrygyň petiklenendigini, anna güni Bitarap Türkmenistan köçesiniň ugrunda her çatryga polisiýanyň hem-de milli howpsuzlyk gullugynyň işgärleriniň ýerleşdirilendigini habar berdi.
Şeýle-de, ses gataldyjy enjam we duýduryş çyralary (migalka) bilen enjamlaşdyrylan awtoulaglar iki gün mundan ozal köçäniň ugrunda park edilen ulaglaryň aýrylmagyny talap edipdir.
Azatlygyň habarçysy Türkmenabatda güýçlendirilen howpsuzlygyň arasynda beýleki welaýatlardan goşmaça polisiýa güýçleriniň şähere getirilendigini habar berdi.
Bu aralykda, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Duşenbede geçirilen duşuşygynda Türkmenistanyň Owganystan boýunça beýan eden pozisiýasy barada döwlet metbugaty heniz habar bermedi.