نورالدین پیرموذن در گفتگو با بی‌بی‌سی‌ فارسی ادعا کرده #واکسن_روسی اسپوتنیک از سوی مراکز بی‌طرف بررسی نشده است. او همچنین می‌گوید زمان لازم برای تولید یک واکسن امن، چهار سال است. چرایی نادرست بودن هر دوی این ادعاها را در #فکت‌نامه بخوانید.

🔴 پیرموذن ادعا می‌کند مراکز بی‌طرف، واکسن #اسپوتنیک را بررسی نکرده‌اند. این ادعا نادرست است. در این لینک می‌توانید گزارش ژورنال معتبر لنست را درباره نتایج موقت فاز سوم واکسن روسی بخوانید.

🔴 پیرموذن همچنین مقاله لنست را «ریپورت اولیه» معرفی می‌کند. این ادعا نیز نادرست است. گزارش اخیر «نتایج موقت» است. گزارش اولیه (فازهای یک و دو) در تاریخ ۴ سپتامبر ۲۰۲۰ در این ژورنال منتشر شد.

🔴 ادعای دیگر پیرموذن این است که زمان لازم برای تولید یک واکسن امن، چهار سال است. این ادعا نیز نادرست است. بسیاری از مخالفان واکسیناسیون کرونا به انتشار چنین نظراتی کمک می‌کنند. WHO و نهاد‌های رسمی بهداشت در کشورها، طبق دستورالعمل‌های قانونی، امنیت یک واکسن را بررسی می‌کنند.

🔴 دکتر فائوچی رئیس موسسه آلرژی و بیماری‌های عفونی آمریکا می‌گوید دلیل سرعت در تولید واکسن کرونا، پیشرفت فناوری، سرمایه‌گذاری و همکاری قابل توجه نهادهای پژوهشی برای تسریع در فرایند تولید واکسن است. او می‌گوید در این مسیر، کیفیت تولید، فدای سرعت نشده است.

🔴 ضمن اینکه سایت‌های درستی‌سنجی نیز توضیح می‌دهند دلیل سرعت بالای تولید واکسن کرونا در کشورهای مختلف دنیا چیست. به عنوان مثال می‌توانید فکت چکینگ USA Today و رویترز را در این باره اینجا بخوانید.

🔴 به طور خلاصه خانواده ویروس‌های کرونا دهه‌هاست شناخته شده است. تلاش برای ساخت واکسن نیز از حدود ۲۰ سال پیش آغاز شده است. به دلیل شرایط همه‌گیری جهانی، برخی فرایندهای تایید و تولید به صورت همزمان آغاز شده‌اند. این به معنای کاهش کیفیت در تولید و بی‌توجهی به استانداردها نیست.
🔴 سازمان بهداشت جهانی درباره امنیت واکسن‌هایی که تایید کرده، در این لینک توضیح داده است. اشاره به این نکته ضروری است که واکسن #اسپوتنیک در زمان نوشته شدن این توییت‌ها، هنوز تاییدیه سازمان بهداشت جهانی را به دست نیاورده است.

🔴 پیرموذن: اسپوتنیک چون روی ابولا موثر نبود، روس‌ها «به کووید سویچ» کرده‌اند. این ادعا بی‌اساس است. این مطالعه در نشریه Human Vaccines & Immunotherapeutics نشان می‌دهد فاز یک و دوی این واکسن موثر و امن بوده و می‌تواند وارد فاز سوم شود.

🔴 پیرموذن ادعا می‌کند یک واکسن باید ۱۰۰٪ امن باشد ولی در آمریکا چون مرگ و میر پاندمی زیاد بود تصمیم گرفته شد میزان امنیت واکسن را ۷۰٪ هم پایین آورده‌ شود. این حرف نادرست است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا در توضیح امنیت واکسن، چنین ادعایی نکرده است.

🔴 پیرموذن: «فایزر در توجیه مرگ پزشکی بعد از دریافت واکسن در فلوریدا گفت در یک میلیون واکسیناسیون ما ۲/۶ مرگ و میر داریم.» این عدد مبهم و نادرست است. فایزر چنین ادعایی نکرده و می‌گوید این اتفاق هنوز در دست بررسی است. گزارش این رویداد را در نیویورک تایمز بخوانید.

🔴 پیرموذن ابتدا ادعا می‌کند «امنیت» واکسن‌ها به ۷۰ درصد کاهش پیدا کرده و می‌گوید «بنابراین واکسن با تاثیر ۷۰ درصد برای کشورهای عقب‌مانده و کشورهای فقیر که نمی‌توانند واکسن‌های گران بخرند مورد پذیرش قرار گرفته است.» این گفته گمراه‌کننده است زیرا .امنیت یک واکسن، ارتباط مستقیمی با «تاثیر» آن ندارد. هر واکسن به طور جداگانه از لحاظ ایمنی و همچنین تاثیرگذاری بررسی می‌شود. صحبت‌های پیرموذن ممکن است این تصور را به وجود آورد که واکسن‌های تاییدشده کرونا چون ممکن است تاثیری ۷۰ درصدی داشته باشند، همین سطح از ایمنی را دارند.

👈 متن کامل مطلب را همراه با منابع در سایت فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

حسین نجات روز ۱۷ بهمن ۹۹ گفت: «آمریکایی‌ها تلفات حمله ایران به عین‌الاسد را پنهان‌‌ کردند.»

🔴 حدود ۴۰۰ روز از حمله موشکی ایران به پایگاه آمریکایی عین‌الاسد می‌گذرد. تاکنون هیچ سندی در اثبات تلفات انسانی در این حمله ارائه نشده است. درعوض شواهدی وجود دار د که نشان می‌دهد جریانی سازمان‌یافته پشت انتشار اخبار جعلی در این باره است.

🔴الگوی ساخت و پخش اخبار جعلی عین‌الاسد، برنامه‌ریزی شده است. از ساختن صفحه جعلی به نام روزنامه‌نگار اسرائیلی در توییتر، جعل نامه سناتور آمریکایی و انتشار آن در یک رسانه‌های عراقی، برقراری تماس ساختگی با برنامه‌های زنده تلویزیونی آمریکا، جعل صفحه اول روزنامه‌های معتبر دنیا گرفته تا انتشار و پخش ویدئوهای جعلی از انفجار و البته سخنرانی در جمع هواداران نظام و طرح ادعاهای جعلی در فضای عمومی.

🔴 در همین راستا #فکت‌نامه یک سال پیش مطلبی با عنوان «صدا و سیما و اخبار جعلی درباره «انتقام سخت»» منتشر کرد که به طور مفصل به چگونگی انتشار اخبار جعلی درباره حمله به پایگاه نظامی عین الاسد می‌پردازد.

👈 متن کامل مطلب را همراه با منابع در سایت فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

#پادکست 👀🚀🎙🗣 #فکتنامه


✅@Factnameh

📸 این عکس فتوشاپی نیست!

🎙هفدهمین قسمت از پادکست هفتگی #فکت‌نامه به بررسی عکسی اختصاص دارد که در هفته گذشته، بارها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این عکس، زنی را با چادر عربی نشان می‌دهد که در حال خوردن آب از روی زمین است.

🔹فرهاد در این اپیزود از فکت‌نامه همه چیزهایی را که لازم است درباره این عکس بدانیم، توضیح می‌دهد. به ما می‌گوید که ماجرا از چه قرار بوده، از کجا شروع شده، چرا عده‌ای می‌گویند این عکس فتوشاپی است و چرا این عکس، فتوشاپی نیست.

🔹در ادامه نیز فرهاد و رضا درباره اهمیت انتشار اخبار درست صحبت می‌کنند و توضیح می‌دهند که چگونه انتشار خبرهای نادرست ممکن است تاثیرات خطرناک و غیرقابل جبرانی داشته باشد.

🔹پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. مدیر هنری این پادکست، آریا کیان و تهیه‌کننده آن افشین صدری است.

🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

✅ @Factnameh

📸 این عکس فتوشاپی نیست!

🎙هفدهمین قسمت از پادکست هفتگی #فکت‌نامه به بررسی عکسی اختصاص دارد که در هفته گذشته، بارها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این عکس، زنی را با چادر عربی نشان می‌دهد که در حال خوردن آب از روی زمین است.

🔹فرهاد در این اپیزود از فکت‌نامه همه چیزهایی را که لازم است درباره این عکس بدانیم، توضیح می‌دهد. به ما می‌گوید که ماجرا از چه قرار بوده، از کجا شروع شده، چرا عده‌ای می‌گویند این عکس فتوشاپی است و چرا این عکس، فتوشاپی نیست.

🔹در ادامه نیز فرهاد و رضا درباره اهمیت انتشار اخبار درست صحبت می‌کنند و توضیح می‌دهند که چگونه انتشار خبرهای نادرست ممکن است تاثیرات خطرناک و غیرقابل جبرانی داشته باشد.

🔹پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. مدیر هنری این پادکست، آریا کیان و تهیه‌کننده آن افشین صدری است.

🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

✅ @Factnameh

❓آیا استعداد ذهنی ایرانیان از متوسط جهانی بیشتر است؟

🔹رهبر جمهوری اسلامی ایران در یک سخنرانی اعلام کرده است: «کشور ما از لحاظ استعداد ذهنی از متوسط جهان بالاتر است؛ این ادعا نیست، این چیز ثابت‌شده و مسلمی است.»

🔹اولین مساله این است که شاخصی به نام «استعداد ذهنی» وجود ندارد. البته ممکن است منظور او، ضریب هوشی باشد. آنچه می‌دانیم این است که به یافته‌های مربوط به ضریب هوشی و به خصوص روش‌های مقایسه آن بین کشورها، ایرادهای زیادی وارد است.

🔹اما حتی اگر همه این مقایسه‌ها را نیز بپذیریم، باز هم رتبه ضریب هوشی ایرانیان در بین ۱۱۰ کشور جهان، ۸۴ است و این رتبه برخلاف ادعای رهبر جمهوری اسلامی، پایین‌تر از متوسط جهانی است. به همین دلیل #فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 متن کامل درستی‌سنجی را در
سایت فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

✅ @Factnameh

🧐 در بعضی از نظرات و پیام‌های خصوصی که مخاطبان فکت‌نامه برای ما می‌فرستند به نظر می‌رسد گاه ابهاماتی در مورد نشان‌های #فکت‌نامه وجود دارد. از این رو شاید بد نباشد یک بار دیگر نشان‌ها را با هم مرور کنیم و ببینیم منظور میرزا از نشان‌هایی که به هر خبر یا اظهارنظر می‌دهد چیست.

🔹همچنین می‌توانید در قسمت «درباره ما» سایت فکت‌نامه ببینید که سوژه‌های تحقیق چگونه انتخاب می‌شوند و روش کار ما برای بررسی هر موضوع چیست، و در نهایت اینکه ما همیشه آماده شنیدن نقدها و نظرات خوانندگان فکت‌نامه هستیم.

✅ @Factnameh

🎙فکت‌نامه در ۱۴۰۰

🔹قسمت ۵۳ #پادکست فکت‌نامه در روزی منتشر می‌شود که سه مناسبت دارد؛ روز جهانی درستی‌سنجی، پنجمین سالگرد تاسیس سایت فکت‌نامه و نخستین سالگرد شروع‌به‌کار پادکست فکت‌نامه.

🔹به همین مناسبت، در این قسمت ابتدا مروری می‌کنیم به کارنامه #فکت‌نامه از نگاه آمارها و بعد به سراغ کامنت‌ها و صداهایی می‌رویم که مخاطبان فکت‌نامه برای ما ارسال کرده‌اند. از همه کسانی که برای این قسمت ویژه، صدا فرستاده‌اند تشکر می‌کنیم.

🔹در ادامه نامزدها و برندگان «شاخ‌دار سال»، «سورپرایز سال» و «پرزحمت‌ترین فکت‌چک سال» را به شما معرفی می‌کنیم.

🔹این قسمت یک جمع‌بندی و مرور کوتاهی به یک سال تلاش فکت‌نامه برای پرداختن به خبرهای نادرست و توضیح درباره واقعیت خبرهاست.

🎉 روز جهانی فکت‌چکینگ مبارک!

🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

✅ @Factnameh

📜کارنامه فکت‌نامه در سال ۱۴۰۰

🔹سیزدهم فروردین، روز جهانی #درستی‌سنجی و پنجمین سال آغاز کار فکت‌نامه است. به همین مناسبت کارنامه #فکت‌نامه در سال گذشته را مرور و بازخوانی کردیم. در این مطلب شاهد بخشی از آمار و ارقام سال پرکار فکت‌نامه خواهید بود.

🔹از مجموع ۲۸۵ محتوای تولید شده شامل ۲۵۰ درستی‌سنجی و ۳۵ مقاله، ۸۰ درصد فکت‌چک‌ها در سال ۱۴۰۰ یا «نادرست» یا «شاخ‌دار» یا «گمراه‌کننده» بودند. ۱۵درصد «درست» یا «نیمه‌درست» و ۵ درصد هم «غیرقابل اثبات» ارزیابی شدند. جالب اینکه یک پنجم درستی‌سنجی‌های سال پیش «شاخ‌دار» بودند.

🔹«شبکه‌های اجتماعی»، «ابراهیم رئیسی» و «علی خامنه‌ای» به ترتیب سه پروفایل پرکار ۱۴۰۰ بودند. از ۱۴ درستی‌سنجی خامنه‌ای ۸ گفته نشان «نادرست»، ۲ «شاخ‌دار»، ۲ «گمراه‌کننده» و ۲ گفته نشان «درست» گرفتند. از ۱۵گفته رئیسی؛۱۰«نادرست»، ۲«گمراه‌کننده»‌، ۲«غیرقابل اثبات» و ۱«نیمه‌درست» بود.

🔹بررسی موضوعی مطالب فکت‌نامه نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۰ بیشتر موضوعات درستی‌سنجی شده سیاسی و اقتصادی بودند، به طوری که سهم هر یک ۵۰ مطلب بود. «کرونا» با ۴۷ فکت‌چک در مقام بعدی بود. ۲۵ فکت‌چک در حوزه «اینترنت» و ۱۲ فکت‌چک هم درباره «جمعیت» منتشر شد.

🔹پربازدیدترین فکت‌چک‌های سال در سایت فکت‌نامه به ترتیب؛ شایعه‌ تاثیر عدم مشارکت در انتخابات با نشان «شاخ‌دار»، شایعه «شاخ‌دار» شیوع یک ویروس جدید در شیان چین و ارتباط کندی اینترنت و طرح صیانت با نشان «گمراه‌کننده» بودند.

🔹مقاله‌های پرمخاطب سایت فکت‌نامه هم به ترتیب «طرح صیانت و عاقبت اینترنت در ایران»، «جنگ در اوکراین و بازار داغ اخبار جعلی» و «بررسی مبنای علمی گفته‌های محمدعلی طاهری مبدع عرفان حلقه» بود.

🔹سه توییت فکت‌نامه که در سال ۱۴۰۰ بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفت به ترتیب فکت‌چکی درباره ادعای کشته‌سازی غیرنظامیان در جنگ اوکراین، فکت‌چک گفته‌های گلشیفته فراهانی درباره دفن زباله‌های هسته‌ای در چین و توییتی درباره یک نقل قول جعلی منتسب به خبرگزاری تسنیم از کبری خزعلی بود.

🔹در اینستاگرام، پرمخاطب‌ترین پست فکت‌نامه مطلب «تفاوت پوتین و زلینسکی در دیدار با وزرای دفاع روسیه و اوکراین» بود. مطلبی درباره واقعه گوهرشاد و ارتباط آن با کشف حجاب دومین پست پربازخورد بود. « ادعای فتوشاپی بودن عکس زنی که در خوزستان از روی زمین آب می‌خورد» هم پست بعدی بود.

🔹پربازدیدترین پست‌ تلگرام فکت‌نامه پستی درباره اینکه «ایران بعد از آلمان رتبه دوم واکسیناسیون در دنیا را دارد» بود. درستی‌سنجی «ادعای فردی درباره مرگ‌بار بودن واکسن‌های کرونا» در رتبه دوم و پستی درباره جعل تصویر آمارهای بانک جهانی توسط خبرگزاری تسنیم در مقام سوم قرار دارد.

🔹طی یک سال گذشته ۵۲ قسمت پادکست فکت‌نامه دست‌کم ۱۰۸ هزار بار در پلتفرم‌های پادگیر دانلود شده. «مستند رائفی‌پور» بالاترین تعداد شنونده را داشت و بعد از آن «سلیمانی، انتقام سخت و شلیک به هواپیمای پرواز ۷۵۲ اوکراین» دومین اپیزود با بالاترین آمار دانلود است.

🔹به انتخاب تحریریه فکت‌نامه عنوان «شاخ‌دار سال» به مستند «پلان‌کووید» تعلق گرفت. «پرزحمت‌ترین» فکت‌چک مطلب «آیا گفته‌های محمدعلی طاهری در مصاحبه با ایران اینترنشنال مبنای علمی دارد؟» بود. «غافلگیرکننده‌ترین» فکت‌چک هم «صادرات قطعات خودروی ایرانی به آلمان» بود.
#FactCheckingDay

👈 متن کامل گزارش را در سایت فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

✅ @Factnameh

🎙فکت‌نامه در ۱۴۰۰

🔹قسمت ۵۳ #پادکست فکت‌نامه در روزی منتشر شد که سه مناسبت دارد؛ روز جهانی درستی‌سنجی، پنجمین سالگرد تاسیس سایت فکت‌نامه و نخستین سالگرد شروع‌به‌کار پادکست فکت‌نامه.

🔹به همین مناسبت، در این قسمت ابتدا مروری می‌کنیم به کارنامه #فکت‌نامه از نگاه آمارها و بعد به سراغ کامنت‌ها و صداهایی می‌رویم که مخاطبان فکت‌نامه برای ما ارسال کرده‌اند. از همه کسانی که برای این قسمت ویژه، صدا فرستاده‌اند تشکر می‌کنیم.

🔹در ادامه نامزدها و برندگان «شاخ‌دار سال»، «سورپرایز سال» و «پرزحمت‌ترین فکت‌چک سال» را به شما معرفی می‌کنیم.

🔹این قسمت یک جمع‌بندی و مرور کوتاهی به یک سال تلاش فکت‌نامه برای پرداختن به خبرهای نادرست و توضیح درباره واقعیت خبرهاست.

🎉 روز جهانی فکت‌چکینگ مبارک!

🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

✅ @Factnameh

❓نگاهی به وضعیت آزادی مذهب در تاجیکستان

🔹مساله «محدودیت‌های مذهبی برای کودکان در #تاجیکستان» یکی از مواردی است که بارها در شبکه‌های اجتماعی فارسی به آن پرداخته شده است. پست‌هایی در #اینستاگرام ادعا می‌کنند کودکان در تاجیکستان نمی‌توانند طبق قانون به اماکن مذهبی بروند و والدین نیز نمی‌توانند نام‌های مذهبی برای کودکان خود انتخاب کنند.

🔹بررسی‌های #فکت‌نامه نشان می‌دهد گزارشی درباره اینکه کودکان در تاجیکستان نمی‌توانند #مذهب داشته باشند، وجود ندارد؛ هر چند محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های مذهبی کودکان وجود دارد.

🔹قانون این کشور، آموزش مذهبی به کودکان زیر ۱۸ سال را تنها به آموزش توسط والدین کودک آن هم با رضایت کودک محدود کرده است.

🔹بنابراین باید به ادعای مربوط به نداشتن حق انتخاب دین برای کودکان در تاجیکستان نشان «نادرست» داد و برای «#قانون انتخاب نام‌های فارسی و تاجیکی» عنوان «درست» را انتخاب کرد.

🔹جست‌وجوهای فکت‌نامه نشان می‌دهد اگرچه، در تاجیکستان قوانینی برای منع حضور کودکان زیر ۱۸ سال در مساجد وضع و توصیه‌هایی برای انتخاب نام‌های ملی انجام شده، اما این کارها با هدف حمایت و حفاظت از کودکان در برابر «ترس و وحشت از دین» انجام نشده است. آن طور که شواهد و قرائن نشان می‌دهند این اقدامات راه حل دولت تاجیکستان برای مقابله با جریان #اسلام‌گرایی در این کشور بوده است؛ اقداماتی که به گمان بسیاری از نهادهای سیاسی و حقوق‌بشری، به محدودیت حقوق دینی و شهروندی در تاجیکستان منجر شده است.

🔹با این حساب می‌توان گفت بخشی از ادعای مطرح شده درباره منع حضور کودکان در اماکن مذهبی تقریبا درست و بخشی دیگر یعنی انگیزه‌ای که برای این کار عنوان شده نادرست است.

🔹ضمن اینکه بر اساس شواهد، به نظر می‌رسد قانونی وجود دارد که در آن محدودیت‌هایی برای نام‌گذاری مذهبی در تاجیکستان وجود دارد.

🔹بر اساس مجموعه این دلایل، فکت‌نامه به این ادعا که کودکان در تاجیکستان تا ۱۸ سالگی نمی‌توانند وارد مراکز مذهبی شوند و اسامی مذهبی داشته باشند نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

👈 متن کامل درستی‌سنجی را در سایت فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

✅ @Factnameh

🔹در فکت‌نامه دنبال کنید:
درستی‌سنجی زنده سومین مناظره انتخابات ۱۴۰۳

🔹همزمان با برگزاری مناظره‌های تلویزیونی نامزدهای نهایی انتخابات ریاست جمهوری در ایران، فکت‌نامه تلاش می‌کند ادعاهای کاندیداها را تا حد امکان درستی‌سنجی و نتایج آن را در ایکس (توییتر سابق)، تلگرام و اینستاگرام منتشر کند.

🔹اگر تمایل دارید از درستی یا نادرستی اظهارات و ادعاهای نامزدهای انتخابات در #مناظره_سوم آگاه شوید، حساب‌های #فکت‌نامه دنبال کنید.