جامعه‌شناسی افق‌نگر ـ دکتر احمد بخارایی
4.02K subscribers
69 photos
21 videos
1 file
692 links
تلاش من در جهت توصیف، تبیین و تحلیل پدیده‌ها و مسائل اجتماعی ایران معطوف به «آینده» است… منتظر دریافت نظر شما پیرامون تحلیل ارایه شده هستم. با سپاس: 👈 https://t.me/drbokharaei

www.dr-bokharaei.com

Ahmad Bokharaei, Sociologist
Download Telegram
❇️ #فروپاشی_سیاسی نداریم؛ #فروپاشی_اجتماعی است که یکی از شاخص‌هایش، ناکارآمدی #بوروکراسی و #نظام_اداری است!

🗓 دوشنبه ۱۵ دی ۱۳۹۹

📰 گفت‌وگوی ماه‌نامه‌ی اقتصادی آینده‌نگر با #احمد_بخارایی، درباره‌ی ناکارآیی نظام بوروکراسی در ایران | منتشرشده در شماره‌ی ۱۰۳، دی‌ماه ۱۳۹۹

👈 نمایش گزارش: (صفحه‌های ۷۲، ۷۳، ۷۴ و ۷۵)
بخشی از گفته‌های احمد بخارایی در این مصاحبه:

… از زمان امیرکبیر تا سال ۱۳۵۷ و تا امروز چیزی که دیده می‌شود این است که نظام دیوان‌سالارانه با مشکل مواجه شده است. در زمان امیرکبیر نظام بوروکراتیک شکل نگرفته بود ولی استارتش زده شد و در اواخر دوره‌ی قاجار و آغاز #مشروطه کم‌کم شاهد شکل‌گیری چنین نظام بوروکراتیک و دیوان‌سالارانه‌ای هستیم. از همان زمان تقابل و تضاد بین بعد مادی و غیر مادی #فرهنگ هست که بعد غیر مادی فرهنگ باورها و ارزش‌ها است و محوریت اعتقادی، دینی و ارزشی دارد. در طول این ۱۷۰ سال همواره تقابل، تضاد و درگیری بوده بین نیروهای مدافع نگرش سنتی در رأسش #روحانیون با نیروهایی که تحصیل‌کرده، خارج‌رفته، روشن‌فکر و مدرن بودند و می‌خواستند دنیایی‌تر فکر کند. انقلاب ۱۳۵۷ مصداق و جلوه‌ی بارز این تضاد است و تا امروز هم جریان دارد و هنوز حل نشده است و اکنون هم دعواهایی بین این #حاکمیت و دولت با آن نگرش و آن چارچوب فکری شامل نیروهایی که تحول‌خواه و #اصلاح‌طلب به معنای واقعی هستند وجود دارد و وقتی این تضاد و دعوا وجود دارد در عرصه‌های مختلف از نظام بوروکراتیک گرفته تا نهادهای اقتصادی و اجتماعی خودش را بروز و ظهور می‌دهد؛ لذا این تضاد یک تضاد آسیب‌رسان است که سنتزی به دنبال ندارد. اگر از من که فوکویامایی و تقریباً افلاطونی فکر می‌کنم بپرسید چه باید کرد؟ به #حکومت_آریستوکراسی و حکومت نخبگان و این که ابتدا دولت‌سازی شود فراتر از بحث دموکراسی تأکید می‌کنم.
#دموکراسی به معنای «هرچه مردم گفتند» اگر مبتنی بر تعقل و اندیشه‌ی کافی نباشد دموکراسی نیست چون اگر هزار رأی ناقص با هم جمع شوند باز هم ناقص می‌شود و هزار آب آلوده کنار هم قرار بگیرند آب پاک نمی‌شود. نگاه #فوکویاما و افلاطون‌محور می‌گوید دولت‌سازی به پاسخ‌گویی دموکراتیک، تقدم دارد و این خیلی مهم است. معنایش این نیست که دولت‌سازی و نظام بوروکراتیک، فارغ و جدای از مردم و بی‌توجه به آن‌ها است. در ایران راه برون‌رفت این است که با یک تدبیر اندیشمندانه چنین اتفاقی بیفتد و #آریستوکراسی به معنای نوینش شکل گیرد؛ این «نوین» بودن به معنای تلفیق #مریتوکراسی یا #شایسته‌سالاری و آریستوکراسی یا نخبه‌گرایی است …

… بن‌بست یعنی "#فساد_ساختاری‌"ای که از "#رهبر" تا "رفتگر شهرداری" این را حس می‌کنند و می‌گویند. حال این چه هیولایی اســت که خود آن را ساخته‌اند و بر خود هم مسلط کرده‌اند؟! وقتی این ساختاری شد باید در ساختارها تجدید نظر کرد. این ساختارها یک‌شبه، دوشبه، یک‌ساله و ده‌ساله پدید نیامده‌اند که با بگیر و ببند و تصویب قانون اصلاح شوند. چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. راه در #نظام_سیاسی جست‌وجو می‌شود …

… بوروکراسی با دو عنصر تعقل و #قانون یک شکل نهایی ابزار ایده‌آل برای اعمال قدرت و ایجاد نظم و زیباترین ابزار و وسیله است و خروجی همه‌ی تاریخ گذشته و فراز و فرودها است و عقل بشر در نهایت سیر صعودی داشته است؛ بنابراین لازم نیست #فضیلت را به بوروکراسی برگردانیم بل‌که نظام بوروکراتیک، فضیلت ذاتی دارد چون مبتنی بر شایسته‌سالاری است و لازم نیست کسی به شایسته‌سالاری، فضیلت ببخشد مثل تعقل و #اندیشه. سؤال شما مثل این است که بگویید ما چگونه می‌توانیم فضیلت را به تعقل و #عقلانیت برگردانیم؟!
فضیلت از دل عقلانیت می‌جوشد. یک عقلانیت ابزاری، خودش را اصلاح می‌کند و به سمت عقلانیت ذاتی نزدیک‌تر می‌شود. پس خودش از قبل، پتانسیل یک نوع «خوداصلاحی» دارد و لازم نیست یک چیز "فراعقلی" و ماورایی بیاید و به عقلانیت جهت دهد …

… نظام بوروکراتیک یک شمشیر دو لبه است و این نظام، یک وسیله و ابزار است و زمانی کارکرد منفی خواهد داشت که «هدف» شود. این که هدف نشود و به عنوان ابزار برای اجرای قانون، ایفای نقش کند سه شرط دارد که یکی این است که «قابلیت انعطاف» داشته باشد و خشک نباشد. دوم به «حس فردیت» و شخصیت شهروندان و اعضای سازمانش توجه داشته باشد و احترام بگذارد و احترام، صوری نباشد؛ یعنی ارتباطات بین اعضای خود را زیاد کند و تلاش کند مقررات سازمانی را در شخصیت اعضا درونی و internalize کند و سوم تلاش کند نقش «آفرینش‌گری» اعضا را در روند تصمیم‌گیری، افزایش دهد. این یک حرکت پویا می‌شود و نظام بوروکراتیک این‌گونه خود را اصلاح و به‌روز می‌کند و در ریل خود قرار می‌گیرد …

⚠️ بازپخش پست‌ها مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |
| تحول‌خواهی: مطالبه‌ی به حق معترضان!

| یک‌شنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۱

| گفت‌وگوی روزنامه‌ی «رویداد امروز» با احمد بخارایی درباره‌ی #خیزش و #اعتراضات_اجتماعی با شعار #زن_زندگی_آزادی | منتشرشده در شنبه ۱۴ آبان ۱۴۰۱

| نمایش گزارش:👇
https://drive.google.com/file/d/1ll5sJ4Nr0AmqpJeR-nsdPMxdSayHR1xQ/view?usp=share

| فایل شنیداری:👇
https://drive.google.com/u/0/uc?id=1djsm1SjT7Ly2z3yy2a7JQFUjcYQcKRwg&export=play

| #احمد_بخارایی: گفت‌وگویی با روزنامه‌ی «رویداد امروز» داشتم که فایل شنیداری‌اش شامل ۵۰ دقیقه را ملاحظه می‌کنید. بنا به شرایط نظارت حاکمیتی بخشی از گفته‌ها امکان چاپ نداشت و بسیاری هم چاپ شد. ممنونم از اهالی #رسانه که متعهدانه #کنش می‌کنند و تحت فشار نظارتی، استقامت می‌ورزند. همه‌ی مطالب شفاهی و مکتوب در اختیار شماست تا تأمل فرمایید و نقد کنید. در این گفت‌و‌گو به ریشه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اعتراضات گسترده و مطالبات مردم در این روزها با جرقه‌ی «مرگ مظلومانه‌ی #مهسا_امینی» و دیگر جان‌برکفان اشاره و به موضوعاتی از قبیل: #فساد_ساختاری، تصلب #نظام_حکم‌رانی، آفات #حکومت_ایدئولوژیک، بی‌کاری، تعارض دو فرهنگ سنت‌گرا (واقعیت‌گریز) و مدرن (عقلانی) اشاره کردم. در پایان به پاسخ این پرسش پرداختم: «جامعه به چه سمت و سویی می‌رود؟ و احتمالاً چه خواهد شد؟» . شاید «امید» خودم را به جای واقعیتی که در زمان نه چندان دور در این مرز و بوم رخ خواهد داد بیان کرده‌ام. نمی‌دانم! اما احساس می‌کنم اینک توپ در زمین سیاست‌سازان در نظام حکم‌رانی است. اینک «تضاد» به زمین #حاکمیت پرتاب شده‌است. نیروهای عدالت‌خواه در درون حاکمیت، رسالتی بزرگ دارند. همان‌گونه که در گفت‌و‌گو اشاره کرده‌ام: اگر این «خیزش» که بیش از یک ماه و نیم است گسترده و عمیق ادامه داشته است و هم‌چنان تداوم خواهد داشت به «#شورش» بینجامد آن‌وقت پدیده‌ی نامیمونی شکل خواهد گرفت. فرصت چند ماهه وجود دارد تا نیروهای عدالت‌خواه در درون حاکمیت با تشکل و جدیت و از جان‌گذشتگی به بحث و تقابل با صاحبان قدرت و ثروت تحت باورهای ایدئولوژیک برخیزند و خود با «#اصلاحات_اساسی» و نه سطحی و فریب‌ناک، به تحول دست زنند و الا شورشی عظیم در راه است که شایسته نیست!

| دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها
👇
| Instagram | YouTube | Site |
| جمع‌آوری کودکان کار از سوی شهرداری: پاک کردن صورت مسئله به جای حل آن!

| سه‌شنبه ۱۹ دی ۱۴۰۲

| گفت‌وگوی روزنامه‌ی «سازندگی» با احمد بخارایی درباره‌ی تصمیم شهرداری برای سامان‌دهی کودکان کار | منتشرشده در ۳ دی ۱۴۰۲

| نمایش گزارش:👇
https://drive.google.com/u/0/uc?id=10g-J_sBGLfGsi9-vjZhPvw0ACgaKyvOV&export=play&hl=fa

| #احمد_بخارایی: در نظر جامعه، تصمیم به جمع‌آوری #کودکان_کار و معتادان متجاهر مسئله نیست، مسأله اصلی خود کودکان کار و معتادان است. زیرا این برخوردها بارها و بارها صورت گرفته اما نتیجه‌ای نداده و تنها برخوردهای قالبی، فرمی و صوری بوده است. در نتیجه آنچه در ذهن آقای شهردار مسئله است در واقع پاک کردن مسئله اســت نه اصل مسئله. این اقدام در واقع رفتن مسائل و مشکلات از روی زمین به زیرزمین است. ما طیفی از #کودکان_کار و #آسیب‌های _اجتماعی را داریم و نمی‌توان همه را با یک چوب راند. ما فردی را داریم که ۱۸ ساله است اما در شرایطی کار می‌کند که مورد تهدید جسمی و روانی قرار می‌گیرد، او هم #کودک_کار است. یا کودکانی با خانواده خود زندگی می‌کنند اما اغلب این خانواده‌ها پرآسیب هستند و اغلب یک یا چند عضو خانواده به #اعتیاد دچارند، بعضی‌شان درس می‌خوانند و بعضی دیگر نه! پس موضوع تنها یک جنبه ندارد.

ریشه‌ی مسئله در #اختلاف_طبقاتی، توزیع ناعادلانه‌ی ثروت، خودی و ناخودی کردن پول و گردش آن در یک دایره‌ی خاص و #فساد_ساختاری است که هر گوشه‌ی آن را می‌گیرید یک گوشه‌ی دیگر آن بیرون می‌زند. #فقر در جامعه‌ی ما هم در سطح و هم در عمق ریشه‌ای شده است؛ آنجایی که حتی کسی با مدرک دکترا راننده تاکسی می‌شود یا اگر یک زن طلاق بگیرد دچار فقر شدید می‌شود. مقوله‌ی اعتیاد یک عکس‌العمل نسبت به شرایط موجود است و این اقدامات آقای شهردار تنها بزک کردن چهره‌ی شهر است و صورت مسأله همچنان باقی است.

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |
| #درنگ |
چگونه در انتخابات مجلس شرکت کنیم؟! (۷)

| چشم‌ها و گوش‌های بسته‌ی اصلاح‌طلبان حکومتی!

چهارشنبه ۲۵ بهمن ۱۴۰۲

#انتخابات #مجلس #انتخابات_مجلس #اصلاح‌طلبان #اصلاح‌طلبان_حکومتی #اصلاح‌طلب_حکومتی #اصلاحات #رانت #فساد_ساختاری #رأی

#احمد_بخارایی

| دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها: 👇
| Instagram | YouTube | Site |
⟩ تبعیض، احساس فقر، جرائم: جامعه‌ی آشفته و منتظر ایران!

| چهارشنبه ۶ تیر ۱۴۰۳

| گفت‌وگوی پایگاه خبری ـ تحلیلی «برهان خبر» با احمد بخارایی درباره‌ی میزان مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ | منتشر شده در ۲۶ خرداد ۱۴۰۳

| پخش گفت‌وگو:👇
بخش ۱: https://borhankhabar.ir/vdcf.1d0iw6dj1giaw.html

بخش ۲: https://borhankhabar.ir/vdci.uarct1awubc2t.html

| #احمد_بخارایی: حدود یک ماه قبل در اوایل خرداد ماه ۱۴۰۳ با سایت خبری ـ تحلیلی «برهان خبر» این گفت‌وگو انجام شد. در آن زمان هنوز نامزدهای #انتخابات_ریاست‌جمهوری ثبت‌نام نکرده بودند، بنابراین تحلیل من از میزان احتمالی مشارکت به آن ایام باز می‌گشت. ظاهراً نظام حکم‌رانی با #تأیید_صلاحیت آقای #پزشکیان و به صحنه آمدن #اصلاح‌طلبان (پس از زمان این گفت‌و‌گوی من با سایت برهان خبر) در صدد برآمد تا میزان #مشارکت کم‌تر از انتخابات #ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ نشود!
در این ضبط تصویری به این موضوعات اشاره داشتم:

۱ـ تحلیل #رفتار_رأی‌دهی در #انتخابات گذشته،

۲ـ بحران #مشروعیت ناشی از روند کاهشی #مشارکت_سیاسی،

۳ـ ایدئوژیک و توهم‌گرا بودن نظام حکم‌رانی در دهه‌های گذشته،

۴ـ جامعه‌ی ایران: آشفته‌ی منتظر!،

۵ـ نقد نقش جامعه‌شناسان در ایران،

۶ـ «خود‌انتقاد» نبودن #نظام_سیاسی در ایران،

۷ـ نق زدن صاحبان قدرت و انگشت اتهام را به سمت «دیگری» گرفتن عناصر حاکمیت،

۸ـ وجود کثیر راه‌های برون‌رفت از #قانون، به معنای وجود سیستماتیک و ساختاری #فساد در ایران،

۹ـ نقش دو دسته‌ی: عوامل درون‌قانونی و برون‌قانونی در ایجاد #فساد_ساختاری،

۱۰ـ نفی «#عدالت» با تشدید #شکاف_طبقاتی،

۱۱ـ «احساس #فقر» ناشی از «#تبعیض»، عامل جرائم و

۱۲ـ #فروپاشی_اجتماعی در ایران، معلول «احساس ناکارآمدی» شهروندان!

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

| دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |
⟩ نشست موانع روشن‌فکری در ایران

| پنج‌شنبه ۲۵ امرداد ۱۴۰۳

⟩⟩ گزارش دیدار نیوز از نشست «موانع روشنفکری در ایران» برگزار شده در ۱۶ امرداد ۱۴۰۳ در فرهنگ‌سرای ملل با همکاری انجمن جامعه‌شناسی ایران (گروه جامعه‌شناسی سیاسی) و کانون فرهنگ و زندگی | منتشر شده در ۱۸ امرداد ۱۴۰۳

| پخش ویدئو:👇
https://youtu.be/RAfA0QQUh6I

| نمایش گزارش:👇
https://www.didarnews.ir/fa/news/170044

| #احمد_بخارایی: ابتدا از معنا و مفهوم روشنفکری گفتم و از روند شکل گیری و پدیداری تاریخی اش.
دوم، نگاه شکلی و فرمی و قالبی به پدیده. (همان علت صوری در منطق)
سوم، زاویه‌ی محتوایی و عناصر محتوایی پدیده.
چهارم، معطوف به آینده، پیامد‌ها و خروجی‌های آن پدیدار و رخداد. نگاه جامع، مجموع که این چهار مورد است و نتیجه و خروجی آن که از همه مهم‌تر است.

#روشنفکری، خروجی اش چیست؟

یکی از شاخص‌های این مهم، #توسعه_سیاسی است.
چرا توسعه سیاسی اتفاق نیفتاده است؟
#هانتینگتون، چهار مولفه دارد.
تفکیک قوای سیاسی (همان استقلال قوا و حتی احزاب)
دوم، مشارکت‌های داوطلبانه. ان جی او ها.
سوم، حاکمیت عقلایی است. یعنی سیاستگذاری‌ها در جامعه، براساس واقعیات واقعا موجود و ملموس باشد.

حالا برسیم به موانع توسعه سیاسی. یعنی اینکه پس پدیده روشنفکری محقق نشده.

یک: #خشونت_سیاسی. یعنی #خشونت، مشروع سازی بشود. با #قانون، لباس موجه بپوشد.

مانع دوم، وجود دولت استبداد و ایدئولوژیک است. مردم در این شرایط، منفعل اند. بی تفاوتی اجتماعی شکل می‌گیرد. ما الان خودمان داریم حس می‌کنیم این شرایط را.

ما خودمحوریم. خودخواهیم. دیگری خواه نیستیم. البته خب، مطلق نیست این. جو غالب، خودخواهی است.

سوم، تمرکز منابع قدرت، #فساد_ساختاری و رانتی و ...

مانع چهارم، شکاف‌های طبقاتی است. شکاف‌های قومی و مذهبی. شکاف‌های اجتماعی و اختلاف و فاصله نسلی. مثل بین من و دانشجوی من. مثل معلم و دانش آموزانش. مثل پدر خانواده و فرزندانش و ... این تشتتی که هست، نشان می‌دهد روشنفکری محقق نشده.

در اروپا از همان قرون ۱۶ تا ۱۸ از همان دکارت مثلا که مقدمه‌ی روشنگری است. آرام، کلیسا پس زده می‌شود. اومانیسم، زمینه هایش مساعد می‌شود. از قرن هجده، پدیده‌ی روشنفکری، روشنگری شکل می‌گیرد. خرد، از قیود آزاد می‌شود.

من می‌اندیشم، پس هستمِ #دکارت، یعنی بودنش را مشروط به اندیشیدن می‌کند. #شک_دکارتی همین جاست. آزادی خرد، از قیود. تغییر موضوع و موضع فلسفه، از وجود به شناخت. شناسایی، چگونه حاصل می‌شود؟ ویژگی سومی هم هست. نسبیت به جای مطلقیت می‌نشیند.

ویژگی چهارم، آن علل و اصولی که دنبالش بودند، در شکل گیری پدیده ها، در درونش جست و جو می‌شد، نه در ورای آن و در خارج آن. بیشتر، حرف از چیستی بود. چیستی حقیقت، انسانیت، عدالت. اما هشت ویژگی مشترک روشنگری و روشنفکری و راهکارها.

یک: اتکا به خرد
دو: نوگرا بودن
سه: مبتنی بودن به استدلال، دلیل اخلاقی، دلیل منطقی و معرفت شناختی. منطق، ابزار درست اندیشی؛ و بعد، تکیه بر روش شناسی تجربی. برآمده از واقعیات. یعنی لمس جامعه. دیگر اینکه، آلترناتیوساز باشد.

مورد بعد، اندیشه‌ی معطوف به عمل و بالاخره بحث جهانی بودن است. روشنفکری منطقه‌ای نه، بلکه باید جهانی باشد. راهکار ششم، موضوع #بحران_هویت است. مثل بحران در #هویت_ملی. بحران دینی هم که در طی چهار دهه اخیر به بحران هویت ملی افزوده شده.

راهکار هفتم، بحث #فردگرایی است. فرد نه به معنای ابژه، بلکه سوژه و انسان به ما هو انسان. نه به معنای فرد رضا پهلوی، خمینی و ...
و بالاخره مورد هشتم و راهکار آخری، راهکار به مثابه یک مشکل. ما در ایران یک مشکل تاریخی داریم و این را باید بدانیم.»

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

| دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |