جامعه‌شناسی افق‌نگر ـ دکتر احمد بخارایی
4.02K subscribers
69 photos
21 videos
1 file
692 links
تلاش من در جهت توصیف، تبیین و تحلیل پدیده‌ها و مسائل اجتماعی ایران معطوف به «آینده» است… منتظر دریافت نظر شما پیرامون تحلیل ارایه شده هستم. با سپاس: 👈 https://t.me/drbokharaei

www.dr-bokharaei.com

Ahmad Bokharaei, Sociologist
Download Telegram
🗓 آدینه ۵ مهر ۱۳۹۸

❇️ «افشای کودکهمسری، احقاق یا تضییع حقوق کودک؟»
نشستی پیرامون بازخوردهای اجتماعی از پخش ویدئوی ازدواج دختر ۱۰ ساله با پسر ۲۲ ساله در شهر بهمئی

👥 کارشناسان:
#احمد_بخارایی، جامعه‌شناس
#کامبیز_نوروزی، حقوق‌دان

| برگزارکننده: خبرآنلاین

🗓 تاریخ: ۱۷ شهریور ۱۳۹۸

👈 نمایش گزارش

🔍 بخش‌هایی از سخنان من در مناظره با آقای کامبیز نوروزی در موضوع «کودکهمسری»

… طبق ماده‌ی ۱۰۴۱ #قانون_مدنی ایران، #ازدواج_کودکان با اجازه‌ی والدین و مجوز دادگاه، زیر سن پانزده سال امکان‌پذیر است و سن قانونی برای ازدواج دختر پانزده سال تعریف شده‌است. بیش از یک سال است که نسبت به طرح فراکسیون زنان مجلس مبنی بر افزایش یک سال سن و رساندن به سطح شانزده سال برای ازدواج دختران، کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی کم‌محلی کرده است در حالی که در کشور عربستان سعودی با ساختار بسته‌ی فرهنگی کف سن ازدواج برای دختران به شانزده سال افزایش یافت …

… در سال ۱۳۹۳ حدود ۴۰۰۰۰ دختر بین ۱۰ تا ۱۴ سال و ۲۴۰۰۰۰ بین ۱۵ تا ۱۸ سال #ازدواج کرده بودند که بنا به نگاه جامعه‌شناختی این مسئله می‌تواند ریشه در فقر فرهنگی و فقر اقتصادی داشته‌باشد …

… بدون شک عدم آگاهی به #حقوق_شهروندی یکی از زمینه‌های شکل‌گیری #کودک‌همسری است که علاوه بر آن تعداد زیاد فرزندان در خانواده به تقویت این مسئله‌ی اجتماعی کمک کرده است. بنا به آمار یونیسف (صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل) در سال ۲۰۱۰، بیست درصد ازدواج‌ها در ایران در سن زیر هجده سال برای دختر اتفاق افتاده که سه درصدش یه زیر پانزده سال تعلق داشته و این آمار هم برابر میانگین کودکهمسری در خاورمیانه و شمال آفریقا است …

… برخی گفتند که انتشار ویدئوی مراسم ازدواج دخترـکودک در شهرستان بهمئی، مصداق نقض #حریم_خصوصی است. در جامعه‌شناسی چه‌گونه می‌توان بین حریم خصوصی و عمومی تمایز قائل شد؟ اروینگ گافمن با طرح نظریه‌ی نمایشی به سه صحنه در زندگی روزمره‌ی انسان‌ها اشاره کرد …

… اگر اشتراک نظر در خصوص یک رفتار بین دو عضو یک #خانواده در یک خانه وجود نداشته باشد آن خانه هم «حریم خصوصی» تلقی نمی‌شود. حال با توجه به نوع فرهنگ‌ها حریم‌های خصوصی هم کوچک و بزرگ و کم و زیاد می‌شوند، یعنی هر چه یک فرهنگ از الگوهای رفتاری متنوع‌تر و برخوردار از تسامح و تساهل باشد تعداد و وسعت حریم‌های خصوصی اقزایش می‌یابد و بالعکس، هر چه فرهنگ یک جامعه انسدادی‌تر و تحکمی‌تر و انشایی‌تر و بیش‌تر معطوف به قدرت سیاسی باشد حریم‌های خصوصی،کم‌تر و محدودتر خواهد شد. بنابراین مفهوم «#حریم_خصوصی» جنبه‌ی سیّال دارد و به راحتی نمی‌توان تعریف کرد …

… در جریان انتشار ویدئوی مراسم ازدواج این دختر ده ساله، توجه‌ها به وجود این پدیده در سطح وسیع در جامعه جلب شد و این مسئله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بنابراین بر این اساس برجسته‌سازی این گونه رخ‌دادها که جنبه‌ی عام دارند اما اعضای جامعه تاکنون نسبت به آن‌ها حساسیت لازم را از خود نشان نداده‌اند و گویی «وجود ذهنی» در جامعه نداشته است می‌تواند به ارتقاء سطح فرهنگ کمک کند …

کودکهمسری به طور کلی ناشی از یکی از این عوامل یا تلفیقی از آن‌ها است، یک: اجبار مالی و فشار اقتصادی و #فقر که با دراختیار قرار دادن #دختر، درآمدی کسب می‌شود، دو: سنت‌ها و ازدواج های درون‌گروهی، سه: اعتقاد به فسادپذیری دختر و لزوم واگذاری سریع او در زمان #باکره بودن به خانواده‌ی پسر …

… در ایران، متأسفانه گاهی تحلیل مسائل اجتماعی، «سیاسی» قلمداد می‌شود و این برچسب عمدتاً از سوی عناصر صاحب قدرت به تحلیل‌های جامعه‌شناسان زده می‌شود. این نوع برچسب‌زنی در ادامه‌ی همان روندی است که یک کارگر وقتی با جدیت، حقوق معوقه‌اش را طلب می‌کند به چهارده سال زندان محکوم می‌شود …

| متن کامل | صوتی | ویدئویی |

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال (forward) یا با درج پیوند پست و کانال «جامعه‌شناسی افق‌نگر» (t.me/dr_bokharaei/…postID) صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |
❇️ ذهن‌های آشفته در جامعه‌ای آسیب‌پذیر

🗓 سه‌شنبه ۳۰ اردی‌بهشت ۱۳۹۹

📰 گفت‌وگوی روزنامه‌ی همشهری با #احمد_بخارایی درباره‌ی آسیب‌های انتشار گسترده‌ی تبلیغ #کودک‌همسری در شبکه‌های اجتماعی | منتشرشده در دوشنبه ۲۹ اردی‌بهشت ۱۳۹۹، شماره‌ی ۷۹۴۵

👈 نمایش گزارش:
بخش‌هایی از سخنان من:

… در کل ۴ نگاه می‌توان به #زن داشت که عمدتاً از جانب #مرد و #جامعه است. یک نگاه، «حداکثری» و ایده‌آل به زن است که یک موجود برتر و ارزش‌مند که به ملکیت شخصی درنمی‌آید و حتی ممکن است در برخی جهات از مردان پیشی بگیرد و برتر باشد. این نگاه، شکل نگرفته است. نگاه دوم، جنبه‌ی «میانی» دارد که در غرب در حال رخ دادن است و تلاش می‌شود که یک نگاه #برابری نسبت به #حقوق زن و مرد در جامعه داشته باشند، اما بیشتر جنبه‌ی حقوقی دارد و در حوزه‌ی «#فمینیست لیبرال» معنادار است که خواستار #حقوق_شهروندی مساوی برای #زنان و مردان است و با قوانین یا سنت‌هایی که حق را به مردان می‌دهند و به زنان نمی‌دهند، یا قوانینی که با ادعای «حمایت» از زنان وضع می‌شوند اما چنین نمی‌شود، مبارزه می‌کند. در اصل محتوای رابطه‌ی بین زن و مرد، در #فرهنگ تعریف می‌شود. به همین‌خاطر در ژاپن شاهد یک نوع رفتار هستیم و همه سعی می‌کنند بنا به فرهنگ خاص خود در سطح میانی حرکت کنند و این حرکت صرفاً در فرهنگشان نهادینه شده است …

… در مرحله‌ی سوم، یک نگاه «حداقلی» به زن داریم. پس از آن هم در مرحله چهارم، نگاهی نزدیک به «صفر» است. آن نگاه حداقلی و این نگاه نزدیک به صفر که خیلی کم‌تر از حداقلی است. برگرفته از یک فرهنگ سنتی و مردسالارانه است. بحث کودکهمسری که به آن اشاره کردیم و در بخش‌هایی از ایران هم شاهد آن هستیم، در این قسمت جای می‌گیرد؛ اذن پدر، سن ۱۵ سال و تقابلی که بین نظام حقوقی در ایران و تمام دنیا درخصوص تعریف کودک وجود دارد …

… ما گاهی در جامعه‌ی #مردسالار در فرهنگمان به وضوح می‌بینیم که نظام عقیدتی ما چطور هنوز با نگاه مردسالارانه پیش می‌رود و در داستان ازدواج که اذن پدر لازم است؛ این مسائل همه نظام مردسالاری را تقویت می‌کند. بنابراین اصل قضیه همین‌جا است؛ چه بُعد دینی چه بُعد ملی و تاریخی هر دو در اینجا درهم تنیده‌اند …

… با ایجاد تحول فرهنگی در جامعه تحت یک مدیریت کلانِ رو به جلو و هوشمند که پدیده‌های نو را باور دارد و در عین حال اصرار ندارد به داشتن خرده‌فرهنگ‌های مذموم و درجازدن در آن، می‌توان نگاه سوم را به سمت نگاه دوم سوق داد نه نگاه چهارم. اگر در جامعه‌ای طی چند دهه، این اتفاق رخ ندهد و رویکرد سوم به رویکرد دوم تبدیل نشود، یعنی رویکرد حداقلی به زن به رویکرد میانی که در دنیا، میانگین است تبدیل نشود الگوهای رفتاری‌ای که در گذشته وجود داشته کم‌کم اعتبار خود را از دست می‌دهند که اصطلاح جامعه‌شناختی آن «آنومیک» یا بی‌هنجاری است، آن وقت جامعه مستعد آن است که عقب‌گرد کند و از نگاه سوم به نگاه چهارم عقب‌نشینی کند. اینگونه است که کم‌کم شاهد شکل‌گیری نگاهی نسبت به زن می‌شویم که به او صرفا یک نگاه جنسی و ابزاری در حیوانیت دارد و حتی به دختران کودک هم رحم نمی‌شود! …

… این موضوعات زمانی جریان‌ساز می‌شود که نتوانیم جلوی انحرافات را بگیریم و گسترده شوند و ریشه در یک حوزه‌ی الگویی و رفتاری نداشته باشند؛ مثلاً فرض کنیم در جامعه‌ای قتل اتفاق می‌افتد و شما قاتل را به اشد مجازات محکوم می‌کنید که دیگر این رفتارها تکرار نشود، اما اگر در جامعه‌ای که افراد «مجبور» به دیگرکُشی می‌شوند تحت شرایط خاص، اگر یکی دو نفر را هم اعدام کنید چون الگوی رفتاری اشتباه وجود دارد، شما نمی‌توانید آن را کنترل کنید. بنابراین پی‌گیر این نباشیم که قانون با این فرد که ویدئوی اخیر را منتشر کرده چه برخوردی می‌کند …

… مردم اغلب خیلی هیجانی با این‌گونه موارد برخورد می‌کنند و در اصطلاح #جامعه‌شناسی رفتارهای «#هیستریک» یعنی هیجان و احساسات غیرقابل کنترل جمعی از خود بروز می‌دهند که طی چند روز یک فیلم دست به‌دست می‌شود و از آن تقلید می‌کنند و یک موج ایجاد می‌شود. این بحث رسانه‌ای ماجرا است، اما از نگاه جامعه‌شناختی این یک معلول ساختاری به‌حساب می‌آید که امروز این آدم و پس‌فردا یکی دیگر انجام می‌دهد. شما نمی‌توانید با مقابله و محکومیت فردی به حل مسئله کمک کنید. مثل آبی که جریان دارد شما نمی‌توانید از وسط راه، آلودگی آب را پاک کنید، چون آب از سرچشمه آلوده است. وقتی تحول فرهنگی اتفاق نیفتد و هم‌چنان در همان حال و هوای سنت‌های غلط باشیم جامعه مستعد می‌شود که به اشکال مختلف به سمت نگاه چهارم برود …

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |
❇️ «#زن‌کشی، #غیرت و #تعصب مرگ‌آفرین …»

🗓 یک‌شنبه ۸ تیر ۱۳۹۹

📰 گزارش پایگاه خبری پیام نو* درباره‌ی #قتل‌های_ناموسی در گفت‌وگو با #احمد_بخارایی و شیرین ولی‌پوری | منتشرشده در یک‌شنبه ۸ تیر ۱۳۹۹

*وابسته به خبرگزاری ILNA، خانه گارگر

👈 نمایش گزارش: متن | ویدئو
🔍 بخش‌هایی از سخنان من:

… «غیرت» و «تعصب» کم و بیش در یک مجموعه جمع می‌شوند که غیرت، شکل نرم ماجراست و تعصب، عنصر سخت آن؛ به این معنا که هر دو کم‌تر عقلانی و از جمله کنش‌های سنتی-احساسی هستند …

… تعصب به طور عیان و ظاهر، کم‌تر به سمت رفتاری عقلانی می‌رود و غیرت، آتش تهیه‌ی تعصب است. از این رو غیرت بیش‌تر با چالش روبرو است تا تعصب. یعنی «فرد بی‌غیرت»، بد تلقی می‌شود؛ ولی چه معنا و مفهومی از غیرت در ذهن داریم که فرد بی‌غیرت را بد می‌دانیم؟ از غیرت معنای دیگری غیر از «کنش‌های احساسی» اراده می‌کنند و بر این اساس، «با غیرت» می‌شود انسان خوب و «بی‌غیرت» می‌شود انسان بد …

… در عمل، همان غیرت با کمی فاصله به تعصب ختم می‌شود. حال این تعصب چه جنسی باشد و چه در قالب‌های دیگر؛ از همان خمیرمایه‌ی غیرت مردانه نشأت می‌گیرد مانند این‌که باید نسبت به #ناموس، غیرت داشت. برای کنش غیرعقلانی، غیرت شرط لازم است و تعصب نیز شرطی کافی …

… وقتی خمیرمایه‌ی کنش از جنس غیرت و تعصب است، کم‌تر عقلانی بوده و به کنش‌های احساسی و عاطفی نزدیک‌تر است؛ اما بعضی که می‌خواهند از «غیرت» معنای مثبتی بروز و ظهور دهند و ترویج کنند، تلاش می‌کنند غیرت را کنشی عقلانی معطوف به ارزش تعریف کنند. مثال کنش عقلانی معطوف به ارزش افرادی هستند که «NGO» تشکیل می‌دهند و دور هم جمع می‌شوند تا حرکت‌های داوطلبانه‌ای داشته باشند. اینها در چارچوب منظم و گاه قانونی دارای تسامح و تساهل هستند اما در غیرت‌ورزی چنین نیست...

… نسل قدیم نسبت به مفهوم غیرت، نگاهی ارزشی و برخوردی حماسی داشت …

… در کنش‌های عقلانی معطوف به ارزش، دریچه‌های انتقادپذیری باز است و الگوهای رفتاری اصلاح می‌شوند. الگوهای رفتاری سیال هستند، انجمادی نیستند و هدف‌گذاری به سمت ارزش اجتماعی است، نه صرفا ارزشی دینی یا ارزشی سنتی. غیرت مثل تعصب عمدتاً مبتنی بر الگوهای رفتاری است که انعطاف کمتری دارند، بیش‌تر انجمادی هستند و در اشکال مختلف قومی، قبیله‌ای، جنسی و سنی نمود پیدا می‌کنند …

… نسل قدیم نسبت به مفهوم غیرت، نگاهی ارزشی و برخوردی حماسی داشت؛ ولی نسل جدید حداقل به ظاهر عقلانی‌تر و منطقی‌تر نگاه می‌کند. در نسل قبل، کنش‌ها بیشتر احساسی و عاطفی بود؛ نه این‌که مطلق باشد، نه؛ اساساً ما در امر اجتماعی، صفر و صد نداریم و نمی‌توانیم بگوییم همه کنش‌ها در نسل قدیم به این صورت بود و حالاهمه کنش‌ها در نسل جدید به شکل دیگری است؛ اما عمدتاً جو رفتاری و کنشی غالب در نسل جدید، عقلانی و معطوف به ارزش و معطوف به هدف است …
… قتل‌های ناموسی جرم است؛ ولی در حوزه خودش، نابهنجار نیست …
… انسان‌های امروز که در شهرهایی بزرگ‌تر زندگی کرده و با دیدی فراخ‌تر به موضوع نگاه می‌کنند، از قتل‌هایی مانند کشتن رومینا توسط پدرش به عنوان ناهنجاری یاد می‌کنند؛ اما از دید خود افراد مرتکب، هنجار است و حتی تشویق می‌شوند. مگر #کودک‌همسری وجود ندارد؟ پدر و مادر از ازدواج دختر ۹ ساله ناراضی نیستند؛ چون #هنجار است و حتی از دیگرانی که معترض هستند، شاکی می‌شوند و عقیده دارند ارتباطی به کسی ندارد و چرا مطبوعات باید وارد حریم خصوصی آنها شوند؟ در حالی که به عقیده‌ی من، این مسئله عام است و حریم خصوصی تلقی نمی‌شود. این موارد تعصب است ؛ چون عقلانیتی در آن وجود ندارد …

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |