✅️ABBREVIATURA✅️
Abbreviaturalar - Qisqartma otlar, murakkab nomlarning ikkinchi nomi hisoblanib, ot so'z turkumida uchraydi.
✔Es : qisqartmalar nutqiy ixchamlikka erishish maqsadida avval yozma nutqda paydo bo'lib, keyin ommalashib og'zaki nutqqa o'tadi.
✅Tilimizda so'zlarni qisqartirishning 4 usuli bor...
1)Murakkab nom tarkibidagi so'zlarning 1-tovushlari qisqaradi :
DTS, IIB, MXX, DXX, BMT
2)Murakkab nom tarkibidagi 1-so'zning 1-bo'g'ini qolganini bosh harflari :
FarDU, O'zMU, O'zAS (O'zbekiston adabiyoti va san'ati
3)1- va 2-so'zning 1-bo'g'ini qolgani to'liq
O'zMashXolding, O'zTransgaz, O'zAvtoyo'l
4)1-so'zning 1-bo'g'ini qolgani to'liq :
Toshshaharnon, O'zneftgaz, O'zvinosanoatxolding
Es : Qisqartmalar barchasi morfologik tamoyil asosida yoziladi.Ularning bosh harflari qo'shib yoziladi.
Qisqartma otlarga qo'shimchalar ham qo'shilishi mumkin : YXHTning, BMTga
Abbreviaturalar - Qisqartma otlar, murakkab nomlarning ikkinchi nomi hisoblanib, ot so'z turkumida uchraydi.
✔Es : qisqartmalar nutqiy ixchamlikka erishish maqsadida avval yozma nutqda paydo bo'lib, keyin ommalashib og'zaki nutqqa o'tadi.
✅Tilimizda so'zlarni qisqartirishning 4 usuli bor...
1)Murakkab nom tarkibidagi so'zlarning 1-tovushlari qisqaradi :
DTS, IIB, MXX, DXX, BMT
2)Murakkab nom tarkibidagi 1-so'zning 1-bo'g'ini qolganini bosh harflari :
FarDU, O'zMU, O'zAS (O'zbekiston adabiyoti va san'ati
3)1- va 2-so'zning 1-bo'g'ini qolgani to'liq
O'zMashXolding, O'zTransgaz, O'zAvtoyo'l
4)1-so'zning 1-bo'g'ini qolgani to'liq :
Toshshaharnon, O'zneftgaz, O'zvinosanoatxolding
Es : Qisqartmalar barchasi morfologik tamoyil asosida yoziladi.Ularning bosh harflari qo'shib yoziladi.
Qisqartma otlarga qo'shimchalar ham qo'shilishi mumkin : YXHTning, BMTga
ATTESTATSIYA. FINAL TEST. Xurshid Jo'rayev.pdf
2.2 MB
Attestatsiya imtihonlariga tayyorlanayotganlar uchun.
G‘azallar sharhi_attestatsiya.pdf
1015 KB
Juda muhim manba.
Muallifni duo qilib qo'yinglar.
Muallifni duo qilib qo'yinglar.
ATTESTATSIYA. 22-APREL TUSHGAN SAVOLLAR.pdf
3 MB
Attestatsiya imtihonida bugun, ya'ni 22-aprel kuni tushgan savollar jamlandi.
SINEKDOXA
Sinekdoxa - (grekcha - birgalikda anglash)
shaxs yoki predmetning nomi o'rnida biror a'zo, bo'lak orqali o'sha tushunchani berish, ya'ni bo'lak orqali butunni yoki butun orqali bo'lakni ifodalashni bildiradi.
Sinekdoxa - qism orqali butun, butun orqali qismni ifodalaydi.
Misollar :
1)Tirnoqqa zor yashaydi (farzand)
2)Eshitgan quloq nima deydi (odam)
3)o'z jigariga ham shunday qildimi (yaqini)
4)Jingalaksoch do'stlarim kelishdi
5) besh qo'l barobar emas (barmoq)
6)kechgach tuz totmadim (narsa yemaslik)
7)bir burda non kifoya
8)Ostonam tuyoq ko'rmagan
9)shu tuyoq bilan 6 ta og'izni boqaman
10)uyimiz 4 tomdan keyin
11)bu eshikka qadam bosmasman
12)G'ilayni rejasi ma'qul
13)Cho'loqqa achindim
14)Yig'ilishda mo'ylov ham gapirdi
15)Besh panjangni tort
16)Chakkam qon bo'ldi
17)Oqbilagoyim Toshkentlik
18)G'ildirakni yurg'iz
19)qora ko'zlar termular
20)bir bosh, bir yoqa bo'lishdi
21)bu qosh, bu ko'z xumor
22)Begona oyoqlar paydo bo'ldi
23)oq sut-u tuz hurmati
24)Men qilarkan sajda egma qoshima
25)Yoshligimga ko'z tegmasin
26)Qandaydir qo'llar uni amal kursisiga o'tqizdi
27)Hajringda boshim oqardi
Es : sinekdoxa nutqimizni ta'sirchanligini oshirishda, ifodali, jozibali bo'lishida ahamiyatga ega
ko'chimlarga qo'shimcha misollar :
tandirning qulog'i - metafora
eshitgan quloq nima deydi - sinekdoxa
devorning qulog'i - vazifadoshlik
kitobni boshdan oyoq o'qib chiqdim -metafora
kasalning oyog'iga o'tirdi - metonimiya
mahallamizda begona oyoqlar paydo bo'ldi - sinekdoxa
stolning oyog'i - vazifadoshlik
Buloqning ko'zi ochildi - metafora
Qaro ko'zum, kel-u mardumlig' emdi fan qilg'il - sinekdoxa
derazaning ko'zi - vazifadoshlik
ko'chaning boshi - metafora
Hajringda qaro boshim oqardi - sinekdoxa
Endi u eshikka sira bormayman - sinekdoxa
Mashinaning eshigini och - vazifadoshlik
Raqiblar o'ng qanotdan hujum qildi - metafora
Samolyot qanoti - vazifadoshlik
Miltiqning o'qi - vazifadoshlik
Zambarak o'qi - vazifadoshlik
aravaning o'qi - metafora
daraxtning ko'zi -metafora
Ishning ko'zi - metafora
g'ildirak o'qi - metafora
o'q ariq - metafora
Mashqlar :
1)Ramazon aytib keldik eshigingizga
bunda ramazon qoshigi bolishi kerak metonimiya, eshik-uy sinekdoxa
2)Aytmaganning dasturxoniga borib qadrimni tushirmayman
aytmagan (odam) - metonimiya
qadr tushmaydi - metafora
3)Ko'ksimda qo'rg'oshin quyosh tig'ida
qo'rg'oshin aslida o'q - metonimiya
quyosh tig'i - metafora
4)qovun palak, tarvuz palak - o'z ma'no
5)to'rt egat palak ekdim - aslida urug' sinekdoxa
6)poyiga ipakdan palak soldilar - metafora
7)parvoyi palak - ibora
Sinekdoxa - (grekcha - birgalikda anglash)
shaxs yoki predmetning nomi o'rnida biror a'zo, bo'lak orqali o'sha tushunchani berish, ya'ni bo'lak orqali butunni yoki butun orqali bo'lakni ifodalashni bildiradi.
Sinekdoxa - qism orqali butun, butun orqali qismni ifodalaydi.
Misollar :
1)Tirnoqqa zor yashaydi (farzand)
2)Eshitgan quloq nima deydi (odam)
3)o'z jigariga ham shunday qildimi (yaqini)
4)Jingalaksoch do'stlarim kelishdi
5) besh qo'l barobar emas (barmoq)
6)kechgach tuz totmadim (narsa yemaslik)
7)bir burda non kifoya
8)Ostonam tuyoq ko'rmagan
9)shu tuyoq bilan 6 ta og'izni boqaman
10)uyimiz 4 tomdan keyin
11)bu eshikka qadam bosmasman
12)G'ilayni rejasi ma'qul
13)Cho'loqqa achindim
14)Yig'ilishda mo'ylov ham gapirdi
15)Besh panjangni tort
16)Chakkam qon bo'ldi
17)Oqbilagoyim Toshkentlik
18)G'ildirakni yurg'iz
19)qora ko'zlar termular
20)bir bosh, bir yoqa bo'lishdi
21)bu qosh, bu ko'z xumor
22)Begona oyoqlar paydo bo'ldi
23)oq sut-u tuz hurmati
24)Men qilarkan sajda egma qoshima
25)Yoshligimga ko'z tegmasin
26)Qandaydir qo'llar uni amal kursisiga o'tqizdi
27)Hajringda boshim oqardi
Es : sinekdoxa nutqimizni ta'sirchanligini oshirishda, ifodali, jozibali bo'lishida ahamiyatga ega
ko'chimlarga qo'shimcha misollar :
tandirning qulog'i - metafora
eshitgan quloq nima deydi - sinekdoxa
devorning qulog'i - vazifadoshlik
kitobni boshdan oyoq o'qib chiqdim -metafora
kasalning oyog'iga o'tirdi - metonimiya
mahallamizda begona oyoqlar paydo bo'ldi - sinekdoxa
stolning oyog'i - vazifadoshlik
Buloqning ko'zi ochildi - metafora
Qaro ko'zum, kel-u mardumlig' emdi fan qilg'il - sinekdoxa
derazaning ko'zi - vazifadoshlik
ko'chaning boshi - metafora
Hajringda qaro boshim oqardi - sinekdoxa
Endi u eshikka sira bormayman - sinekdoxa
Mashinaning eshigini och - vazifadoshlik
Raqiblar o'ng qanotdan hujum qildi - metafora
Samolyot qanoti - vazifadoshlik
Miltiqning o'qi - vazifadoshlik
Zambarak o'qi - vazifadoshlik
aravaning o'qi - metafora
daraxtning ko'zi -metafora
Ishning ko'zi - metafora
g'ildirak o'qi - metafora
o'q ariq - metafora
Mashqlar :
1)Ramazon aytib keldik eshigingizga
bunda ramazon qoshigi bolishi kerak metonimiya, eshik-uy sinekdoxa
2)Aytmaganning dasturxoniga borib qadrimni tushirmayman
aytmagan (odam) - metonimiya
qadr tushmaydi - metafora
3)Ko'ksimda qo'rg'oshin quyosh tig'ida
qo'rg'oshin aslida o'q - metonimiya
quyosh tig'i - metafora
4)qovun palak, tarvuz palak - o'z ma'no
5)to'rt egat palak ekdim - aslida urug' sinekdoxa
6)poyiga ipakdan palak soldilar - metafora
7)parvoyi palak - ibora
Yodda tuting ❗️
Kelinglar bugun uslubiy xatoliklar haqida gaplashamiz.
1⃣ Qoʼshimchani keraksiz qoʼllash❌.
a) Insoniyatning tarixining bosqichlarida....
Koʻrib turganingizdek yuqoridagi gapda ,,insoniyatning" soʼzidagi ,,ning" qoʼshimchasi xato qoʼllanilgan.
b) Men toʼrtta doʼstlarim bilan sayr qildim.
Ushbu gapda esa ,,doʻstlarim" soʼridagi ,,lar" qoʼshimchasi xato qoʼllanilganligni topish qiyin emas
2⃣ Kelishik qoʻshimchasini xato qoʼllash❌.
a) Seni puling bormi?
Ushbu gapda ,,seni" soʼzidagi ,,ni" qoʼshimchasinining oʼrniga ,,ning" qoʼshimchasi qoʼyilishi kerak!
b) Buxoroga yashayman.
Bu gapda ,,Buxoroga" soʼzidagi ,,ga qoʼshimchasining oʼrniga ,,da" qoʼshimchasi qoʼllanilishi kerak!
3⃣ Sinonimlarni xato qoʼllash❌.
a) Qizning basharasi chiroyli edi.
Ushbu gapda ,,bashara" zoʼri salbiy boʼyoqdir soʼz boʼlganligi uchun gapga mos kelmagan.
b) U suluvgina yigit ekan.
Bu yerda esa ,,suluv" sifati qiz bolaga nisbatan qoʼllaniladi.
4⃣ Soʻzlarni keraksiz takrorlash❌.
a) Zulfiya haqiqiy ijodkor, Zulfiya jonli tasvir yarata oladi.
Ushbu gapda ,,Zulfiya" soʼzi ikki marotaba takrorlanganligi uslubiy xatolik sanaladi!
5⃣ Iborani xato qoʼllash❌.
a) Yoʻlchi bu yerlardan butunlay oyoq uzatgan edi.
Ushbu gapda ,,oyoq uzatmaq" emas ,,oyoq uzmoq" iborasi qoʼllanilmaganligi uslubiy xatolik sanaladi!
6⃣ Paronim xatolik❌.
a) Uni kecha tunab ketishdi.
Ushbu gapdagi ,,tunamoq" soʼzining maʼnosi ,,uxlamoq" maʼnosida. Aslida bu yerda ,,toʼnamoq" soʼzi qoʼllanilishi kerak edi.
✅Yuqorida sanab oʼtilgan xatoliklar uslubiy xatolik ekanligni unutmang❗️
Kelinglar bugun uslubiy xatoliklar haqida gaplashamiz.
1⃣ Qoʼshimchani keraksiz qoʼllash❌.
a) Insoniyatning tarixining bosqichlarida....
Koʻrib turganingizdek yuqoridagi gapda ,,insoniyatning" soʼzidagi ,,ning" qoʼshimchasi xato qoʼllanilgan.
b) Men toʼrtta doʼstlarim bilan sayr qildim.
Ushbu gapda esa ,,doʻstlarim" soʼridagi ,,lar" qoʼshimchasi xato qoʼllanilganligni topish qiyin emas
2⃣ Kelishik qoʻshimchasini xato qoʼllash❌.
a) Seni puling bormi?
Ushbu gapda ,,seni" soʼzidagi ,,ni" qoʼshimchasinining oʼrniga ,,ning" qoʼshimchasi qoʼyilishi kerak!
b) Buxoroga yashayman.
Bu gapda ,,Buxoroga" soʼzidagi ,,ga qoʼshimchasining oʼrniga ,,da" qoʼshimchasi qoʼllanilishi kerak!
3⃣ Sinonimlarni xato qoʼllash❌.
a) Qizning basharasi chiroyli edi.
Ushbu gapda ,,bashara" zoʼri salbiy boʼyoqdir soʼz boʼlganligi uchun gapga mos kelmagan.
b) U suluvgina yigit ekan.
Bu yerda esa ,,suluv" sifati qiz bolaga nisbatan qoʼllaniladi.
4⃣ Soʻzlarni keraksiz takrorlash❌.
a) Zulfiya haqiqiy ijodkor, Zulfiya jonli tasvir yarata oladi.
Ushbu gapda ,,Zulfiya" soʼzi ikki marotaba takrorlanganligi uslubiy xatolik sanaladi!
5⃣ Iborani xato qoʼllash❌.
a) Yoʻlchi bu yerlardan butunlay oyoq uzatgan edi.
Ushbu gapda ,,oyoq uzatmaq" emas ,,oyoq uzmoq" iborasi qoʼllanilmaganligi uslubiy xatolik sanaladi!
6⃣ Paronim xatolik❌.
a) Uni kecha tunab ketishdi.
Ushbu gapdagi ,,tunamoq" soʼzining maʼnosi ,,uxlamoq" maʼnosida. Aslida bu yerda ,,toʼnamoq" soʼzi qoʼllanilishi kerak edi.
✅Yuqorida sanab oʼtilgan xatoliklar uslubiy xatolik ekanligni unutmang❗️
70 % deb endi insoniylikdan chiqmaslik kerak-ku!!!
Ba'zi savollarni tuzgan odamning o'zi ham ishlay olmasa kerak.
Qolaversa, bazadagi kalitlarda xatolik bo'lsa...
Ba'zan o'ylab qolasan kishi. Maqsadi nima, bilimni sinashmi yoki yiqitib, endi uyg'onayotgan ta'limni yana .... kiritib yuborishmi (uzr)
Men maktabda ishlamayman, attestatsiyaga kirganim yo'q, ammo kirib chiqqan ustozlar testni aytishganda yozmay tura olmadim.
Ba'zi savollarni tuzgan odamning o'zi ham ishlay olmasa kerak.
Qolaversa, bazadagi kalitlarda xatolik bo'lsa...
Ba'zan o'ylab qolasan kishi. Maqsadi nima, bilimni sinashmi yoki yiqitib, endi uyg'onayotgan ta'limni yana .... kiritib yuborishmi (uzr)
Men maktabda ishlamayman, attestatsiyaga kirganim yo'q, ammo kirib chiqqan ustozlar testni aytishganda yozmay tura olmadim.
☄️☄️ADABIYOT
5️⃣➖ADABIYOT.
1️⃣➖🔤🔤🔤🔤
☄️☄️LUG'ATLAR
✔️Ovul-kichik qishloq.
✔️Qashqir-boʻri.
✔️Noʻnoq-epsiz,noshud,uddaburon emas.
✔️Joʻn-oddiy,sodda.
✔️Mizoj-inson tabiati,xulq-atvori;
kishi organizmining o'ziga xos talabi.
✔️Brakonyer-noqonuniy ov bilan shug'ullanuvchilar.
✔️Picha-ozgina,biroz.
✔️Xivich-hoʻl,uzun novda,xipchin.
✔️Sas-ovoz,tovush.
✔️Chatnoq-darz ketgan,yorilgan.
✔️Lungi-bel va songa oʻraluvchi mato parchasi.
✔️Chetan-buta nomi.Uning novdalaridan maxsus toʻrli savat va qafaslar toʻqiladi.Daraxtning novdalaridan qilingan devor ham chetan deb yuritiladi.
✔️Burgan-murakkab gullilarga mansub bir yillik begona o't.
✔️Shoʻra-tashlandiq yerlarda, ekin maydonlarida gʻovlab oʻsadigan,barglarining usti yaltiroq,osti kulrang begona oʻt.
✔️Suvqogʻoz-polietilen yoki sellofandan tayyorlangan oʻrov materiali,xalta.("O'tamga nimadir boʻldi...")
✔️Taqir-giyoh oʻsmaydigan yaydoq yer.
✔️Qut-baxt,boylik,baraka.
✔️Oqquv-oqqush.
✔️Barqut-koʻchma ma'noda:yumshoq,mayin.
("Bulut" she'rida)
✔️Suqsur-bigizdum.Oʻrdaksimonlar oilasiga mansub qush.
✔️Lak-lak-koʻp,son-sanoqsiz,
behisob.
✔️Suyri-tashqi shakli baliq sirtiga o'xshash narsa,joy.
✔️Zogʻora-makkajoʻxori yoki oq joʻxori unidan yopilgan non.
✔️Soʻk,yovgʻon,umoch,yupqa,goʻja, noʻxatshoʻrva,kulchatoy-ovqat turlari.
✔️Koʻmoch-kepakdan tayyorlangan, issiq kulga pishiriladigan non.
✔️Qoʻgʻirmoch-qozonda qovurilgan bugʻdoy.
✔️Toʻqoch-katta boʻgʻirsoq yoki kulcha non.
☄️☄️5️⃣5️⃣➖9️⃣6️⃣➖
sahifalar asosida tayyorlandi.
5️⃣➖ADABIYOT.
1️⃣➖🔤🔤🔤🔤
☄️☄️LUG'ATLAR
✔️Ovul-kichik qishloq.
✔️Qashqir-boʻri.
✔️Noʻnoq-epsiz,noshud,uddaburon emas.
✔️Joʻn-oddiy,sodda.
✔️Mizoj-inson tabiati,xulq-atvori;
kishi organizmining o'ziga xos talabi.
✔️Brakonyer-noqonuniy ov bilan shug'ullanuvchilar.
✔️Picha-ozgina,biroz.
✔️Xivich-hoʻl,uzun novda,xipchin.
✔️Sas-ovoz,tovush.
✔️Chatnoq-darz ketgan,yorilgan.
✔️Lungi-bel va songa oʻraluvchi mato parchasi.
✔️Chetan-buta nomi.Uning novdalaridan maxsus toʻrli savat va qafaslar toʻqiladi.Daraxtning novdalaridan qilingan devor ham chetan deb yuritiladi.
✔️Burgan-murakkab gullilarga mansub bir yillik begona o't.
✔️Shoʻra-tashlandiq yerlarda, ekin maydonlarida gʻovlab oʻsadigan,barglarining usti yaltiroq,osti kulrang begona oʻt.
✔️Suvqogʻoz-polietilen yoki sellofandan tayyorlangan oʻrov materiali,xalta.("O'tamga nimadir boʻldi...")
✔️Taqir-giyoh oʻsmaydigan yaydoq yer.
✔️Qut-baxt,boylik,baraka.
✔️Oqquv-oqqush.
✔️Barqut-koʻchma ma'noda:yumshoq,mayin.
("Bulut" she'rida)
✔️Suqsur-bigizdum.Oʻrdaksimonlar oilasiga mansub qush.
✔️Lak-lak-koʻp,son-sanoqsiz,
behisob.
✔️Suyri-tashqi shakli baliq sirtiga o'xshash narsa,joy.
✔️Zogʻora-makkajoʻxori yoki oq joʻxori unidan yopilgan non.
✔️Soʻk,yovgʻon,umoch,yupqa,goʻja, noʻxatshoʻrva,kulchatoy-ovqat turlari.
✔️Koʻmoch-kepakdan tayyorlangan, issiq kulga pishiriladigan non.
✔️Qoʻgʻirmoch-qozonda qovurilgan bugʻdoy.
✔️Toʻqoch-katta boʻgʻirsoq yoki kulcha non.
☄️☄️5️⃣5️⃣➖9️⃣6️⃣➖
sahifalar asosida tayyorlandi.
Imloviy jihatdan qoʻshib yoziladigan so‘zlar qatorini aniqlang.
A) to‘q // qizil, video // kuzatuv, yildan // yilga
B) hazmi // taom, rang // tasvir, radio // eshittirish
C) nano // texnologiya, binafsha // rang, kiber // xavf
D) tim // qora, rang // barang, multi // media
A) to‘q // qizil, video // kuzatuv, yildan // yilga
B) hazmi // taom, rang // tasvir, radio // eshittirish
C) nano // texnologiya, binafsha // rang, kiber // xavf
D) tim // qora, rang // barang, multi // media
Imloviy jihatdan xato yozilgan so‘zlar qatorini aniqlang.
A) namoyanda, namoyon, nogahon
B) taajjub, taassurot, tasarruf
C) mujassam, muassasa, mutaxassis
D) tannazul, hayvonat , kampozitor
A) namoyanda, namoyon, nogahon
B) taajjub, taassurot, tasarruf
C) mujassam, muassasa, mutaxassis
D) tannazul, hayvonat , kampozitor
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
O‘qishni uddalasang, qolganini ham uddalaysan.
1.Ajratib ko‘rsatilgan har uchala so‘z bilan ma’nodoshlik hosil qila oluvchi so‘zni yozing.
1. Bu so‘nggi yo‘l
2. Bunga yo‘q iloj
3. Tadbirini top
1. Bu so‘nggi yo‘l
2. Bunga yo‘q iloj
3. Tadbirini top