جامعه‌شناسی افق‌نگر ـ دکتر احمد بخارایی
4.02K subscribers
69 photos
21 videos
1 file
692 links
تلاش من در جهت توصیف، تبیین و تحلیل پدیده‌ها و مسائل اجتماعی ایران معطوف به «آینده» است… منتظر دریافت نظر شما پیرامون تحلیل ارایه شده هستم. با سپاس: 👈 https://t.me/drbokharaei

www.dr-bokharaei.com

Ahmad Bokharaei, Sociologist
Download Telegram
❇️ آیا برای شرکت در #انتخابات #مجلس_شورای_اسلامی در اسفند ۱۳۹۸ باید تجدید نظر کرد؟

🗓 دوشنبه ۲۲ مهر ۱۳۹۸

| #احمد_بخارایی، #جامعه‌شناس |

| یادداشت ۵ | پنجمین مکث:
استدلال ناصحیح اصلاح‌طلب‌ها

⟩⟩ ۱ـ
در مکث‌های یک تا چهار به جنبه‌های «محتوایی» دلایل عدم مشارکت در انتخابات اسفند ۹۸ پرداختم و اشاره داشتم به فروکاهش‌های گسترده‌ی عناصر اصلی در #نظام_سیاسی که در سال‌های پس از انقلاب انتظار می‌رفت تحقق یابد اما به شدت «نزول» کرده‌است و به عنوان مثال، این عناصر عبارت بودند از: تقلیل «#جمهوریت» به «#حاکمیت»، تقلیل «اراده‌ی همگان» به «اراده‌ی سهام‌داران در قدرت»، تقلیل «#مشروعیت» به «مشروع‌سازی با اجبار»، تقلیل «منافع همگان» به «منافع جناحی» و در نهایت، ایجاد تزلزل محتوایی در مفاهیمی مانند: #امنیت، #وحدت و #اقتدار ملی! پس از آن در یادداشت‌های بعدی به موضوع «آشفتگی قضایی» و هجوم به خانواده‌های متهمین و نیز تدوین قوانینی که بسیاری نگاه‌های منتقدانه را «جرم سیاسی» تلقی می‌کند پرداختم و در آخرین یادداشت به تعریف «#اپوزیسیون» اشاره کردم و نتیجه گرفتم که اپوزیسیون بودن منتقدان اجتماعی مثل نگارنده، متفاوت از اپوزیسیون بودن از نوع سیاسی است. اینک و در «مکث پنجم» به «روش» انتقاد جدی به روند موجود در مقام یک اپوزیسیون اجتماعی می‌پردازم.

⟩⟩ ۲ـ آقای بهزاد نبوی از چهره‌های قدیمی و شناخته‌شده‌ی اصلاح‌طلب، به‌تازگی در یادداشتی که در شبکه‌های مجازی هم منتشر شد نگاشته بود: « هیچ دفاعی از اصلاحات ندارم اما با کنارگذاشتن گزینه‌های دیگر به آن می‌رسم». ایشان در این استدلال از «برهان خلف» سود جسته است و در ادامه می‌نویسد: « سه راه برای تغییر وضع موجود کشور بیش‌تر نمی‌شناسم. یک راه #انقلاب است، یک راه #دخالت_خارجی و یک راه هم #اصلاحات است که از سال ۷۶ به بعد بیش‌تر تئوریزه شد». بهزاد نبوی در جای دیگری در همین یادداشت، منظور خود از «دخالت خارجی» را «حمله ترامپ به ایران» بیان می‌کند. ایشان در تعریف «اصلاحات» می‌گوید: «اصلاحات یعنی تغییر وضع موجود به وضع مطلوب با حفظ چارچوب وضع موجود به عکس انقلاب که می‌گوید این چارچوب را تخریب کن و دوباره بساز» و در نهایت نتیجه می‌گیرد که: «قهر و تحریم صندوق رآی به صلاح نیست مگر این‌که شرایط سیاست‌ورزی وجود نداشته باشد» و نیز متذکر می‌شود که: «البته شاید برخی بدشان نیاید که مشارکت، پایین باشد یا بگویند در انتخابات شرکت نمی‌کنیم تا مشروعیت نظام را به چالش بکشند اما هیچ‌وقت مشارکت زیر ۵۰ درصد نبوده است».

⟩⟩ ۳ـ کلام و استدلال آقای بهزاد نبوی نزد #اصلاح‌طلبان، جنبه‌ی عام دارد و عمده‌ی استدلال‌های رایج در دفاع از مشارکت در انتخابات اسفند ۹۸ بر محورهایی استوار است که ایشان به آن‌ها اشاره کرده است.

⟩⟩ ۴ـ به ایشان و دیگر اصلاح‌طلبان عرض می‌شود که محصورکردن راه‌های تغییر وضع موجود به «سه» راهی که متذکر شده‌اید برگرفته از یک رویکرد «مکانیکی» است حال آن‌که جوامع و روند تغییرات در آن‌ها جنبه «ارگانیکی» و سیّال و تلفیق روشی دارند. راه چهارمی که می‌توان تصور کرد این است که «دخالت خارجی» را به «حمله ترامپ به ایران» خلاصه نکنیم و آن مفهوم را به این معنای جزئی تقلیل ندهیم و آن «دخالت» را که فعلاً جنبه‌ی اقتصادی دارد به عنوان یک عنصر فشار‌آور و زمینه‌ساز برای سرعت گرفتن روند تغییرات در نظر بگیریم. بر این اساس، نوع چهارم تغییر این‌گونه خواهد‌بود که «با استفاده از فرصت پیش‌آمده با کنش‌گری جمعی اعتراضی، روند اصلاحات اساسی را با عدم مشارکت در انتخابات، سرعت ببخشیم و فرصت‌سوزی نکنیم».

⟩⟩ ۵ـ چه کسی گفته است که «اصلاحات» لزوماً به معنای «حفظ چارچوب وضع موجود» است آن‌گونه که آقای نبوی مدعی شده‌است؟ «اصلاحات حداکثری» و اساسی در یک جامعه پس از رخ‌داد «#انسداد_اجتماعی» دقیقاً به معنای نقد جدّی چارچوب موجود است و نه البته «تخریب»! عرض کردم که نگاه ایشان و اصلاح‌طلبان حکومتی عمدتاً جنبه‌ی «مکانیکی» دارد و فاقد عناصر «ارگانیکی» است که در آن نگاه، سیّالیت در #خیزش_اجتماعی و جهت‌گیری‌های متنوع، لحاظ نمی‌‌شود و در نهایت به «خود ترمیمی» جریان خیزش اجتماعی، اعتقادی وجود ندارد و نیز نگاه مرزبندی شده و انجمادی به روش ها و سناریوها در آینده دارد. این رویکرد عقب مانده، به خطا می‌اندیشد. 👈 ادامه

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال (forward) یا با درج پیوند پست و کانال «جامعه‌شناسی افق‌نگر» (t.me/dr_bokharaei/…postID) صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |
❇️ آیا برای شرکت در #انتخابات #مجلس_شورای_اسلامی در اسفند ۱۳۹۸ باید تجدید نظر کرد؟

🗓
دوشنبه ۱۳ آبان ۱۳۹۸

| #احمد_بخارایی، #جامعه‌شناس |

| یادداشت ۸ | هشتمین مکث:
«مقابله‌ی آرام با عوام‌فریبی و پوپولیسم در انتخابات»

⟩⟩ ۱ـ تاکنون هفت یادداشت در «کانال تلگرامی افق نگر» با محتوای «مکث» در رأی دهی انتخابات مجلس در اسفند ۹۸ نگاشته‌ام. یکی از اشکالات و انتقاداتی که از سوی برخی مخاطبان به یادداشت هفتم صورت پذیرفت این بود که «عدم شرکت» در انتخابات که من سعی دارم مستدلا از آن دفاع کنم به تقویت «#پوپولیسم» می‌انجامد زیرا مردم با عدم مشارکت به نفع #اصلاح‌طلبان در انتخابات، ممکن است در دام اصول گرایان و افراطیونی بیفتند که عوام‌فریب هستند. ظاهراً این انتقاد از قوت برخوردار است و در رویکرد من بسا خللی وارد کند. اما آیا به واقع چنین است؟

⟩⟩ ۲ـ «پوپولیسم» (#Populisme) چیست؟ معنایش «#عوام‌گرایی» است. ویژگی‌هایش عبارتند از: اثبات یک عقیده از سوی رهبران سیاسی از راه تحریک احساسات جمعی، استفاده از دوگانه‌های تحریک‌کننده‌ در شعارهای انتخاباتی مانند: «فقیر ـ غنی»، «ملی ـ بیگانه»، «مؤمن و غیرمؤمن» و … ، برانگیختن حس نفرت در مردم (#رمانتیسیسم_سیاسی) نسبت به نخبگانی که رقیب هستند، ایجاد نوعی حسرت و نوستالژی نسبت به گذشته در اذهان مردم، تقدیس توده و پیش‌بردن اهداف سیاسی با توسل به نیروی مردم با قصد به حاشیه راندن احزاب و سازمان‌های سیاسی و بالاخره دادن وعده‌های کلی و مبهم انتخاباتی به مردم با تأکید بر «نداشته‌های مردم».

⟩⟩ ۳ـ پوپولیسم یا «عوام‌گرایی» در جنبه‌ی مثبتش به معنای اولویت «محبوبیت» نسبت به «تخصص» و توجه خاص به نیازهای جمعی و در جنبه‌ی منفی‌اش، نوعی «#عوام‌فریبی» (#Demagogy) است. 

پوپولیسم در طول تاریخ برخوردار از انواع متفاوتی بوده است، از آن‌چه در اتحاد جماهیر شوروی اتفاق افتاد و نیز شکل نوین پوپولیسم در موفقیت سه‌باره‌ی «برلوسکونی» با کنترل رسانه‌ها از سال ۱۹۹۴ تا اواخر دهه‌ی نخست قرن بیست‌ویک در انتخابات نخست‌وزیری ایتالیا تا شکل منحصر به فرد پوپولیسم در ایران با فراز و فرود انقلابی طی چهار دهه‌ی اخیر.

⟩⟩ ۴ـ با توجه به موارد مذکور، اینک موضوع اصلی در بحث ما این است که کدام‌یک از دو مورد زیر درست است:

⟩ الف ـ در انتخابات ۹۸ با «#عدم_مشارکت» مردم حتی با قصد مثبت «مواجهه‌ی اعتراضی» نسبت به روند انحصار‌طلبی در #نظام_سیاسی #ایران و اعتراض به تبعات منفی اجتماعی آن، «پوپولیسم» در ایران تقویت می‌شود.

⟩ ب ـ ادامه‌ی روند انتخاباتی بر اساس مسیر گذشته و مشارکت در انتخابات به تقویت «پوپولیسم» می‌انجامد چرا که «شرکت در انتخابات» همواره به عنوان «بیعت با نظام» قلمداد و بهره برداری شده است. 
«الف» درست است یا «ب»؟
⟩⟩ ۵ـ با توجه به این‌که مخاطبین ما در شبکه‌های مجازی عمدتاً از قشرهای متوسط یا نوجو هستند بنابراین آن دسته از رأی‌دهنده‌ها که اکثراً در شهرهای کوچک‌تر، ساکن یا آنها که دارای اعتقادات مذهبی هستند یا بنا به منافع خاص گروهی و طبقه‌ای تاکنون در انتخابات شرکت کرده‌اند، عمدتا متأثر از استدلال ما نیستند. پس کسانی که به «استدلال» توجه دارند به نحو «اجمالی» کم‌تر امکان دارد با امواج پوپولیستی هم‌سو شوند و این گروه همان‌هایی هستند که مخاطبین ما قلمداد می‌شوند. اما اگر همین گروه نوجو به «#کنش_جمعی_اعتراضی» در قالب «مواجهه‌ی منفی در انتخابات» دعوت نشوند بسا به نحو «تفصیلی» برخی از ایشان با فشار #افکار_عمومی در دقیقه‌ی نود و در لحظات پایانی انتخابات، تصمیم به «#مشارکت» بگیرند و به جماعت «بیعت‌کننده» بپیوندند و این‌گونه، روند پوپولیسم تداوم یابد. بنابراین دعوت به «مکث» و تردید در مشارکت در انتخابات مجلس در اسفند ۹۸ نه تنها تقویت‌کننده‌ی پوپولیسم نیست بلکه شکننده‌ی تاروپود آن است که متأسفانه در ایران به مرز «عوام‌فریبی» نزدیک شده‌است و گریبان جناح‌های راست و چپ را کم و بیش گرفته است. 

⟩⟩ ۶ـ وجود «ساختارها»ی حقوقی، اجتماعی و اقتصادی ناکارآمد در ایران که در یادداشت‌های قبلی تفصیلاً به آن‌ها پرداخته‌ام نشان از وجود بن‌بست و #انسداد_اجتماعی دارد. این انسداد، گریبان جناح‌های راست و چپ را گرفته‌است و برای برون‌رفت از این بن‌بست، نیازمند شکل‌گیری کنش‌های جمعی اعتراضی در قالب «مواجهه‌ی منفی و آرام» هستیم. یکی از این نوع مواجهه‌ها، «مکث» برای مشارکت در انتخابات آتی است که می‌توان به نتایج این «عدم اعطای رأی»، اندکی امید بست.

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال (forward) یا با درج پیوند پست و کانال «جامعه‌شناسی افق‌نگر» (t.me/dr_bokharaei/…postID) صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |
❇️ #افشاگری #زنان از #خشونت، #آزار و #تجاوز، فرصتی برای آگاهی‌بخشی به مردان

🗓 پنج‌شنبه ۱۳ آذر ۱۳۹۹

📰 گزارش خبرآنلاین درباره‌ی خشونت‌ورزی نسبت به زنان و افشاگری‌های انجام‌شده در گفت‌وگو با #احمد_بخارایی و آریاناز گل‌رخ | منتشرشده در پنج‌شنبه ۱۳ آذر ۱۳۹۹

👈 نمایش گزارش:
بخش‌هایی از گفته‌ی من:

… «#فرهنگ ما ریشه‌های هزاران ساله در الگوهای مردسالارانه دارد که هر تعرضی را به طور رسمی یا غیررسمی توجیه می‌کند. این همه مسئله در طی قرن‌ها اتفاق افتاده است، طبیعی است که افراد منفجر شوند. آدم‌ها هم می‌خواهند احساس کنند پایشان روی زمین سفت است.» حالا دیگر "زنان حسی مشترک دارند که از جنسی به اسم #مرد در طی هزاران سال مورد آزار و اذیت قرار گرفتند." …

… «در ایران ما با یک تضاد روبرو شده‌ایم، یک سری نیروهای بسیار سنتی یک سوی طیف هستند و بخشی از روشن‌فکران و اعضای #جامعه در سوی دیگر. این تضادها اگر به شکل «دیالکیتکی» حل شود، وضعیت خوب می‌شود و اتفاقاً وجودشان خوب است. اما این که تضاد به دو سر یک طیف تبدیل شود که حاضر نیستند حرف هم را گوش بدهند وضعیت را خراب می‌کند.» …

… «وجود الگوی غربی هم یکی از دلایل شروع این ماجرا در ایران است، در نظام جهانی عناصر خوب یک فرهنگ، به فرهنگی دیگر منتقل می‌شوند، وقتی یک سوی دنیا کسی ماجرای #تجاوز خود را بیان می‌کند، این شجاعت به وجود می‌آید که این اتفاق در ایران هم رخ بدهد. این که چنین اتفاقی در اروپا یا غرب رخ می‌دهد، در فرد ایرانی احساس هم‌دلی و هم‌دردی به وجود می‌آورد. پس طبیعی است که این جنبش در بیان روایت‌های #تجاوز و #آزار در ایران تأثیرگذار باشد.» …

… به طور کلی این ماجرا سه‌ ریشه دارد؛ بی‌معنابودن مرزبندی‌های فیزیکی در نظام جهانی، انتقال همه‌ی مسائل در نظام ارتباطی نوین و احساس #هویت_مشترک #زنان در دنیا …

… در هر کشور با توجه به ریشه‌های #خشونت راهکارها هم متفاوت است. راهکار این مسئله در سطوح خرد، میانه و کلان تقسیم می‌شود؛ در سطح خرد که مسائلی مثل #آموزش برمی‌گردد، در ایران فقط ۲۰درصد ماجرا را حل می‌کند، ۲۰درصد دیگر هم سهم سطح میانه است جایی که به نحوه‌ی برخورد #قانون با آزاردهنگان، #نظام_حقوقی، آموزش رسانه‌ها، نقش #آموزش‌وپرورش و دیگر موارد مرتبط است …

… «این موضوع برای هر کشور متفاوت است، مثلاً ممکن است در جامعه‌ای دیگر راهکارهای سطح خرد، ۸۰درصد مسئله را حل کنند. در ایران وزن اصلی مربوط به ساختار است. ما یک #ساختار_ارزشی دارم، که هزاران سال است بر کشور حاکم است، #پدرسالاری چیزی که مشروعیت آن در بخش‌هایی پذیرفته شده است دیگر به #مردسالاری تبدیل شده است، برخلاف پدرسالاری، در حالت دوم مرد از قدرتش استفاده می‌کند، #قدرت در مسائل #سیاسی، #اقتصادی و دیگر» …

… «در چنین #ساختار_فرهنگی، حالا در بخش میانه #صداوسیما شروع به آموزش بدهد، این کار چه تأثیری دارد؟ برای همین می‌گویم ۴۰درصد سهم برای مجموع دو بخش خرد و میانه زیاد هم هست.» …

… بهترین حالت ممکن این است که این افشاگری‌ها به جنبشی برای آگاهی‌بخشی به مردان تبدیل شود، اما به نظر او به دلیل وجود «انسداد» در جامعه چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. …

… شرایط اخیر مانند سکه‌ای است که یک روی آن #واقعیت‌گرایی و روی دیگر آن #هیجانات است، روی واقعیت‌گرایی کارکرد مثبتی دارد و مردان را نسبت به مسئله آگاه می‌کند …

… «در فضای مجازی ما آمیزه‌ای از هیجان و واقعیت‌گرایی هستیم، وقتی یک بستر سالم و مناسب تعاملاتی برای این کار مثل روزنامه‌ها یا رسانه‌های صوتی و تصویری وجود ندارد، شبکه‌های مجازی به مغز متفکر جامعه تبدیل می‌شود. این خیلی بد است، چراکه این شبکه‌ها ابزار هستند نه یک هدف. کافی است ببینید در فضای مجازی افراد به هم می‌تازند، فردی تأیید می‌شود و به عرش و دیگری محکوم می‌شود به فرش می‌رود.» …

… درباره‌ی روند #افشاگری باید گفت که «نطفه‌ی این ماجراها باید در فضای مجازی منعقد می‌شد و به یک #جنبش تبدیل می‌شد که تعریف، چهارچوب، موضوع و … دارد، اما بخاطر «#انسداد_اجتماعی» در جامعه ما این اتفاق رخ نمی‌دهد. با گذشت زمان بخشی از هیجانات آرام می‌شود و یک سال دیگر اگر هم برای کسی اتفاقی رخ بدهد، شجاعت این را پیدا نمی‌کند که بگوید، «#من‌هم» این متأسفانه سرنوشت ماجرا است.» …

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها لطفاً از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |