#یادداشت_هفته
#با_این_که_فایده_نداشت...
"کنت گالئاتزو چیانو" داماد و وزیر خارجه ی #موسولینی بود. "موسولینی" که خود را "پیشوا" و "رهبر انقلاب فاشیستی ایتالیا" می دانست در ۱۹۴۰ با #هیتلر متحد شد و ایتالیا را وارد جنگ متجاوزانه ای کرد که بهای سنگین آن را علاوه بر ملت های مورد تجاوز، ملت های مطیع و بنده صفتی که از پیشوایان جنگ سالارشان تبعیت می کردند (ملت های آلمان، ایتالیا و ژاپن) نیز پرداختند. در واقع کشورهای متجاوز نیز همچون کشورهای مدافع، "قربانی" رهبران فاشیست، توتالیتاریست و میلیتاریستی بودند که حکومت را تبدیل به یک مذهب کرده بودند و به جای این که وکیل مردم باشند خود را هادی ملت می دانستند.
"کورتزیو مالاپارته" خبرنگار ایتالیایی در کتاب #قربانی ملاقات تصادفی خود با "کنت گالئاتزو چیانو" و گفتگوی کوتاهی که بین آن دو در می گیرد را ذکر کرده است. این گفتگو نشان می دهد که حتی نزدیک ترین اصحاب پیشوا نیز به جنون آمیز بودن تصمیمات پیشوا اذعان داشته اند ولی شهامت "نه گفتن" به او را نداشتند.
این ملاقات صبح یکی از روزهای ماه نوامبر ۱۹۴۲ در باشگاه گلف آکواسانتا رخ داده بود:
"من کنت چیانو را از زمان بچگی اش می شناختم و او همیشه در مقابل همه کس از من دفاع کرده بود، بی آنکه خود من از او خواسته باشم. او در ۱۹۳۳ وقتی مرا به پنج سال زندان محکوم کرده بودند از من دفاع کرد. و در سال های ۱۹۳۸ و ۱۹۳۹ و ۱۹۴۱ نیز وقتی مرا توقیف کرده بودند از من دفاع کرد و من نسبت به او جدا از هر گونه ملاحظه سیاسی احساس حق شناسی قلبی عمیقی می کردم. از طرفی دلم به حالش می سوخت و آرزو داشتم که روزی بتوانم کمکش کنم، اما اکنون دیگر هیچ کاری نمی شد کرد جز این که او را به خاک سپرد!
به او گفتم: "مواظب یارو باش!" (مراقب تصمیمات جنون آمیز موسولینی باش)
گفت: "می دانم، امَا او از همه متنفر است، از من هم متنفر است، گاهی وقت ها از خودم می پرسم که نکند یارو دیوانه شده است. به نظرت هنوز می شود کاری کرد؟"
گفتم: "از این پس دیگر کاری نمی شود کرد، دیگر دیر شده است! تو می بایست در ۱۹۴۰ کاری می کردی و نمی گذاشتی که او ایتالیا را به این جنگ شرم آور بکشاند."
گفت: "در ۱۹۴۰؟" و چنان خنده ای کرد که من بدم آمد.
سپس افزود: "ممکن بود جنگ خیلی خوب پیش برود."
من ساکت مانده بودم. او حس کرد که در سکوت من چه اعتراض دردناک و خصمانه ای هست و گفت: "تقصیر از من نیست.
این او بود که جنگ می خواست. من چه می توانستم بکنم؟"
- "بایست کنار می رفتی"
- "کنار می رفتم؟ بعد چه؟"
- "بعد؟ بعد هیچ!"
- "این که فایده ای نداشت!"
- "با این که فایده ای نداشت تو باید کناره گیری می کردی."
* * *
کتاب "قربانی" کورتزیو مالاپارته با ترجمه محمد قاضی در سال ۱۳۹۵ توسط نشر ماهی منتشر شده است.
مالاپارته در در این کتاب کاوشی عمیق و روانشناسانه در فرایند جنگ صورت داده است.
زمانی که مالاپارته گزارشات و تحلیل هایش را می نوشت هنوز روان شناسان اجتماعی فرایند های روانی شکل گیری حکومت های فاشیست، توتالیتاریست و میلیتاریست را بررسی نکرده بودند اما پس از او "استنلی میلگرام"، "سولومون اش" و "فیلیپ زیمباردو" نشان دادند که یکی از مهم ترین عوامل شکل گیری این حکومت ها تمایل به همنوایی (Conformity) در مردم است، تمایلی که باعث می شود ما "آری" بگوییم در حالی که می دانیم "نه گفتن" واکنش درست ماست.
در فرهنگ ایرانی، ضرب المثل هایی وجود دارند که تمایل به "همنوایی" را بازتولید می کنند، ضرب المثل هایی چون:
"خواهی نشوی رسوا، همرنگ جماعت باش"
"یک دست که صدا نداره"
با یک گل که بهار نمیشه"
"ما نه سر پیازیم، نه ته پیاز"
"صلاح مملکت خویش خسروان دانند"
کاش عباراتی همچون "کُلُّکُم راعٍ وَ کُلُّکُم مَسؤولٌ" ، "لاتَستَوحِشوا فی طریقِ الهُدی لقلَّة أهلِها" و "کَم مِن فِئَةٍ قلیلةٍ غَلَبَت فِئَةٍ کثیرةٍ" معادل های پارسی داشتند تا پادزهری باشند بر آن ضرب المثل های نوکر صفتانه!
#دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک
@drsargolzaei
Drsargolzaei.com
#با_این_که_فایده_نداشت...
"کنت گالئاتزو چیانو" داماد و وزیر خارجه ی #موسولینی بود. "موسولینی" که خود را "پیشوا" و "رهبر انقلاب فاشیستی ایتالیا" می دانست در ۱۹۴۰ با #هیتلر متحد شد و ایتالیا را وارد جنگ متجاوزانه ای کرد که بهای سنگین آن را علاوه بر ملت های مورد تجاوز، ملت های مطیع و بنده صفتی که از پیشوایان جنگ سالارشان تبعیت می کردند (ملت های آلمان، ایتالیا و ژاپن) نیز پرداختند. در واقع کشورهای متجاوز نیز همچون کشورهای مدافع، "قربانی" رهبران فاشیست، توتالیتاریست و میلیتاریستی بودند که حکومت را تبدیل به یک مذهب کرده بودند و به جای این که وکیل مردم باشند خود را هادی ملت می دانستند.
"کورتزیو مالاپارته" خبرنگار ایتالیایی در کتاب #قربانی ملاقات تصادفی خود با "کنت گالئاتزو چیانو" و گفتگوی کوتاهی که بین آن دو در می گیرد را ذکر کرده است. این گفتگو نشان می دهد که حتی نزدیک ترین اصحاب پیشوا نیز به جنون آمیز بودن تصمیمات پیشوا اذعان داشته اند ولی شهامت "نه گفتن" به او را نداشتند.
این ملاقات صبح یکی از روزهای ماه نوامبر ۱۹۴۲ در باشگاه گلف آکواسانتا رخ داده بود:
"من کنت چیانو را از زمان بچگی اش می شناختم و او همیشه در مقابل همه کس از من دفاع کرده بود، بی آنکه خود من از او خواسته باشم. او در ۱۹۳۳ وقتی مرا به پنج سال زندان محکوم کرده بودند از من دفاع کرد. و در سال های ۱۹۳۸ و ۱۹۳۹ و ۱۹۴۱ نیز وقتی مرا توقیف کرده بودند از من دفاع کرد و من نسبت به او جدا از هر گونه ملاحظه سیاسی احساس حق شناسی قلبی عمیقی می کردم. از طرفی دلم به حالش می سوخت و آرزو داشتم که روزی بتوانم کمکش کنم، اما اکنون دیگر هیچ کاری نمی شد کرد جز این که او را به خاک سپرد!
به او گفتم: "مواظب یارو باش!" (مراقب تصمیمات جنون آمیز موسولینی باش)
گفت: "می دانم، امَا او از همه متنفر است، از من هم متنفر است، گاهی وقت ها از خودم می پرسم که نکند یارو دیوانه شده است. به نظرت هنوز می شود کاری کرد؟"
گفتم: "از این پس دیگر کاری نمی شود کرد، دیگر دیر شده است! تو می بایست در ۱۹۴۰ کاری می کردی و نمی گذاشتی که او ایتالیا را به این جنگ شرم آور بکشاند."
گفت: "در ۱۹۴۰؟" و چنان خنده ای کرد که من بدم آمد.
سپس افزود: "ممکن بود جنگ خیلی خوب پیش برود."
من ساکت مانده بودم. او حس کرد که در سکوت من چه اعتراض دردناک و خصمانه ای هست و گفت: "تقصیر از من نیست.
این او بود که جنگ می خواست. من چه می توانستم بکنم؟"
- "بایست کنار می رفتی"
- "کنار می رفتم؟ بعد چه؟"
- "بعد؟ بعد هیچ!"
- "این که فایده ای نداشت!"
- "با این که فایده ای نداشت تو باید کناره گیری می کردی."
* * *
کتاب "قربانی" کورتزیو مالاپارته با ترجمه محمد قاضی در سال ۱۳۹۵ توسط نشر ماهی منتشر شده است.
مالاپارته در در این کتاب کاوشی عمیق و روانشناسانه در فرایند جنگ صورت داده است.
زمانی که مالاپارته گزارشات و تحلیل هایش را می نوشت هنوز روان شناسان اجتماعی فرایند های روانی شکل گیری حکومت های فاشیست، توتالیتاریست و میلیتاریست را بررسی نکرده بودند اما پس از او "استنلی میلگرام"، "سولومون اش" و "فیلیپ زیمباردو" نشان دادند که یکی از مهم ترین عوامل شکل گیری این حکومت ها تمایل به همنوایی (Conformity) در مردم است، تمایلی که باعث می شود ما "آری" بگوییم در حالی که می دانیم "نه گفتن" واکنش درست ماست.
در فرهنگ ایرانی، ضرب المثل هایی وجود دارند که تمایل به "همنوایی" را بازتولید می کنند، ضرب المثل هایی چون:
"خواهی نشوی رسوا، همرنگ جماعت باش"
"یک دست که صدا نداره"
با یک گل که بهار نمیشه"
"ما نه سر پیازیم، نه ته پیاز"
"صلاح مملکت خویش خسروان دانند"
کاش عباراتی همچون "کُلُّکُم راعٍ وَ کُلُّکُم مَسؤولٌ" ، "لاتَستَوحِشوا فی طریقِ الهُدی لقلَّة أهلِها" و "کَم مِن فِئَةٍ قلیلةٍ غَلَبَت فِئَةٍ کثیرةٍ" معادل های پارسی داشتند تا پادزهری باشند بر آن ضرب المثل های نوکر صفتانه!
#دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک
@drsargolzaei
Drsargolzaei.com